ORMAN VE SU İŞLERİ BAKANLIĞI ÇÖLLEŞME VE EROZYONLA MÜCADELE GENEL MÜDÜRLÜĞÜ EROZYON KONTROLÜ ÇALIŞMALARINDA GEOSENTETİKLERİN KULLANIMI
Sayfa 1 / 7 İçidekiler 1. Projenin Adı... 2 2. Projenin tanımı... 2 3. Projenin Sektörü (Teknik-Mali-Sosyal-Kültürel)... 3 4. Projenin Gerekçesi... 3 5. Projenin Uygulanması... 3 5.1. İşbirliği Yapılacak Kurum ve Kuruluşlar... 4 5.2. Çıkabilecek Sorunlar Ve Alınacak Önlemler... 4 5.3. Proje İle İlgili Olarak Yerel Veya Yabancı Kuruluşlar Tarafından Yapılan Çalışmalar... 4 5.4. Projenin Tahmini Bütçesi... 5 5.5. Projenin Süresi... 5 5.6. Ara Rapor(Lar) Sayısı, Süresi; Nihai Rapor Süresi... 5 6. İleride Uygulamaya Geçirilebilecek Diğer Projeler... 5 7. Proje Ekibi... 5 7.1. Proje Sorumlusu... 5 7.2. Proje Yürütücüsüleri... 5 8. Projenin Sürdürülebilirliği... 6 9. Projeyi Öneren Birim-Kuruluş-Kişi... 6 9.1. Birim... 6 9.2. Kişi... 6 10. Projenin Ülkemize Katkısı... 6
Sayfa 2 / 7 1. Projenin Adı Şev Stabilizasyonu Çalışmalarında Geosentetiklerin Kullanımı 2. Projenin tanımı Geosentetik terimi geotekstil, geomembran ve inşaat mühendisliğinde kullanılan benzeri ürünleri kapsamaktadır. Ancak sentetik olmayan geotekstilleri göz önüne alarak bir genel terim olarak geoproduct düşünülebilir. Üretim teknolojisindeki hızlı gelişmeler ve farklı tekniklerle yapılan üretimler, bu ürünlerin üreticilerce farklı isimlendirilmelerine sebep olmaktadır. (Bu projede geotekstil olarak ele alınacaktır.) Amerikan standartlarında (Amerikan Society of Testing and Materials-ASTM) geotekstil şu şekilde tanımlanmıştır: İnsan yapısı bir proje, yapı veya sistemin bir parçası olarak temel elemanı, zemin, kaya ve toprakla veya geoteknik mühendisliği ile ilgili herhangi bir malzeme ile kullanılan geçirimli tekstil ürünüdür. Geotekstiller; birbirine benzemeyen iki farklı malzemenin ayrılmasında (ayırma işlevi), zayıf zeminler ve dolgu malzemelerini güçlendirme uygulamalarında (güçlendirme işlevi), filtrasyon uygulamalarında (filtrasyon işlevi) ve drenaj (drenaj işlevi) gibi bir çok işlemde fayda sağlamaktadırlar. Ülkemiz için yeni bir konu olması ve tüketim, miktarının az olması sebebiyle, örgülü (woven) geotekstillerin ithali cazip gelmekle birlikte yakın gelecekte tüketimin artmasıyla birlikte örgülü geotekstiller de yurdumuzda üretilmeye başlanmıştır. Şu anda ülkemizdeki yirmi kadar tekstil firması örgüsüz geotekstil üretebilecek tekniğe sahip olmakla birlikte bu firmaların çok azı inşaat sektörüne yönelik üretim yapmaktadır. Sıvı çekiciliği, esnekliği, sağlamlığı, istenilen sıkılıkta ve gerginlikte olması, geç tutuşması, filtre ediciliği, bakteri üremesini engellemesi, insan sağlığına zarar vermemesi, ultraviole ışınlarına dayanıklılığı gibi özellikleriyle örgüsüz geotekstillerin kullanımı yaygınlaşmaktadır. Ormancılık alanında kullanımı ise henüz yaygınlaşmamıştır. Bu proje ile yapılacak olan çalışma geotekstillerin ormancılık alanındaki gidişine yön verecektir.
Sayfa 3 / 7 3. Projenin Sektörü (Teknik-Mali-Sosyal-Kültürel) Ormancılık Sektörü (Teknik-Mali-Sosyal) 4. Projenin Gerekçesi Şev genel anlamda yatay yada mevcut arazi yüzeyi ile belirli bir açı yapan kitle olarak tarif edilebilir (Cernica, 1995; Das, 1994). Şev stabilizesi (heyelan problemi), uzun yıllar boyunca zeminle uğraşan mühendisleri çok yakından ilgilendirmiştir. Bu ilginin nedeni, şev stabilite bozukluklarının depremler, sel baskınları, kasırgalar gibi doğal afetlere benzer olarak ciddi can ve mal kayıplarına yol açabilmesidir (Laman v.d. 2006). Tüm bu durumların önüne geçebilmek amacıyla ülkemizde kurumlar tarafından çeşitli çalışmalar yürütülmektedir. Bu kurumların başında Çölleşme ve Erozyonla Mücadele Genel Müdürlüğü ve Orman Genel Müdürlüğü gelmektedir. Yapılan erozyon kontrolü çalışmalarında çoğunlukla teraslar, çürük yamaçların (çizgi ot ekimi, örme çit vs. yöntemlerle) sağlamlaştırılması, çevirme hendekleri ve canlı materyal ile stabilizasyonu gibi yöntemler kullanılmaktadır. Bu yöntemlerin maliyetli oluşu ve iş süresi bakımından uzun sürmesi göz önüne alındığında yeni tekniklerin geliştirilmesi ve/veya mevcut tekniklerle karşılaştırılması gerekmektedir. Yağışlı havalarda geotekstil kullanılarak iş makinalarının etkilenmemesi ve inşaatın sürmesi sağlanmakta, filtrasyon maksadıyla geotekstil kullanımıyla zamandan ve maliyetten kazanılmakta ayrıca toprak işleri maliyetini de düşürmektedir. Bunlara ilaveten tonlarca malzeme yerine birkaç top geotekstil kullanılması taşıma ve uygulama masraflarını da azaltmaktadır. Geotekstil kullanılması projecilere de kolay çözümler sağlamaktadır. 5. Projenin Uygulanması 10.09.2012 tarihi itibariyle proje uygulaması başlayacaktır. Proje uygulama sahası Çamlıdere Orman İşletme Müdürlüğü sınırları içerisinde peçenek 100 nolu bölmede bulunmaktadır. (Kor: 448147-4477189)Proje sahasında OGM nin daha önceden yaptığı örme çit ile erozyon önleme çalışması bulunmaktadır. Bu sayede karşılaştırma yapma imkânımızda oluşmaktadır. Kullanılacak geotekstil ürünler geonet ve geocell dir. Geocell ( hücresel dolgu ve sınırlama sistemleri ),üç boyutlu,hdpe veya polyester şeritlerden imal edilmiş, genişletilebilir panelleri olan ve erozyon kontrol amacıyla kullanılan geosentetik ürünlerdir. Uygulama esnasında, akordiyon şeklinde kullanım sahasına gelmiş olan geocell, açıldığında, birbirine bağlı şeritler, küçük esnek duvarlı yapılar oluşturur ve istenen dolgu malzemesi ile doldurulup sıkıştırıldığında,3 boyutlu yapılar meydana gelir. Bu sistem, çekme mukavemeti sağlayarak, dolgu malzemesinin yapısal ve işlevsel davranışlarını iyileştirir. Geocell ürünler; dik şevlerde yüzey erozyon korunması ve şev stabilizasyon uygulamalarında, su kanalları ve hidrolik yapıların koruyucu kaplamalarında, zayıf zeminler üzerindeki statik ve dinamik yüklerin desteklenmesi uygulamalarında, çok katmanlı istinat yapılarında ve daha birçok geliştirilebilir uygulamada kullanılmaktadır. Geonetler yapı düzlemi içerisinde sıvı ve gaz iletimini sağlayan, drenaj uygulamalarında kullanılan geosentetik ürünlerdir. Geonetler de geocell e oranla daha az boşluklu yapı vardır. Bu projede ayrıca bu iki ürün arasında da verim farkı ölçülecektir.
Sayfa 4 / 7 Ayrıca sahaya getekstil ürünlerle birlikte toprak tutmka kapasitesini arttırmak amacıyla (Çim karışımı: % 35 Lolium perenne % 35 Festuca arundinacea % 20 Festuca rubra rubra ve % 10 Poa pratennis ) çim ekimi yapılacaktır. 5.1. İşbirliği Yapılacak Kurum ve Kuruluşlar Bu proje kapsamında işbirliği yapılacak kurum ve kuruluşlar şunlardır: Orman Genel Müdürlüğü (OGM)- Çamlıdere İşlt. Müdürlüğü Uluslararası Geosentetikler Derneği (UGDER) 5.2. Çıkabilecek Sorunlar Ve Alınacak Önlemler Çalışma sahası OGM nin çalışma sahası içerisinde bulunmaktadır. Proje süresince çıkabilecek sorunlarda ÇEM Genel Müdürlüğü ve OGM gerekli tedbirleri alacaktır. Ayrıca uygulanacak olan geotekstil ürünlerden kaynaklanabilecek sorunların çözümünde ise UGDER ile birlikte hareket edilecektir. 5.3.Proje İle İlgili Olarak Yerel Veya Yabancı Kuruluşlar Tarafından Yapılan Çalışmalar Projede yapılacak olan ormancılık alanında proje kapsamında yapılan ilk çalışma özelliğini taşımaktadır.
Sayfa 5 / 7 5.4.Projenin Tahmini Bütçesi 5000 TL Proje pilot proje niteliğinde olup sahada kullanılacak olan geotekstil ürünler UGDER tarafından karşılanacaktır. Sahada kullanılacak olan çim tohumları ve toprak ölçümü için gerekli olan bazı gereçlerin projeden karşılanması planlanmaktadır. Bu gereçlerin tahmini maliyeti 5000 TL dir. 5.5. Projenin Süresi 09-2012 05-2013 Geotekstillere uygulanacak olan çim tohumlarının çimlenmesi gözlenecektir. 5.6. Ara Rapor(Lar) Sayısı, Süresi; Nihai Rapor Süresi 1 Ara Rapor: 12-2012 1 Nihai Rapor: 05-2013 6. İleride Uygulamaya Geçirilebilecek Diğer Projeler Proje sonuçları dikkate alınarak, yapılacak erozyon kontrolü projelerinde geotesktil ürünlerin kullanımı yaygınlaştırılacaktır. 7. Proje Ekibi 7.1.Proje Sorumlusu Hayrettin YILDIRIM-Erozyon Kontrolü Dairesi Başkanı 7.2.Proje Yürütücüleri Emre ÇOMAKLI-Orman ve Su İşleri Uzman Yrd Mahmut KILIÇ-Şube Müdürü
Sayfa 6 / 7 8. Projenin Sürdürülebilirliği Elde edilecek başarılı sonuçlar ülkemizde yapılacak olan projelerle yaygınlaştırılabilecektir. 9. Projeyi Öneren Birim-Kuruluş-Kişi 9.1.Birim - Adı : ÇEM Genel Müdürlüğü Erozyon Kontrolü Dairesi Başkanlığı 9.2.Kişi - -Adı, Soyadı : Emre ÇOMAKLI - -Görevi :Uzman Yrd. 10. Projenin Ülkemize Katkısı Ülkemiz de hâlihazırda uygulanan erozyon kontrolü yöntemlerine çeşitli ülkelerde kullanılan yeni metotların eklenmesi ülkemiz ormancılığı açısından önem arz etmektedir. Ayrıca bu yöntemler uygulandığı takdirde işçi, zaman ve proje maliyetlerinden tasarruf edileceği öngörülmektedir.