Dünya Bankası Sivil Toplum I s birlig i 2007 2009 Mali Yılları Deg erlendirmesi 51427 Yönetici Özeti DÜNYA BANKASI CivilSocExecSumTURKISH.indd 3 9/23/09 12:20:59 PM
Yönetici Özeti Son üç yıl içerisinde, Dünya Bankası-Sivil Toplum ilişkilerinin geliştirilmesi bağlamında birçok eğilim belirginleşmiştir. Sivil toplumun Dünya Bankası faaliyetlerine dahil olma şekli, kurum odaklı olmaktan konu odaklı olmaya doğru yönelmektedir. Dünya Bankası ile etkileşim içinde olan birçok Sivil Toplum Kuruluşunun (STK) savunuculuk tutumu zarar vermeme yaklaşımından, Dünya Bankası nı sosyal adalet ve sürdürülebilir çevresel kalkınma konularında daha fazla etkileyebilmek amacı taşıyan iyileştirme yaklaşımına kaymaktadır. Yerel halk, işçi sendikaları, milletvekilleri, engelliler ve gençlik gibi belirli gruplarla çalışma, Dünya Bankası nın ana faaliyetleri arasına dahil edilerek bu dönemde de devam etmiştir. Değerlendirmesi yapılan dönemde, Dünya Bankası-Sivil Toplum diyaloğu küresel ölçekte genişlemeye ve güçlenmeye devam etmiştir. Bu genişleme, yıllık toplantılara ve bahar toplantılarına katılan STK ların sayısındaki artış ve Sivil Toplum Politika Forumu ndaki eylem planı hazırlama oturumlarının geliştirilmesiyle kendini göstermektedir. Gelişmekte olan ülkelerdeki STK temsilcilerinin toplantılara daha fazla katılımını sağlamak amacıyla Dünya Bankası ve Uluslararası Para Fonu (IMF) Sivil Toplum Destek Programı nı oluşturdu ve üst düzey sivil toplum yöneticilerini toplantılara davet etmeye başladı. Ayrıca Başkan Zoellick gıda ve ekonomik kriz konuları üzerinde tartışmak üzere samimi, açık ve yapıcı görüşlerin paylaşıldığı bir dizi toplantıda sivil toplum temsilcilerini bir araya getirdi. Diyalog, son üç yılda şehir suyu, borçlar ve sağlık politikası gibi konuları da içine alan önemli birkaç politika alanında sürdürülmüştür. Bunun yanı sıra yönetişim, iklim değişikliği ve ifşa gibi önemli küresel politika konuları hakkında da müzakere yapılmıştır. Yönetişim ve yoksulluk karşıtlığı stratejiler (GAC) üzerine yapılan istişarelere hükümet, meclis, sivil toplum, medya, özel sektör ve diğer paydaşların da yer aldığı 48 ülkeden 3200 temsilci katılmıştır. Ayrıca bu müzakereler bugüne kadar gerçekleştirilenler arasında en kapsamlı ve sürekli paydaş politika istişareleri olarak kabul edilmektedir. Ülke düzeyinde, diyalog ve istişareler ülke destek stratejileri (Ülke Destek Stratejilerinin tümünün %92 si onaylanmıştır) ve yoksulluğu azaltma stratejileri (Yoksulluğu Azaltma Stratejilerinin tümünün %84 ü onaylanmıştır) konularında artarak devam etmiştir. Uluslararası Finans Kurumu da (IFC) son üç yılda sivil toplum ile diyalog ve ilişkilerini güçlendirmiştir. Sivil toplum ile diyalog, IFC nin yıllık raporları ve performans standartları gibi konularda gerçekleştirildi. Bunun yanı sıra, IFC ülke düzeyinde sivil toplum ilişkilerini genişletmek amacıyla Brezilya ofisine bir sivil toplum uzmanı aldı. Çok yönlü Yatırım Garanti Ajansı nın (MIGA) sivil toplumla ilişkisi, bireysel projelerin yanında büyük ölçüde sosyal ve çevresel sürdürülebilirlik ve ifşa konularındaki yeni politika önerileri üzerinde müzakereler, istişareler yolu ile gelişmektedir. Dünya Bankası Denetim Heyeti (IP) ve IFC ve MIGA için Uygunluk Danışmanı/ Ombudsman (CAO), Dünya Bankası tarafından desteklenen projelerden etkilenen kişiler için bağımsız başvuru mekanizmalarıdır. Heyet ve Ombudsman, şikayetçiler, etkilenen topluluklar ve yerel sivil toplum kuruluşları ile yakın ilişkiler sürdürmektedirler. Son üç yıl içerisinde, IP denetlenmek üzere 12, CAO ise 45 şikayet almıştır. Bu kurumların üyeleri ve çalışanları sivil toplum kuruluşlarına bağlı sosyal yardım etkinliklerine düzenli olarak katılmaktadır. Dünya Bankası nın sivil toplum ilişkilerini derinleştirme ve genişletme taahütleri aynı zamanda sivil katılım ve sosyal hesap verebilirlik konularının boyutunu arttırmıştır. GAC Programı ve İklim Yatırım Fonları gibi girişimlerin kabul edilmesiyle birlikte kurumsal ve sektörel düzeylerde, küresel ölçekte ortaklık kurmak için yeni fırsatlar ortaya çıkmıştır. Uluslararası İmar ve Kalkınma Bankası (IBRD) ve Uluslararası Kalkınma Birliği nin (IDA) kredilerinin %75 inin 2007 2009 mali yılları arasında gerçekleştiği göz önüne alınacak olursa, Dünya Bankası des- 1
tekli faaliyetlere sivil toplumun dahil edilmesinin yükselme eğiliminde olmaya devam ettiği söylenebilir. Ayrıca Dünya Bankası nın kalkınma kredileri politikalarına katılım da yükselme eğilimindedir. Dünya Bankası nın Washington, DC de gerçekleştirilen 2008 Bahar küresel gıda krizine Toplantıları çerçevesinde STK lara verilen resepsiyon (Nisan 2008) ülke düzeyinde çözüm bulma çalışmalarında, uluslararası ve yerel sivil toplum kuruluşları ve toplum odaklı kuruluşlar anahtar ortaklar olmuşlardır. Bu kuruluşlar, Dünya Bankası nın 2 milyon dolarlık Küresel Gıda Krizine Çözüm Programı kapsamında projenin 13 ülkede uygulanmasını desteklemektedirler. Bu süreçte, Dünya Bankası, Sivil Toplum Fonu ve Yaratıcı Kalkınma Fikirleri gibi çeşitli fon mekanizmaları ile sivil toplum kalkınma çabalarını desteklemeye güçlü bir şekilde devam etmektedir. 15 ülkede stratejik gelir şeffaflığı girişimine fon sağlamak amacıyla Madencilik Sanayii Şeffaflık Fonu uluslararası bir sivil toplum kuruluşu ile ortaklık kurdu. Sivil toplum kuruluşları ile çalışmak, birçok ülkenin dahil olduğu ve yaklaşık 49.000 köklü kuruluşa fon sağlayan Afrika HIV/AIDS Programının en önemli özelliklerindendir. Brezilya daki Kuzeybatı Kırsal Yoksulluğu Azaltma Projesi ve Endonezya daki Kecamatan Kalkınma Projesi Dünya Bankası destekli, hükümet-sivil toplum alanında ülke düzeyinde başarılı örneklerdendir. Dünya Bankası nın bilgi paylaşımı birimi olan Dünya Bankası Enstitüsü, son üç yılda sivil toplum bileşenini dahil ederek bir dizi eğitim ve kapasite arttırma programı düzenlemiştir. Programların çoğu daha iyi hesap verebilirlik, şeffaflık ve yerel düzeyde yönetişim konularında halktan gelen talepler göz önüne alarak oluşturuldu. Kalkınma İrtibat Bölümü, hükümetlerin reform programları ve projeler aracılığıyla sivil toplum ile daha fazla ve etkili iletişim kurabilmesi ve dahil etmesi amacıyla kapasitelerini arttırma çalışmalarına devam etti. Dünya Bankası, uluslararası okuyucu sayısı gittikçe artan sivil toplum web sayfasının da dahil olduğu çok dilli web programının geliştirilmesi sayesinde internet alanındaki çalışmalarını da arttırmaktadır. Sivil Toplum Ekibi, Dünya Bankası çalışanlarına sivil toplum ile nasıl çalışılması gerektiği konusunda eğitim düzenlemek üzere World Learning ile ortaklaşa çalışmalar yürütmüştür. Dünya Bankası sivil toplum ilişkilerini bölgesel ve ülke düzeyinde güçlendirmeye devam etmiştir. Bölgesel düzeyde, Afrika dan sorumlu yeni Başkan Yardımcısı sivil toplum kuruluşları ve hükümetler arası organların diyalog girişimlerini kolaylaştırma çalışmaları yapmıştır. Aynı şekilde Doğu Asya başkan vekili Dünya Bankası nın bölgesel stratejilerini tartışmak üzere sivil toplum kuruluşları ile bir çalıştay düzenlemiştir. Doğu Avrupa da ise sivil toplumun güçlendirilmesini teşvik etmek için donör kurumlarla çalışmıştır. Amerika da Sivil Toplum Ekibi, InterAction işbirliği ile yerel düzeyde hizmet tanımlaması konusunda bilgi paylaşımı gerçekleştirmek üzere teknik çalıştaylar düzenlerken, hak temelli sivil toplum kuruluşları ile de yakın çalışmalarını sürdürmüştür. Avrupa da Dünya Bankası öncü sivil toplum ağları ve Belçika, Fransa, Hollanda, Birleşik Krallık ve diğer birçok ülkedeki sivil toplum kuruluşu ile diyaloğunu devam ettirmiştir. Fransa daki Coordination Sud ile program ortaklığı yenilenmiş ve Dünya Bankası 80 ülkeden 100 ün üzerinde sivil toplum kuruluşunun temsil edildiği bir girişim olan Uluslararası STK Forumunun kurulmasına destek olmaktadır. Dünya Bankası Japonya da ise iklim değişikliği, Afrika ve engellilik konuları hakkında bir dizi üst düzey politika üretme amacıyla diyalog sürecini başlatmıştır. İşçi sendikaları, milletvekilleri, engelliler ve gençlik gibi belirli gruplarla çalışma, Dünya Bankası nın faaliyetlerine dahil edilerek bu dönemde de devam etmiştir. Bu durum, engellilik, gençlik, sosyal dahil etme ve toplumsal cinsiyet konularının Dünya Bankası nın araştırmalarına ve projelerine dahil etme bağlamında açıkça görülmektedir. 2008 yılında Gençler Yıllık Toplantıda programı ile gelecekte kurulacak olan işbirliği için taslak çalışma planı ortaya çıkarılmıştır. İşçi sendikalarıyla bir hafta boyunca süren gıda ve ekonomik kriz konuları üzerinde yapılan toplantılar, küresel zorlukların üstesinden gelebilmek için birlikte çalışmanın önemini vurgulamıştır. Dünya Bankası, Engellilik ve Kalkınma Sekreteryası nın küresel ortaklığını desteklemekte ve Birleşmiş Milletler in çığır açan Engelli Hakları sözleşmesi hakkında farkındalık yaratma çalışmaları düzenlemektedir. Dünya Bankası ve sivil toplum kuruluşları politika değişimi konularında daha etkili araçlar ve yerler bulmasına rağmen, kurumsal ortaklık ve fon meka- 2
nizmalarının düzenlenmesi ve sayısının arttırılması konusunda zorluklar devam etmektedir. Var olan sıkıntıları ele almak ve Dünya Bankası-Sivil Toplum ilişkilerinin kalitesini değerlendirmek için, Sivil Toplum Ekibi stratejik öncelikler dosyası hazırlamak üzere araştırma başlatmıştır. Bu yeni araştırma süreci, taslak strateji dosyasının hazırlanması için iç ve dış danışma sürecini de kapsamaktadır. Bu ön geri bildirime dayanarak, gelecek yıllarda Dünya Bankası-sivil toplum ilişkilerini güçlendirecek ve arttıracak yararlı bir yol haritası olması beklenen Stratejik Öncelikler Dosyası taslağı hazırlanmıştır. 3
Civil Society Team The World Bank 1818 H Street, N.W. Mail Stop: MC9-903 Washington, D.C. 20433 USA Phone: (202) 473-1840 Fax: (202) 522-2241 E-mail: civilsociety@worldbank.org