12 39 Slayt 1/6 RİSK YÖNETİMİ ve DEĞERLENDİRİLMESİ AMAÇ: Kazaların önlenmesinde, mevzuattan kaynaklanan sorumluluklarımız, görevlerimiz ve yetkilerimiz hakkında bilgilendirme ve bilinçlendirme 2016 Güz Dönemi Risk Dersi I- MEVZUAT Nurdoğan İNCİ Elektrik Mühendisi İş Sağlığı ve Güvenliği Danışmanı ve GEDİK ÜNİVERSİTESİ Öğretim görevlisi nurdoganinci@gmail.com 1
6331 Sayılı Kanun RG 30.06.2012-28339 Madde 4 İşverenin genel yükümlülüğü RG 29.12. 2012-28512 İSG Risk değerlendirmesi yönetmeliği Madde 4 Tanımlar Madde 5 İşveren yükümlülüğü Madde 6 Risk değerlendirmesi ekibi Madde 8 Tehlikelerin tanımlanması Madde 9 Risklerin belirlenmesi ve analizi Madde 10 Risk kontrol adımları Madde 11 Dokümantasyon Madde 12 Risk değerlendirmesinin yenilenmesi Madde 17 Risk değerlendirmesi rehberleri 2
6331 sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu Kabul Tarihi : 20.06.2012 (RG 30.06.2012-28339) İŞVERENİN GENEL YÜKÜMLÜLÜĞÜ MADDE 4 1-İşveren, çalışanların işle ilgili sağlık ve güvenliğini sağlamakla yükümlü olup bu çerçevede; a) Mesleki risklerin önlenmesi, eğitim ve bilgi verilmesi dâhil her türlü tedbirin alınması, organizasyonun yapılması, gerekli araç ve gereçlerin sağlanması, sağlık ve güvenlik tedbirlerinin değişen şartlara uygun hale getirilmesi ve mevcut durumun iyileştirilmesi için çalışmalar yapar. 2016-50+Çalışan. (3.905-5.207-7.810 TL) 10-49 Çalışan.(2.603-3.905-5.207 TL) b) İşyerinde alınan iş sağlığı ve güvenliği tedbirlerine uyulup uyulmadığını izler, denetler ve uygunsuzlukların giderilmesini sağlar. 2016-50+Çalş. (3.905-5.207-7.810 TL) 10-49 Çalş.(2.603-3.905-5.207 TL) 3
6331 sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu Kabul Tarihi : 20.06. 2012 (RG 30.06.2012-28339) İŞVERENİN GENEL YÜKÜMLÜLÜĞÜ MADDE 4 c) Risk değerlendirmesi yapar veya yaptırır. ç) Çalışana görev verirken, çalışanın sağlık ve güvenlik yönünden işe uygunluğunu göz önüne alır. d) Yeterli bilgi ve talimat verilenler dışındaki çalışanların hayati ve özel tehlike bulunan yerlere girmemesi için gerekli tedbirleri alır. 4
6331 sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu Kabul Tarihi : 20.06. 2012 (RG 30.06.2012-28339) İŞVERENİN GENEL YÜKÜMLÜLÜĞÜ MADDE 4 (2) İşyeri dışındaki uzman kişi ve kuruluşlardan hizmet alınması, işverenin sorumluluklarını ortadan kaldırmaz. (3) Çalışanların iş sağlığı ve güvenliği alanındaki yükümlülükleri, işverenin sorumluluklarını etkilemez. (4) İşveren, İSG tedbirlerinin maliyetini çalışanlara yansıtamaz. 5
6331 sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu Kabul Tarihi : 20.06.2012 (RG 30.06.2012-28339) TANIMLAR MADDE 3 (1) Bu Kanunun uygulanmasında; (2) İşveren adına hareket eden, işin ve işyerinin yönetiminde görev alan işveren vekilleri, bu Kanunun uygulanması bakımından işveren sayılır. 6
İŞVEREN VEKİLİ 506-M: 4 sigortalıları çalıştıran gerçek veya tüzel kişiler "İşveren" dir. İşveren nam ve hesabına işin yönetimi görevini yapan kimseler "İşveren vekili" dir. (17.071964- RG 01.08.1964) 4857-M: 2 İşveren adına hareket eden ve işin, işyerinin ve işletmenin yönetiminde görev alan kimselere işveren vekili denir. (22/5/2003. R.G 10.06.2003 ) 5510-M: 11 İşveren adına ve hesabına işin veya görülen hizmetin bütününün yönetim görevini yapan kimse işveren vekilidir (31.05.2006 RG 16.06.2006) 6331-M: 3 (2) İşveren adına hareket eden, işin ve işyerinin yönetiminde görev alan işveren vekilleri. (20.06.2012 RG 30.06.2012) 7
TANIMLAR MADDE 4 (1) Bu Yönetmelikte geçen; f) Risk değerlendirmesi: İşyerinde var olan ya da dışarıdan gelebilecek tehlikelerin belirlenmesi, bu tehlikelerin riske dönüşmesine yol açan faktörler ile tehlikelerden kaynaklanan risklerin, analiz edilerek derecelendirilmesi ve kontrol tedbirlerinin kararlaştırılması amacıyla yapılması gerekli çalışmaları, 8
TANIMLAR MADDE 4 (1) Bu Yönetmelikte geçen; g) Tehlike: İşyerinde var olan ya da dışarıdan gelebilecek, çalışanı veya işyerini etkileyebilecek zarar veya hasar verme potansiyelini, d) Ramak kala olay: İşyerinde meydana gelen; çalışan, işyeri ya da iş ekipmanını zarara uğratma potansiyeli olduğu halde zarara uğratmayan olayı, e) Risk: Tehlikeden kaynaklanacak kayıp, yaralanma ya da başka zararlı sonuç meydana gelme ihtimalini, 9
İŞVEREN YÜKÜMLÜLÜĞÜ 10
RİSK İLE İLGİLİ MEVZUAT MADDELERİ İŞVEREN YÜKÜMLÜLÜĞÜ MADDE 5 (1) İşveren; çalışma ortamının ve çalışanların sağlık ve güvenliğini sağlama, sürdürme ve geliştirme amacı ile iş sağlığı ve güvenliği yönünden risk değerlendirmesi yapar veya yaptırır. (2) Risk değerlendirmesinin gerçekleştirilmiş olması; işverenin, işyerinde iş sağlığı ve güvenliğinin sağlanması yükümlülüğünü ortadan kaldırmaz. (3) İşveren, risk değerlendirmesi çalışmalarında görevlendirilen kişi veya kişilere risk değerlendirmesi ile ilgili ihtiyaç duydukları her türlü bilgi ve belgeyi temin eder. 11
12 RİSK İLE İLGİLİ MEVZUAT MADDELERİ İş Güvenliği Uzmanlığı RG 30.04.205 29342 RG 15.02.2016 29625 Değişiklik ile İş Güvenliği Uzmanlığı
RİSK İLE İLGİLİ MEVZUAT MADDELERİ ( ceza 2.603-7.800 TL) RG 30.04.205 29342 RG 15.02.2016 29625 Değişiklik ile Madde 7 - İşverence iş güvenliği uzmanı olarak görevlendirilecekler, bu Yönetmeliğe göre geçerli iş güvenliği uzmanlığı belgesine sahip olmak zorundadır. C- az tehlikeli B- az tehlikeli ve tehlikeli A- bütün tehlikeli iş yerlerinde Md.9-İş güvenliği uzmanlarının görevleri; Rehberlik, işverene öneride bulunmak, alınacak tedbirleri yazılı olarak bildirmek, kaza nedenlerini araştırmak, risk analizleri yapmak yaptırmak, acil durum, çalışma izni ve diğer önlemler için talimat ve prosedür hazırlamak, eğitim bilgilendirme ve kayıt, denetimleri yapmak. Md.10-İş güvenliği uzmanlarının yetkileri; işyerinde hayati tehlikelerde işi durdurmak için işverene başvurmak, bütün bölümlerinde iş sağlığı ve güvenliği konusunda inceleme ve araştırma yapmak, gerekli bilgi ve belgelere ulaşmak ve çalışanlarla görüşmek. kurum ve kuruluşlarla işyerinin iç düzenlemelerine uygun olarak işbirliği yapmak. Md.11-İş güvenliği uzmanlarının yükümlülükleri; işin normal akışını mümkün olduğu kadar aksatmamak ve verimli bir çalışma ortamının sağlanmasına katkıda bulunmak, 13
RİSK DEĞERLENDİRMESİ EKİBİ 14
RİSK DEĞERLENDİRMESİ EKİBİ MADDE 6 (1) Risk değerlendirmesi, işverenin oluşturduğu bir ekip tarafından gerçekleştirilir. Risk değerlendirmesi ekibi aşağıdakilerden oluşur. a) İşveren veya işveren vekili. b) İşyerinde sağlık ve güvenlik hizmetini yürüten iş güvenliği uzmanları ile işyeri hekimleri. c) İşyerindeki çalışan temsilcileri. 15
RİSK DEĞERLENDİRMESİ EKİBİ (Md.6) ç) İşyerindeki destek elemanları. (Asli görevinin yanında İSG-yangın özel görevlendirilmiş donanımlı ve eğitimli kişi) d) İşyerindeki bütün birimleri temsil edecek şekilde belirlenen ve işyerinde yürütülen çalışmalar, mevcut veya muhtemel tehlike kaynakları ile riskler konusunda bilgi sahibi çalışanlar. 16
RİSK DEĞERLENDİRMESİ EKİBİ (Md.6) (2) İşveren, ihtiyaç duyulduğunda bu ekibe destek olmak üzere işyeri dışındaki kişi ve kuruluşlardan hizmet alabilir. (3) Risk değerlendirmesi çalışmalarının koordinasyonu işveren veya işveren tarafından ekip içinden görevlendirilen bir kişi tarafından da sağlanabilir. (İSG Uzmanı şartı yok) 17
RİSK DEĞERLENDİRMESİ EKİBİ (Md.6) (4) İşveren, risk değerlendirmesi çalışmalarında görevlendirilen kişi veya kişilerin görevlerini yerine getirmeleri amacıyla araç, gereç, mekân ve zaman gibi gerekli bütün ihtiyaçlarını karşılar, görevlerini yürütmeleri sebebiyle hak ve yetkilerini kısıtlayamaz. (5) Risk değerlendirmesi çalışmalarında görevlendirilen kişi veya kişiler işveren tarafından sağlanan bilgi ve belgeleri korur ve gizli tutar. 18
TEHLİKELERİN TANIMLANMASI (MD. 8) 19
TEHLİKELERİN TANIMLANMASI (MD. 8) (1) Tehlikeler tanımlanırken çalışma ortamı, çalışanlar ve işyerine ilişkin ilgisine göre asgari olarak aşağıda belirtilen bilgiler toplanır İşyeri bina ve eklentileri, faaliyetler ile iş ve işlemler, Üretim süreç ve teknikleri ve İş ekipmanları. Kullanılan maddeler, Artık ve atıklarla ilgili işlemler. Organizasyon, görev, yetki, sorumluluk ve çalışanların tecrübe ve düşünceleri. İşe başlama öncesi mevzuat gereği alınacak çalışma izin belgeleri. 20
TEHLİKELERİN TANIMLANMASI (Md.8) Çalışanların eğitim, yaş, cinsiyet ve benzeri özellikleri ile sağlık gözetimi kayıtları. İşyeri, iş ekipmanı zararına ilişkin durumlar, ramak kala olaylar, Malzeme güvenlik bilgi formları. Ortam ve kişisel maruziyet düzeyi ölçüm sonuçları. Genç, yaşlı, engelli, gebe özel politika gerektiren grupların durumu ve İşyerinin teftiş sonuçları. 21
TEHLİKELERİN TANIMLANMASI (Md. 8) Meslek hastalığı kayıtları, İş kazaları, Varsa daha önce yapılmış risk değerlendirmesi çalışmaları, acil durum planları. Sağlık ve güvenlik planı ve patlamadan korunma dokümanı gibi belirli işyerlerinde hazırlanması gereken dokümanlar. RG 28509-26.12.2012 NACE kodları tebliğ Değişiklik RG 29272-19.02.2015 22
TEHLİKELERİN TANIMLANMASI İşyeri, iş ekipmanı zararına ilişkin durumlar, ramak kala olaylar,(rg 28512 İSG Risk değ. Yönt. Md.8 Kayıtların tutulmaması 2016-1301TL-3905TL ceza) Malzeme güvenlik bilgi formları. Ortam ve kişisel maruziyet düzeyi ölçüm sonuçları. Genç, yaşlı, engelli, gebe özel politika gerektiren grupların durumu ve İşyerinin teftiş sonuçları. Meslek hastalığı kayıtları, İş kazaları, Varsa daha önce yapılmış risk değerlendirmesi çalışmaları, acil durum planları. 23
YÖNETMELİĞİ RG 29.12. 2012-28509 Son yayın 2015 TEHLİKELERİN TANIMLANMASI Sağlık ve güvenlik planı ve patlamadan korunma dokümanı gibi belirli işyerlerinde hazırlanması gereken dokümanlar. RG 28509-26.12.2012 NACE kodları tebliğ Değişiklik RG 29272-19.02.2015 24
RİSKLERİN BELİRLENMESİ VE ANALİZİ (Md. 9) 25
RİSKLERİN BELİRLENMESİ VE ANALİZİ MADDE 9 Tespit edilmiş olan tehlikelerin her biri ayrı ayrı dikkate alınır ve mevcut kontrol tedbirlerinin etkisi de göz önünde bulundurulur. işletmenin faaliyetine ilişkin özellikleri, işyerindeki tehlike veya risklerin nitelikleri, uluslararası standartlar esas alınarak seçilen yöntemlerden biri veya birkaçı bir arada kullanılarak analiz edilir. birbirinden farklı işlerin yürütüldüğü bölümlerinde her biri ayrı ayrı dikkate alınır, Ayrı ayrı bölümler için yapılması halinde bölümlerin etkileşimleri de dikkate alınarak bir bütün olarak ele alınıp sonuçlandırılır. 26
RİSKLERİN BELİRLENMESİ VE ANALİZİ 3. Analiz edilen riskler, kontrol tedbirlerine karar verilmek üzere etkilerinin büyüklüğüne ve önemlerine göre en yüksek risk seviyesine sahip olandan başlanarak sıralanır ve yazılı hale getirilir. 27
RİSK KONTROL ADIMLARI (Md. 10), DOKÜMANTASYON (Md. 11), Ve RİSK DEĞERLENDİRMESİNİN YENİLENMESİ (Md. 11), 28
RİSK KONTROL ADIMLARI MADDE 10 Risklerin kontrolünde şu adımlar uygulanır. a) Planlama b) Risk kontrol tedbirlerinin kararlaştırılması: 1. Tehlike veya tehlike kaynaklarının ortadan kaldırılması. 2) Tehlikelinin, az tehlikeli olanla değiştirilmesi. 3) Riskler ile kaynağında mücadele edilmesi. a) Belirlenen risk için kontrol tedbirlerinin hayata geçirilmesinden sonra yeniden risk seviyesi tespiti yapılır. 29
DOKÜMANTASYON MADDE 11 (1) Risk değerlendirmesi asgarî aşağıdaki hususları kapsayacak şekilde dokümante edilir. a) İşyerinin unvanı, adresi ve işverenin adı. b) Gerçekleştirenin isim ve unvanı is güvenliği uzmanı ve işyeri hekimi olanların Bakanlıkça verilmiş belge bilgileri. c) Gerçekleştirildiği tarih ve geçerlilik tarihi. 30
DOKÜMANTASYON MADDE 11 (1) Risk değerlendirmesi asgarî aşağıdaki hususları kapsayacak şekilde dokümante edilir. ç) Risk değerlendirmesi işyerindeki farklı bölümler için ayrı ayrı yapılmışsa her birinin adı. d) Belirlenen tehlike kaynakları ile tehlikeler. e) Tespit edilen riskler. f) Risk analizinde kullanılan yöntem veya yöntemler. g) Tespit edilen risklerin önem ve öncelik sırasını da içeren analiz sonuçları. 31
RİSK İLE İLGİLİ MEVZUAT MADDELERİ DOKÜMANTASYON ğ) Düzeltici ve önleyici kontrol tedbirleri, gerçekleştirilme tarihleri ve sonrasında tespit edilen risk seviyesi. (2) Risk değerlendirmesi dokümanının sayfaları numaralandırılarak; gerçekleştiren kişiler tarafından her sayfası paraflanıp, son sayfası imzalanır ve işyerinde saklanır. (3) Risk değerlendirmesi dokümanı elektronik ve benzeri ortamlarda hazırlanıp arşivlenebilir. MADDE 12 RİSK DEĞERLENDİRMESİNİN YENİLENMESİ (1) Yapılmış olan risk değerlendirmesi; tehlike sınıfına göre çok tehlikeli, tehlikeli ve az tehlikeli işyerlerinde sırasıyla en geç iki, dört ve altı yılda bir yenilenir. 32
RİSK DEĞERLENDİRMESİNİN YENİLENMESİ (Md. 12) RİSK DEĞERLENDİRMESİ REHBERLERİ (Md.17) 33
MADDE 12 RİSK DEĞERLENDİRMESİNİN YENİLENMESİ (1) Aşağıda belirtilen durumlarda ortaya çıkabilecek yeni risklerin, işyerinin tamamını veya bir bölümünü etkiliyor olması göz önünde bulundurularak risk değerlendirmesi tamamen veya kısmen yenilenir. a) İşyerinin taşınması veya binalarda değişiklik yapılması. b) İşyerinde uygulanan teknoloji, kullanılan madde ve ekipmanlarda değişiklikler meydana gelmesi. c) Üretim yönteminde değişiklikler olması, ç) İş kazası, meslek hastalığı veya ramak kala olay meydana gelmesi. 34
MADDE 12 RİSK DEĞERLENDİRMESİNİN YENİLENMESİ (1) Aşağıda belirtilen durumlarda ortaya çıkabilecek yeni risklerin, işyerinin tamamını veya bir bölümünü etkiliyor olması göz önünde bulundurularak risk değerlendirmesi tamamen veya kısmen yenilenir. d) Çalışma ortamına ait sınır değerlere ilişkin bir mevzuat değişikliği olması. e) Çalışma ortamı ölçümü ve sağlık gözetim sonuçlarına göre gerekli görülmesi. f) İşyeri dışından kaynaklanan ve işyerini etkileyebilecek yeni bir tehlikenin ortaya çıkması. 35
RİSK DEĞERLENDİRMESİ REHBERLERİ MADDE 17 (1) İşverenlere, risk değerlendirmesi ile ilgili yükümlülükleri bakımından yardımcı olmak veya yol göstermek amacıyla risk değerlendirmesi rehberleri hazırlanabilir. Rehberler işyerinde çalışan sayısı ve işyerinin bulunduğu tehlike sınıfı göz önüne alınarak; sektör, meslek veya yapılan işlere özgü olabilir. 36
37 RİSK YÖNETİMİ ve DEĞERLENDİRMESİ GELECEK DERS II. Konu RİSKİN MANTIĞI