Baþlarken Mer ha ba sev gi li oku yu cu! Ya zý la rýy la Kardeþ Kalemler i ya þa ta cak ve ka nat lan dý ra cak olan uzak-ya kýn di yar - lar da ki gö nül daþ lar mer ha ba! Her der gi ye ni bir mis yon üst len mek ve mev cut ya yýn yel pa ze si için de ken di si ne bir yer ara mak için çý kar. Ýþ te Kardeþ Kalemler de böy le bir ih ti yaç tan doð du. Türmiye de ya yýn la nan di ðer der gi ler ge nel ola rak yur ti çi ne hi tap eder ken Kardeþ Kalemler bü tün Türk dün ya sý na, yer yü zün de Türk çe nin ko nu þul du ðu çok ge niþ bir coð raf ya ya ses le ne cek. Ay rý ca asýr lar dýr ka der bir li ði ve tat lý bir ün si yet pey da et ti ði miz Bal kan lar dan Kaf kas - ya ya, Ce za yir e,tu nus a ka dar uza nan bir kü tür ve gö nül hav za sý na, Os man lý coð - raf ya sý na ses le ne cek ve ora lar dan yan ký lar ala cak týr. Bu nun için bir ha fý za ta ze le me miz ge re ki yor. Kaf kas la rýn, ya ni Kaf dað la rý nýn ar dý, bi - zim için da ha dü ne ka dar tam bir ma sal ül ke siy di. Biz ler de ora lar dan gel di ði miz hâlde kay na ðý ný unu tan su lar gi bi ana yur du mu zu unut mu þuz. Gü nü müz de uzak la ra tür kü ya kan çok az þa ir ve ya zar kal mýþ, fa kat el bir li ðiy le on la rý da sus tur mak için ne la zým sa yap mý þýz. Bin ler ce ki lo met re yi ka te de rek tek rar doð du ðu kay nak la ra ula þan so mon ba lýk la rý in - sa noð lun dan akýl lý mý ne?.. Unut tu ðu muz bu di yar lar da bi zim le ay ný dil den, ay ný din den, ay ný soy dan in san lar ya þý yor. Asýr lar dýr bu kar deþ le ri mi zin çi le si ne sa ðýr ve du yar sýz kal mý þýz. Oy sa on lar bi zim ka ra gü nü müz de Uzak ta ki kar de þi me! di ye aðýt lar ya ký yor lar. Mo dern ede bi ya tý mýz da ya zar la rý mýz, þa ir le ri miz, res sam la rý mýz eser le rin de hep baþ ka kül tür le rin mo tif le ri ni kul la ný yor lar. El bet te her mil let, bü yük in san lýk ai le si nin bir üye si dir, bir bi rin den ala ca ðý çok þey var dýr ve içe ka pan mak bir il kel lik tir. Bin yýl - dýr yurt edin di ði miz topraklarda ki es ki me de ni yet ler de bir zen gin lik ola rak bi zim kül tür mi ra sý mý za yan sý ya cak týr. Ama bir asa lak du ru mu na düþ me mek için bi zim de bu zi ya fet sof ra sý na ko ya ca ðý mýz bir þey le ri miz ol ma lý... De li Dum rul, Te pe göz, Kü çük Þeh za de, Ke loð lan, Man kurt, Kös ka man, ev li ya men ký be le ri, gi bi ko nu lar kaç sa nat - çý nýn ese ri ni süs le miþ tir bu gü ne ka dar?.. Tam bir ha fý za kay bý dýr bu, Alev Alat lý nýn de yi miy le bir afa zi dir Ama öy le üs tü nü ka pat mak la kay bol mu yor kül tür mi ra sý. Beh cet Ne ca ti gil de Kal dýr at uza ða, dö ner ge lir bu me rank! di yor millî kül tür için. Ya ni ihtiyar mâzi, ete ði miz den çe ke rek tek rar ken di ni ha týr la tý yor bi ze. Mes nevî siy le dün ya yý sar san Mevlânâ da, Yu nus ta, Ali Þîr Nevaî de, Fuzûlî de, Þeyh Gâlip te böy le bir ac zi yet ve komp leks yok. Ýþ te bi zim ör ne ði miz da ha çok on lar ol - ma lý. Ýn san, dün ya yý ta ný ma ya ön ce ken di sin den baþ lar. Bu boþ lu ðu da ha ön ce kýy met li ilim ada mý mýz Prof. Dr. Ya vuz Ak pý nar la genç yaþ ta kay bet ti ði miz yi ðit in san avu kat Ýb ra him Boz yel in çý kar dý ðý Kardaþ Edebiyatlar dol - du ru yor du. Fa kat Ya vuz Bey in aka de mik ça lýþ ma la rý nýn yo ðun lu ðu do la yý sýy la bu der gi bir sü re dir ya yý ný na ara ver miþ tir. On la rýn hiz me ti ni say gýy la aný yor ve bu bay - rak ya rý þý na on la rýn kal dý ðý yer den de vam et mek üze re yo la çý ký yo ruz. Yaz ma yan ka lem, dü þün me yen zi hin ve sev me yen gö nül de týpký kul la nýl ma yan alet - ler gi bi pas la nýr, körelir... Ge lin yi ne bir der gi et ra fýn da de ri le lim, di ri le lim!... Ali Akbaþ
ÝÇÝNDEKÝLER Yýl 1 Sayý 1 Ocak 2007 Sahibi Avrasya Yazarlar Birliði Adýna Yakup Deliömeroðlu Genel Yayýn Yönetmeni Yazý Ýþleri Müdürü Ali Akbaþ 25 Fiyedor Tutçev Goca Halit Yazý Kurulu Mehmet Emin Alper - Sinan Canan Ayþegül Celepoðlu - Mehmet Ýsmail Þükrü Karaca - Savaþ Kopuzlu Hüseyin Özbay - Cihan Özdemir Çetin Pekacar - Yavuz Selim Orhan Söylemez 4 29 Yesevi nin Kapýsýnda Lütfü Þehsuvaroðlu Danýþma Kurulu Yavuz Akpýnar (Türkiye) - Gül Arslan (Avusturalya) Anar (Azerbaycan) - Zeynel Beksaç (Kosova) Erol Cihangir (Türkiye) - Sevil Emirzade (KKTC) Ayvaz Gökdemir (Türkiye) - A. Bican Ercilasun (Türkiye) Ali Rýza Hýyabanî (Ýran) - Ýlya Ývanov (Çuvaþistan) Mehmer Ömer Kazancý (Irak) - Abdulvahap Kara (Türkiye) Hasan Kayýhan (Almanya) - Mustafa Köker (Ýngiltere) Hüseyin Özbay (Türkiye) - Muhtar Þahanov (Kazakistan) Lütfü Þahsuvaroðlu (Türkiye) - Þakir Selim (Kýrým) Bayram Bilge Tokel (Türkiye) - Oraz Yaðmur (Türkmenistan) Sadýk Yemni (Hollanda) - Yuri Vasley (Sahaeli) Ýrfan Murat Yýldýrým (Türkiye) 4 7 Platon Oyinskiy Yuri Vasley Oyinskiy Sagusu Ali Akbaþ Kapak Halida Þimova (TÜRKSOY Kolleksiyonundan) Grafik-Tasarým Aktüelya 31 Baský Sistem Ofset Aðaç Ýþleri Sanayi Sitesi 521. Sk. 32-34 Ýve dik/an KA RA Tel: +90 312.395 81 12 Baský Tarihi 05.01.2007 33 Kýrk Hüznü Dolaþýrým Ben Bir Gecede Ýmdat Avþar Ýdari Adres Ýzmir 2 Cd. 55/18 Kýzýlay-Ankara Tel: +90 312.418 31 07 Faks: +90 312.418 92 32 kardeskalemler@gmail.com Abonelik Yurtiçi yýllýk abone bedeli 60 YTL, kurum ve kuruluþlar için 120 YTL, Türk Cumhuriyetleri için 90 YTL, Türk Cumhuriyetleri kurum ve kuruluþlarý için 150 YTL, Avrupa için 130 Avro ve ABD için 200 $ dýr. Türkiye Ýþ Bankasý Tandoðan Þubesi Hesap No: 4543-4219-0621829 kardeskalemler@gmail.com Abone-Daðýtým Aktüelya Meþrutiyet Cd. 42/10 Kýzýlay / ANKARA Tel: +90 312.434 52 50 Faks: +90 312.434 52 53 13 Ferit Muhiç Mariya Leontiç 13 34 Men Alemden Ötdüm Hüseyin Özbay KARDEÞ KALEMLER Der gi si, Avrasya Yazarlar Birliði ta ra fýn dan T. C. ya sa la rý na uy gun ola rak ya yým lan mak ta dýr. Kardeþ Kalemler in isim ve ya yýn hak la rý Avrasya Yazarlar Birliði ne ait tir. Der gi de ya yýn la nan mal ze me le rin her hak ký sak lý dýr. Kay nak gös te ri le rek alýn tý ya pý la bi lir. Ya zý la rýn so rum lu lu ðu ya zar la rý na, ilan la rýn so rum lu lu ðu ilan sa hip le ri ne ait tir. Ulusal Süreli Yayýn 20 Bavýrjan Jakýp Ali Akbaþ 39
70 Sinemada Yeni Kýrgýz Dalgasý Neya Zorkaya 73 Ortak Dil Stratejisi Yavuz Akpýnar 51 86 43 51 Cengiz Aytmatov un Gölgede Kalan Tercümaný Aþým Cakýpbekov Kemal Göz Biz Babasýz Büyüdük Aþým Cakýpbekov 78 84 Azerbaycan Yazarlar Birlði 85 86 Bilgi / Kazan Utlarý Baymirza Hayit Vefat Etti 88 Hazar da Þiire Tutulmak 78 Kardeþ Türküler Ýrfan Gürdal 55 81 Bir Kültür Köprüsü Tursunay Sakim Abdulvahap Kara 87 56 59 Sayýlarýn Sergüzeþti Anar Türkmenistan Ata Vataným... Bekir Sýddýk Soysal 81 90 92 93 94 Kosova dan Türk Dünyasýna Açýlan Ödül Mihail Sinelnikov Türkiye de Avrasya Yazarlar Birliði Milli Marþlar Bir Arada M. Çokay Anýldý
4 Büyük Devlet Adamý ve Millî Þair Platon Oyunskiy DR. YURÝY VASLEY Do ðu mu nun 100. yýl dö nü mün de UNES - CO ta ra fýn dan bü tün dün ya ca aný lan Pla - ton Alek se eviç Oyun-s kiy (Slept sov), 29 Ekim 1893 ta ri hin - de Ya ku tis tan ýn Tat ta ka sa ba sýn da (Tat ta Re yo nun da) doð du. Bu böl ge, es ki den be ri Sa ka halk þi iri nin ve kül tü rü nün be þi ði ola rak bi lin mek te dir. Sa ka ede bi ya tý nýn kla sik ya zar la rýn dan A. E. Ku la kovs kiy (Ök- sö kü lek Ölök söy), A. Ý. Sof ra nov (Alam pa) ve N. D. Ne us tro ev gi - bi ilim ve sa nat adam la rý da bu ra da doð muþ lar dýr. Tat - ta da Sa ka la rýn di li, folk lo ru, di ni ve kül tü - rü üze rin de araþ týr ma ya pan E. Pvkars kiy, V. M. Ýo nov, V. F. Tro - þans kiy gi bi bi lim adam la rý 1917 dev ri - min den ön ce bu ra da ça lýþ ma lar yap tý lar. Oyuns kiy nin an ne si de Sa ka folk lo ru nu iyi bi li - yor du. Bu ba kým dan genç Pla ton un ye tiþ me - sin de an ne si nin bü yük ro lü ol muþ tur. Pla ton, ço cuk yaþ la rýn day ken ef sa ne le ri, ma sal la rý, þar - ký la rý, Sa ka la rýn millî des ta ný Olon ho yu iyi ce öð ren mi þtir. Zen gin ai le ler Pla ton u ev le ri ne ça - ðý rýp uzun kýþ ge ce le rin de ona efsâne ler, ma - sal lar, des tan lar an lat tý rý yor; þar ký lar söy let ti ri - yor lar dý. Oyuns kiy, o zor þart - la rý için de ha yat ta kal ma yý ba þa ran do - kuz kar deþ ten en kü - çü ðü dür. An ne si ve ba ba sý okur ya zar lý ðý ol ma yan yok sul in - san lar dý. Onun için ço cuk la rý, kü çük yaþ - lar dan iti ba ren var - lýk lý ai le le rin iþ le rin - de ça lýþ mak zo run - day dý. Pla ton, an cak on dört ya þý na gel di ðin de köy le rin de ki il ko ku la kay do la bil miþ tir. Boþ za man la rýn da yi ne Olon ko des ta ný - ný an la ta rak ek mek pa ra sý ný ka za ný yor - du. Ýl ko ku lu bi tir dik - ten son ra Ya kutsk þeh rin de ki dört sý nýf lý li se ye kay dol du ve 1914 yý lýn da ora dan me zun ol du. Oyuns kiy, Çar lý ðýn bas ký ve zul mün den yýl mýþ olan Ya ku tis tan da 1917 þu ba týn dan iti ba ren dev rim ha re ket le ri ne fii len ka týl mýþ, köy lü le re, okur ya zar ol ma yan Sa ka hal ký na ye ni re ji min bir kur tu luþ ola ca ðý ný an lat mýþ týr. 1917 yý lýn da Tomsk ta ki öð ret men oku lu na kay - do lan þa ir, bu ra da da dev ri min ya yýl ma sý için ya pý lan ça lýþ ma la ra de vam et miþ tir.
5 300 yýl bo yun ca Çar lý ðýn sö mür ge si olan Ya ku - tis tan, 1922 yý lýn da Sa ka Özerk Cum hu ri ye ti ha li ne gel miþ tir. P. A. Oyuns kiy bu ye ni dö nem - de SOVNARKOM un baþ kan lý ðý ný ve 1923 yý lýn - da Sa ka Cum hu ri ye ti nin Yü rüt me Ku ru lu Baþ - kan lý ðý ný yap mýþ týr. Ya ku tis tan da millî kül tü rün ge liþ me si için önem - li ça lýþ ma lar ya pan Oyuns kiy, 1928 yý lýn dan iti - ba ren Eði tim ve Sað lýk Ku ru mu baþ kan lý ðý ný yap mýþ ve da ha son ra Ya ku diz dat ad lý ya yý ne vi - nin baþ kan lý ðý na ge ti ril miþ tir. Bü tün gü cüy le genç Sa ha Cum hu ri ye ti nin bi - lim ve sa nat ala nýn da ge liþ me si için ça lý þan Ya - zar, 1926 yý lýn da millî al fa be ko mi te si ni yö net - miþ ve Sa ka Kes ki le ad lý ku ru mun baþ kan lý ðý - ný yap mýþ týr. 1931-1935 yýl la rý ara sýn da Mos ko - va da ki Mil let ler Ens ti tü sün de mas ter öð re ni mi - ni ta mam la yan þa ir, 1935 te Sa ka lar ýn ilk dil bi lim ci si ola rak dip lo ma sý ný al mýþ týr. 1935 yý lý nda Oyuns kiy nin gi ri þi miy le Ya kutsk ta, Ya kut Di li ve Kül tü rü Ens ti tü sü açýl dý. (þim di - ki Dil Ede bi yat ve Ta rih Ens ti tü sü) ve Oyuns kiy bu ens ti tü nün ilk mü dü rü ol du. Sa ka di li ni, ta ri - hi ni ve ede bi ya tý ný öð ret mek ve bu alan da öð - ret men ler ye tiþ tir mek için bü yük ça ba sarf et ti. Oyuns kiy bun dan son ra da Sa ka di li nin ter mi - no lo ji si ve ya zým so run la rýy la il gi li bi lim sel ça lýþ - ma lar yap tý. 1935 te ya yým la nan Rus ça-türk çe Ým la Söz lü ðü bu alan da ki önem li ça lýþ ma la rýn - dan dýr. Bu söz lük te Sa ka Di li ve Ge liþ me Yol la - rý baþ lýk lý ge niþ bir ön söz bu lun mak ta dýr. 1927 de yaz dý ðý Sa ka Des ta ný Olon ho, Ko nu su ve Muh te va sý ad lý ya zý sý mil li Sa ka Des ta ný ile il gi - li ilk bi lim sel araþ týr ma dýr. Sa ka Þi iri nin Te ori si Hak kýn da baþ lýk lý ma ka le si ile (1928) çað daþ Sa ka þi iri nin ge liþ me si ne önem li bir kat ký da bu - lun muþ tur. Oyus kiy baþ ka mil let le rin en bü yük ya zar la rý nýn eser le ri ni Sa ka ca ya ter cü me et miþ tir: A.S. Puþ - kin in Bu lut lar, Han çer, Pey gam ber, ad lý þi ir le ri ni, Bo ris Go di nov ad lý ese rin den ba zý par ça la rý, Kri lov un, Ju kovsky nin, Gor ki nin Go et he nin, Pe tö fi nin eser le ri ni Sa ka di li ne çe vir miþ tir. Ya ku tis tan Ya zar lar Bi r li ði nin ilk baþ ka ný olan Pla ton Alek se eviç, Sa ka ede bi ya tý nýn ge liþ me - sin de bü yük kat ký sað la mýþ týr. P.A. Oyuns kiy nin ilk ede bi de ne me si ni li se de oku du ðu sý ra lar da yap tý ðý bi lin mek te dir. 1916 yýlýn da N. D. Ne us tro ev ile bir lik te, N. V. Go gol ün Mü fet tiþ ad lý ko me di si ni Sa ka ca ya ter cü - me et ti. Ýlk bü yük ese ri olan Ýþ çi nin Þar ký sý ný 1917 de yaz mýþ týr. 1920 li yý llar da her kes ta ra fýn dan ta - ný nan ve se vi len bir ya zar ol muþ tur. Oyuns kiy, ön ce lik le dev rim, ye ni ha yat ve öz - gür lük þa iri dir. Bu ko nu da; Hep si Bir mi? (1919), Hür ri yet Þar ký sý (1922), Ön de rin Öl dü ðü Gün (1924), De mir At (1926), Ýk ti - da rý Sov yet e (1927), Kar ta lýn Va si ye ti (1929), Ka ra ças (1936), ad lý þi ir le ri önem li eser le rin den dir. Ya za rýn 1925 yý lýn da yaz dý ðý Ký zýl Þa man ad lý poe tik dra mýn da es ki ya þa ma kar þý sa va þan Ký zýl Þa man ad lý kah ra man. Ça lýþ kan hal kýn sa vu nu - cu su ol muþ ve in san lý ðýn ay dýn lýk ge le ce ði ni gö re bil miþ tir. Es ki halk ef sa ne le ri ne da ya ný la rak ya zý lan bu dra mýn ger çek kah ra man la rý, ef sa - ne ler de ki ger çek üs tü ki þi ler ile bir lik te ya þa mýþ - lar dýr. Ya za rýn eser le ri ara sýn da özel bir ye ri olan bu eser, de fa lar ca sah ne len miþ tir. Pla ton Alek se eviç in sev gi yi, sa da ka ti ve va tan sev gi si ni an la tan çok gü zel þi ir le ri var dýr. Bun - lar asýn da Dos tum Süö küç çe ye (1925). Gü - ne þin Bü yük Se vin ci (1926), An nem Ceb ce ki - ey in Me za rýn da (1937), Tar la Ku þu nun Þar ký - sý (1926) gi bi li rik þi ir ler çok önem li dir. Ký rým (1929), Küs tü mo tu (1923), De niz (1924), De niz Sev gi si (1924), El ve da (1925) ad lý þi ir le rin de ise gü neþ li Ký rým ý ve onun do - ðal gü zel lik le ri ni an lat mýþ týr. Oyuns kiy bir yer gi ya za rý ola rak da ba þa rý lý dýr. Bu tür eser le rin de dev rim den ön ce ki ya þa mýn ka lýn tý la rý ný, ce ha le ti, dar gö rüþ lü lü ðü in ce bir alay la eleþ tir miþ tir. Halk folk lo rü nü ve özel lik le Olon ho yu iyi bi len Oyuns kiy, onu çok iyi in ce le miþ, do la yý sýy la En - gel Ta ný maz Nyur gun Boo tur ad lý, 36 bin sa týr - lýk bü yük Olon ko des ta ný ný yaz mýþ týr. Bu Olon - ko des ta ný bü tün Sa ka hal ký nýn gu ru ru dur. Bu eser Rus ça, Fran sýz ca vb. dil le re ter cü me edil - miþ tir.
6 Fotoðraf: Ýrfan Gürdal Pla ton Alek se eviç, Sa ka ede bi di li ni zen gin leþ - tir miþ, söz da ðar cý ðý ný ge niþ let miþ, es ki söz le ri ye ni an lam lar da kul la na rak ye ni te rim ler ya rat - mýþ týr. Onun bü yük bir ya ra rý, Sa ka þi iri ne sil la - bik ad lý ye ni he ce sis te mi ni ge tir me si dir. Ya za rýn bir çok hi ka ye si folk lor ko nu la rý na ve mo tif le ri ne da ya ný la rak ya zýl mýþ týr: Ta bak çý nýn Dü þü (1926), Ba lýk Tu tan Ço cuk, Ulu Ku - dan sa (1929), Ül ke nin Oð lu Do ro gu nov Nu - ku lay (1936), Ma ke don ya lý Ýs ken der (1935), Bil ge So lo mon vb. Dev rim ve onun ge tir di ði ye ni ya þam hak kýn da De li Nyu kus ad lý hi ka ye (1923). Yü rek (1937), Yo sun lar dan Ka çýþ (1930), ad lý hi ka - ye le ri yaz mýþ týr. Dram la rý nýn ara sýn da Ça rýn Ka rar na me si (1934), Bol þe vik (1926), Tu ya rý ma-kuo, Ký - zýl Þa man (1925), Ço cu ða Ýs te miþ (1923) ad - lý oyun la rý be lirt mek müm kün dür. Pla ton Alek se eviç, mes le ði nin en ve rim li dö ne - min de 1938 yý lýn da hak sýz ye re suç la na rak hap se dil miþ ve ora da pek çok ezi yet ve ýs tý rap çek miþ ve 31 Ekim 1939 da Ya kutsk ha pis ha ne - sin de öl dü rül müþ tür. Gö mül dü ðü yer bi lin me mek te dir. Pla ton Alek se eviç, bü tün ha ya tý ný hal ký na ada - mýþ bir ya zar dýr. Yir mi yýl bo yun ca yal nýz ki tap la rý nýn okun ma sý de ðil, onun adý nýn anýl ma sý bi le ya sak lan mýþ tý. Ai le si, eþi ve ço cuk la rý çok ha kir gö rül dü ler. An - cak 1956 dan son ra ye ni den gün de me gel di. Þim di Ya ku tis tan da Oyuns kiy nin adý nýn ve ril - di ði ti yat ro lar, mü ze ler, okul lar, so kak lar vb. var - dýr. Onun do ðum gü nü nü bü tün Ya ku tis tan da bü yük bir coþ kuy la kut lan mak ta dýr. Rus ya nýn baþ ken ti Mos ko va da ve baþ ka kar deþ ül ke ler - de, UNES CO nun dü zen le me siy le bü tün dün - ya ya ta ný týl mýþ týr.
7 eþinin rüyasý Hey Benim aziz anam Cebcekiey! Oðlunu destanlarla besleyen udagan kadýn Ve ben Olonho Destaný ný yazarken Tuttuðu þamdanla uðrumu aydýnlatan Can yoldaþým, yorgun karým Beni bir alaca þafakta astýlar Oyunskiy Sagusu ALÝ AKBAÞ Armaðan: Hey! Ver ho yan dað la rýn da ge yik ya yan ve alýn te rin den baþ ka ka zanç bil me yen çe kik göz lü, ya ðýz yüz lü ço ban lar ve bu - zul lar ara sýn dan bir kar de len gi bi fýþ ký ran Sa ha Yur du nun ma sum ço cuk la rý; be nim yi ðit kar deþ le rim!.. Bü yük ata mýz Oyuns - kiy için yaz dý ðým bu þi iri siz le re ar ma ðan edi yo rum. Bir bü yük ozan ve ulu bir kam dý o. Bu zul - lar için de ya nan bir od lu yü rek ti En es - ki des tan lar çýn lý yor du ko pu zu nun tel le - rin de ve en iç li nað me ler can la ný yor du. Bu gün siz ler onun bir sin sin ale vi gi bi ya - nan ve kül le ri bü tün dün ya ya sav ru lan ki tap la rý nýn alev le riy le ay dýn la na cak ve harâre tiy le ýsý na cak sý nýz. Bil sin ler ki, top ra ða düþ me den ye þer mez to hum. Þim di Oyuns kiy nin top ra ðýn dan ye ni fi dan lar fýþ ký ra cak ve ye ni ozan lar do ða cak týr!.. Mevsim kýþtý Her taraf kardý Elimde kelepçe Dilimde Olonho dan mýsralar vardý Bir anda çevremi sardý saldatlar Apansýz çekildi pusatlar Namlular üstüme ateþ kustular Aðýr aðýr akýyordu Lena Gökyüzü göz kesilmiþ bize bakýyordu Olup bitenleri yazdý mavi defterine Þimþekten bir kalem Ve sütten bir mürekkeple yazdý Gördükleri insanlýða sýðmazdý Feriþteler yeryüzüne küstüler And olsun ki Tanrýya Sizi hiç utandýrmadým Ölene dek hep dik tuttum baþýmý Görmeliydiniz katillerin telaþýný Bilmem nereye attýlar nâþýmý Hangi çukura bastýlar!.. O yýllar, kýrgýn yýllarýydý zaten Kana susamýþtý saldatlar Hiç kýlý kýpýrdamadan Þair, edip, kahraman Binlerce baþý kestiler Ve bir sam yeli gibi estiler Dünyamýzýn üstünden Onlar KGB Onlar Gestapo Onlar SS tiler
8 küçük kýzý Sardana nýn rüyasý Sardana! Melek kýzým, Buzullar içinde açan karçiçeðim Korkma ölmedim daha Oyun yaptým onlara Saldatlarý aldattým Bir yada taþý attým göðe Sesimi rüzgârýn sesine kattým Topraktan geleni topraða verdim Kurtuldum aðýrlýktan Üç beþ litre kan ve bir torba kemik Gökten aldýðým bende kaldý Bir demet ýþýk Ve bir kucak mavilik Bak iþte Kýrýldý kafes, Uçtu kuþ Ne iniþ dinliyorum artýk ne yokuþ Ses oldum, ýþýk oldum ben þimdi, Ufuklarý aþýyorum Esen rüzgâra uyup her seher Diyar diyar dolaþýyorum Rüyasýný süslüyorum çocuklarýn Ozanlarýn dilinde Kopuzlarýn telinde yaþýyorum Sardana Çekik gözlü Yaðýz yüzlü meleðim Bir nisan sabahý erkenden erken Verhoyan daðlarýnda güneþ doðarken Düðününe geleceðim Geldiðimi bilesin diye Kapýmýzýn önündeki sergeye Bir kýrmýzý bez baðlýyacaðým Sen beyaz gelinliðinle gülerken Ben sevinçten aðlayacaðým
9 bir ak þaman dedi ki Doom - ere - doom Burda denenir atom Hava kirli, su kirli Balýklar hep zehirli Daðlar taþlar radyasyon Doom - ere - doom Burasý Ergenekon Çardan kara sýðýndýk Yoktan vara sýðýndýk Sibirya bir poligon Doom - ere - doom Ýnsanlar adsýz kaldý Mabetler kutsuz kaldý Asya Yakut suz kaldý Geldi çattý acý son Saha kýzlarý dedi ki Nerde o gönül eri Giden gelmiyor geri Nasýl dolacak yeri Erken öldü Oyunskiy Kar üstünde al kanlar Ýçimize kan damlar O güzelim destanlar Yarým kaldý Oyunski Lena suyu ulu su Sana kurdular pusu Þimdi Saha ulusu Öksüz kaldý Oyunskiy Uzun olur kýþýmýz Aðuludur aþýmýz Dinmedi göz yaþýmýz Dalda soldu Oyunskiy bir kara þaman dedi ki Burasý demir perde Konuþmayýn her yerde Zebaniler siperde Evinizi basarlar Baþýnýzý keserler Bir sergeye asarlar Kar yaðar kefen olur Sel gelir tufan olur Sonra duyar Stalin Konuþan piþman olur Doðruyu söyleyenin Katline ferman olur
10 bir deli ozan dedi ki Buz deryasý içinde Nar aðacý yeþermez Her aðaç yeþerir de Dar aðacý yeþermez Ýnanmayýn methine Lânet adâletine Kurtlar insan etine Çarlar kadar aþermez Daha kýrk beþti yaþý Apardý ecel kuþu Ah bu feleðin iþi Akýl ermez düþ ermez bir ana þaman dedi ki Huuu Gürültülü göklerin Kara bulutlarýn rûhu Bir fýrtýna ol da gel Davulunu çal da gel Kov þu gürûhu Huuu Umay Anamýzýn rûhu Gök yüzünden in de gel Bir ak kuðu ol da gel Üstümüze kanat ger Bizleri koru Huuu Ulu deryalarýn Deliren çaylarýn rûhu Coþkun bir sel ol da gel Vâdîlere dol da gel Þu kanlarý yu Huuu Derin dehlizlerin Karanlýk maðaralarýn rûhu Cinlerini al da gel Bir velvele sal da gel Bitsin bu uyku
11 ve bir ak saçlý ozan dedi ki Sanmayýn ki çürüyüp Toprak oldu Oyunskiy Ormanda kayýnlara Yaprak oldu Oyunskiy Ozanlarýn dilinde Kopuzlarýn telinde Ve erkinlik yolunda Bayrak oldu Oyunskiy Giden sýrayý savar Ruhu göklere aðar Her gün yeniden doðar Þafak oldu Oyunskiy Ahý tutar onlarý Acý olur sonlarý Unutulur sanlarý Adak oldu Oyunskiy Þi ir de ge çen ba zý ke li me le rin an lam la rý: Oyuns kiy: (29. Ekim 1893-31. Ekim 1939) Büyük Yakut þairi ve devlet adamý. Sovyetler Birliði nde daha 46 yaþýnda, hem de bir doðum yýl dönümünde Stalin tarafýndan sorgusuz sualsiz kurþuna dizilen binlerce aydýndan biri. Ceb ce ki ey : Oyunskiy nin anasý.yüzlerce þiiri ve masalý ezbere bilen ve Saha folklorunun kaynak kiþilerinden olan þaman yaratýlýþlý fakir bir kadýn. Sar da na : Þair kurþuna dizilirken ancak iki - üç yaþlarýnda olan küçük kýzý. Bundan sonra da Oyunskiy hain ilan edilmiþ ve bu iftiradan aklanýncaya kadar yirmi yýl boyunca ailesiyle kimse ilgilenememiþtir. Uda gan : Ermiþ gibi mânevî bir kimliðe sahip saygýn kiþilere verilen bir ünvan. Fe riþ te: Melek Olon ho: Oyunskiy nin yeniden düzenleyip kaleme aldýðý otuz altý bin mýsra uzunluðunda bir Saha destaný. Bu hacimli yapýsýyla Kýrgýzlarýn Manas destanýna benziyor. Umay: Eski Türk inancýna göre doðum anýnda annelere ve bebeklere yardým eden melek. Do om ere do om: Saha yurdunda ozanlar destan anlatmaya baþlarken bir besmele gibi bu kliþe kelimelerle baþlýyorlar. Þa man: Þamanizm inancýna göre büyücülük, ozanlýk, kâhinlik, doktorluk gibi bazý manevî güçlerle donatýldýðýna inanýlan kiþiler. Le na: Yakutistan da Kuzey Buz denizine dökülen dünyanýn en büyük nehirlerinden biri. Ver ho yan: Yakutistan da bir dað. Ser ge: Evlerin kapýsýnýn önüne dikilen ve üzeri çeþitli nakýþlarla süslenen yüksek bir direk. At baðlanmaya yarayan ve hâlâ Kök Tengri dinine inanan Yakut töresine göre bu direk ailenin þerefini temsil etmektedir. Sal dat: Rus askeri. Ges ta po: Nazi Almanya sýnýn gizli polis teþkilatý. SS: Hitler döneminin özel Nazi birlikleri.
12 Foto: Þafak Yýldýz
13 Ferit Muhiç MARIYA LEONTÝÇ Prof. Dr. Fe rit Mu - hiç; þa ir, fel se fe ci ve dað cý dýr. 1943 yý lýn da Bos na nýn kal bi du ru mun da olan Ma ho ye kö - yün de, Vi so ki Ru di - ni da ðý nýn gür or - man la rý ara sýn da Bo ro vinç ki Viv te - pe si ya kýn la rýn da doð muþ, ge nel lik le tek ba þý na, Bal kan - lar da yük sek li ði 2000 met re yi aþan dað la rý gez miþ, on - la rýn zir ve le ri ne týr - man mýþ týr. Si lah sýz, ça dýr sýz, ye mek siz ve su suz Hat ta za man za man ayý - lar la çi lek le ri pay - la þa rak ve kurt lar la ay ný kay nak lar dan su içe rek Bir gün bi le aç ve su suz kal - ma dan, her za man tek ba þý na, hiç bir za - man yal nýz lýk his set me den ve bu nun in - san la rýn iyi li ði sa ye sin de ol du ðu na ina na - rak Bu se bep le in san la rýn söz le ri ni, ka - der le ri ni ve ha yat la rý ný göz lem ler. On la rý din le mek, an la mak ve ol du ðu gi bi ka bul - len mek ho bi si ol muþ tur. Dün ya yý da boy dan bo ya ve tek ba þý na, yi - ne yal nýz lýk duy ma dan gez miþ tir. Böy le his set me si nin bir se be bi de bu yol cu luk - lar da ona bir þa hi - ni nin ar ka daþ lýk et - me si dir. Ay rý ca o, ken di si ni ço cuk la - rýn, kö pek le rin ve at la rýn sev di ði ne ve çam la rýn, aðaç göv de le ri nin ko - nuþ ma sý ný an la dý - ðý na inan mak ta dýr. Ço ðu kez, vah þi hay van lar la, çi - men ler le, çi çek ler - le özel di ya log lar kur muþ tur. Bu ye - te ne ði ni ona Mo - der Vir in ete ðin - de ki göl ge lik te uzun uzun soh bet et ti ði yý lan lar ka - zan dýr mýþ týr. Fe rit Mu hiç ha len Üs küp Aziz Ki ril ve Me to diy Üni ver si - te sin de Çað daþ Fel se fe ve Ye ni Çað ders - le ri ver mek te dir. Bu üni ver si te de Fel se fe An tro po lo ji si, Din Fel se fe si ve Si ya set Fel se fe si gi bi ye ni ders ler oku tul ma sý ný da o baþ lat mýþ týr. Es te tik, lo jik, Her mo - no itik gi bi ders ler de ver mek te dir Av ru - pa ül ke le rin den Ame ri ka ve Ma lez ya ya ka dar dün ya nýn bir çok üni ver si te sin de mi sa fir pro fe sör ola rak ça lýþ mýþ týr. Çe þit - li ko nu lar da yir mi nin üze rin de ya yýn lan - mýþ ki ta bý var dýr.
14 Fe rit Mu hiç in eser le ri, Ame ri ka Bir le þik Dev let le ri, Ýn gil te re, Fran sa, Al man ya, Avus tur ya, Ma lez ya, Tür ki ye ve Ýtal ya da ki fel se fe ve ede bi yat an to lo ji le ri ne de gir - miþ tir. Bu eser le rin bir ço ðu, Ar na vut ça, Arap ça, Fran sýz ca, Ýn gi liz ce, Al man ca, Ýtal yan ca ve Türk çe ye çev ril miþ tir. Muhiç in sanatý: Ba zý þa ir ler çok yaz ma la rýy la ta ný nýr, ba zý - la rýy sa yaza cak la rý ný uzun za man ken di iç - le rin de ol gun laþ týr dýk tan son ra az ve öz ya zar lar. Fe rit Mu hiç i þi ire yak la þý mýy la ikin ci gru ba da hil ede bi li riz. Ya yýn lan mýþ yir mi ese rin den sa de ce üçü þi ir ki ta bý dýr: Fal co Pe reg ri nus (1988), Sto Ko ra ka Ýz nad (Yüz Adým dan Öte) (1994), Ça dot Od Do - gor çe to Na So not (Rü ya Si ga ra sý nýn Du - ma ný) (1996). Bu üç ki tap ta yer alan þi ir - ler, þai rin için de uzun sü re ol gun laþ týk tan son ra bir so luk ta doð muþ þi ir ler dir. Sa nat - çý nýn bü tün þi ir le rin de ol gun ve tec rü be li bir fel se fe ve lin gü is tik bi lim ada mý nýn þu - ur ve gö nül yan sý ma la rý gö rül mek te dir. Bu nun dý þýn da þai rin ede bi yat, folk lor ve ta rih ala nýn da ki bi ri ki mi de þi ir le ri ni bes - ler. Ký sa ca sý bu þi ir ler, çok oku muþ, çok gez miþ ve çok gör müþ bir in sa nýn þi ir le ri - dir. Falco Peregrinus: Þa iri mi zin ilk ki ta bý dýr. Fel sefî aðýr lýk lý olan bu ki tap ta sa nat çý, Dio gen, Des car tes, Spi no za, Le ib nitz, Co - per nik, He gel, Kant, En gels, Eins te in gi bi gö rüþ le riy le dün ya yý et ki le yen dü þü nür le ri ko nu eder. On lar la ko nu þur, tar tý þýr ve po - le mi ðe gi rer. Yüz Adýmdan Öte: Þa ir bu ki tap ta fel sefî yo ðun luk tan çok es te tik ve li rizm le dik ka ti çe ker. Bu ra da ki þi ir le rin bü tü nün de Zir - ve ye Ulaþ ma fel se fe si ha kim dir. Ký sa ca ide al le re ulaþ ma yo lun da gös te ri le cek ça - ba söz ko nu su edil miþ tir. Rüya Sigarasýnýn Dumaný: Bu ki tap ta; fel se fe ve li rizm, do ða ve folk lor sev gi siy le bir le þe rek pas to ral bir zev ke dö nü þür. Böy - le ce þa ir gitgi de ol gun la þan tec rü be siy - le sa na tý nýn do ruk la rý na týr ma nýr. Bu ra da da ese rin bi rin ci bö lü mün de, Pla ton, Ni - ets zic he, Kant, Spi no za Þa iri miz, Scho - pen ha uer, Odi sej, So lo mon gi bi felsefe, dev let ve ta rih adam la rýy la tar týþ ma de vam eder, ama ay ný za man da þai rin ken di gö - rüþ le ri de öne çý ka rak þi ir le re aðýr lýk ve de rin lik ka zan dý rýr. Yi ne bu þi ir ler de þai rin, in sa noð lu nun iyi lik le kö tü lük, umut la umut suz luk, ce - sa ret le kor kak lýk gi bi te zat duy gu lar kar - þý sýn da ki iki le mi ni, za ma ný ve ön yar gý la - rý aþ ma ça ba sý ný iþ le di ði ni gö rü rüz. Ki ta býn ikin ci bö lü mün de yer alan þi ir ler de ise sev gi ko nu su ilk de fa bu ka dar yo ðun - luk ka za nýr. Yi ne bü yük öl çü de folk lor dan bes le nen bu þi ir ler þai rin en li rik þi ir le ri dir. Fe rit Mu hiç in þi ir le ri nin or tak özel li ði ha - ya týn en çe kil mez ol du ðu an lar da bi le ay - dýn lý ða ve umu da yö nel me si dir. Za ten böy le ol ma sa ha yat çe kil mez olur du. Za - man za man he pi miz kö tü lük ve iha net ler le kar þý la þý rýz. Fa kat asýl olan ya þa ma se vin ci - mi zi ve mü ca de le az mi mi zi yi tir me den ya - þa mak týr. Bu þi ir le rin çe vi ri si ni ya par ken ben de son suz luk soh be ti ni ya þa dým. Her þi ir de san ki önüm de ye ni ve son suz bir ufuk açý lý yor ve ben bi raz da ha ol gun la þý - yor dum.
15 Fal co Pe reg ri nus (*) Dünyanýn ufku alevlendi! Kalelerin burcunda güneþin mýzraðýnýn ucu parladý ve aþaðýda eflatun karanlýðýn yansýmasý, altýn korlarda soluyor. Can çekiþen karanlýðýn son hýrýltýsýndan bir kuþ çýktý ve gümüþ kanatlarýyla uçurumlarýn dibinden atýlmýþ bir ok gibi zirvelere uçtu. Parlak beyazlýktaki kayalara bu yýldýrým gibi uçuþun gölgesi saplandý. Falco Peregrinus, Güneþin avcýsý! Baþardý yine! Bir kere daha en iri ve en deðerli avýný, aydýnlýðýn ilk lokmasýný avladý. Ýþte böyle her günümüz þafakla baþlýyor. Fakat biz bunu artýk ne biliyor ne de görüyoruz. Bambaþka gýdalara alýþmýþ olduðumuz için bizim Falco Peregrinus un her seher kapýmýzýn önüne boþuna getirdiði avýn kaybolmasýna göz yumuyoruz. doð ru yer Eðer Diyojen in Fenerini yakmak için Aklýnýn ucundan hiçbir zaman geçmeyecek Yeri biliyorsanýz Ýþte orasý doðru yerdir. (*) Boz do ðan ku þu.
16 Me lan ko lik Ze non (**) Hayat inanýlmaz derecede kýsa. Þimdi birikmiþ ve yoðunlaþmýþ hatýralarda hayat o kadar kýsalýyor ki, bir genç adamýn sade hayatýnýn ne kadar uzun olsa da- böyle bir gezi için yeterli olmadýðýný düþünmeden atýyla komþu köye gitme cesaretini anlayamýyorum. Gerçekten insan bir yere yetiþebilir mi? Eðer her zaman, bizi oluþturan varlýðýmýzýn katý ve dolu iç dünyasýnda bulunuyorsak herhangi bir yolculuk mümkün olabilir mi? Mecburen ve ebediyyen ayný yerde kendi içimizde kalmýyor muyuz? Belki Melankolik Zenon biliyordu ki hepimizin özünde saklanan ölüme mahkum Aþil, aðýr koþan fakat alýn yazýsý uzun bir ömür alan kaplumbaðanýn zamanýný yenemezdi. Fakat o anda herhalde yarýþý kabul ederek de hayat kazanýldýðýný biliyordu. fel se fe ci le rin pren si bi En tehlikeli tavýrdýr önlem almak. Her þeyden önce ve birinci görevin, Tedbirden kaçmaktýr senin! Bitkin düþtüðün yerde Henüz yeni baþlýyor yolun Ve yýkýldýðýn andan sonra Aldýðýn mesafe geçerli yalnýzca. Sözlerin sessiz taçyapraklarýna Dönüþene kadar Tatlý susma hakkýný Devamlý konuþmayla kazan Dünyadaki bütün geçmiþ gayretlere - armaðandýr çiçek, Oysa çiçek, ertelemek ve durmak için Baþvurulan her þey Yapýlmadan büyümez Ve çiçek, dünyanýn hayâl kurmasýdýr. (**) Aþil Pa ra dok su: Ý. Ö. 5. yüz yýl da ya þa yan es ki Yu nan lý fi lo zo fu Ze non un bir man týk ya nýlt ma ca sý dýr. Ger çek bir pa ra doks ol ma yan bu ya nýlt ma ca þöy le di - le ge ti ri le bi lir: Eðer za man ve me ka nýn sü rek li ol du ðu ka bul edi lir se ve eðer Aþil kap lum ba ða ya ken din den ön ce ya rý þa baþ la ma fýr sa tý ný ve rir se hiç bir za - man kap lum ba ða ya ye ti þe me ye cek tir.çün kü, Aþil in kap lum ba ða nýn baþ la ma nok ta sý na va ra bil me si için ge çen sü re de kap lum ba ða bi raz da ha iler le miþ ola cak týr.aþil, bu me sa fe yi aþ tý ðýn da kap lum ba ða yi ne bi raz da ha iler le miþ ola - cak týr. Her se fe rin de aþý lan me sa fe ký sal dý ðý ve da ha ký sa sü re de aþýl dý ðý hal - de, be lir len miþ her aþa ma nýn so nun da Aþil hâlâ kap lum ba ða nýn ge ri sin de ka la cak týr.
17 Ko per nik in gü na hý Üstat, bence yanlýþ senin yörüngen Bizim çevremizde dönmüyor güneþ Biziz onun etrafýnda dolanan Ve böylece tükeniyor ömrümüz Sana gelene dek o kutsal ateþ Bizim için doðar, bize dönerdi Bizimdi güneþ Daha senin kaprislerinden önce Ne kadar þen þakraktýk bir bilseniz Sevdalýydýk, âþýktýk biz güneþe Heyecanlý randevular verirdik Gidiþine üzülürdük her gece Heyecanla dönüþünü beklerdik Senin kaprislerin þýmarttý onu Hep bu yüzden Bizim güneþ yok artýk Mevlevî Ve galektik figürlerle Canlandýrmak nafile O, yabancý Bütün bu hâtýralara He gel le po le mik Ne akýl gerçeðe bir þey verebildi, Ne de gerçek akla. Hayýr Gerçek yok bile Akýl da Hâlâ baþlangýcýn tohumundayýz biz Lojik bilginin ilk sayfasýnda Bizim varlýk da hâlâ Ve ebediyen Bizim yokluða eþittir.
18 ni ce lik ve ni te lik Engels, Engels Hikmetli, Merhametli, Güzel dostum, O Napolyon Sýð ve askerî yanýlgýsýyla Mýsýr bedevîleri Ve Fransýz süvarileri hakkýndaki Masallarýyla Nasýl aldattý seni? Ve bu masal yüzünden Nasýl unutabildin: Ne kadar çoðalýrsa çoðalsýn insanlar, Kabarsýn, taþsýn, aksýn Hiçbir zaman Nicelikten niteliðe geçemez. Ne kadar isterse istesin onlar Hiçbir zaman Hepsi birden Bir tek insan etmiyor. Ar ma ge don Man ye tik çe kir de ðim ben Kuþ la rýn ge li þi ne se bep olan Buð day ta ne si yim Oy sa yal nýz tek rar la nan çað rý þým lar la Can la nýr ha tý ra lar. Mey ve ler top lan dý ðý za man Gök ler den de mir lev ha lar dö kü le cek Buð day bi çi lip rüzgârlar da sav ru la cak Kuþ lar yav ru la ya cak Ýþit me öz rü müz yü zün den nað me ler uça cak Gör kem ve be re ket ku ru ya cak Gör me öz rü müz yü zün den Di ken ler le par ça la na cak Iþýk do ku ma la rý. Bü tün fý sýl tý lar ve dört nal þa kýr tý la rý Bü tün do ðup ba tan gü neþ ler Bü tün nef ret ler ve göv de ler Bü tün mev sim ler, vah þi de niz hay van la rý Zir ve ler ve kay nak lar Hay ret için de de ri le cek Ev ren ler, da ðýl mýþ çe lenk çi çek le ri nin
19 taç yap rak la rý Ufuk lar da ve pa ti ka la rýn et ra fýn da per çem ola cak sis Ka ran lýk kar ser pil me siy le da ðý la cak Ve hay ret, da ha bü yük hay ret le Çö zül dü ðü za man O mut lak kuv vet ler le do lu mor kü re Geçmiþ ve gelecekte dolaþmýþ olacak Benim ufkumda yelken açtýðý zaman. Daðlar, Bütün balýklar, Sütliman denizler Toz kasýrgalarýnýn içinde kaybolacak Alnýmýn arkasýný sakinlik bastýðý zaman Hayâl ettiðim bütün diyarlarýn Kanatlarý kapanacak. Hatýrladýðým, Yarattýðým, Kaynaklar ve þaraplar kuruyacak. Her rastladýðým insan Geçmiþten akýp gelen Bütün söz örgüleri, Yürürken yapýlan tüm dinlenmeler, Ne þansýzlýk! Yabanî otlar ve çorak topraklarla Kaplanmýþ olacak. Kitaplarý ve kaygýlarý ayýran Kan gölleri, Kurduðum saltanatlar Reddettiðim kanunlarýn devletleri Ve barýþ içinde çiçeklenen vatandaþlar Bir zamanlar Þerre istek, Ve akýlla tanýk olduðum Doðanlar ya da batanlar Gönlümle istediðim her þey Ve bana alýþan her þey Gerçekleþmek için mecburen Þuurumun mührüne seslenmeliydi. Bu hayret bende Daha büyük bir hayretle Yok olduðu zaman Geçmiþ ve gelecek kol kola dolaþacak Bütün parlak günler, Bütün yaðmurlar, yýldýzlar, aylar Ve bütün çocuklar, Bir zamanlar benimle birlikte olan Bütün varlýklar, Daðýlacak.
20 Bavýrjan Jakýp AKTARAN: ALÝ AKBAÞ Ka za kis tan ýn Se mey böl ge sin de, Abay ka sa ba sý nýn Ak ko ra kö yün de doð du (1 Ma yýs 1963). Yük sek öð re ni mi ni Al ma - tý da Millî Ka zak Üni - ver si te si nin Ga ze te - ci lik Fa kül te si nde ta mam la dý (1985). Ka zak Te le viz yo - nu nda Edebî Dra - ma Ha ber ler Baþ Re dak tör lü ðü nde ve Ja lýn Ya yý ne vi nde re dak tör ola rak ça - lýþ tý. Da ha son ra asis tan ola rak El Fa - rabî Millî Ka zak Üni - ver si te si ne in ti sap et ti (1986). Ga ze te ci Muh tar Ave zof ad lý ilmî ça lýþ ma sýy la do çent ol du (1994). Bu yýl lar da De kan Yar dým cý lý ðý, Ýle ti þim sel Sa - nat ve Edebî Re dak tör lük Bö lü mü Baþ kan lý ðý, Pe ri yo dik Ya yýn lar Bö lü mü Baþ kan lý ðý gö rev - le rin de bu lun du (1995 2001) ve da ha son - ra ay ný üni ver si te nin Ga ze te ci lik Bö lü mü nün de kan lý ðý na atan dý (2001). Ha len bu gö re vi - ni sür dür mek te olan sa nat çý, Ka zak Ga ze te - ci li ði nin Ge li þi mi ve Zen gin leþ me Yol la rý ad lý ça lýþ ma sýy la dok to ra sý ný sa vun du (2004) Ba výr jan Ja kýp, Ga ze te ci ler Bir li ði (1991), Ka - za kis tan Ya zar lar Bir li ði (1994), Ka - za kis tan Ga ze te ci ler Aka de mi si (2006), Ulus larara sý Ya zar - lar ve Ya yýn cý lar Ku - ru mu (2006) gi bi ku rum la rýn üye si dir. Ay rý ca Ka za kis tan Ya zar lar Bir li ði Baþ - kan lý ðý da yap mýþ týr (2002) Eserleri: Ders lik (1984), Mer di ven ler (1987), Bir Ge mi de (1987), Aral ým Arým, Bal kaþ ým Bah tým (1988), Gö - zü mün Nu ru (1990), Ay dýn lýk Gök Yü zü Fotoðraf: Ýrfan Gürdal (1996) ve Ya yýn cý Muh tar Ave zov (1997), Ak Oð lak (1997), Ým za (2001), Za - man Ke si ti (2004), Ka zak Ga ze te ci li ði nin Ge - liþ me ve Zen gin leþ me Yol la rý (2004) ad lý eser - le ri ya yýn lan mýþ týr. Ba výr jan Ja kýp, Gö zü mün Nu ru ad lý ese riy le Ka za kis tan Ya zar lar Bir li ði Ödü lü nü (1990), Ka bi li yet li Genç ler Ji ger Fes ti va li ödü lü nü (1984), Da rýn Millî Ödü lü nü (1999) al mýþ ve Ba kü de Ela zýð Va li li ðin ce dü zen le nen 11. Ha zar Þi ir Ak þam la rý Þö le ni ne ka týl mýþ týr.