AKILLI ŞEHİRLER - ANKARA AKILLI ULAŞIM SİSTEMLERİ İsmail KESGİN Ankara ismail.kesgin@ego.gov.tr Yaşar AYDEMİR Ankara yasar.aydemir@ego.gov.tr Resul Rıza DOLANER Ankara resul.dolaner@ego.gov.tr ÖZET Akıllı Ulaşım Sistemleri ulaşımda çevresel etkileri azaltacak şekilde hareketliliği ve güvenliği arttırarak ulaşımı destekleyen gelişmiş bilgi ve iletişim teknoloji uygulamaları olarak tanımlanabilir. Akıllı Ulaşım Sistemleri üzerine yapılan araştırmalar birlikte çalışabilirliği, uyumluluğu, bütünleşik bir ulaşım ortamı sunmayı hedeflemektedir.[1] Bilgi ve iletişim teknolojileri, şehirlerde karşılaşılan sorunların çözülmesi, kamu hizmetlerinin iyileştirilmesi ve vatandaşların yaşam kalitelerinin artırılmasına önemli katkılar sağlamaktadır.[2] Akıllı Ulaşım Sistemleri (AUS), kente ve kentteki ulaşımın yönetilmesine olanak tanımaktadır. Akıllı kent uygulamalarının hayata geçirilmesinde önerilen çözümlerin teknolojik sağlamlığı, güvenilirliği ve mevcut teknik platformla uyumluluğu tüm kentler için göz önünde bulundurulması gereken önemli hususlardır. Akıllı kent politikasına, stratejisine, hedeflerine uygun projelerin ve çalışmaların hayata geçirilmesi, Ankara nın şehir içi ulaşımına katkı sağlayacaktır. EGO Genel Müdürlüğü günümüze uygun akıllı şehir çözümlerinden Ankara ya uygun uygulamaların ve projelerin kullanılmasını planlanmaktadır. Bildiri kapsamında, Ankara da kullanılan EGO Genel Müdürlüğü ne ait akıllı şehir ve akıllı ulaşım uygulamaları sunulmuştur. Anahtar Kelimeler Akıllı Ulaşım, Akıllı Şehir, EGO Genel Müdürlüğü, Mobil Uygulamalar, Araç Takip Sistemi, Trafik Yoğunluğu, Akıllı Kart, EGO Cep te, Ankara Kart, ABB Trafik SUMMARY Intelligent Transportation Systems can be defined as applications that support transportation with advanced information and communication technologies by increasing mobility and security while reducing the environmental impacts of transportation. Research on Intelligent Transportation Systems aims to provide interoperability, compatibility and an integrated transport environment.[1] Information and communication technologies is making a significant contribution in improvement of public services, helping solve problems within the cities and improving the quality of life of its' citizens.[2] Intelligent Transportation Systems (ITS) allows for the management of urban transport in the city as well as the management of that city. In the implementation of smart urban practices the important proposed solutions that should be considered for all cities are technological strength, reliability and compatibility with the existing technical platform. Development and implementation of the projects that are appropriate to the smart city policies, strategies and goals will contribute to Ankara's urban transport. According to today's smart city solutions General Directorate of EGO is planning for applications and projects that are appropriate for use in Ankara. In this publication we will present the intelligent transportation and smart cities applications used in Ankara which is developed by EGO General Directorate. Keywords Smart transportation, smart cities, General Directorate of EGO, mobile applications, vehicle tracking system, traffic density, smart card, EGO on mobile, Ankara card and ABB (Ankara Metropolitan Municipality) traffic GİRİŞ Akıllı Ulaşım Sistemi (ITS) uygulamalarının Türkiye de yaygın olarak kullanıldığı şehirlerin başında Ankara gelmektedir. 5 milyondan fazla nüfusa sahip olan Başkentimizde ulaşımda, toplu taşımada kolaylık sağlayacak, verimliliği arttıracak, günlük şehir hayatını kolaylaştıracak, güvenliği sağlayacak birçok uygulama ve proje bulunmaktadır. Bu uygulamaların başında Araç Takip Sistemi, Otobüs Hatları Bilgilendirme Sistemi(EGO Cep te), Trafik Yoğunluk Haritası(ABB Trafik), Şehir Kameraları, Akıllı Kart Sistemi(AnkaraKart), Akıllı Duraklar, Otobüs İçi Bilgilendirme Sistemi, Otobüs İçi Güvenlik Sistemi gibi mevcut uygulamalar ve geliştirmekte olduğumuz projeler bulunmaktadır. ARAÇ TAKİP SİSTEMİ EGO Genel Müdürlüğü ne bağlı toplu taşıma araçlarına takılan mobil terminal üniteleri ile GPS uydularından konum bilgisi alınmakta ve GPRS ile Araç Takip Merkezi ile iletişimi sağlanmaktadır. Bu sistem ile uygunsuz kullanımın önlenmesi (Görev bölgeleri, uygun rota, izinsiz duraksamalar, hız ihlali yapan şoförler), trafik hatalarının azalması, araç/personel emniyetinin 1
sağlanması, araçların ekonomik ömrünün uzatılması ve bakım masraflarının azaltılması, Otobüs hatları bilgilendirme sistemine ait mobil ve web uygulamalarına altyapı hizmeti sağlanması amaçlanmıştır. Bu sistem içerisinde yaklaşık 6 bin durak ve otobüs hatlarının tüm güzergâhları sayısal olarak belirlenmiş ve haritaya işlenmiştir. Durak ya da güzergâh değişikliğinde görevli ekipler tarafından yer tespiti yapılıp sisteme işlenmektedir. Araç takip birimi tarafından araçların ekranlarda takibi ve günlük değişikliklerin anında işlenmesi sağlanmaktadır. Bu sayede vatandaşlara anlık ve güncel bilgi verilmesi sağlanmaktadır. Resim 2 Şehir içi Ulaşım Bilgi Sistemi EGO Cep te Otobüs Hatları Bilgilendirme Sistemi Mobil Uygulamaları (EGO Cep te) Otobüs hatları bilgilendirme sisteminin Android, ios ve Windows Phone işletim sistemli akıllı telefonlarla uyumlu mobil uygulamalar geliştirilmiştir. Bu uygulamalar ile vatandaşlar otobüs, metro, ankaray ve teleferik gibi ulaşım araçları ile ilgili tüm bilgilere anlık ve güncel olarak ulaşabilmeleri hedeflenmiştir. Resim 1 Araç Takip Sistemi ŞEHİR İÇİ ULAŞIM BİLGİ SİSTEMİ Vatandaşların günlük şehir içi seyahatini planlayabilmesi, seyahat edeceği hatlarla ilgili bilgiye sahip olması, durakta seyahat edeceği aracı bekleyerek vakit kaybetmemesi ve zamanını daha verimli kullanabilmesi bir ihtiyaç olmuştur. EGO Genel Müdürlüğü bu ihtiyaçtan yola çıkarak kendi personeli tarafından Otobüs Hatları Bilgilendirme Sistemini geliştirmiştir. İlk olarak temeli 2008 lere dayanan bu sistemde daha araçlarla iletişim olmadan hat ve durak bilgileri üzerinden vatandaşlara hizmet verilmeye başlanmıştır. Yeni teknolojilerin gelişmesi, araç takip sisteminin otobüslere entegre edilmesi ile uygulama akıllı hale gelmiş ve kullanıcılara anlık bilgi verilmeye başlanmıştır. Uygulama ilk olarak web üzerinden hizmet vermeye başlayarak zamanla mobil uygulamalar için de geliştirilmiştir. Günümüzde bütün mobil platformlarda çalışabilir hale getirilmiştir. Resim 3 EGO Cep te Uygulamalar zamanla halk arasında EGO Cep te adını alarak markalaşmıştır. Türkiye de bir ilk olması nedeniyle birçok il için örnek bir uygulama olmuştur. Vatandaşlar uygulama ile duraklarda bulunana 5 haneli durak numarası ile duraktan hangi otobüslerin geçtiğini ve otobüs durağa ne zaman geleceğini öğrenebilirler. Hiç bilmedikleri bir yerde bile olsalar Neredeyim? bölümü ile kendilerine yakın durağı bulabilir, hatlarını sorgulayabilirler. 2
EGO Cep te uygulaması ile Ankara daki 6 bine yakın durak akıllı hale getirilmiştir. Vatandaşların iki konum arasındaki ulaşımı nasıl yapacaklarının rotasını ve seyahat planını Nasıl Giderim? bölümü ile sunulmuştur. Bu şekilde Ankara ili içerisinde vatandaşlar kendilerine göre bir seyahat planı çıkartabilmektedir. Uygulama içerisinde yer alan Sorun Bildir bölümü ile vatandaşlar şehir içi ulaşımında karşılaştıkları sorunları, dilek ve şikayetlerini direk olarak ulaştırabilmektedirler. Bu şekilde vatandaş ile sürekli iletişim halinde olunmaktadır. Uygulama vatandaşa şehir içi ulaşımda kolaylık sağlamasının yanında rehber görevi de görmektedir. Uygulamada ki Önemli Yerler bölümü ile Ankara içerisindeki Müze, Hastane, Okul gibi önemli yerler haritada görülebilir, bu yerlere ulaşımın nasıl yapılacağının tarifi alınabilmektedir. Kullanıcılar kullandıkları otobüsü sürekli takip etmemeleri için onlar için Alarm Kur bölümü tasarlanmış ve bu bölümde belirttiği durak ve otobüsü ayarladığı zamana göre uygulamaya takip ettirebilirler. Bu sayede otobüs durağa yaklaştıkça kullanıcıya alarm vererek, kullanıcıyı belli zaman dilimlerinde uyarır. Uygulamanın çoğu özelliklerini içeren web uygulaması ile akıllı telefonu olmayan vatandaşların bu hizmetten faydalanabilmeleri sağlanmıştır. otobüsün, ne zaman geçeceği bilgisine ulaşabilmektedirler. ANKARA TRAFİK YOĞUNLUĞU HARİTASI (ABB TRAFİK) Ankara Büyükşehir Belediyesi EGO Genel Müdürlüğü nün hazırladığı Ankara Trafik Yoğunluğu Haritasında Anayol, Bulvar, Cadde ve Sokakların anlık trafik yoğunluğu izlenebilmekte ve birçok noktada kameraların canlı olarak izlenmesi sağlanmaktadır. Trafik yoğunluğu haritasında, yola ait hız sınırı ve o anki ortalama hızı ortalama 1 dakikalık bir güncelleme ile gösterilmektedir. 49 yol güzergâhında 2 nokta arası mesafe ve o yolun anlık hız verisine göre ortalama varış süresini verilmektedir. Uygulama İndirilme Sayıları Ekim 2014 Android 659521 iphone, ipad 204662 Windows Phone 38437 Toplam 902620 Tablo 1 EGO Cep te İndirilme Sayıları Uygulamanın Tablo 1 de görüldüğü gibi yaklaşık 1 milyon indirilme sayısı bulunmaktadır. Günlük olarak Mobil ve Web ortamında yaklaşık 600 bin kullanıcısı bulunmaktadır. Otobüs Hatları Bilgilendirme Sistemi SMS Uygulaması Vatandaşların akıllı ulaşımda faydalanabilmeleri için her türlü platform düşünülmüş ve internet özelliği olmayan ya da internet olmayan vatandaşlar için SMS uygulaması geliştirilmiştir. Vatandaşlar DURAK boşluk DURAK NUMARASI nı yazarak 0312 911 3 911 numaraya bir kısa mesaj yollayarak, sorguladığı duraktan hangi Resim 4 Trafik Yoğunluğu Haritası Uygulama web üzerinde, Android, ios işletim sistemli akıllı telefonlarda ve Windows 8 işletim sistemli bilgisayarlarda ABB Trafik uygulaması olarak çalışmaktadır. Bu sayede vatandaşlar istediği platformdan Ankara Trafik Yoğunluğu Haritasına ulaşabilmektedir. Uygulamaların içerisinde bulunan kamera ve yol çalışması bölümlerinden vatandaşlar 51 noktada canlı yayın yapan kameralara ulaşıp trafik durumunu canlı izleyebilmekte ve yollarda yapılan yol çalışmalarını anlık olarak görebilmektedirler. ABB Trafik ile yol durumu hakkında bilgi sahibi olan vatandaşlar kendileri alternatif yol üreterek trafikte akışkanlık ve enerji tasarrufu elde etmektedirler. 3
Resim 6 Yol Durumu Ekleme Paneli Geliştirilen program ile kapalı yollar, trafik kazası, asfalt serim çalışması, sinyalizasyon cihazlarındaki arızalar tespit edilip, haritaya işlenir ve web, mobil uygulamalarda anlık olarak bilgi verilebilmektedirler. Resim 5 ABB Trafik Mobil Uygulaması ABB Trafik Uygulamasını Mobil ve Web ortamında yaklaşık 100 bin kullanıcısı bulunmaktadır. İndirilme Sayıları Ekim 2014 ABB Trafik Android 50549 ABB Trafik iphone 38001 ABB Trafik Windows 8 235 Toplam 88785 ANKARA KART Ankara Kart sürekli yanınızda taşıyacağınız şehir içi ulaşım kartıdır. EGO Genel Müdürlüğü'ne bağlı tüm toplu taşıma araçlarındaki kart okuma cihazlarına yakınlaştırarak kullanabileceğiniz temassız akıllı kartlardan ve bu cihazlarda kullanabileceğiniz tek kullanımlık manyetik biletlerden oluşmaktadır. Ankara Kart ile çok daha hızlı, ekonomik ve pratik bir ulaşım sağlanmaktadır. Yaklaşık 2 milyon kişide bulunan akıllı kartlar, günlük ortalama 1.2 milyon defa kullanılmaktadır. Tablo 2 ABB Trafik İndirilme Sayısı Trafik Kontrol Merkezi Trafik Yoğunluğunu, Trafik Kameralarını ve Sinyalizasyon cihazlarının çalışmasını kontrol ve izleme amaçlı kurulmuş olan bir birimdir. 51 noktadaki kameraları ve trafik yoğunluğu canlı olarak ekranlardan takip edilmektedir. Geliştirilmiş ara yüzler ile kameralardan tespit edilen yol çalışması, trafik kazası, araç arızası gibi trafiği olumsuz etkileyecek durumlar anında harita üzerinde işlenerek, vatandaşlara hızlı ve güncel bilgi verilmektedir. Resim 7 AnkaraKart Sahada bulunan 2.500 Validatör üzerinden veriler anlık olarak GPRS ile alınarak merkeze iletilmektedir. Tüm kartlar kayıt altında olduğundan dolayı toplu taşıma kullanan kişi sayısına kolay bir şekilde ulaşılabilmektedir. Hangi vatandaşın, hangi araçlara bindiği bilgisi ile onların toplu taşıma alışkanlıkları tespit 4
edilip güzergâhların da ve ulaşımlarında iyileştirmeler yapılması planlanmaktadır. Elde edilen bilgi ile akıllı ulaşıma büyük bir katkı sağlayacaktır. Kişiselleştirilmiş kartlar ve tam kartlar olarak iki ayrı kategoride bulunmaktadır. Kişiselleştirilmiş kartların kaybedilmesi durumunda kart ID si ile kartlar kara listeye alınabilmektedir ve illegal kullanım engellenebilmektedir. Günlük öğrencilerin, yaşlıların, engellilerin ve tam kart kullananların kullanım sayısı, aktarma sayısı ve bindiği araçlar raporlanabilmektedir. Elde edilen bilgiler ile hattaki fazla ya da eksik araçlar tespit edilip gerekli işlemler yapılabilmektedir. Bu şekilde rahat, akıllı ve kolay bir ulaşım sağlanmaktadır. Akıllı kart ile birlikte akıllı durak, araç içi bilgilendirme sistemi ve araç içi güvenlik sistemine de geçilmiştir. Bayi Sorgulama ve Bakiye Görüntüleme AnkaraKart kullanan vatandaşlarımızın bayilere kolaylıkla ulaşması için bir harita uygulaması geliştirilmiştir. Ankara da tüm bayiler bu harita üzerine işaretlenmiştir. Uygulama üzerinden kullanıcının konumunu alınabiliyorsa, ona en yakın bayiler görüntülenir ya da kullanıcının belirttiği adrese göre AnkaraKart bayileri görüntülenebilmektedir. Harita üzerinden seçilen bayiye adres tarifi alınarak kolay ve rahat bir ulaşım sağlanabilmektedir. Akıllı Durak Sistemi Otobüslerin durağa ne zaman geleceğini vatandaşa bildirmek için 120 merkezi noktada Durak Bilgilendirme Sistemi bulunmaktadır. Durak yanındaki ekranlardan duraktan geçen otobüs bilgileri ve otobüslerin anlık olarak durağa geliş süreleri verilmektedir. Araç İçi Bilgilendirme Sistemi Otobüs içerisinde bulunan sesli araç içi bilgilendirme sistemi ile vatandaşa aracın bulunduğu durak ve bir sonraki durak bilgisi verilmektedir. Bu sistem ile görme engelli vatandaşların varacağı yere rahat ve kolay bir şekilde ulaşabilmesi sağlanmıştır. Görme engelli vatandaş otobüsün bulunduğu ve varacağı durağı duymasıyla kendi başına ineceği durağı rahatça bilmektedir. Ayrıca ekranın bir bölümünden duyuru, haber ve Ankara yı tanıtıcı reklamlarda verilebilmekte ve vatandaşa bilgilendirme yapılabilmektedir. Resim 9 Araç İçi Bilgilendirme Sistemi Resim 8 Bakiye Sorgulama ve Bayi Görüntüleme Uygulama üzerinden vatandaşlar AnkaraKart üzerinde bulunan 16 haneli kart numarası ile kartlara ait bakiye ve son kullanılan tarih sorgulanabilir. EGO Cep te uygulaması içerisinden de aynı hizmete ulaşabilen vatandaşlar kartlarını kaydedip daha sonra hızlı sorgulama yapabilmektedirler. Araç İçi Güvenlik Sistemi Tüm otobüslerin içerisinde 2-3 adet bulunan güvenlik kamerası ile sefer süresi boyunca kayıt yapılabilmektedir. Kameralar aracın içerisinin tamamını görüntüleyecek şekilde monte edilmiştir. Bu sayede yolcuların güvenliği ve herhangi bir nedenden doğan şikâyetlerde kayıtlar incelenip gereken yapılabilmektedir. Otobüsler anlık olarak 3G üzerinden izlenebilmektedir. 5
SONUÇ Ankara da yapılan çalışmalar sonucunda akıllı ulaşım ve akıllı şehir yapısında belirli bir noktaya ulaşılmıştır. 2000 otobüs, 4 raylı sistem ve 1 teleferik hattı akıllı uygulamalar ile entegrasyonu sağlanarak, vatandaşa gerçek zamanlı ve dinamik veriler ile hızlı, konforlu ve güvenli bir ulaşım imkânı sağlanmıştır. 6000 durak akıllı durak haline gelmiştir. ABB Trafik ile yol durumu hakkında bilgi sahibi olan vatandaşlar kendileri alternatif yol üreterek trafikte akışkanlık ve enerji tasarrufu elde etmişlerdir. Ankara Kart ile hızlı ve kolay ulaşım sağlanarak, elde edilen veriler ile toplu ulaşımın optimize edilme çalışmaları başlanmıştır. Bu çalışmalar ile kısa, konforlu, ekonomik seyahat yapılması sağlanmıştır. Ulaşım Hatları Bilgilendirme Sistemi ile vatandaşların toplu taşıma ağını verimli kullanmaları sağlanmıştır. Verimliliğin yanında enerji ve zaman tasarrufu da sağlanmıştır. Geliştirilen uygulamaların ve sunulan hizmetlerin, vatandaşın kolay ve hızlı erişilebilirliği dikkate alınarak ve tüm kent sakinlerinin akıllı ulaşım fırsatlarından eşit faydalanması sağlanmıştır. Ankara daki akıllı şehir çalışmaları, ulaşımdaki uygulamaları, Türkiye deki diğer illere örnek uygulamalar ve projeler olmuştur. KAYNAKÇA [1] Prof. Dr. Abdül Halim Zaim, Akıllı Ulaşım Sistemleri, İstanbul Ticaret Üniversitesi, 2012 [2] T.C. Kalkınma Bakanlığı, Bilgi Toplumu Stratejisinin Yenilenmesi Projesi, Bilgi ve İletişim Teknolojileri Destekli Yenilikçi Çözümler Ekseni Mevcut Durum Raporu, 2013 ÖZGEÇMİŞLER İsmail KESGİN Gazi Üniversitesi, Teknik Eğitim Fakültesi, Elektrik Öğretmenliği EGO Genel Müdürlüğü, Bilgi İşlem Dairesi Başkanlığı, Bilgi İşlem Daire Başkanı Yaşar AYDEMİR Selçuk Üniversitesi, Bilgisayar Mühendisliği EGO Genel Müdürlüğü, Bilgi İşlem Dairesi Başkanlığı, Bilgisayar Mühendisi Resul Rıza DOLANER Türk Hava Kurumu Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Elektrik ve Bilgisayar Mühendisliği Yüksek Lisans Öğrencisi EGO Genel Müdürlüğü, Bilgi İşlem Dairesi Başkanlığı, Bilgisayar Teknisyeni 6