ÇIKMAYAN YUMURTALAR NEDEN KIRILMALI VE ANAL Z ED LMEL D R? nkübasyon s ras nda bir tak m embriyolar n ölmesi normaldir. Embriyo kay plar, sürü ya na göre de i im göstermekle beraber, tutarl bir düzeni takip etme e ilimi gösterir. Baz embriyo pozisyon hatalar ve yap sal bozukluklar n bilinen çe itli nedenleri mevcuttur ve bu durumlar, özel sorunlar n bir sonucu olarak ortaya ç kabilir. Embriyo mortalite düzenlerinin ve anormalliklerinin analizi ile kuluçka veriminin ve civciv kalitesinin artt r lmas amac yla inkübasyondaki hangi alanlar n daha yak ndan incelenmesi gerekti i belirlenebilir. nkübasyonun erken ve geç dönemlerinde pik yapan normal bir embriyo kayb düzeni. Embriyo Ölümü Olasılığı 0 3 6 9 12 15 18 21 İnkübasyon Günü ÇIKMAYAN YUMURTALAR NEDEN KIRILMALI VE ANAL Z ED LMEL D R? 01
KABUK ALTI YUMURTA KIRMA PROSEDÜRÜ Ad m 1: Örnek seçimi ve haz rlanmas. Kabuk alt k r mlar, yumurtalarda su kayb ve civciv oran ölçülmesi gibi Kalite Güvencesi (KG) prosedürleri ile entegre edilmelidir. Her hafta, sürü ba na üç inkübatör tepsisini izlemek için örnek tepsileri bas m zaman nda anla l r bir biçimde etiketleyin. Örnek tepsileri için kullan lan yumurtalar bilinen bir sürü kayna, sürü ya ve yumurta ya grubundan, temiz kuluçka yumurtalar olmal d r. Not: Bo veya ölmü yumurtalar tepsiden al nmamal d r. 18 gün süresince inkübatörde b rak lan bo yumurtalarda dölsüzlük veya erken embriyo ölümü ayr m n n yap lmas mümkün olmayaca ndan, fertilite tan mlamas için ba ka yumurta örnekleri kullan lmal d r (bak n z: Dölsüz Yumurtalar n ve Erken Dönem Ölümlerinin Tespit Edilmesi). ÇIKMAYAN YUMURTALAR NEDEN KIRILMALI VE ANAL Z ED LMEL D R? Ad m 2: Kabuk alt ölümleri ay rarak say n. Ç k m gününde; örnek ç k m sepetlerindeki civcivleri ve skartalar say n. Sepet ba na ç kan say lar kaydedin. Ç kamayan (kabuk alt ölü) yumurtalar toplay n, say n ve ay r n. Ad m 2 Not: Lamba muayenesinde al nan yumurta yoksa civciv, skarta ve kabuk alt ölümlerin toplamlar yerle tirilen yumurta say s na e it olmal d r. Ad m 3: Kabuk alt yumurtalar n k r lmas. Gagan n kabu u delmi oldu u (pip) yumurtalar belirleyerek Ad m 3 say n. Say lar kaydederek civcivlerden hayatta olanlar n olup olmad na dikkat edin. Tüm yumurtalar küt uçtan aç n. Hava hücresi membran n ç kar rken yumurtan n içeri ini de ç karmamaya özen gösterin. Embriyonun geli im düzeyini belirleyin ve yumurtalar, Sayfa 3 teki resimleri kullanarak dölsüz, erken dönem ölüm (0-7 gün); orta dönem ölüm (8-15 gün) ve geç dönem ölüm (15-21 gün) eklinde grupland r n. 20-21. günde ölen embriyolar pozisyon hatas aç s ndan kontrol edin. Orta ve geç dönemde ölen embriyolar yap sal bozukluk aç s ndan kontrol edin. Ayr ca, çatlam veya dü ük kaliteli kabu u olan yumurtalar ile kontamine olan yumurtalar kaydedin. 02
Dölsüz Geli ime dair aç k bir belirti yok. Kay t sürecinin ba nda, embriyo böyle görünür: Sona do ru ise; embriyo buna benzeyecek ekilde geli ir: Ölümden sonra; görünü de i ir ve kabuk içinde ölü embriyo buna benzeyebilir: Erken Dönem Ölüm 1-7 Gün Bu evrenin sonunda; gagada yumurta di leri görünür. Orta Dönem Ölüm 8-14 Gün Embriyolarda yumurta di leri olsa da, tüy geli imi yoktur. Geç Dönem Ölüm 15-19 Gün yice tüylenen embriyo kabu u doldurur. Sar d ta veya çekilmi olabilir. D Delme 20 Gün Gaga, yumurta kabu unu k rm t r. Kontamine Yumurta içeriklerinde çürük koku ile yo un renk bozulmas. KABUK ALTI YUMURTA KIRIMI VE ANAL Z PROSEDÜRÜ 03
YAYGIN POZ SYON HATALARI Normal Ç k m Pozisyonu Pozisyon Hatas 2: Kafa, yumurtan n sivri ucunda Pozisyon Hatas 3: Ba sola dönük Pozisyon Hatas 5: Ayaklar ba n üstünde Pozisyon Hatas 6: Gaga sa kanad n üstünde KABUK ALTI YUMURTA KIRIMI VE ANAL Z PROSEDÜRÜ Not: Pozisyon hatlar, bas lan yumurtalar n %1,5 unda görülmektedir. Bas lan yumurtalar aras nda Pozisyon Hatas 3 (Ba sola dönük) ve Pozisyon Hatas 5 in (Ayaklar ba n üstünde) görülme oran ; genellikle %0,25 tir. Bas lan yumurtalarda Pozisyon Hatas 6 n n (Gaga sa kanad n üstünde) görülme s kl ise genellikle %0,4 tür. Yumurtan n sivri ucundaki ba (Pozisyon Hatas 2) en de i ken orana sahip pozisyon hatas d r ve yumurtalar n ters dizilmesi sonucu görülür. Bu pozisyon hatas n n görülme s kl, bas lan yumurtalar n %0,1 i oran n a mamal d r. YAYGIN YAPISAL BOZUKLUKLAR Aç kta kalan beyin Ektopik iç organlar Vücut bölümlerinin çiftelenmesi Not: Nadir görülen anormallikler endi e unsuru de ildir. Yaln zca, tek bir yap sal bozukluk türünün bas lan yumurtalarda %0,5 ten yüksek oranlarda görülmesi halinde detayl inceleme gerçekle tirilmesi uygun olacakt r. 04
KABUK ALTI KIRIMI VE ANAL Z PROSEDÜRÜ Her tepsi için, her bir kategoriye dahil olan yumurtalar n say s n kaydedin. Bu say lar toplayarak her bir kategoriye dahil olan yumurtalar n toplam say s n belirleyin. Toplam, bas lan yumurta say s n n bir yüzdesi olarak hesaplay n. Kabuk alt k r m bilgileri için kay t belgesi örne i. Yükleme Tarihi 3 Mart Çiftlik B20 Lamba Muayenesi Tarihi 14 Mart Ya 31 hafta K r m Tarihi 24 Mart nkübatör Tepsisi Kapasitesi 150 nkübatör No. 12 Ç k m Makinesi No. 3 Tepsi No. 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 Toplam Yerle tirilen (%) Al nan Yumurta No. 19 18 15 52 11,6 Dölsüz 6 4 4 14 3,1 Erken Dönem Ölüm (0-7 gün) 5 5 5 15 3,3 Orta Dönem Ölüm (8-14 Gün) 2 1 1 4 0,9 Geç Dönem Ölüm (15-21 Gün) 5 5 4 14 3,1 D Delme 1 3 1 5 1,1 Ölü ve Iskarta Civcivler 1 0 2 3 0,7 Kontamine 1 3 1 5 1,1 Dü ük Kabuk Kalitesi 0 0 1 1 0,2 Çatlam Kabuk 0 0 1 1 0,2 Pozisyon Hatalar Ba Yumurtan n Sivri Ucunda 1 - - 1 0,2 - Ba Yumurtan n Sivri Ucunda - - - - - Ba Solda - 2 1 3 0,7 - Ba Ayaklar n Üzerinde - - - - - Yap sal Bozokluklar D ar da Kalan Beyin/Göz Sorunu - - - - - - Fazladan Uzuvlar - - - - - - Ektopik ç Organlar - - - - - Notlar: KABUK ALTI YUMURTA KIRIMI VE ANAL Z PROSEDÜRÜ
SONUÇLARIN YORUMLANMASI Sonuçlar, ilgili sürü ya için olan hedeflerle kar la t r n. Sürü Ya Genç 25-30 Hafta Pik 31-45 Hafta Pik Sonras 46-50 Hafta Ya l 51-60 Hafta Embriyonun Geli im Süreci Dölsüz Erken Ölüm Orta Ölüm Geç Ölüm D Delme Çatlak Kontamine 6 5,5 1 3,5 1 0,5 0,5 2,5 3,5 0,5 2,5 0,5 0,5 0,5 5 4 1 2,5 0,5 0,5 0,5 8 4,5 1 3 0,5 1 1 Hedefe uymayan sonuçlar hesaplay n. Rakamlar hedefi a yorsa; sonuçlar n bu ekilde ç kmas n n nedenlerini ara t r n. Basit Kabuk Alt Analizi 4.0 3.5 3.0 Bas lan Yumurta (%) En yi %25 Yüzde (%) 2.5 2.0 1.5 1.0 SONUÇLARIN YORUMLANMASI 0.5 0.0 Dölsüz Erken Ölüm (0-7 Gün) Orta Ölüm (8-14 Gün) Geç Ölüm (15-21 Gün) D Delme Dü ük Kabuk Kalitesi Çatlam Kabuk Not: K r m s ras nda inkübasyonun sonunda yap lan tüm de erlendirmeler; gerçekten dölsüz yumurtalar n erken dönem ölümlerden ay rt edilememesinden dolay ; yanl olacakt r. Erken dönem ölüm art dölsüz yumurta say lar hedefi a yorsa; herhangi bir önlem almadan önce Dölsüz Yumurtalar n ve Erken Dönem Ölümlerinin Tespit Edilmesi ndeki prosedürü izleyin. Kontamine 06
EMBR YO ÖLÜMLER N N MUHTEMEL NEDENLER Kuluçkahane Çiftlik Erken Dönem Ölüm (1-7 Gün) 12.-96. saatlerde formalin kullan m nkübasyon s cakl na ula mada yava l k Yumurta yüzeyinde terleme Yanl döndürme aç s / s kl Yumurtalar n uzun süreli depolanmas Yumurta toplama s kl n n yetersiz olmas Beslenme Yumurta kontaminasyonu Yerden al nan/ Kirli yumurtalar Dalgalanan yumurta depolama s cakl Orta Dönem Ölüm (8-14 Gün) Embriyo s cakl n n a r yüksek olmas Beslenmede yetersizlikler Kontaminasyon Geç Dönem Ölüm (15-19 Gün) Yanl makine s cakl klar / nem düzeyleri yumurta kabu u s cakl klar n ve su kayb n kontrol edin. Transfer s ras nda hasar Ters dizilen yumurtalar Beslenmede yetersizlikler Kontaminasyon Yetersiz su kayb Yetersiz çevirme/ yumurtalar n ters dönmesi Gagalama s ras nda Transfer s ras nda hasar Ç k m makinesinde gere inden fazla fumigasyon Beslenmede yetersizlikler Yumurtalar n uzun süreli depolanmas Yumurta kabu unun dezenfeksiyonunda uygunsuzluk Kontaminasyon Depolama veya transfer s ras nda yumurta yüzeyinde terleme nce veya çatlam kabuklar Yerdeki yumurtalar n oran nda yükseklik Kuluçka hijyeninin dü ük olmas Kuluçkahanede yüksek kontaminasyon düzeyi (yaln zca geç ölümler yo un ise) Pozisyon Hatas Yap sal Bozukluklar Ba n sivri uçta olmas yumurtan n ters dizilmesi, yüksek inkübasyon s cakl ya da dü ük çevirme aç s Gagan n sa kanad n üstünde olmas s cakl k bask s Nedenleri bilinmeyen di er pozisyon hatalar D ar da kalan beyin yüksek erken inkübasyon s cakl klar Ektopik iç organlar yüksek orta dönem inkübasyon s cakl klar Fazladan uzuvlar toplanma/sevkiyat s ras nda yumurtalar n sert ta nmas veya sars lmas Gagan n sa kanad n üstünde olmas beslenmede yetersizlikler (linoleik asit) SONUÇLARIN YORUMLANMASI 07
AYRINTILI B LG Ross Tech Kuluçkahane Uygulamalar n n ncelenmesi H.R. Wilson, Hatchability Problem Analysis Florida Üniversitesi web sayfas ndan ücretsiz olarak indirilebilir. Kuluçkahane Nas l serisinden di er prosedürler: 01 Yumurtalar n A rl k Kayb n n Ölçülmesi 02 Civciv Oran n n Hesaplanmas 03 Yumurta Kabu u S cakl n n Ölçülmesi 04 Dölsüz Yumurtalar n ve Erken Dönem Ölümlerinin Tespit Edilmesi AYRINTILI B LG 08