Kamusal Mekân için Eylem Tasarımı



Benzer belgeler
TÜRKİYE DEN SPOR YAPILARI VE KATKIDA BULUNANLAR YİRMİBİR MİMARLIK TASARIM VE MEKAN DERGİSİ NİN YAYINIDIR 30

Boğaçhan Dündaralp. ddrlp

BÜYÜKPARK SOSYAL ODAKLI KAFETERYA TASARIMI

MEKANIN SOSYOLOJİSİ. Derse kabul koşulları. (Ön Koşul, Bağlantı Koşul)

EMİNEVİM Konutta Yeni Fikirler Yarışması Soru ve Cevapları

KENTSEL TASARIM ve KATILIM

KİTAP GÜNCESİ VIII. GELENEKSEL KİTAP GÜNLERİ SAYI:3

2018 yılı ETKİleşim program ve etkinliklerimize katılımın her zamankinden daha fazla olacağı umudu ile ETKİli yıl diliyoruz. A. Faruk Göksu Sıla Akalp

SİVİL TOPLUM VE SU. Serap KANTARLI Türkiye Tabiatını Koruma Derneği.

Türkçe Ulusal Derlemi Sözcük Sıklıkları (ilk 1000)

Etkinlik merkezinde 6 m² lik ücretsiz stant alanı sağlanacaktır. Stant alanı kullanmayan firmalara ek davetiye hakkı sağlanacaktır.

Vekoproje 1987 den beri

Değerli Sektör Yöneticisi

İŞLETME 2020 MANİFESTOSU AVRUPA DA İHTİYACIMIZ OLAN GELECEK

TMMOB ŞEHİR PLANCILARI ODASI ŞEHİR VE BÖLGE PLANLAMA ÖĞRENCİLERİ BİTİRME PROJESİ YARIŞMASI

Murat Çokgezen. Prof. Dr. Marmara Üniversitesi

durak durak durak durak

Davetkar Atıf YAPI - HİZMET BİNASI - KAYSERİ

Neden Sosyal Medyanın Geleceği Reklam Değil, Yayıncılık?

İTÜ Güz Yarıyılı, Proje 6+7 Y. Mimar Umut İYİGÜN Ar. Gör. Zeliha Bayrakçı Grubu 2018 Ağustos 27

Çeviri Köyü Projesi Hakkında. Çeviri Köyü Projesi, insana ve doğaya önem veren bir yaşam alanı oluşturma gayesi ile yola çıktı.


.. ORTAKOY DE Sanat KETHÜDA TASARIMCI HAFTASI HAZIRAN 2015

Sayın Büyükelçiler, Değerli Kongre üyeleri, Çok değerli dostum Sayın Zügayir ve Brosh, Kıymetli basın mensupları,

Duygusal ve sosyal becerilere sahip Genç profesyoneller

EK-2: İnşaat Mühendisliği Öğrenci Anketi

Göller Bölgesi Aylık Hakemli Ekonomi ve Kültür Dergisi Ayrıntı/ 60

Giresun Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü İletişim Bilimleri Anabilim Dalı İletişim Bilimleri Doktora Programı Ders İçerikleri

Dijital Pazarlama Ajansı

HAZIRLAYAN: ÖZGENUR MERCAN

TEGEP Eğitim ve Gelişim Zirvesi bu yıl sekizinci kez, Ekim 2018 tarihinde, «Çarpışma» teması ile gerçekleşecek.

ATILIM ÜNİVERSİTESİ GSTMF l MİMARLIK BÖLÜMÜ. MMR401 MİMARİ TASARIM V Yürütücüler: Emel Akın, Mete Öz

KADINLAR ve Demografik Büyüklükler Hedef Kitle Tanımlamaları Yaşam Trendleri

JÜRİ GÖRÜŞÜ. Yaratıcı düşünmeyi teşvik eden nice yarışmalarda birlikte olmak dileği ile. Prof. Dr. Aysu AKALIN Gazi Üniversitesi

Tasarım Raporu. - Projemizde detaylı bir şekilde ulaşmak istediğimiz amaçların belirlenmesi,

Giresun Eğitimde İyi Örnekler Çalıştayı 2015

18.30 Mimarlık Haftası Açılış Kokteyli Yer: TMMOB Mimarlar Odası Arka Bahçesi, Konur Sokak No:4 Kızılay- Ankara

Adnan Kazmaoğlu Mimarlık tarafından tasarlanan Terrace Fulya projesi, odağına Nişantaşı'nı ve ona uygun mimari kaliteyi koyuyor.

Liselilerden Eğitim Sistemine Sert Eleştiri

TÜRKİYE DE İŞ DÜNYASINDA ÇALIŞANLAR SOSYAL MEDYAYI NASIL KULLANIYOR?

3. Global SATELLITE SHOW HALİÇ KONGRE MERKEZİ STK, Kurum ve Kuruluşlarımızın Değerli Başkan ve Temsilcileri,

NİVO ATAKÖY. ŞİMDİ YAŞAMA SIRASI SİZDE!

KONU ARSA KAPSAM. Hobi bahçeleri. edir. kamplar için. dikkate. aşağıda. ihtiyaç programına. eklenecektir. Danışma

SPoD İnsan Hakları Örgütlerinin Kasım Ayı Buluşmasına Katıldı. SPoD Nefret Suçları Yasa Kampanyası Platformu nun Basın Açıklamasındaydı

6. Uluslararası Sosyal Güvenlik Sempozyumu İzmir de Başladı

NURULLAH- Evet bu günlük bu kadar çocuklar, az sonra zil çalacak, yavaş yavaş toparlana bilirsiniz.

İnteraktif Pazarlama Stratejimiz.

DESKPORT. Bilișim Hizmetleri Yılı Hizmet Tanıtım Kataloğu

BİF (Bornova İçin Fikirler)

Necla Akgökçe den bilgi aldık. - İlk olarak ülkede kadınların iş gücüne katılım ve istihdam konusuyla başlayalım isterseniz

TÜSİAD Gençlik Platformu

.88N BORNOVA KÜÇÜK PARK K*N9


Değerli Gençler, Prof. Dr. Nevzat TARHAN Üsküdar Üniversitesi Rektörü. Ömer Faruk YELKENCİ İstanbul İl Milli Eğitim Müdürü

Parkinson. Bilgileri ve. Desteğ. Parkinson s information and support Turkish

Büyük düşün... İstanbul da Yaklaşan Etkinlik Büyük düşün ve Pazarını Küresel Olarak Genişlet! 195 ülke potansiyel pazarınızdır

"Gerçek tasarımcı elinde firca ile doğar" iç mimar Anna Malyakina'yı tam anlamıyla tanımlayan bir ifade. Anna çizim yapmaya konuşmayı öğrenmeden

Merhaba dediğini görün. Şimdi Cisco TelePresence ile gelecek yanınızda.

Ç.Ü. GÜZEL SANATLAR FAKÜLTESİ İÇ MİMARLIK BÖLÜMÜ BAHAR YARIYILI İÇM PROJE 5 & DİPLOMA PROJESİ

Hakkımızda. Vizyonumuz. Misyonumuz

BASIN BİRİMİ GÜNLÜK YAYIN RAPORU

PÜF NOKTALARI: SINIF İÇİNDE ÖĞRENCİLERİN KATILIM HAKKININ GERÇEKLEŞMESİNİ SAĞLAMAK

Şef Makbul Ev Yemekleri'nin sahibi Pelin Tüzün Quality of magazine'e konuk oldu

ANKARA NIN İLK VE TEK GÜZELLİK FESTİVALİ ARALIK 2019 CONGRESIUM ANKARA

Work in Work. Tasarım ve uygulama konularında çözüm sunan ve sektörlerinde önder markalarla hizmet veren bir kuruluştur.

Halkla İlişkiler. Uygulama Alanları. Barış Baraz Hakan Yılmaz

2016'nın ilk 5 ayını geride bırakıyoruz. Grup Göktürkler için bu dönem nasıl geçti?

Isola. Çalışma Modülleri. Tasarım Nurus D Lab

DESIGN WEEK ANTALYA İÇ MEKAN TASARIMI VE MOBİLYA Kasım 2017 Antalya Expo Center

Marka İletişim Süreci

TENORS MÜZİK SHOW. Tenors Müzik Show (Flash Mob)

İç Mimarlık ve Çevre Tasarımı nedir? BEYKOZ ÜNİVERSİTESİ SANAT VE TASARIM FAKÜLTESİ

TÜM BİRARAYA GELMELER KİŞİSEL KATKILAR İLE İLERLİYOR, BUNUN YAYGINLAŞMASINI SÜRMESİNİ BEKLİYORUM

Sevgi evlerinde kalan kardeşlerimize konser düzenledik. Huzurevi ziyaretlerimiz ara sıra oluyor,gönül Köprüsü diye bir proje de yer alıyoruz.

PSİART Ekip Arkadaşlarını Arıyor!

EĞLENCEM MEDYA. Prof. Dr. E. Nezih ORHON. Anadolu Üniversitesi İletişim Bilimleri Fakültesi

SODA Sunar. Meriç Kara. SODA, tasarımcı Meriç Kara nın ilk kişisel sergisi A Domestic Schizophrenic Project e ev sahipliği yapıyor!

SORU 3 Hedef kullanıcının çocuk-genç-yetişkin olması kararı tasarımcıdan mı beklenmektedir? CEVAP 3 Kullanıcıların yetişkin olduğu düşünülmelidir.

26 Kasım 2015 / The Grand Tarabya İstanbul

BİZ GELECEĞE HAZIRIZ YA SİZ?

VI. ULUSLARARASI BİYOMÜHENDİSLİK KONGRESİ (BEC2013) XIX. ULUSLARARASI BİYOMEDİKAL BİLİM VE TEKNOLOJİLER SEMPOZYUMU (BIOMED2013) Sponsorluk Dosyası

Anket Çalışması ve Sonuç Değerlendirmesi

Mimar. Genç Mimarlara Notu

Değerli Velilerimiz, Çalışmalar sırasında; öğrencilerimizde hedeflediğimiz IB öğrenen profil özellikleri bülten içinde ayrıca verilmiştir.

Aktivist Programı - Başvuru. Kimler Başvurabilir

ÖZEL EGEBERK ANAOKULU Sorgulama Programı. Kendimizi ifade etme yollarımız

İSTANBUL BÖLGE PLANI. 27 Haziran 2013

İnsan-Mekân İlişkisi Bağlamında Yaşlı Dostu Mekânlar

PEYZAJ MİMARLIĞI BÖLÜMÜ ÖĞRENCİLERİ BİTİRME PROJESİ YARIŞMASI JURİ RAPORU

Eğlence sektöründeki vizyonu şekillendiriyoruz

30 Mart Maltepe Üniversitesi Kayışdağ YERLEŞKESİ

Sayın Yetkili, Organizasyon Komitesi. Prof. Dr. Melih ERSOY. Doç. Dr. Ela BABALIK-SUTCLIFFE. Prof. Dr. Murat BALAMİR

İÇİNDEKİLER 00. ISINMA. Çorba Yapmaya Benzer 01. BOZ 02. BAK. 9 Sevgili Okur. 10 Sevdiğiniz Yaşamı Tasarlayın Hakkında. 16 Bu Kitap Neyin Nesidir?

OFİS ÇÖZÜMLERİ. Hayal gücüyle yaratıcılığı birleştirir.

Doğal Afetler ve Kent Planlama

GAZİ ÜNİVERSİTESİ ECZACILIK FAKÜLTESİ FARMAEKOL TOPLULUĞU YÖNERGESİ

Ç.Ü. GÜZEL SANATLAR FAKÜLTESİ İÇ MİMARLIK BÖLÜMÜ BAHAR YARIYILI İÇM 402 DİPLOMA PROJESİ

TÜRKİYE DE BAĞIŞÇILIĞI ALTYAPISINI GELİŞTİRME PROJESİ KAPSAMINDA

Anlama ve Yazma Becerileri

Transkript:

Yuvarlak Masa Söyleşileri 3 Kamusal Mekân için Eylem Tasarımı 1

2

Sosyal değişim yaratma iddiasıyla ortaya çıkmasa da, gündelik hayatın kısıtlamalarını ve imkanlarını hatırlatan bu an lar kullanılarak yapılan müdahaleler de kamusal mekân için tasarım yapmanın bir parçası haline gelebilir mi? Kamusal mekânda gerçekleştirilen eylemlerin örnekleri nelerdi, kimler tarafından yapılır/yapılabilir? Kim tasarlar, kim uygular, kim katılır? Kentsel hafızada kendilerine nasıl birer yer edinirler ya da edinirler mi? 3

İmkanmekan ekibi olarak yaptığımız kamusal alana küçük ölçekli müdahaleler tanımı, baktığımız, araştırdığımız, bir kenara not ettiğimiz, işlerimizi takip edenlerle paylaştığımız, üzerine söz ya da çizim ürettiğimiz/üretilmesine aracılık ettiğimiz konu ve örneklerin sayısının olabildiğince çok olmasına izin veriyor. Bu başlık altına kentsel tasarımdan, ürün tasarımına, grafik tasarımdan, anlık eylemlere bir çok üretim olasılığı gündemimizde kendine yer buluyor. 5 Aralık 2009 tarihinde gerçekleşen toplantının konusu da, bugüne kadar belki de alışkın olduğumuz tasarım pratiğinin düşünme biçimimiz üzerindeki kalıcı etkileri nedeniyle kimsenin elinin pek gitmediği, oysaki değerlendirmelerde kendine hep yer bulan Kamusal Mekân için Eylem Tasarımı oldu. Bugüne kadar gerçekleşen atölye çalışmalarında çoğunlukla, sırasıyla çalışma mekânı (Salacak, AKM, Camialtı Tersanesi, Karaköy Meydanı ) ya da temasına (havalimanı, kıyı, yol ) ilişkin sorunlar tespit edildi ve çalışma süresinin izin verdiği miktarda geliştirilmiş bazı tasarım önerileri ortaya atıldı. Oysaki sorun her zaman, hızla saptanmış bir sorun ve zekice tasarlanmış birer kent mobilyasından çok, bu önerilerin nasıl gerçekleşeceği ve uzun vadede kent yaşamında nasıl bir etki bırakacağı, kısacası tasarımın çalışıp çalışmayacağıydı. Farklı bir deneyim sunmak, süregelen bir sorunu ortadan kaldırmak, hayatı kolaylaştırmak, hayata biraz oyun katmak, kişiselleştirebilmeyi ve iz bırakabilmeyi mümkün hale getirmek, farkındalık yaratmak, biraraya getirmek gibi iyi niyetliliğin de ötesinde, belki de kamusal alan için hayati önem taşıyan amaçlara yönelik müdahaleler önerilirken, sonsuz bir iyimserlikle, zaman bir tasarım girdisi olarak yeterince önemsenmiyordu. İstisnalar olsa da çoğunluğu oluşturan yukarıdaki çalışmalarımızın tersine, hepimizin hayatında kimi bireysel eylemler önemli yer tutuyordu. Üstelik bunları her zaman, o kadar da ince düşünmeden yapıyorduk ve hatta şimdi dışarıya çıkıp küçük bir eylem yapabilir ve kamusal alana ölçeği eylemin kendisine ve koşullara göre her durumda farklı olabilecek bir müdahalede bulunmuş sayılabilirdik. Peki bu anlık/geçici eylemlerin tasarımı hakkında neler söyleyebilirdik? Margeret Crawford un Everyday Urbanism kitabı için yazdığı önsözde De Certeau dan aktardığı kamusal alandaki iki tür işleyişten biri, burada bahsettiğimiz hareket biçimine 4

karşılık gelecek şekilde yorumlanabilirdi. Uygun bir (mekânsal ya da kurumsal) yer üreten stratejilere karşı, öteki nin taktikleri Taktikler, zamana bağlıdır, ele geçirilmiş fırsatlara, akıllıca seçilmiş anlara, bir mekânın düzenini değiştirebilecek hareketlerin çabukluğuna dayanmaktadır. (Crawford, 1999) Yazar bir sonraki paragrafta, Lefebvre in tanımladığı, günlük deneyimi kesintiye uğratan süreksiz ve kendiliğinden ortaya çıkan anların hızla unutulmanın parçası olsalar da sosyal değişimin başlangıç noktaları olarak işlev gördüklerini yazmıştır. Sosyal değişim yaratma iddiasıyla ortaya çıkmasa da, gündelik hayatın kısıtlamalarını ve imkanlarını hatırlatan bu an lar kullanılarak yapılan müdahaleler de kamusal mekân için tasarım yapmanın bir parçası haline gelebilir mi? Kamusal mekânda gerçekleştirilen eylemlerin örnekleri nelerdi, kimler tarafından yapılır/yapılabilir? Kim tasarlar, kim uygular, kim katılır? Kentsel hafızada kendilerine nasıl birer yer edinirler ya da edinirler mi? Bu soruları birlikte sormak ve bunlara cevap aramak üzere Erdem Dilbaz, Berna Göl, Enise Burcu Karaçizmeli, Özgür İlter ve Onur Kemal Kösedağ bize katıldılar. Zaman ayırıp bizimle aynı masanın etrafında buluşan katılımcıların da paylaşacakları örnekler, projeler ve kişisel deneyimler vardı. 5

Örneğin Erdem Dilbaz aynı zamanda, aynı kentte olduğumuz halde haberdar olmadığımız bazı eylemler düzenlemiş ya da bunlara katılmış, Berna Göl yakın çevresi ile birlikte, bizim de sık sık konu ettiğimiz kıyı alanlarının kullanımına dair, zamana yayılan bir proje geliştirmişti. Onur Kemal Kösedağ ın mekânların işlevlerini aniden değiştirmeye yönelik düzenlemelerle ilgili önerileri vardı ve Özgür İlter de bugüne kadar, kentlileri bir araya getiren, mahalle ölçeğinde etkinlikler gerçekleştirmişti. Enise Burcu Karaçizmeli nin gündeme getirdiği Tokyo Picnic Club gibi, yeşil alanların geçici kullanımlarını teşvik eden örnekler de tartışmada yer aldı. Tüm bu örneklerde, ortak nokta, hemen bu tartışmanın ardından dışarıya çıkıp bir benzerini gerçekleştirmenin oldukça olası olmasıydı. Küçük bir grubun, üzerinde biraz düşünerek yapacağı küçük bir eylem, kamusal mekânda kelebek etkisi yaratabilir, beklenmedik sosyal değişimlere yol açabilir ve toplumsal bellekte kalıcı izler bırakabilirdi ya da bu eylemin izleyicileri, o da değilse katılımcıları için son derece keyifli bir deneyim olarak gerçekleştirilip sonlandırılabilirdi. Tıpkı toplantıda değindiğimiz Improv Everywhere in gösteri leri gibi... Belki tekrarlandığında başkaları da bu eyleme katılmak isteyebilir, kendileri çeşitli eylemler gerçekleştirebilir ve eylemler çığ gibi büyüyebilirdi. Oysaki kamusal mekân için tasarım yapmanın sorunu, tartışmada da sıkça geri döndüğümüz sosyal sorumluluktu ve bu nedenle öncelik sorun keşfetmek ve çözüm üretmek değil, gerçek bir durum üzerine plan yapmak olmalıydı. Bu nedenle de sorun ya bizim sorunumuz olmalı ya da kendi sorunumuz olamıyorsa farazi bir biçimde saptadığımız sorundan gerçekten muzdarip olanlarla iletişime geçerek tasarım yapmalıydık. Adornu nun sanat yapıtı için söylediği zararsız mutlak öznelliği bilinçli olarak tasfiye etmeye kalkışma ve bunun sonucunda kendilerinde olmayan ama keyfi biçimde söz ettikleri olumlu bir topluluk talebini ortaya atmış olma (Adorno, 2005) durumuna düşmemek için hiç değilse Şu durumda bildiğimiz tasarım pratiği için geçerli olmayan bir 6

durumdan bahsetmiyorduk. Daha çok, bugüne kadar farklı başlıklar altında söylediğimiz sözlerin benzerlerini, kısa süreli müdahaleler başlığı altında tekrar ediyorduk. Öte yandan, bir başka sorun da yapılan tasarımın değerlendirilmesinde gizliydi. Mute Dergisi nde yayınlanan bir makalede, 1980 lerde, Loraine Leeson ve Peter Dunn tarafından, bölge sakinlerini, yapılacak olan kentsel dönüşüm konusunda uyarmayı amaçlayan, iyi niyetli bir proje olan The Docklands Community Poster Project, ideolojik olarak başarılı fakat eleştirel sanat olarak başarısız olarak nitelendirilmiştir. (Slater, Iles, 2009) Tasarımcının yalnızca mesleki sorumluluk hissettiği ya da mutenalaştırmanın aracısı olarak görüldüğü durumlar daha yaygın olduğundan, toplumsal dertlere öncelik veren öneriler her zaman değerli hale geliyor. Ancak yalnızca iyi niyetlilikle yapılan tasarımın yalnızca bu kriterle değerlendirilmesi mümkün olmadığından, şu soru karşımıza çıkmıştı: Eylemi iyi tasarlamak ya da iyi eylem tasarlamak nasıl mümkün olabilir? Öyle görünüyor ki, önümüzdeki süreçte gerçekleştireceğimiz tasarım atölyelerinde başka başlıklar altında yine bu sorunun cevabını arıyor olacağız. Şebnem Şoher REFERANSLAR Adorno, T.W., 2005, Minima Moralia, Metis Yayınları, 5 baskı Crawford, M., 1999, Introduction, Chase, J., Crawford, M., Kaliski, J. (eds.), Everyday Urbanism (pp. 8-15) The Monacelli Press Slater, J.B., Iles, A., 2009, No Room to Move: Radical Art and the Regenerate City, Mute Magazine, http://www.metamute.org/en/content/no_room_to_move_radical_art_and_the_ regenerate_city adresinden alınmıştır. 7

DEĞERLENDİRME METİNLERİ Herkes Kapısının Önünde Eylemini Yapsa Dünya Daha Güzel Bir Yer Olur Erdem Dilbaz Dünyanın ayaklandığı zaman olarak 1960 dan 1980 e kadarki zaman aralığını işaret edebiliriz. Amerika, Avrupa değil bir tek; hemen her yerde değişim isteyenler insan hakları çerçevesinde aktivist hareketlerin parçaları oldular. İran da 1979 da yaşanan İslam devrimi dahi o dönem herkesin iyi kötü bazı hakları almak için ortalığı ayağa kaldırdığını gösteriyor. Devasa kitleleri ilgilendiren sosyal adaletsizlik, barış talebi, hak arama mücadeleleri 1980 den, soğuk savaşın yavaşça sönmeye başladığı tarihlere doğru azalmaya başladı. Artık bu dönemden sonra kitlelerin liberal ekonomiyle kazandıkları yeni kimlik söylemleri ile bireyselleşen toplulukların sesi makro düzeyde çıkamaz olmaya başladı. Belki insanlar barış söylemlerinden umutlarını yitirdiler, belki de sistemin karşısında değil içinde durmaya çalıştılar. Kim bilir? Asıl değişim de işte bundan sonra başladı. İnsanlar tüm dünyayla değil, kendi çevreleriyle ilgilenmeye başladılar. Köyündeki arazide maden aranmasını istemeyenler de, yazlık evlerinin önündeki sahil şeridinin yolla kapanmasını istemeyenler de, mahallerindeki çöplerin toplanmamasından dert yananlar da eylem yapmaya başladılar. Kentler iyice gözönüne çıkmaya başladılar. Bu sefer de gözardı edilenler kendilerini göstermek için hareketlenmeye başladılar. Anlayacağınız herkes kapısının önünde eylemini yapsa dünya daha güzel bir yer olur mantığı işlemeye başladı. Böylece küçük binlerce grup mikro görünen binlerce konuya ilgi duyar oldu. Koca dünya makinesinin en minik çarklarını iyileştirmek için hükümetlere ve insanlığa sorunun kaynağını göstermek için çabalamaya başladılar. Halilye kalabalıkların biraraya gelerek klasik bir eylem koymalarının ilgi çeken bir yanı görülmüyor. Devletler, hükümetler, insanlık öyle katmerli ki bu eylem tipine bir gıdım laf işlemiyor kimseye. Bir konuya dikkat çekmek için yeni yöntemler geliştiriliyor. Yeni eylem teknikleri planlanıyor. Tüm toplum değil de böyle ufak gruplar sokağa sahip çıkmaya başladıkça da kamusal alan değer kazanıyor. Kamusal alanda yapılan eylemler de içerik açısından zenginleşiyor. Güle oynaya, dansla, müzikle, yeni medya teknolojileriyle insanlar dertlerini anlatıyor. İsteklerini çoğunluğa kabul ettirebiliyorlar. Dönem artık düz ritmlerle kalabalıkları ayaklandırmak ve makro problemlerin peşinden milyonların ayaklanması dönemi değil. Dönem, zekice düşünülmüş çoğulcu katkının sağlanabileceği eğlenceli eylemleri kamusal alana taşınma dönemidir. 8

Kamusal Mekân için Eylem Tasarımı: Söyleşi Değerlendirmesi Berna Göl Son zamanlarda tasarım alanında bir çok kavramsal çalışmanın ve tartışmanın da gündemine oturan yeni eylem yöntemleri ve arayışlarından bahsetmek son derece önemli ancak bir o kadar da zor. Eylemin ve eylem yapmanın sözlü olarak tartışmanın bir hayli zor olduğu vurgulanmalı. Ancak yazılı dille altı çizilmesi gereken bazı noktalardan bahsedilebilir. İmkanmekan yuvarlak masa toplantısı gerçekleşmeden önce, (henüz hayata geçmemiş) Mutenalaşma, çök! projesi yoluyla eylemlerim yöntemleri ve nitelikleri üzerinde düşünürken genelde atlanan ama çok temel olan bir noktadan bahsetme düşüncesindeydim: Eylemleri, ya da flash mob ları konuşurken onların etkileyici yanlarının ötesinde aslında hangi dert ekseninde ortaya çıktıklarını, ve dertleri üzerinden eylem olarak hangi açılardan özelleştikleriydi. Biraz daha ileri giderek, aslında eylemlerin nası olması gerektiğinin cevabını her zaman dertleri özelinde aranabileceği ileri sürülebilir diye düşünüyordum. Hatta böylelikle strateji ve taktik tanımları arasındaki farktan bahsedilebilirdi. Eylemi kavram olarak ele alan birçok kaynağın buluştuğu nokta, De Certeau ve dile getirdikleri. De Certeau nun askeri sistemden ödünç aldığı strateji ve taktik kavramlarından özellikle bahsedilebilir. Strateji, belirli bir coğrafi konuma özelken, taktik genel olarak farklı yerlerde uygulanabilen türden bir eylem olarak tanımlanıyor. Farklı konularda farklı tercihlerin daha doğru olabilieceği kabulü yapılabilir, ancak kamusal alan, daha doğrusu bence kentin kendisi demek daha doğru, sınırları içerisinde organize olarak gerçekleşen / gerçekleştirilen eylemlerin daha çok strateji olduklarından bahsetmek mümkün. Yani kısaca, o alana ve belirlenmiş o soruna özel eylemler oluyorlar. Dolayısıyla, tekrar başa dönücek olursak, eylemlerin niteliklerini belirleyen aslında eylemlerin dertleri olabilir. Ancak, toplantı sırasında tartışılanlar doğrultusunda, verilen örneklerin aslında çok da konuşulmayan ortak dertleri olduğunu farkettim. Hatta toplumun farklı kesimlerine ulaşabilecek ideal bir eylem yönteminin aslında belki de derdini ayrıştırarak tartışmamak gerekebileceğine bile inandım. Altı çizilmesi gereken, aslında başarılı bir eylemin ortaya çıktığı sosyal gruptan taşması ve toplantı sırasında 9

dile getirildiği gibi bir virüs gibi yayılabilecek nitelikte olması. İstanbul özelinde Mutenalaşma, çök!, ya da Taburede Rovoşata olarak ismi konmuş olan projenin aslında hayata geçirilebilmesi bu açıdan doğru bir girişim olabilir. Bu girişim sayesinde, gelecek günlerde, pratik tabure temin etme yöntemleri ya da bu girişim için özel olarak tasarlanacak tabureler ve bez çantalar yardıymıyla, tekrarlanabilen ve farklı insan gruplarının katılımının sağlandığı bir eyleme tanık olmayı umuyorum. Eylem Tasarımı Enise Burcu Karaçizmeli Türk Dil Kurumu eylemi şöyle tanımlıyor: Bir durumu değiştirme ve daha ileriye götürme yönünde etkide bulunma çabası. Gündelik hayattaki karşılığı ise sözlükteki kadar olumlu değil. İşte birkaç manşet: Cezalar için eylem yapıp ceza yediler. / Eylem hazırlığındaki 3 terörist yakalandı. / Tezgahına el konulunca ateş yakıp eylem yaptı. Bu eylemler zama, cezaya ya da baz istasyonlarına karşı; her biri ters olduğuna inandığı gidişatı değiştirmeyi hedefliyor. Bu yüzden her biri politik ve belli bir kitleye hitap ediyor. Yapısı karşı olma üzerine kurulu ve kısa süreli hareketler. İmkanmekan buluşmaları kapsamında geçtiğimiz hafta kamusal alanda eylem ve yöntemleri üzerinden bazı örnekleri konuştuğumuzda anladımki farkındalığı gözeten eylemler çevreyle kurdukları iletişim kadarıyla etki bırakıyorlar. Birçoğu kalıcılık üzerine düşünmezken bir kısmı daha yüksek düzeyde sesini duyurmayı amaçlıyor, işi kampanyaya dönüştürüyor. Bu sefer kitle iletişim araçları devreye girebiliyor, kaçınılmaz bir şekilde örgütleniliyor vs. Kimisi de anlaşılmaz, tuhaf durumlar olarak gelip geçiyor; kitlelere ulaşmıyor, farkındalık demiyor ama malzeme olarak kullandığı koşullara yabancılaşıyor, arşive kaldırılıyor. Konumuz kamusal alansa, kentsel mekânda iki tip eylemden söz edebiliriz. Birincisi yere özgü, bir mekândan çıkan; ikincisi daha genel bir sorunu konu edinen, geniş ölçeğe yayılan eylem çeşidi. Bu iki tip aynı eylem tasarımında sentezlenip çeşitlenebilir de. İmkanmekan da da sözü geçen Tokyo Piknik Kulübü nün açık yeşil alan kullanım hakkı üzerine yaptığı, bahsettiğim iki çeşidi de içine alan eylemlerine baktığımızda, etkinliklerinin belli bir kitleye yayıldığını görüyoruz. Bir tür kampanyaya dönüşen hareketleri basit bir eylemden öteye geçmiş bir 10

örgütlenme aslında. Var olan açık yeşil alanların kamusallığını belgeleyerek öneriler geliştirip, yönetim mekanizmalarıyla da ilişki kurmaları, kolektifi işin eleştiri tarafında kalıp fikir üretmeyen bir tür protestodan ayrıştırıyor. Eylem tasarımı açısından bakarsak, kurgusu ve ürünleriyle son derece tasarlanmış olduğunu da söylemek mümkün. Hatta belki de dil oluşturmak adına aşırı tasarlanmış. Birkaç hafta önce Karaköy kıyı şeridi için yapılan İmkanmekan atölyesinde için bir araya geldiğimizde, yeni Karaköy iskelesinin projesini görme fırsatımız oldu. Denizcilik işletmelerinin hemen yanındaki, eskiden park olan alan bir süredir yıkıntı haldeydi. Var olan iskelenin geçici olduğu belliydi ama yeni iskelenin bu alanı işgal edercesine, Karaköy sahil hattındaki kısıtlı açık alanı da kamudan çalacağını düşünememiştik nedense. Atölye katılımcıları olarak çoğumuzun projeden haberdar olmayışı da ayrı bir ironiydi. Kamusal alan üzerine hepimiz sıklıkla konuşuyoruz, çoğu zaman hepimiz aynı şeyleri savunuyor, birbirimizi tekrarlıyoruz. Ne var ki harekete geçmek konuşmaktan, tasarlamak da karşı olmaktan daha zor. Kamusal Alan Onur Kemal Kösedağ Kamusal alan, kamusal alan, kamusal alan... Kamu-sal. Alan. Tekerrür zayıflatsa da, kamusal alan, toplu iğneler batıracak mantar not tahtası gibi... Toplu iğnelere asılı notlar her NE ise ler, bu mantar not tahtası kamusal alan, o kadar mı zengin? Zengin mi olmalı? Bireyi ve kamu yu bu alanla(larla), larda, sunulan halinin dışında, ya da sineye çekilmiş halinin dışında; motivasyonu güç olsa da, kamusal alanda eylem e zorlamak, teşvik etmek, edilgenlikten çıkarmak, kamusal alanın sınırlarını, etki alanlarını, gündelik yaşantı içinde kullanıcılar ile etkileşimlerini sorgulamak, sorun suzlaştırmak, ek ya da müdahale rle katmanlarını çaprazlamak, metafor icabı mantar not tahtasına belki de post-it yapıştırmak ve iğnelerinden kurtulmak adına, üzerinde çalışacak, kafa patlacak bireylere ve çoğul hallerine ihtiyaç duyar. Adı üzerinde kamuya, ve kamuyu oluşturan bireylere ait, sorumluluklarıyla... Söz edeceğimiz kamusal alanda ki eylemler her NE ise ler, belki de parka giden yolu kapatan taşları kaldırıp, kenara koydum, böylece parka, kamusal alan-ıma-ıza girmeyi kolaylaştırdım, ayrıca bu taşları öyle koydum ki kenara, üzerine oturup çay bile içtim, ler... 11

Söyleşi Katılımcıları Erdem Dilbaz 1982 de İstanbul da doğdu. Elektrik/Elektronik eğitimi veren bir teknik liseden mezun oldu. Ardından 4 yıl eğlence sektöründe çalıştı. 2004 yılında Bilgi Üniversitesi Sahne ve Gösteri Sanatları Yönetimi bölümünden burs aldı. Çeşitli dergiler için tasarım, mimari, sanat, teknoloji başlıkları altında popüler kültür araştırmaları yaptı, yazılar yazdı. Sergi ve konser organizasyonları düzenledi. Kafa Ayarı adında bir firmanı sahibi. Sibernetik temelli performans sanatları alanında araştırmalar yapıyor. Teknoloji-insan ilişkisi üzerine çalışıyor. Lisans bitirme tezi olarak müzik kültürü ve bu kültürün pasajlarla ilişkisini irdeliyor. Berna Göl 1982 de İstanbul da doğdu. Üsküdar Amerikan Lisesi nin ardından Mimar Sinan Üniversitesi Mimarlık Bölümü ünden mezun oldu. İstanbul Teknik Üniversitesi Mimari Tasarım Bölümü nde Fiziksel Çevrede Egemen İdeoloji ve Direnç başlıklı yüksek lisans tezini tamamladı. 2006 yılından itibaren Özgür Bingöl ün ekip başı olduğu birçok mimari ve kentsel tasarım yarışma projesinde yer aldı. Mimarlığın yanısıra müzik çalışmalarına aktif olarak devam etmekte. Özgür İlter 1978, Erzincan doğumlu olan Özgür İlter, Frankfurt Meslek Yüksekokulu nda sürdürdüğü mimarlık eğitimini 2005 te diploma derecesiyle tamamladı. 2003 te Escuela Técnica Superior de Arquitectura, Sevilla da yeni medya eğitimi gördü. 2000-2004 yılları arasında Frankfurt, Kultur Portal da mimarlık editörü ve Alman Mimarlık Müzesi nde sergi asistanı olarak görev aldı ve 2003 ten beri çeşitli ofislerde proje mimari olarak çalıştı. Foster and Partners, Londra ofisinden 2009 da ayrıldı. Serbest mimarlık çalışmalarını sürdürmektedir. 12

Enise Burcu Karaçizmeli Üsküdar Anadolu Lisesi nden mezun olduktan sonra Tokyo da bir yıl değişim öğrencisi olarak bulundu. Ardından İTÜ de peyzaj mimarlığı okudu. Lisans eğitiminde Viyana Teknik Üniversitesi nde değişim öğrencisi olarak bulundu. 2006 da mimarlık ve tasarım etkinlikleri, atölyeleri düzenleyen bir kolektif olan Difüzyon u kurdu. 2007 den beri XXI Mimarlık Tasarım Mekan Dergisi ve Yeni Mimar Kent ve Mimarlık Gazetesi nde editör olarak çalışıyor ve halen İTÜ de yüksek lisans tezini yazıyor. Onur Kemal Kösedağ 1983 Sivas doğumlu. 2006 yazında İTÜ Mimarlık bölümünden mezun oldu. 2007 baharına kadar Bauhaus-Dessau da EU Urbanism teması altında çalıştı. 2007 Nisan ayında Foster and Partners, İstanbul ofisine dahil oldu. 2008 Bahar döneminde İTÜ de Mimarlık yüksek lisans programına başladı. 2009 yılı başında küresel krizden etkilendi. Şimdilerde yüksek lisans eğitimine ve çalışma hayatına, kendi halinde devam etmekte. 13

İmkanmekan kente yönelik kamusal tasarım pratiğinin gelişmesine katkıda bulunmak ve kentlerdeki yaşam kalitesini artırmaya yönelik küçük ölçekli müdahale biçimlerini oluşturmak amaçlarıyla Ocak 2007 den beri çalışmaktadır. İmkanmekan, kamu nun ilgisini, kamusal mekâna çekebilmek ve kullanıcı perspektifini mekâna yansıtabilmek amacıyla alternatif tasarım/uygulama süreçlerini denemektedir. İmkanmekan ın amacı, kamusal mekân için tasarım yapma pratiğinin gelişmesine katkıda bulunacak bir tartışma platformu oluşturmak ve ceşitli buluşmalarla gerçekleştirilen bu tartışmaların internet aracılığıyla daha geniş kitlelere yayılmasını sağlamak olduğu kadar, katılımcılardan gelen önerilerin bir kısmının yerel aktörler ya da özel kurum ve kuruluşlarca verilecek çeşitli sponsorluklarla hayata geçirilmesini sağlamaktır. İstanbul 2010 Avrupa Kültür Başkenti nin desteğiyle calışmalarına başlanan İmkanmekan kitabı, 2010 yılı sonunda basılacaktır. Önümüzdeki süreçte, bugüne kadar yapılmış olan çalışmalara ek olarak yayın odaklı bazı söyleşi ve atölye çalışmaları yapılması hedeflenektedir. İmkanmekan Bilge Kalfa, Okay Karadayılar, Hakan Tüzün Şengün, Şebnem Şoher ve Evren Uzer den oluşmaktadır. Bu kitapçık Yuvarlak Masa Söyleşileri kapsamında yapılan Kamusal Mekân için Eylem Tasarımı söyleşisi sonucunda Kasım 2009 da İstanbul da hazırlanmıştır. 14

www.imkanmekan.org 15

16 www.imkanmekan.org