Тurkic Weekly 2016 35(46) (14-20 Kasım) Turkic Weekly, Türk dünyasında yer alan haftanın en önemli gelişmelerini değerlendirmektedir. Turkic Weekly, Türk dili konuşan ülkelerde cereyan eden güncel meseleler hakkında güvenilir bilgi ve objektif analiz sunmaktadır. Тurkic Weekly analitik bülteni Uluslararası Türk Akademisi tarafından hazırlanmıştır.
ERDOĞAN IN ÖZBEKİSTAN ZİYARETİ SONUÇLARI 17-18 Kasım tarihlerinde Türkiye Cumhuriyeti Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan Özbekistan a resmi ziyaret gerçekleştirdi. Ziyaret öncesi yapılan basın açıklamasında Türkiye kardeş ülke Özbekistan la olan ilişkilerinde yeni sayfa açmaya niyetli olduğunu açıkladı. Türkiye Cumhurbaşkanına ziyareti esnasında Başbakan Yardımcıları Veysi Kaynak ve Tuğrul Türkeş, Dışişleri Bakanı Mevlüt Çavuşoğlu, Ekonomi Bakanı Nihat Zeybekçi ve Enerji ve Doğal Kaynaklar Bakanı Berat Albayrak eşlik etti. Cumhurbaşkanı Erdoğan öncelikle Semerkant a gelerek, Özbekistan ın Birinci Devlet Başkanı İslam Kerimov un mezarına çelenk bıraktı ve Özbek halkına taziyelerini sundu. Uzmanlar bu ziyaretin Türkiye liderinin Özbekistan a 13 yıl önce gerçekleştirdiği ziyaretin ardından uzun bir süre geçmesinden sonra ilk defa yapıldığının altını çizdi. Türkiye Cumhurbaşkanlığı ndan yapılan açıklamaya göre Özbekistan stratejik açıdan Orta Asya daki en önemli ülkelerden biridir. Türkiye Taşkent ile olan ilişkilerini geliştirmeye ayrıca önem vermektedir. Resmi ziyaret kapsamında R.T.Erdoğan Özbekistan ın Geçici Devlet Başkanı Şevket Mirziyayev ile görüşme gerçekleştirdi. Görüşme çerçevesinde taraflar Türkiye-Özbekistan ilişkilerinin mevcut durumunu ve perspektiflerini değerlendirdi. Özbekistan ın Geçici Devlet Başkanı Ş. Mirziyayev ise Özbekistan ın Türkiye yi önemli ve uzun vadeli ortak olarak değerlendirdiğini, iki ülke halkları arasında dostluk ilişkilerini güçlendirerek, karşılıklı saygı prensiplerine dayayan işbirliğini geliştirme fikrinin taraftarı olduğunu açıkladı. Taraflar tarımcılık ve ziraat, ulaştırma ve yatırım alanlarında birkaç önemli anlaşmalar imzaladı. Bunun yanısıra önümüzdeki yıl Taşkent te Hükümetlerarası Müşterek Komisyon Toplantısı nı ve anılan etkinlik çerçevesinde Özbekistan-Türkiye Yatırım Forumu nu gerçekleştirmeye dair anlaşmaya varıldı. 1
ASTANA KULÜBÜ 2. TOPLANTISI GERÇEKLEŞTİ 14-16 Kasım tarihlerinde Kazakistan da Astana Kulübü nün 2. Toplantısı gerçekleşti. Ekonomiden siyasete kadar farklı konuların tartışıldığı toplantıya ABD, Rusya, Çin, İran ve Avrupa Birliği nden iktisat ve uluslararası politika alanlarında isimleri dünyaca bilinen 50 den fazla uzman katıldı. Etkinliğe Kazakistan Cumhuriyeti Devlet Başkanı Nursultan Nazarbayev iştirak etti. N.Nazarbayev yaptığı konuşmasında ulusal, bölgesel ve uluslararası gelişim konularında yeni yaklaşımların kullanılması gerektiğine vurgu yaptı. Jeopolitik meselelere ilişkin ise N.Nazarbayev Kazakistan Orta Asya bölgesinin Batı ve Doğu, Kuzey ve Güney arasındakü iki yönlü hareket ve gelişmelerde güçlü köprü haline gelmesini bir misyon olarak görmektedir. Bölgenin etkileşim ve işbirliği alanı olmakla birlikte barış, itimat ve ortak güvenliğin modeli olmasını istemekteyiz. Ancak bu meselede de mevcut sorunlar bulunmaktadır, diye konuştu. Müzakereler kapsamında bölgeye ait sorunlara ilişkin küresel oyuncuların görüşlerinin yansıtıldığı oturumlar düzenlendi. Fudan Üniversitesi Rusya ve Orta Asya Araştırma Merkezi Müdürü Zhao Huasheng anılan toplantıda farklı ülkeleri temsil eden uzmanların Avrasya bölgesinde, özellikle, Orta Asya da yer alan gelişmelerin nasıl algılandığına dair düşüncelerini çok açık şekilde ifade ettiklerine dikkat çekti. Almanya Dış Politika Konseyi Doğu Avrupa, Rusya ve Orta Asya Programları Yönetmeni Stefan Meister toplantıda petrol fiyatlarının istikrarlaşması, altyapı projelerin geliştirilmesi gibi ekonomik meselelerin yanısıra ABD de yeni Cumhurbaşkanı seçilmesinin Orta Asya ya olası etkilerini içeren siyasal konuların da değerlendirildiğini açıkladı. Astana Kulübü Avrasya nın gelişiminde kilit önem taşıyan meselelerinin değerlendirildiği bir tartışma platformudur. Kulüp toplantıları Kazakistan Cumhuriyeti Birinci Devlet Başkanı Ulusal Lider Fonu tarafından organize edilmektedir. Etkinlik oturumları Chatham House kurallarına göre yapılmakta olup, müzakerelerde dile getirilen düşünceler, fikir sahiplerinin adları açıklanmadan kullanılabilir. Böyle bir yöntem uzmanların en karmaşık küresel sorunlarını açık ve objektif şekilde tartışma imkanı sağlamaktadır. 2
TAŞKENT VE DUŞANBE SU VE ENERJİ MESELELERİNİN MÜZAKERESİNİ BAŞLATTI 16 Kasım tarihinde Özbekistan Dışişleri Bakanı Abdulaziz Kamilov Tacikistan Enerji ve Su Kaynakları Bakan Yardımcısı Sulton Rahimzoda ile görüşme gerçekleştirdi. Özbekistan Dışişleri Bakanlığı basın merkezine göre görüşme esnasında taraflar bölgedeki su ve enerji kaynaklarının kullanımı ile ilgili meseleleri değerlendirdi. Özbekistan Dışişleri Bakanlığı nın bilgileri kapsamında taraflar Orta Asya bölgesindeki su ve enerji kaynakların rasyonel kullanımı bağlamında Özbek-Tacik ilişkilerini ele aldı. Bilindiği üzere, geçen Ekim ayında Tacikistan Orta Asya nın en büyük hidroelektrik santrali olarak değerlendirilen Rogun Barajı inşaatına başladı. Rogun Hidroelektrik Santrali nin inşaatı birkaç yıldır Özbekistan Hükümeti nin meseleye ilişkin itirazlarını iletmesi nedeniyle ertelenmiştir. Özbekistan barajın olası deprem halinde patlayabileceğini öne sürmektedir. Ancak Tacikistan Taşkent in kaygılarının sağlam temellere dayanmadığını açıklayarak, buna delil olarak ülkede anılan barajla aynı diğer hidroelektrik santrallerin faaliyet gösterdiğine dikkat çekmektedir. Özbekistan da yapılan görüşmede taraflar anılan meseleleri ele alma fırsatı buldu. Bununla birlikte aynı gün Bakan Abdulaziz Kamilov Tacikistan ın Dışişleri Bakan Yardımcısı Mahmadşerif Hakdoda ile görüşme yaptı. Özbekistan Dışişleri Bakanlığı tarafından verilen bilgiye göre görüşmenin esas konusu Özbekistan-Tacikistan devlet sınırlarının belirlenmesi ve demarkasyonu meseleleri oldu. 3
BAKÜ DE DÜNYA HABER AJANSLARI KONGRESİ GERÇEKLEŞTİ Geçtiğimiz hafta Bakü deki Heydar Aliyev Merkezinde Heydar Aliyev Fonu ve AZERTAG Haber Ajansının işbirliği ile V.Dünya Haber Ajansları Kongresi ve Asya ve Pasifik Ülkeleri Haber Ajansları Teşkilatı nın (ОАНА) XVI. Genel Asamblesi gerçekleşti. Anılan etkinliklere küresel enformasyon politikalarının temel yönlerini belirleyen ve 80 ülkeden gelen 100 den fazla haber ajansının yöneticileri ile temsilcileri, medya alanında çalışan uluslararası uzmanlar, BM ile UNESCO resmi temsilcileri, ayrıca bölgesel medya şirketlerinin yetkilileri olmak üzere toplam 190 uzman katıldı. Kongrede dünyanın tüm kıtalarını temsil eden haber ajansları hazır bulunmaktaydı. Şöyle ki, kongreye katılmak için 31 Asya ülkesinden 39 haber ajansını temsilen 77 uzman, Avrupa nın 23 ülkesinden 30 haber ajansını temsilen 51 uzman, Afrika nın 16 ülkesinin 16 haber ajansından 25 temsilci, Amerika kıtasındaki 7 ülkeyi temsil eden 9 haber ajansından 17 kişi, ayrıca Australiya nın 3 haber ajansından 4 temsilci Bakü ye gelmiştir. Haber Ajansları için Yeni Meydan Okumalar sloganı ile gerçekleştirilen Kongre oturumlarında Enformasyon Tüketiminin Geleceği, Haber Ajansları Yeni Teknolojiler ve Sosyal Medyanın Sorun ve İmkanları, Haber Ajanslarında İnovasyon, Gelecek Mültimedya için Gazetecileri Yetiştirmek, Gazetecilerin Misyonlarını Korumak: Hürriyet, Çıkış İmkanı, Güvenlik ve Çatışma Bölgeleri gibi konularda müzakereler yapılarak, son dönemde değişim sürecini yaşayan gazetecilik meseleleri ile birlikte sosyal medyanın farklı platformları ile haber ajansları arasındaki işbirliği alanları değerlendirildi. Dünya Haber Ajansları Kongresi ilk defa Moskova da 24-25 Eylül 2004 tarihinde organize edilmişti. Sonraki kongreler sırasıyla İspanya, Arjantin ve Suudi Arabistan da gerçekleşti. Kongre nin yönetici organı Konseydir. 2013 yılında Er-Riyad ta gerçekleştirilen IV. Kongre de AZERTAG ın dönem başkanlığına aday olmasını destekleyen Konsey Üyeleri Bakü deki V. Kongre de anılan haber ajansını yeni dönem başkanı olarak seçmişti. 4
KIRGIZİSTAN DA YEREL MECLİS (KENEŞ) SEÇİMLERİNE HAZIRLIKLAR BAŞLADI Kırgız Cumhuriyeti nde bulunduğumuz dönemin en önemli gelişmelerinden biri olan referanduma hazırlık çalışmaları devam etmektedir. Referanduma kadar ülkede yerel yönetim kurumları seçimleri gerçekleşmelidir. Bundan hareketle 14 Kasım tarihinde Kırgız Cumhuriyeti Başbakanı Sooronbay Ceyenbekov Kırgızistan ın Seçimler ve Referandumlar Düzenleme Merkezi Komisyonu Başkanı Nurjan Şaylbekov u kabul etti. Kırgız Cumhuriyeti Hükümeti Özel Kalemi nin açıklamasına göre anılan görüşmede Kırgız Cumhuriyeti yerel Keneşler milletvekilleri seçimlerinin ve Kırgız Cumhuriyeti Anayasasına Değişiklilerin Yapılmasına dair Kırgız Cumhuriyeti Kanun taslağı üzerine referandumun düzenlenmesine ilişkin hazırlık çalışmaları ile organizasyon meseleleri değerlendirildi. Bunun yanısıra devlet kurumları ile yerel öz yönetim kurumlarının seçimlere hazırlıkları hususundaki etkileşimi, ayrıca seçim komisyonlarının finanse edilmesi ile maddi ve teknik desteklenmesi meseleleri ele alındı. Kırgız basınının verdiği habere göre halihazırda ülkedeki bütün seçim bölgeleri açık şekilde faaliyet göstermektedir. Ülkenin seçimler hakkındaki mevzuatı çerçevesinde 26 Kasım 2016 tarihine kadar seçmenler listesi belirlenecektir. Kırgız Cumhuriyeti Devlet Başkanı Almazbek Atambayev in 3 Kasım 2016 tarihinde imzalamış olduğu Kırgız Cumhuriyeti Anayasasına Değişikliklerin Yapılmasına dair Kırgız Cumhuriyeti Kanun taslağı üzerine Referandumun Düzenlenmesine ilişkin Kanun gereği referandumun gerçekleşeceği tarih olarak 11 Aralık 2016 belirlenmiştir. Bununla birlikte Kırgız Cumhuriyeti Devlet Başkanı Almazbek Atambayev in 10 Ekim 2016 tarihli Kırgız Cumhuriyeti Yerel Keneşler Milletvekilleri Olağan Seçimlerinin Belirlenmesine dair Kararnamesine göre Kırgız Cumhuriyeti yerel Keneşlerin milletvekillerinin yetki süresinin bitmesi ile Kırgızistan daki yerel yönetim kurumlarının sıradaki seçimleri Pazar günü, 11 Aralık 2016 olarak belirlenmiştir. 5
MOSKOVA DA AVRASYA EKONOMİK BİRLİĞİ HÜKÜMET BAŞKANLARI TOPLANTISI GERÇEKLEŞTİ 17 Kasım tarihinde Moskova da Avrasya Ekonomik Birliği üye devletlerini temsil eden Avrasya Hükümetlerarası Konseyi nin Olağan Toplantısı gerçekleşti. Avrasya Ekonomik Birliği ülkeleri Hükümet Başkanları Toplantısı gündemine giren ve değerlendirilen esas meselelerden biri Gümrük Kanunu taslağının kabul edilmesiyle ilgili idi. Kanun taslağı benzer uluslararası belgeler temelinde hazırlanmıştır. Toplantı sonunda Ermenistan, Beyaz Rusya, Kazakistan, Kırgızistan ve Rusya nın Hükümet Başkanları Avrasya Ekonomik Birliği nin Gümrük Kanunu taslağını onayladılar. Onaylanan yeni belge, Avrasya Ekonomik Birliği üye ülkelerine devlet içi, resmi prosedürlerden geçmesi amacıyla iletilmiştir. Anılan belge gümrük yönetimine ilişkin tüm çağdaş eğilimleri içermekle birlikte gümrük prosedürlerinin otomatikleşmesi ve kolaylaştırılması, ayrıca iş ortamının geliştirilmesine yöneliktir. Kanun taslağı önümüzdeki Aralık ayında düzenlenecek olan Yüksek Avrasya Ekonomik Konseyi nde Devlet Başkanları nın imzasına sunulacaktır. Üye ülkeler bununla birlikte Avrasya Ekonomik Birliği nin sınırları içinde ilaçların tedavülünü düzenleyen belgeleri imzaladı. Anılan anlaşmanın kabul edilmesi yasadışı ticaretle mücadele etmek için kolaylıklar getirecektir. Bu durum ise tüketiciler açısından fiyatların indirilmesi ve ilaç kalitesinin artırılması gibi olumlu neticeler sağlayabilecektir. Toplantıda bunun yanısıra Avrasya Ekonomik Birliği ile işbirliği yapmaya İsrail in ilgi duymasına dikkat çekilmiştir. İçinde bulunduğumuz zaman diliminde Avrasya Ekonomik Birliği nin dönem başkanlığını yürütmekte olan Kazakistan Cumhuriyeti nin Devlet Başkanı N.Nazarbayev 2016 yılını Avrasya Ekonomik Birliği nin üçüncü ülkelerle ve temel entegrasyon yapılarıyla ekonomik işbirliğini geliştirme Yılı olarak ilan etmişti. Gelecek yıl Avrasya Ekonomik Birliği nin dönem başkanlığı Kazakistan dan Kırgızistan a geçecektir. 6
Azerbaycan, Kazakistan, Kırgızistan ve Türkiye Devlet Başkanları tarafından 2010 yılında kurulan Türk Akademisi Uluslararası Teşkilatı, Türk dünyasının dillerini, kültürünü ve kadim çağlardan günümüze kadarki tarihini titizlikle ve kapsamlı bir şekilde inceleyen ve benzer konulardaki bilimsel araştırmaların koordinasyonunu üstlenen uluslararası örgüttür. Uluslararası Türk Akademisi, Türk dünyasının araştırma ve eğitim merkezleri arasındaki bilimsel işbirliğini teşvik etmektedir. www.twesco.org 57-49-86 57 Tauelsizdik caddesi, Barış ve Uyum Sarayı Astana, 010000 Kazakistan @intturkicacadem https://www.facebook.com/international-turkic-academy-832484896847678/