T.C. EMNİYET GENEL MÜDÜRLÜĞÜ TRAFİK HİZMETLERİ BAŞKANLIĞI TRAFİK ARAŞTIRMA MERKEZİ MÜDÜRLÜĞÜ TRAFİK POLİSLERİNİN ALKOL VE UYUŞTURUCU DENETİMLERİNDE YAŞANAN SORUNLAR Şehnaz Köksal, Psikolog TRAFİKTE ALKOL VE UYUŞTURUCU İLE ETKİN MÜCADELE SEMPOZYUMU 15-16 EKİM 2012 CELAL BAYAR ÜNİVERSİTESİ SÜLEYMAN DEMİREL KÜLTÜR MERKEZİ - MANİSA
Alkol işe
-1- Alkol işe Trafik sisteminin temel bileşenlerinin alt yapı, eğitim ve Denetim olduğu konusunda genel bir uzlaşma vardır. Alt yapı, teknolojik ve finansal engeller aşılabildiğinde sosyal destek bulmakta, uygulamaya geçilebilmektedir. Eğitim, trafik güvenliğine etkisi, alanda çalışan uzmanlar ve araştırmacılar arasında muğlak, şüpheli hatta olumsuz olarak değerlendirilen bir faaliyet (Christie, 2001) ise de her zaman halk arasındaki popülerliği sayesinde destek bulabilmektedir. Denetim faaliyetlerini kapsayan müdahaleler söz konusu olduğunda ise bunların yol kullanıcıları üzerindeki sosyal etkisinin politik bedeli belirleyici olabilmektedir.
-2- Alkol işe Denetimin trafik güvenliğine doğrudan ve hızlı katkısına rağmen, yol kullanıcılarına yönelik ceza tehdidi içermesi dolayısıyla da göz korkutucu bir politik bedeli olması nedeniyle bu uygulamalar için gereken sosyal destek kolayca sağlanamamaktadır. OYSA ETKİLİ BİR DENETİM BİLEŞENİ OLMAKSIZIN ALT YAPI VE EĞİTİM FAALİYETLERİ BİR KAYNAK İSRAFINA DÖNÜŞMEKTEDİR. BUNUN UYGULAMADAKİ EN GÜÇLÜ KANITI GELİŞMİŞ ÜLKELERDEKİ SIKI DENETİM FAALİYETLERİDİR. Denetim faaliyetleri arttırılmadıkça ve / veya tutarlı hale getirilmedikçe diğer müdahalelerin somut sonuçlar vermesini beklemek gerçekçi bulunmamaktadır (Global Road Safety Partnership, 2008; European Commission, 2007a). Daha geniş bir değerlendirme için ayr. Bkz. Köksal, 2011.
-1- Alkol işe DSÖ tarafından 2002 ve 2004 yılında yayınlanmış raporlara göre: Yüksek gelir grubundaki ülkelerde meydana gelen ölümcül kazaların %20 sinde, Düşük gelir grubundaki ülkelerde meydana gelen ölümcül kazaların ise %33-69 unda, sürücülerin, yasal sınırın üzerinde alkollü olduğu belirtilmektedir. Yasal sınırın 0.10 g/dl olarak belirlenmesi halinde kaza riski, Yasal sınırı 0.05 g/dl olan yüksek gelir grubu ülkelere kıyasla 3 kat 0.08 g/dl olan yüksek gelir grubu ülkelere kıyasla ise 2 kat arttıracaktır. AB ülkelerinde eğer sürücülerin KAK düzeyinin 0.05 g/dl yi geçmemesi sağlanabilmiş olsaydı Karayolunda meydana gelen ölümlerin %5-40 düzeyinde azaltılmış olacağı tahmin edilmiştir.
-2- Alkol işe KAK düzeyi 0.05 g/dl olan 18 24 yaş arası erkek sürücülerin kaza riski, aynı düzeyde alkol almış 25 yaşından büyük erkeklere göre yaklaşık iki kat daha fazladır. Kazalarda hayatını kaybetmiş sürücüler üzerinde yapılan bir araştırmanın sonuçlarına göre, 30 yaşından büyük sürücülerle kıyaslandığında KAK düzeyi ne olursa olsun 20 yaşından küçük sürücülerin kaza riski 5 kat 20-29 yaş arası sürücülerin ise 3 kat daha fazladır. 30 yaşından büyük ve alkol almamış sürücülerin kaza riskiyle kıyaslandığında 20 yaşından küçük ve KAK düzeyi 0.03 g/dl olan sürücülerin kaza riski yanlarında 2 ya da daha fazla yolcu olduğunda 34 kat daha fazladır.
BELÇİKA ÖRNEĞİ - BOB KAMPANYASI Alkol işe 1 Kampanyanın başlamasından bir yıl sonraki nefes testi sayısı, alkol tespit edilen nefes testi sayısıyla ters orantılıdır. Kaynak: European Commission (2007a).
Alkol işe 2 İNGİLTERE ÖRNEĞİ - THINK KAMPANYASI Temel Slogan: DÜŞÜN! (THİNK!) Slogan: İçkiliyken Araç Kullanmayın. Alkollü sürücülerin karıştığı kazalarda ölenlerin sayısı 2007 yılında 560 iken 2008 yılında 460 a inmiştir. Noel öncesinde denetim yoğunluğu %6 arttırılmış, bu dönemde yapılan denetimlerde yasal limitin üzerinde alkollü sürücü oranının %20 daha az olduğu görülmüştür. ALGILANAN YAKALANMA RİSKİNDE ARTIŞ: Alkollüyken araç kullanırlarsa yakalanacağına inanan genç erkek sürücülerin oranı %57 den %75 e yükselmiştir. OLUMLU TUTUM DEĞİŞİKLİĞİ: İki kadeh içki içtikten sonra araç kullanmanın tehlikeli olduğuna kesinlikle inanan sürücülerin oranı %60 dan %67 ye yükselmiştir.
İNGİLTERE ÖRNEĞİ - THINK KAMPANYASI KAMPANYA BOYUNCA KULLANILAN AFİŞLERDE, alkollüyken araç kullanmanın DENETİM VE SUÇ BOYUTU / ZARARLARI / SOSYAL YÖNÜ / SONUÇLARI olmak üzere dört konu işlenmiştir. Bir örnek... Alkol işe 3 KAYNAK: Bookey, R., Burnett, L., The Road to an Effective Campaign. Think! Don t Drink and Drive Case Study, CAST - Campaigns and Awareness-raising Strategies in Traffic Safety, CAST Final Conference: Final results presentation. Brussels, 26 and 27 of January 2009
Alkol işe -1- TRAFİK UYGULAMA VE DENETLEME HİZMETLERİ HAKKINDA EGM ÇALIŞANLARININ GÖRÜŞ VE İZLENİMLERİ başlıklı araştırmanın sonuçları (Köksal, 2008). AMAÇ: Bu konularla ilgili yakınma / memnuniyet derecesinin rütbeye göre karşılaştırılması, trafik branşında çalışmaktan memnun olan ve olmayan personelin genel özellikleri ile hangi konularda farklı olduklarının değerlendirilmesi. ÖRNEKLEM VE BAZI SINIRLILIKLARI: Toplam 288 katılımcının %37,80 i Amir Sınıfından, %62,20 si Polis Memurlarından oluşmaktadır. İllere göre dağılım yönünden Amir Sınıfı personelin Türkiye genelini temsil edebilecek durumda olduğu, buna karşılık Polis Memurlarının bu yönden Türkiye genelini temsil etmediği görülmektedir. Örneklemin branş kıdemi yönünden dağılımı Amir Sınıfında nispeten deneyimli personel, Polis Memurlarında ise deneyimsiz personel lehinde; benzer şekilde çalışılan birim yönünden dağılım da ağırlıklı olarak tescil işlemlerinde çalışan personel aleyhinde yanlı oluşmuştur. Bu nedenle sonuçların genellenebilirliği açısından örneklemin bu yönleri önem taşımakta, sonuçların yorumlanmasında belirtilen örneklem yanlılığının göz önüne alınması gerekmektedir.
Alkol işe -2-
Alkol işe -3-
Alkol işe -4-
Alkol işe -5-
Alkol işe - 1-10 ÜLKEDE YOL GÜVENLİĞİ PROJESİ (Road Safety in 10 Countries) TÜRKİYE - AFYON ÖRNEĞİ!.. 2012 yılının Eylül ayında DSÖ-Türkiye tarafından Ankara da düzenlenen RS 10 Çalıştayında verilen bilgilere göre: Afyon daki pilot projeye 2010 YILININ Haziran ayında başlandı 1 yıl boyunca kampanyalar yapıldı %7 civarındaki emniyet kemeri kullanım oranında anlamlı bir değişiklik olmadı! 2012 yılının Mart ayında Valilik genelgesi ile sağlanan idari desteği takiben denetimler yaklaşık 25-30 kat arttırıldı. 2012 yılının yaz aylarında kullanım oranı %50 nin üzerine çıktı
Polis Denetimlerine İdari destek ve bilgilendirme kampanyaları işe yarayabilir... Alkol işe mümkün müdür? - 2 - KAYNAK: Resimler GRSP ve EGM Trafik Hizmetleri Başkanlığı tarafından 14 15 Haziran 2012 tarihlerinde Ankara da düzenlenen Standart Denetim Prosedürleri Çalıştayında Afyonkarahisar İl Emniyet Müdürlüğünde görevli 3. Sınıf Emniyet Müdürü Hüseyin Ergin tarafından yapılan RS10 Projesi içinde Afyon Deneyimi başlıklı sunumdan alınmıştır.
Alkol işe mümkün müdür? - 3 - DSÖ 2004 YILI RAPORUNDA TAVSİYE EDİLEN ÖNLEMLER: Alkollü araç kullananlara yönelik sıkı denetim yapmak; Rasgele ve yüksek düzeyde görünür olacak şekilde nefes testleri yapmak; Mevcut yasal sınırları gözden geçirmek. Yasal sınırın 0.05 g/dl ya da daha düşük düzeylere çekilmesi ve acemi sürücülerle profesyonel sürücüler için 0 a yakın limitler belirlenmesi konusunu değerlendirmek. Alkol almış sürücülere alternatif ulaşım seçenekleri sunmak Alışkanlık düzeyinde alkollü araç kullanan sürücüler için zorunlu eğitim ve tedavi programları konusunu değerlendirmek.
Sonuç: TRAFİKTE POLİS DENETİMİNE DİRENÇ TÜM DÜNYADA BİLİNEN BİR SORUNDUR. BU SORUNUN ÇÖZÜMÜNDE, HALKA, DENETİMİN GEREKÇELERİNİ VE BUNDAN SAĞLANACAK TOPLUMSAL FAYDAYI ANLATAN TANITIM KAMPANYALARI İŞE YARAMAKTADIR. TEMEL İNSAN HAKLARINI VE TRAFİK GÜVENLİĞİNİ BİRLİKTE GÖZETEN YASAL DÜZENLEMELER EŞLİĞİNDE POLİS DENETİMLERİNE DESTEK VERİLEREK, YAYGIN, TUTARLI, KARARLI BİR DENETİM FAALİYETİ HAYATA GEÇİRİLMELİDİR.
KAYNAKÇA: Bookey, R., Burnett, L., The Road to an Effective Campaign. Think! Don t Drink and Drive Case Study, CAST - Campaigns and Awareness-raising Strategies in Traffic Safety, CAST Final Conference: Final results presentation. Brussels, 26 and 27 of January 2009 Christie, R. (2001), The effectiveness of driver training: a review of the literature, RACV, Literature Report No 01/03, Noble Park, Victoria. European Commission (2007a). SUPREME: Summary and Publication of Best Practices in Road Safety in The Member States: Best Practices in Road Safety. Part F1 Thematic Report: Education and Campaigns, Project funded by the European Commission. European Commission (2007a). SUPREME: Summary and Publication of Best Practices in Road Safety in The Member States: Best Practices in Road Safety. Part F1 Thematic Report: Education and Campaigns, Project funded by the European Commission. Global Road Safety Partnership, (2008). Speed management: a road safety manual for decision-makers and practitioners. Geneva. Köksal, Ş. (2008), Trafik Uygulama ve Denetleme Hizmetleri Hakkında Emniyet Genel Müdürlüğü Çalışanlarının Görüş ve İzlenimleri, (Kurumsal Araştırma Raporu ), Ankara. Köksal, Ş. (2011), Trafik Güvenliği için Eğitim ve Denetim, Trafik ve Yol Güvenliği Sempozyumu, Hacettepe Üniversitesi, 23 Kasım 2011, Ankara.