T.C. ONDOKUZ MAYIS ÜNİVERSİTESİ Sağlık Uygulama ve Araştırma Merkezi Enfeksiyonların Kontrolü ve Önlenmesi HASTANE TEMİZLİK TALİMATI 1.Amaç Hastane ortamından kaynaklanabilecek enfeksiyonları önlemek, hasta, hasta yakını ve hastane çalışanları için sağlıklı bir ortam oluşturmak amacıyla uyulması gereken temizlik kurallarını belirlemek ve uygulanmasını sağlamaktır. 2.Kapsam Tüm hastane birimlerini kapsar. 3.Sorumlular Tüm hastane birimlerinde çalışan temizlik personelini kapsar. 4.Tanımlar Temizlik: Kir ve organik artıkların fiziksel olarak uzaklaştırılmasıdır. Dezenfeksiyon: Sporlu bakteriler dışındaki mikroorganizmaların cansız ortamdan elimine edilmesidir. Yüksek Düzey Dezenfeksiyon: Tüm vejetatif bakteriler, virüsler ve mantar sporları ile bakteri sporlarının bir kısmının eliminasyonudur. Orta Seviye Dezenfeksiyon: Tüberküloz etkenleri ve diğer vejetatif bakterilerle virüs ve mantarların çoğunun inaktive edilmesidir. Düşük Seviye Dezenfeksiyon: Tüberküloz etkenleri ve zarfsız virüslere etkisiz olan, ancak bir kısım vejetatif mikroorganizmaları inaktive edebilen dezenfeksiyon seviyesidir. Dekontaminasyon: Kontamine malzemenin temizlik, dezenfeksiyon veya sterilizasyon ile kullanıma elverişli hale getirilmesidir. Dezenfektan: Cansız ortamda mikroorganizmaları inaktive etmek için kullanılan maddelerdir. 5.Temel İlkeler 5.1.Temizlikte Temel Noktalar 5.1.1.Temizlik temizden kirliye doğru yapılır. 5.1.2.Temizlik malzemeleri her bölüm için farklıdır. 5.1.3.Temizlik hareketlilik başlamadan önce yapılır. 5.1.4.Temizlik solüsyonu temizlenen bölgenin risk durumuna göre hazırlanır. 5.1.5.Temizlenecek alana göre kova ve bez rengi belirlenir. 5.1.6.Yerlerin kaba kirlerini toz kaldırmadan mop ve faraşla alınız. Fırça kullanmayınız. Mopu temiz alanda S şeklinde kirli alanda düz hat üzerinde hareket ettirilerek temizleyiniz. 5.1.7.Servis zeminlerini ıslak bırakmayınız. Koridorları silerken mutlaka ıslak zemin levhasını kullanınız. 5.1.8.Paspas arabalarında temiz su için mavi kova, kirli su için kırmızı kova kullanınız. Kırmızı kovaya 10 lt su, mavi kovaya ise 8 lt su ve 50cc (üretici firma önerisine uygun olarak) genel temizlik maddesi koyunuz. 5.1.9.Temizlik işlemi ayrıca kirlenme olması durumunda belirtilen sıklık beklenmeden yapılacaktır. 5.1.10.Salgın vb. Özel durumlarda enfeksiyon kontrol komitesi önerileri doğrultusunda dezenfektan ürün ve konsantrasyonunda değişikliği yapılabilir. 5.1.11.Temizlik bitiminde malzemeler uygun şekilde yıkanıp kurutulur. 5.1.12.Temizlik malzemeleri kova içinde ve ıslak bırakılmaz. 5.1.13.Temizlik maddeleri ve dezenfektanlar birbiri ile karıştırılmaz. 5.1.14.Tuvaletler en son temizlenir. 5.1.15.Kuru süpürme, silkeleme yapılmaz. 5.1.16.Temizlik/dezenfektan çözeltileri aşırı kirlendiğinde, 2-3 hasta odasında kullanımdan sonra, izolasyon odasında kullanımdan sonra (koruyucu izolasyon hariç), koruyucu izolasyon odasında kullanımdan önce değiştirilmelidir. Doküman: TL.39 Yayın Tarihi:2015 Revizyon Tarihi: Doküman Kodu: ENF.30 Revizyon No: Sayfa: 1/5
5.2.Temizlik ve Dezenfeksiyon Stratejileri Doğrudan temas potansiyel, El teması sıklığı ve derecesi,yüzeyin; vücut maddeleri ve çevresel mikroorganizma kaynakları ile kontaminasyon potansiyeli hesaba katılmalıdır. Alan Sınıflaması (Enfeksiyon Risk Sınıflaması) Düşük Riskli Alanlar: Orta Riskli Alanlar: Yüksek Riskli Alanlar: İdari Ofis Alanları Steril Olmayan Depolar Tıbbi Kayıt Arşivi Bekleme Salonları İlave Dahili Alanlar Günlük Aktivite Alanları Mutfaklar Laboratuvarlar OP Klinik Hasta Odaları İşlem Odaları Rehabilitasyon Alanları Morg Ameliyathane ICU NICU Özel Alanlar Immunosuppressed Yanık Üniteleri Onkoloji Üniteleri Infeksiyon Hast. Üniteleri Patoloji MSÜ 5.3.Temizlik İçin Malzemeler 5.3.1.Temizlik Arabası 5.3.2.Yer Temizlik Kovaları (Temiz ve Kirli) 5.3.3.Paspas / Moplar 5.3.4.Süpürge Faraş /Elektrik Süpürgesi 5.3.5.Toz Alma Bezleri ve Kovaları 5.3.6.Nötr Deterjan / Dezenfektan Solüsyon 5.3.7.Sıcak Su 5.4.Temizlikte Kullanılan Deterjan / Dezenfektan Solüsyonlar 5.4.1.Çevresel yüzey temizliği için EPA (Environmental Protection Agency /Çevre Koruma Kuruluşu)onaylı dezenfeksiyon / deterjan formülleri kullanılması önerilir. 5.4.2.Direk silme veya fırçalama kullanılan ajanın antimikrobiyal etkisikadar önemlidir. 5.4.3.Maliyet, emniyet, yüzey ürün uyumu onaylı bir ürün için gereklikriterlerdir. 5.4.4.Üretici talimatlarına uyulmalıdır. Medikal Safeyt Data Sheet (Ürün emniyet belgeleri)en Standartları 5.5.Temizlik Arabasının Kullanımı 5.5.1.Paspas arabasının mavi kısmında temiz- deterjanlı su, kırmızı kısmında kullanılmış ve sıkılmış kirli su bulunur. 5.5.2.Paspas kullanıldıktan sonra kırmızı tarafta yıkanır ve sıkılır. Ardından temiz deterjanlı kısımda yıkanır, sıkılır ve S şeklinde paspas hareketleri ile zemin silinir. 5.6.Toz Bezi ve Kovalarının Kullanımı Temizlik bezi ve kova rengi, iş alanına göre seçilir ve kullanılır. Mavi bez ve kova:masa, etajer, yatak başucu, cam önü,cam ve kapı kolları Sarı bez ve kova: Tüm ıslak alanlar; banyo, duş, küvet, armatür Kırmızı bez ve kova: Klozet, pisuvuar ve sifon tankı Yeşil bez ve kova: Hasta temasının olmadığı yönetim ve ofis alanlarında Doküman: TL.39 Yayın Tarihi:2015 Revizyon Tarihi: Doküman Kodu: ENF.30 Revizyon No: Sayfa: 2/5
6.Faaliyet Akışı 6.1.Minimal El Teması Olan Yüzeyler 6.1.1.Rutin hasta bakım alanlarındaki 6.1.2.Yatay yüzeyler (örn: pencere kenarları/ denizlikleri ve sert zemin kaplamaları ) 6.1.3.Düzenli şekilde, kirlenme veya sıçrama olduğu zaman, hasta taburcu olduğu zaman temizlenir. 6.1.4.Duvar 6.1.5.Jalûzi 6.1.6.Pencere perdeleri 6.1.7.Pencereler, kirlilik gözle görülür olduğu zaman yapılır. 6.2.Buz Kalıpları 6.2.1.Her hastaya uygulaması sonrası deterjanlı su ile temizlenir ve dezenfekte edilir. 6.2.2.Buz kalıpları uzun süre kullanılmadıysa kullanım öncesi temizlik ve dezenfeksiyonu yapılmalı sonra kullanılmalıdır. 6.3.Maksimum El Teması Olan Yüzeyler El temasının sık olduğu yüzeyler sıklıkla temizlenmeli /dezenfekte edilmelidir. (Örneğin; Kapı kolu, Elektrik düğmesi, sedye ve yatak kenarları, hasta deksi vb.) 6.4.Hasta Odalarının Temizliği 6.4.1.Kat arabasında gerekli tüm temizlik malzemelerinin bulunup bulunmadığı kontrol edilmelidir. (kuru temizlik mopları ve dispenser ları, sıvı deterjan, ovma amaçlı temizlik maddesi, yeterli miktarda temiz sarı, kırmızı ve mavi temizlik bezleri, tuvalet fırçası, çekçek, faraş, kova, eldiven vb.) 6.4.2.Eksik malzeme varsa temizliğe başlamadan önce tamamlanmalıdır. 6.4.3.Personel El Hijyeni Talimatı göre ellerini yıkar ve eldiven giyer. 6.4.4.İzolasyon odalarında Kişisel Koruyucu Ekipman Kullanım Talimatı uygun olarak hareket edilir. 6.4.5.Odadaki (banyo/tuvalet dahil) çöp kovalarının içinde bulunan çöp poşetleri oda dışına çıkarılarak ağzı bağlandıktan sonra servise ait büyük çöp bidonuna taşınmalıdır. 6.4.6.Çöp kovası kirlenmiş ise yıkanarak temizlenmeli ve kurulanmalıdır. 6.4.7.Oda temizliği toz kalkmayacak şekilde yapılmalıdır. 6.4.8.Temizlik her zaman temiz alandan kirli alana doğru yapılmalıdır. 6.4.9.Oda zemini çekçek ve faraş ile kaba kirlerden arındırılmalı, kesinlikle fırça veya süpürge kullanılmamalıdır. 6.4.10.Odadaki tüm yüzeylerin (pencere önleri, radyatörler, yemek masası, etajer, vb.) tozu alınmalıdır. 6.4.11.Oda zemini temiz alandan başlayarak yatak altları dahil olacak şekilde kapıya doğru paspaslanmalı ve hemen kuru mop ile kurulanmalıdır. 6.4.12.Kan ve vücut sıvıları ile kirlenme olmadığı sürece temizlik su ve sıvı deterjanla yapılmalıdır. 6.4.13.Kapı kolları sıvı deterjanla yıkanmış bez ile silinmeli ve kurulanmalıdır. 6.4.14.Banyo ve tuvaletlerin temizliği en sona bırakılır. 6.4.15.Kirli mop kat arabasındaki kirli bölümüne konulur ve temiz bir mopla banyo/tuvalet zeminindeki atıklar uzaklaştırılır. 6.4.16.Duş ve küvet temizliğinden önce fayanslar, ardından musluk, duş teknesi ve duşa kabin veya duş perdesi sıvı deterjan veya ovma maddesi ile silinmelidir. 6.4.17.Lavabo ve kenarları su ve sıvı deterjan veya ovma maddesi ile temizlenir. 6.4.18.Aynı bez yıkandıktan sonra lavabo arkasındaki duvar silinir. 6.4.19.Lavabo aynası mavi bez kullanılarak cam temizleme maddesi ile silinmelidir. 6.4.20.Silinen tüm yüzeyler önce durulanıp ardından kurulanmalı kesinlikle ıslak bırakılmamalıdır. 6.4.21.Tuvalet temizliği için önce sifon çekilmeli, klozet içerisi sıvı deterjan veya ovma maddesi dökülerek tuvalet fırçası ile fırçalanmalı, klozet çevresi ayrı bir temizlik bezi ile sıvı deterjan veya ovma maddesi kullanılarak silinmelidir. Silme işlemi bitince durulama yapılmalı ve ıslak alanlar kurulanmalıdır. 6.4.22.Yer süzgeci su tutularak kaba kirlerinden arındırılır. 6.4.23.Tüm zemin oda temizliğinde kullanılandan farklı bir paspas ile kapıya doğru silinir ve kurulanır. Doküman: TL.39 Yayın Tarihi:2015 Revizyon Tarihi: Doküman Kodu: ENF.30 Revizyon No: Sayfa: 3/5
6.4.24.Sıvı sabun kaplarının üstüne ekleme yapılmamalıdır. Boşalan sabunluk yıkanıp kurutulduktan sonra tekrar doldurulmalıdır. 6.4.25.Tuvalet temizliğinde kullanılan bezler (mop, paspas dahil) gün sonunda sıcak su ve deterjanla çamaşır makinesinde yıkanmadan ve kurutulmadan kesinlikle başka bir alanda kullanılmamalıdır. 6.5.Kan ve Vücut Sıvıları İle Bulaş Olduğunda 6.5.1.Kişisel Koruyucu Ekipman Kullanımı Talimatına göre giyinilir. 6.5.2.Kan ve vücut sıvıları döküldüğünde beklemeden hemen kağıt havlu ile kaba kiri alınır, atıklar kırmızı poşete atılır. 6.5.3.1/10 çamaşır suyu ile silinir, temiz su ile durulanır. 6.5.4.İşlem sonrası paspas dezenfekte edilir, eller yıkanır. *Riskli ve yüksek riskli bölümlerin temizliği; dezenfektanlı solüsyon ile yapılır. 6.6.Ameliyathane Temizliği 6.6.1.Hasta vücut sıvısı ile direkt temas eden yüzey veya ekipmanı dezenfektan ile temizlenir. 6.6.2.Ameliyat masası 6.6.3.Kontamine olmuş veya ıslanmış lambalar 6.6.4.Hemşire masası 6.6.5.Kontamine olmuş eşya 6.6.6.Duvarlar (ıslanmışsa) 6.7.Ameliyathane Yer Temizliği 6.7.1.Ameliyat masasından yaklaşık 90 cm (3 feet) den hemşire masası ve ameliyat masasının bulunduğu yer silinir. 6.7.2.Çevreden merkeze doğru odanın uç kısmından başlar ve ameliyat masasına doğru devam eder. 6.7.3.Moplar temizlik sonrası kirliye atılır /Temizlikten sonra kullanılabilir. 6.8.Hemodiyaliz Ünitelerinde 6.8.1.Çevresel yüzeylerin, araç gereçlerin her kullanım sonrası dezenfeksiyonu yapılır. 6.8.2.Makine, yatak, masa ve sandalyeler temizlenip dezenfekte edilir. 6.9.Ümminosüpresif Tedavi Alanlarında 6.9.1.Yatay yüzeylerin günlük tozu deterjan/ dezenfektan (EPA ) ile ıslatılmış bez ile alınır. 6.9.2.Islak toz alma sırasında deterjan /dezenfektanla hastanın temas etmemesine özen gösterilir. 6.9.3.Aerosol ve parçacık oluşturan temizlik malzemelerinin kullanılmaması gerekir. 6.9.4.Oda havalandırması ve aspirasyonları hepa filtre olmalıdır. 6.9.5.Temizlik makinelerinin filtrelerinde bakteriyal ve fungal kontaminasyonun önüne geçmek mümkün değildir. Bu filtreler üretici firma talimatları doğrultusunda düzenli olarak temizlenmeli veya yenilenmelidir. 6.10.Merkezi Sterilizasyon Ünitelerinde 6.10.1.Kirli Alanların Temizliği 6.10.1.1.Dekontaminasyon odası, kritik alan kabul edilerek temizliği yapılır. 6.10.1.2.Yere dökülen damlayan sıvı olursa veya yer kirlendiyse, beklemeden temizlik yapılır. 6.10.1.3.Her gün lavabo, tezgahlar ve dekontamine olma olasılığı bulunan duvar yüzeyleri dezenfektan solüsyon ile temizlenir ve silinir. 6.10.2.Steril, Temiz ve Destek Alanların Temizliği 6.10.2.1.Temizlik steril alanda başlayıp temiz ve destek alanları kapsar. 6.10.2.2.Alet hazırlık tezgahları her sabah dezenfekte edilir. Doküman: TL.39 Yayın Tarihi:2015 Revizyon Tarihi: Doküman Kodu: ENF.30 Revizyon No: Sayfa: 4/5
6.11.Özel Alanlarda Temizlik 6.11.1. Doğumhane, Yoğun bakımlar, Yanık üniteleri, Acil servis 6.11.1.1.Her gün, düzenli olarak, kirlendikçe ve hasta taburcu olduğunda temizlenir. 6.11.1.2.Temizlik sonrası süperokside su ile dezenfekte edilebilir. 6.11.2.Şilteler, Yastıklar 6.11.2.1.Plastik koruyucu ile kullanılır. 6.11.2.2.Hasta aralarında ve gerektiğinde deterjanlı su ile temizlenir ve dezenfekte edilir. 6.11.3.Commod 6.11.3.1.Hasta transferinde, üstüne temiz bir örtü serilerek kullanılabilir 6.11.3.2.Oturulan yeri ve kolları deterjanlı su ile temizlenir ve dezenfekte edilir. 6.12.İzolasyon Ünitelerinde 6.12.1.Zeminler 6.12.1.1.Her şiftte en az iki kere ve gerektiğinde daha sık temizlenir. 6.12.1.2.Deterjanlı su ile ıslatılmış temizlik bezleri (mop) ile temizlenir. 6.12.1.3.Deterjanlı su ile temizlenir ve kurulanır+ Süperoksidesu,% 70 Alkol veya 1/50 liksodyum hipoklorid ile dezenfekte edilir. 6.13.Mutfak Temizliği 6.13.1.En az günde bir kez temizlenir, zemini ıslak paspas ile silinir. 6.13.2.Bulaşık süngeri/bezi, kesme tahtaları, tezgah yüzeyleri iş bitiminde su/sabun/klorlu ürünlerle temizlenir ve kuru kalması sağlanır. 6.13.3.Buzdolabı temizliği uygun aralıklarla yapılır. 6.13.4.Bulaşık makinesi kendini temizlemesi için belli aralıklarla boş çalıştırılır. 6.14.Atık Taşıma Arabaları, Atık Depolama Alanı Atık transfer araçları, taşıtlar uygun bir dezenfektanla her gün temizlenmeli ve dezenfekte edilmelidir. 6.15.Temizlik Bezleri/Mopların Temizliği Temizlikte kullanılan; Temizlik bezleri / Moplar diğer giysi ve çamaşırlardan ayrı, sadece bu işe ayrılmış makineler da yıkanır. 7.İlgili Dokümanlar 7.1.El Hijyeni Talimatı 7.2.Kişisel Koruyucu Ekipman Kullanım Talimatı Doküman: TL.39 Yayın Tarihi:2015 Revizyon Tarihi: Doküman Kodu: ENF.30 Revizyon No: Sayfa: 5/5