SAYI 49 Haziran 2015 Özgün ürün için Ar-Ge yapmak şart BThaber e-devlet Yuvarlak Masa Toplantısı: Savunma Sanayi Müsteşarlığı Teknoloji Yaklaşımları Fatih Projesi e-içerik ile hedeflere ulaşacak BThaber e-devlet Yuvarlak Masa Toplantısı: MEB Yenilik ve Eğitim Teknolojileri Genel Müdürlüğü Teknoloji Yaklaşımları Bilgi Toplumu Stratejisi nde yeni dönem SGK e-devleti akıllı devlete taşıyor Yazılım standartları için mevzuata ihtiyaç var SPONSORLAR
önsöz e-devlet Vatandaş teknoloji projelerine ilgi göstermiyor mu? Ayhan Sevgi Bilişim teknolojilerinin kullanım yaygınlığı her geçen gün artıyor. İş ve sosyal hayatın derinden etkilendiği bu gelişmenin kamuyu es geçmesi beklenemezdi ve öyle de oldu. Artık iş süreçleri ve vatandaş ile ilişkilerini elektronik ve mobil ortama taşımayan kamu kurumu ve yerel yönetim kalmadı neredeyse. Teknoloji konusunda yapılan her türlü proje ve yatırım aslında bir sonraki projenin habercisi gibidir. Bilişim yatırımları hiç bitmeyecek bir süreci kapsıyor. Durum böyle olunca bu süreci belirleyecek stratejilerin de sürekli geliştirilmesi gerekiyor. Bugünden gelecek yılların strateji ve politikalarını belirlemek, ülkenin gelişim süreçlerini belirlemekle eşdeğer hale geldi. Ülkemiz yine bir seçim sürecini yaşıyor. Siyasi partilerimiz programlarını sürekli gündeme getiriyor, yeni ve farklı vaatleri bizlere sunuyorlar. Siyasi partilerin programlarına baktığımızda artı ve eksileriyle hepsinin gündeminde bilişim teknolojileri ve stratejileri var. Fakat seçim çalışmalarında ve meydan konuşmalarında programlardaki bu maddeleri pek göremiyor ve duyamıyoruz. Acaba teknoloji konusundaki bu vaatler vatandaşın ilgisini çekmiyor mu? Teknoloji vaatleri oya dönüşmüyor mu? diye insan düşünmeden de edemiyor. BThaber Grubu yayınlarından edevlet Dergisi olarak kamu kurumlarının teknoloji vizyonları, yaklaşımları ve projelerini gündeme getirdiğimiz edevlet Yuvarlak Masa Toplantılarımıza tüm hızıyla devam ediyoruz. Geçtiğimiz ay hem Savunma Sanayi Müsteşarlığı hem de Milli Eğitim Bakanlığı Yenilik ve Eğitim Teknolojileri Genel Müdürlüğü ile iki ayrı Yuvarlak Masa Toplantısı gerçekleştirdik. Bu toplantılar ile ilgili ayrıntılı içerikleri iç sayfalarımızda bulabilirsiniz. Bu toplantıları gerçekleştirmemizde desteklerini esirgemeyen SSM Muhabere Elektronik ve Bilgi Sistemleri Daire Başkanı Süreyya Yiğit ile MEB Yenilik ve Eğitim Teknolojileri Genel Müdürü Dinçer Ateş e teşekkürlerimizi sunarız. edevlet Dergisi olarak, kamu kurumlarımızın teknoloji vizyon ve yaklaşımlarını aktarmaya çalıştığımız edevlet Yuvarlak Masa Toplantılarımıza devam edeceğiz. e-devlet BThaber Yayıncılık ve Etkinlik Hizmetleri A.Ş. adına Sahibi Ayhan Sevgi BThaber Grubu Yayın Koordinatörü Ayhan Sevgi ayhans@bthaber.com.tr Yazı İşleri Müdürü (Sorumlu) Bülent Nevres bulentn@bthaber com.tr Editör Handan Aybars handana@bthaber.com.tr Ankara Temsilcisi Sedef Özkan sedefo@bthaber.com.tr Haber Merkezi Ekrem Uçman ekremu@bthaber.com.tr Görsel Tasarım Nevzat Karataş nevzatk@bthaber.com.tr Mukadder Keskingözler mukadderk@bthaber.com.tr REKLAM SATIŞ GRUBU Satıştan Sorumlu Genel Müdür Yardımcısı Zehra Sevimli zehras@bthaber.com.tr Satış Müdürü Nurşen Usta nursenu@bthaber.com.tr Satış Grubu Evrim Koç Demirci evrimk@bthaber.com.tr Perihan Kıtay Özden perihano@bthaber.com.tr Özge Karataş ozgek@bthaber.com.tr Gizem Güç gizemg@bthaber.com.tr YÖNETİM YERİ BThaber Yayıncılık ve Etkinlik Hizmetleri A.Ş. Fetih Mah. Tahralı Sokak Kavakyeli Plaza C Blok 7/5 34704 Ataşehir/İSTANBUL Tel 0216-291 13 90 ISSN 1300-6495 BASKI Apa Uniprint San. ve Tic. A.Ş. Hadımköy İstanbul Asfaltı Ömerli Köyü / İstanbul Tel: 0212-798 28 40 Basıldığı Yer ve Tarih İstanbul, Haziran 2015 Yayın türü BThaber tarafından hazırlanmıştır. BThaber in 3 aylık, yerel, süreli ücretsiz ekidir. E-Devlet Dergisi ndeki yazı ve fotoğraflar kaynak gösterilmeden yayınlanamaz. 1
e-devlet içindekiler GÜNCEL BELGENET için yaygınlaştırma atağı...4 Bilgi Toplumu Stratejisi nde yeni dönem...6-8 YUVARLAK MASA SSM Özgün ürün için Ar-Ge yapmak şart...10-12 Dünyaya açılmak istiyoruz...14 Platformların birbirini anlaması için mesajlar çevriliyor...15 TSK Çok Bantlı Sayısal Müşterek Telsiz Projesi ile gurur duyuyoruz...16 Güvenlik, ürün tasarımının içinde...17 Günümüzde hızlı olmak artık bir zorunluluk...17 Uçtan uca büyük veri desteği sunuyoruz...20 Çalışmalarda işbirliği ve koordinasyon esas...20 Verimliliğe katkı sağlayacak yatırımlar...21 Aramızdaki dağınıklığa son vermemiz gerek...21 YUVARLAK MASA MEB Fatih Projesi e-içerik ile hedeflere ulaşacak...24-28 Öğrencinin daha aktif olduğu bir eğitim modeline doğru hızla geçiliyor...29 Bilişim sektörünün dikkatini e-içeriğe çekmeye çalışıyoruz...30 Fatih, bir donanım projesi değildir!...31 MEB in stratejik ortağı olarak hareket etmeyi sürdüreceğiz...32 Günümüzün değeri verinin olduğu her yerde varız...32 Odağımızda kamu sektörünün payı arttı...33 Bir geçiş dönemi yaşıyoruz...33 Fatih Projesi, liderliği perçinleyecek...36 Sistem kendini onarabiliyor...36 GÜNDEM e-devleti akıllı devlete taşımayı hedefliyoruz...36-41 Yazılım standartları için mevzuata ihtiyaç var...42-43 Sporda dijital dönüşüm...44 2
e-devlet Güncel BELGENET için yaygınlaştırma atağı Türksat, BELGENET i kamuda yaygınlaştırmak için çalışmalarını hızlandırdı. Türksat tarafından düzenlenen BELGENET Elektronik Belge Yönetim Sistemi Konferansı, 29 Nisan da Ankara da gerçekleştirildi. Konferansın açılış konuşmasını yapan Türksat Genel Müdürü Prof. Dr. Ensar Gül, teknolojinin geldiği noktada belgelerin artık elektronik ortamda yazıldığını ve paylaşıldığını belirterek kağıt üzerindeki belgeye gerek duymadıklarını aktardı. Türksat tarafından geliştirilen açık kaynak kodlu, veri tabanından bağımsız tamamen milli bir yazılım ürettiklerinin altını çizen Gül, Amacımız BELGENET i tüm kamuda yaygın hale getirmek. BELGENET i bulut üzerine taşıyoruz dedi. Türksat Bilişim İş Geliştirme ve Proje Yönetim Direktörü Ömer Faruk Çöllüoğlu, BELGENET in kamuda aktif olarak 100 bine yakın kullanıcısı olduğunu söyleyerek bu kullanıcıların yıllık yaklaşık 10 milyon evrak ürettklerini vurgulayarak sözlerini şöyle sürdürdü: Bu 10 milyon evrakla birlikte 2 bin 492 ağaç ve 2 hektarlık ormanlık alan sadece BELGENET kullanıcısı 14 kurum tarafından yapılan çalışmalar neticesinde kurtarılmış oluyor. BELGENET, büyük avantajlar sunuyor. BELGENET; sunucu bağımsızdır, mobildir. Mobil olması, her yerden imza atılabilmesi anlamını da taşıyor. BELGENET, uyumlu, bütünleşik ve arkasında Türksat ın bilişim tecrübesi bulunuyor. Ayrıca biz Türksat Bilişim olarak, kurumlara anahtar teslim yazılım projeleri teslim ediyoruz. Mekânsal verinin yönetimini yapıyoruz. Siber güvenlik alanında testler, analizler gerçekleştiriyoruz. Kamunun ortak çağrı merkezine gidişine doğru çalışmalarımız sürüyor. BELGENET Bulut un ilk kez lansmanının yapıldığının altını çizen Çöllüoğlu, artık isteyen kamu kurumlarının bulut üzerinden BELGENET hizmeti alabileceğini kaydederek bu hizmeti kamunun ortak EBYS sistemi olarak görüyoruz dedi. Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) Başkanı Birol Aydemir ise BELGENET kullanımıyla ilgili tecrübelerini katılımcılarla paylaştı. Aydemir, sunumunda şunları aktardı: Bu işi kısa sürede nasıl bu kadar iyi yaptık? Kurum olarak 5 ayda bu sistemi uygulamaya başladık. Öncelikle diğer kamu kurumlarının yaptıklarını, tecrübelerini incelemek çok önemli. Farklı birimlerdeki kişilerle çalışma grupları oluşturduk. Yardım Masası kurduk. Birim proje sorumlulları tesbit edildi. Yönerge yayımladık. Her aşamada eğitim verdik. Başarı kriterlerini şöyle sıralayabilirim: Kurumsal sahiplenme, iç iletişim, mimari uygunluğu, radikal geçiş, standartlara uyma. Sadece EBYS yi düşünmek yetmez, bir bütün olarak düşünmek gerekir. Kurum olarak 2 yıldır Yönetim Bilgi Sistemi üzerinde çalışıyoruz; toplam 64 modülden oluşan bir sistem; henüz bunu yapacak firma çıkmadı! En muhtemel kurum Türksat gözüküyor. 4
e-devlet Güncel Bilgi Toplumu Stratejisi 2015-2018 Bilgi Toplumu Stratejisi ve Eylem Planı, Resmi Gazete de yayımlanarak yürürlüğe girdi. Hedef, strateji çerçevesinde belirlenen eylemlerin hayata geçirilmesi. K amu hizmetlerinin sunumundan kritik altyapıların yönetimine, ticaretin elektronik ortama taşınmasından büyüyen şehirlerin ulaşım ve enerji gibi sorunlarına yönelik yenilikçi çözümler geliştirilmesine kadar çok geniş bir yelpazede BT nin etkileri görülüyor. Özellikle internetin ticarileşmesinin ve geniş toplum kesimlerince kullanılmaya başlanmasının ardından hızlanan bu süreç ekonomik ve sosyal anlamda hem yeni fırsatları hem de tehditleri gündeme getiriyor. Bu doğrultuda, Kalkınma Bakanlığı Bilgi Toplumu Dairesi Başkanı Furkan Civelek, 2015-2018 Bilgi Toplumu Stratejisi ve Eylem Planı ile ilgili bilgi vererek öncelikli olarak şunları söyledi: Yeni Strateji deki ana hedefimiz de bu temel tespit doğrultusunda belirlendi; BT nin küresel ölçekte dönüştürdüğü ekonomik ve sosyal yaşamda ortaya çıkan fırsatlardan en üst düzeyde faydalanmak ve tehditleri en aza indirmek suretiyle büyümeyi hızlandırmak ve istihdamı artırmak. Ana odakta; büyüme ve istihdam yer alıyor. Strateji, önümüzdeki dönemde bilgi toplumuna dönüşüm alanında yapılacak çalışmaları sekiz ana eksen çerçevesinde ele alıyor: Bilgi Teknolojileri Sektörü, Genişbant Altyapısı ve Sektörel Rekabet, Nitelikli İnsan Kaynağı ve İstihdam, BİT in Topluma Nüfuzu, Bilgi Güvenliği ve Kullanıcı Güveni, BİT Destekli Yenilikçi Çözümler, İnternet Girişimciliği ve e-ticaret, Kamu Hizmetlerinde Kullanıcı Odaklılık ve Etkinlik. BT nin ekonomiye doğrudan ve dolaylı katkı Strateji deki eylemleri de aktaran Civelek, Bahsettiğim eksenler kapsamında toplam 72 eyleme yer verildi. Her bir 6 Kalkınma Bakanlığı Bilgi Toplumu Dairesi Başkanı Furkan Civelek eylem için sorumlu kuruluşlar, takvim ve üst seviye uygulama adımlarını da tespit ettik. Uygulamayı üst seviyede izleyip yönlendirmek amacıyla Kalkınma Bakanı başkanlığında, Ulaştırma, Denizcilik ve Haberleşme Bakanı ile Bilim, Sanayi ve Teknoloji Bakanı nın katılımıyla Yönlendirme Kurulu oluşturuldu. Kurulun sekretarya hizmetleri de Kalkınma Bakanlığı tarafından yürütülecek. Eylemlerde kaydedilen gelişmeler dönemsel olarak Yönlendirme Kurulu na raporlanacak ve tespit edilen sorunlar burada alınacak kararlar çerçevesinde çözüme kavuşturulacak. Ayrıca, ilgili kamu kurumlarının üst düzey bürokratları ve sivil toplum kuruluşlarından temsilcilerin katılımıyla Bilgi Toplumu Stratejisi Danışma Kurulu da oluşturulacak. Danışma Kurulu nun rolü; görüş ve önerileriyle Yönlendirme Kurulu na destek olmak açıklamasını yaptı. Strateji deki eksenlerin genel kapsamına ilişkin değerlendirmede bulunan Civelek, şunları aktardı: Bu bilgiler; eksenlerle Strateji nin ana odağı olan büyüme ve istihdam arasındaki ilişkinin nasıl kurulduğuna da ışık tutacaktır: Birinci eksenimiz olan Bilgi Teknolojileri Sektörü ekseninin temel amacı rekabetçi bir bilgi teknolojileri sektörü oluşturarak sektörün ekonomiye doğrudan ve dolaylı katkısını artırmak. Bu çerçevede; bulut bilişim kullanımının yaygınlaştırılması yoluyla özellikle KOBİ lerin verimliliğinin artırılması ve maliyetlerinin düşürülmesine, BT ye yönelik Ar-Ge ve ihracat teşviklerinin gözden geçirilip etkinleştirilmesine ve BT ürünlerinde yerli katma değerin artırılmasına yönelik eylemlere yer verildi. Ayrıca, bilgi teknolojileri sektörünü izlemek ve buna yönelik politika belirleme sürecini iyileştirmek üzere sektörel veri altyapısının oluşturulması ve yazılım sektörüne yönelik bir çalışma grubu kurulması da öngörülen çalışmalar arasında. Bu tedbirlerle hem sektörün kendi rekabetçiliğinin ve yerli katma değerin ar-
nde yeni dönem tırılması hem de BT kullanan diğer sektörlerde verimlilik ve rekabet gücü artışı yoluyla genel olarak ekonomik büyüme ve istihdam artışı sağlanması hedefleniyor. Civelek, eksenlerle ilgili bilgi aktarımında bulunmaya devam ederek Son yıllarda genişbant altyapıları BT hizmetlerine ve bilgi kaynaklarına erişimi sağlayan temel altyapı olma niteliğini kazandı. Bu altyapılar ayrıca bölgesel farklılıkların azaltılmasına hizmet etmekte, ekonomik ve sosyal aktörlerin yürüttüğü faaliyetlerin etkinliğini arttırmakta ve genel olarak ekonominin rekabet gücünün geliştirilmesine de katkı sağlamakta. Bu nedenle, Strateji nin ikinci ekseni olan Genişbant Altyapısı ve Sektörel Rekabet ekseninin temel hedefi de genişbant teknolojilerine erişimde uyduramayan kesimler için tehditleri de beraberinde getiriyor. Civelek, Strateji deki Nitelikli İnsan Kaynağı ve İstihdam ekseninde; bu fırsatları değerlendirmek ve riskleri azaltmak üzere tedbirlere yer verdik. Bu çerçevede, yükseköğretim kurumları ve meslek liselerindeki BT eğitiminin sektörün ihtiyacının karşılanmasını sağlayacak şekilde güncellenmesine ve başta gelişmekte olan bölgeler olmak üzere çağrı merkezleri gibi BT destekli uzaktan çalışmaya yönelik teşviklerin sağlanmasına yönelik tedbirler tasarlandı. Strateji nin odağında her ne kadar büyüme ve istihdam yer alsa da bilgi toplumuna dönüşümün sosyal boyutunu da ihmal etmedik ve Strateji de Bilgi ve İletişim Teknolojilerinin Topluma Nüfuzu başlıklı rabildiğini görüyoruz. Strateji nin İnternet Girişimciliği ve e-ticaret ekseninin temel amacı ülkemizde yüksek katma değerli internet girişimlerinin ortaya çıkmasına imkân veren gelişmiş bir internet ekosisteminin oluşması ve Türkiye nin bir e-ticaret merkezi haline gelmesidir. Bu çerçevede, internet girişimciliği destek programının oluşturulması, üniversitelerde hızlandırıcı kuluçka merkezlerinin kurulması ve girişimcilik kültürü programının geliştirilmesine yönelik tedbirler tasarlandı. e-ihracat stratejisinin oluşturulması ile e-ticaret izleme ve değerlendirme sis- alternatiflerin artırılması ve maliyetlerin düşürülmesi olarak belirlendi. Bu eksen kapsamında sektördeki düzenleyici yapıyı etkinleştirecek ve fiber ve mobil genişbant altyapısını yaygınlaştıracak eylemlere yer verildi. Bu surette, toplumun daha nitelikli genişbant hizmetlerine uygun maliyetlerle erişim sağlaması ve bu hizmetleri girdi olarak kullanan hemen hemen tüm sektörlerde verimlilik artışı yakalanması hedefleniyor. Ayrıca, yüksek hızlı genişbant altyapılarının yaygınlaştırılması yeni ve yenilikçi hizmetlerin ortaya çıkmasını da hızlandıracaktır dedi. eksene yer verdik. Bu eksende toplumda BT kullanımının artırılmasını sağlayacak tedbirler öngörüldü. Bu çerçevede, bireylerin BT ye erişim ve kullanımları arasındaki eşitsizliğin ölçülebilmesini, engellilerin ve dezavantajlı kesimlerin BT ye erişim imkânlarının arttırılmasını, BT nin bilinçli kullanımının temin edilmesini, Türkçe sayısal içeriğin geliştirilmesini ve yoksul ailelere internet erişim imkânı sağlanmasını amaçlayan eylemler geliştirildi. İnternet, ticaret hayatında da önemli değişikliklere neden oldu. e-ticaret yoluyla pazara girişin kolaylaşması sonucunda yeni girişimcilerin nispeten kısa sürelerde başarılı e-ticaret firmaları ortaya çıka- teminin kurulması da bu eksende yer verdiğimiz eylemlerden. Sosyal boyut ihmal edilmedi BT in yaygın kullanımıyla birlikte iş yapış biçimlerinde yaşanan değişim nedeniyle meslek tanımları değişiyor, bir yandan bazı meslekler ortadan kalkarken diğer yandan nitelikli insan gücü açığı ortaya çıkıyor. Bu durum, BT alanında yetkin insan kaynağı için fırsatlar sunarken niteliklerini bu dönüşüme 7
e-devlet Güncel miz. Yerel yönetimler dâhil olmak üzere, kamu kurum ve kuruluşlarının topladıkları ve ürettikleri verilerin, kişisel bilgilerin korunması, güvenlik, ticari sır vb. kısıtlar dikkate alınarak paylaşılması yoluyla bir yandan katma değerli yeni hizmetlerin yaratılacağını bir yandan da yeni girişimlerin ve istihdam alanlarının oluşacağını düşünüyoruz. Bir diğer önemli eylemimiz de kamu bilişim tedarikinin etkinleştirilmesine ilişkin. Bu eylem ile kamunun BT ürün ve hizmet tedarikiyle ilgili yasal ve idari düzenlemelerin, bu ürün ve hizmetlerin teminini kolaylaştırıp etkinleştirecek ve yerli sanayiye destek olacak şekilde gözden geçirilmesini planlıyoruz değerlendirmesini yaptı. Eylemlerden sorumlu kurumlar kilit role sahip Furkan Civelek, Strateji nin uygulanması sürecinde paydaşlardan beklentileri de dile getirerek şunları aktardı: Strateji de 26 farklı kurumun sorumluluğunda 72 eylem yer alıyor. Her eylem için iş birliği Bir diğer eksen de BİT Destekli Yenilikçi Çözümler. Kentlerin karşı karşıya kaldığı pek çok sorunun temelinde hızla artan nüfus ve kırsaldan kente göç önemli bir yer tutuyor. Kentleşmeyle birlikte gelen bu olumsuzlukların azaltılması kentlerdeki mevcut altyapıların daha verimli bir şekilde yönetilmesini gerektiriyor. Bu noktada BT destekli yenilikçi çözümler önemli fırsatlar sunuyor. Bu potansiyelden faydalanmak amacıyla Strateji de akıllı kent uygulamalarının desteklenmesi, e-sağlık hizmetlerinin yaygınlaştırılması ve kamuda büyük veri pilot uygulaması yapılması gibi eylemler tanımlandı. Bu eylemlerin hayata geçirilmesiyle, özellikle yerel kapasite sonucu ortaya konulan yenilikçi uygulamaların ekonomik değere dönüşmesini bekliyoruz açıklamasını yaptı. Küresel BT pazarına uyum BT in ekonomik ve sosyal hayatta yaygın kullanımı BT kaynaklı bilgi güvenliği ve mahremiyet sorunlarını da gündeme getirdi. Civelek, bu sorunlara yönelik çözümler geliştirmek üzere Strateji de Bilgi Güvenliği ve Kullanıcı Güveni eksenine yer verdiklerini belirterek şunları kaydetti: Bu eksendeki eylemlerle ulusal siber güvenliğin sağlanmasına ve kişisel bilgilerin mahremiyetinin korunmasına yönelik mevzuat altyapısının oluşturulması amaçlandı. Bu surette, ekonomik ve sosyal yaşamın bilgi güvenliği tehditlerinden mümkün olduğunca korunması, ülkemizdeki mevzuat altyapısının küresel BT pazarına uyumunun sağlanması ve kullanıcıların BT ye güveninin artırılması yoluyla kullanım oranlarının yükseltilmesi hedefleniyor. Civelek, Kamu Hizmetlerinde Kullanıcı Odaklılık ve Etkinlik başlıklı eksen için de, Bu eksende e-devlet hizmetlerinin sunumunda etkinliğin sağlanması ve kullanıcı odaklılık ilkesinin benimsenmesi hedeflendi ve buna yönelik tedbirler öngörüldü. Ayrıca istihdama ve büyümeye önemli katkı sağlayacağını öngördüğümüz iki eylem de bu eksen altında yer alıyor. Bunlardan ilki kamu verisinin paylaşımına ilişkin eylemiyapılacak ilgili kuruluşlar da var. Dolayısıyla, çok sayıda kurum ve kuruluşun beraber yürüteceği bir çalışmadan söz ediyoruz. Strateji nin koordinasyonu Kalkınma Bakanlığı nca yürütülecek ve hâlihazırda buna ilişkin mekanizmayı da kuruyoruz. Koordinasyon önemli ancak her bir eylem kapsamındaki çalışmaların yürütülmesinde harcanacak çaba ve gösterilecek özen ondan daha da önemli. Bu nedenle, Strateji nin hayata geçirilmesinde ve öngörülen faydaların gerçekleşmesinde eylemlerden sorumlu kurumlar kilit role sahip. Yakın zamanda bu kurumlardan her bir eylem için öngördükleri iş planlarını isteyeceğiz. Kendilerinden temel beklentimiz çalışmaların bu iş planlarında öngörüldüğü şekilde yürütülmesini ve izleme sürecinin sağlıklı şekilde işletilebilmesi için etkin ve sürekli bilgi alışverişini sağlamak. Bu çerçevede, sorumlu kurumların ihtiyaç duyduğu her türlü desteği vermeye hazır olduğumuzu da belirtmek isterim. Strateji metnine, www.bilgitoplumustratejisi.org adresinden ulaşılabilir. 8
e-devlet yuvarlak masa Özgün ürün için Ar-Ge BThaber e-devlet Yuvarlak Masa Toplantısı, Savunma Sanayi Müsteşarlığı Teknoloji Yaklaşımları başlığıyla 9 Nisan günü Ankara da yapıldı. Moderatörlüğünü BThaber Yayın Koordinatörü Ayhan Sevgi nin yaptığı etkinlikte; SSM Muhabere Elektronik ve Bilgi Sistemleri Daire Başkanı Süreyya Yiğit, savunma sanayinin kurulmasının temel amacının özgün ürün üretmek olduğunu hatırlatarak milli çözümler arandığına dikkat çekti ve sektörde yeni anlayışlara ihtiyaç olduğuna vurgu yaptı. Savunma Sanayi Müsteşarlığı nın ağırlıklı olarak platform projeleri yapan bir kurum olduğunu kaydeden Süreyya Yiğit, savunma sanayi analiz edildiğinde ileri teknoloji gerektiren konulardan bahsedildiğinin altını çizdi. Yiğit, Sistemler ve platformlardan söz ediyoruz. Savunma sanayinde en iyisi olmak zorundasınız. Bu nedenle gerek dışarıdan alalım gerekse kendimiz bu işe soyunalım, en iyisini yapmak zorundayız. Hiçbir şey bir anda mükemmel olmuyor, mükemmelliğin birkaç tane şartı var; bir defa süreklilik gerektiriyor. Belirli bir teknolojik özende; belli bir süre çalışmanız, sürdürmeniz gerekiyor. İkinci önemli konu; sermaye. Bütçe yoksa olmuyor. Bu sektörde başlangıç sermayelerine ihtiyacımız var. Bu sermayeleri sürdürebilmek ve mükemmele ulaşabilmek için projelerimizin süreklilik kazanması gerekiyor. Mükemmele başka türlü ulaşılmıyor açıklamasını yaptı. Tüm firmaların en iyi olduğu konuda ilerlemesi gerek Yiğit, yaşı 25-30 a dayanmış firmalarımızın kendi ayakları üzerinde durmayı becermeleri gerektiğinin, artık bunu öğrenme zamanları geldiğinin altını çizerek konuşmasını şöyle sürdürdü: Sektörden diğer kurumlardaki arkadaşlarla farkındalık yaratmaya çalışıyoruz. Madem bizim elimizde sınırlı bir iş, sınırlı bir proje havuzumuz var; bunu iyi değerlendirmek zorundayız. Sistem projelerine bakıldığında da aynı durum söz konusu. Biz henüz ilk 15 e girebilmiş değiliz. O zaman, sektördeki firmalara belirli konular üzerine yoğunlaşmaları gerektiğini tavsiye ediyoruz. Özgün ürün üretmeniz lazım. Bu herkes için geçerli. Zaten savunma sanayinin kurulmasının temel amacı da budur. Adında niye sanayi kelimesi var? Savunma Bakanlığı nda 2 müsteşarlık mevcut. Millileştirmeye vurgu yapan Yiğit, Sebebi de çok açık; yarın ihtiyacımız olduğunda kullandığımız cihazların bize hizmet edip etmeyecekleri konusunda sıkıntımız, endişelerimiz var. Bu nedenle milli çözümler arıyoruz. O zaman milli çözümler ararken en iyisini yapacaksak ve elimizde sınırlı bütçe, proje varsa firmalarımız şöyle ilerleyecek; öncelikle karşılıklı olarak sabır sonra belli konularda yoğunlaşmak gerekecek. Yoksa firmalar olarak biraz önce bahsettiğim mükemmelliğe ulaşılamaz. Gerçekçi olmamız gerekirse; bizim elimizde 10-20 firmayı kalkındıracak, onları dünyanın bir numarası yapacak bütçemiz, elimizde böyle projelerimiz bulunmuyor. Dolayısıyla herkesin en iyi olduğu konuda ilerlemesi gerek. Gönül arzu etse de, hiçbir zaman yüzde 100 yerli olsun diye bir düşüncemiz yok ama en azından bizim de bir şeyler üretmemiz gerekiyor. Dışarıdan para verip alabilecek kadar biz de dışarı bir şey satabilir hale gelelim. Firmalarımız bu sistematik 10
yapmak şart içinde bakmalılar şeklinde konuştu. Ana firmalarımız üretimlerinin alt parçalarını yan sanayi ile yürütmeli Özgün ürüne yönelebilmek için Ar-Ge yapılmasının gerekliliğine dikkat çeken Süreyya Yiğit, bunun için sürekliliğin ve uzmanlaşmış firmaların önemini yineledi. Bu ürünleri ithal edeceğimize firmamıza havale edelim; yani bu firma bunu yapar diyebilelim. Böyle şeyler istiyoruz ifadesini kullanan Yiğit, Bazı konular biraz zaman gerektiriyor. Savunma sanayinde bazı şeylerin evrilmesi gerekiyor. Bundan sonra sektöre devam edebilmek için yeni anlayışlara, yeni bakış açılarına ihtiyacımız var. Firmalarımız özelleşmeli, belirli konularda uzmanlaşmalı. Neyin kendisi için kritik olup olmadığına firmalarımız iyi karar vermeli. Bizim de bu firmaları destekleyebilmemiz lazım. Etrafımızda bir hinterland, bir ekosistem yaratmamız gerekir. Firmalarımız büyümek istiyorlarsa kendilerine bu ekosistemleri yaratmalılar. Sektörde; özellikle büyük ana firmalarımızın kendi alt yan sanayilerini geliştirmeleri, bahsettiğimiz hinterland ı oluşturmaları, risklerin yönetilmeleri açısından önemlidir. Otomotiv sanayi böyle gelişti; Bursa da TOFAŞ da şu anda yaklaşık 3700-3800 kişi çalışıyor ama yan sanayinde belki 150-200 bin çalışanı; böyle bir hinterland ı var. 1988 yılından bu yana TOFAŞ ın personeli 4 kat düştüğü halde, şu anda tam 4 kat daha fazla üretim yapıyor. Bu yapılanmanın gereğidir, çok güzel örnektir. Dolayısıyla ana firmalarımız, kendi ürettikleri platformların, sistemlerin pek çok segmentlerini, alt parçalarını artık muhakkak yan sanayi ile paylaşıp işlerini onlarla yürütmeliler. Aksi takdirde verimli olamayız. Muhakkak üretim hedeflenmeli açıklamasını yaptı. Özel sektörün önünü açmalıyız Yiğit, maliyetlerin kontrol edilmesi gerektiğini söyleyerek Daha uygun maliyetle nasıl yapabiliriz? sorusunu herkesin sorması gerektiğini aktardı ve konuşmasına şu şekilde devam etti: Maliyetin en önemli kıstaslarından bir tanesi zamandır. Özellikle üretim yapan firmalar için zaman çok önemlidir. Bu nedenle zamanı minimize edebilmek, maliyetleri rekabet edebilir, kabul edilebilir düzeye getirebilmemiz için de mutlak SSM Muhabere Elektronik ve Bilgi Sistemleri Daire Başkanı Süreyya Yiğit 11
e-devlet yuvarlak masa surette özel sektörün önünü açmamız gerek. Devlet olarak savunma sanayi için de aynı şey geçerli. Önümüzdeki dönem hepimiz, bunları da göz önünde bulundurmak zorundayız. Türkiye de halen savunma sanayine çok ciddi kaynak ayıramıyoruz. Bu konu eleştiri konusu da oluyor. Savunmamızı güçlü tutmaya mecburuz. Savunma sanayine daha fazla bütçe ayırmak zorundayız; bunları milli olarak üretebilmek için de herkes üzerine düşen gayreti göstermeli. Devlet daha fazla kaynak ayırmalı ama özel sektör firmaları da daha verimli çalışmalı ve daha iyi şeyler üretmeli. Bu nedenle bütçemize giren savunma sanayine gelen rakamların artırılması lazım. Projelerimizde birlikte çalışabilirliğe ve bütünleştirmeye önem veriyoruz Bilişim projeleriyle ilgili de bilgi veren Süreyya Yiğit, Şu anda kurumumuzda sadece elektronik evrak takibi yaptığımız bir yazılımımız mevcut. Bunun dışında kalan bütün süreçlerimizi elektronik ortama aktarmak gibi bir düşüncemiz var. Bu nedenle de 2014 yılı başında başlayan bir projemiz bulunuyor ve belirli bir aşamaya geldik. Hızlı bir şekilde bitirmeyi ve bir an önce süreçlerimize uygulamayı hedefliyoruz dedi ve sözlerini şöyle sürdürdü: Projelerin kurgularını yaparken şunlara dikkat etmeye çalışıyoruz: Bu tip programların şöyle bir işlevi var; birlikte çalışabilirlik önemli. Milli Savunma Bakanlığı ile, özel sektörle irtibattayız. Aynı şekilde Kuvvetlerimizle irtibatımız bulunuyor. Emniyet Genel Müdürlüğü ile çalışıyoruz. Dolayısıyla paydaşlarımız var ve birtakım ihtiyaçlar oluyor. İnternet tabanlı sistemlerden gelebilecek birtakım siber sıkıntılar nedeniyle, henüz makineler arasında iletişimin hazır olmadığını biliyoruz ama ileride buna ihtiyaç olacak mimarinin de gerekli olduğunu düşünüyoruz. Yazılımları tüm bunlar birlikte çalışabilir şeklinde kurguluyoruz. Aksi takdirde çok tekrar oluyor. Yiğit, maliyet analizinin önemine vurgu yapıp bu konuda sektörle konuşacaklarını kaydederek Maliyetleri daha mantıklı şekilde bir veri tabanı oluşturabiliriz. Tüm bunları gözden geçirip belli bir standarda koymak, bunları belli bir kodlama düzeniyle oluşturmak istiyoruz. Elimizdeki imkânlarla yeni iş modelleri yaratmak zorundayız Daha sonra da sizden tanımlama yaparken, bu kodlamalara dikkat ederek sunmanızı sağlamayı amaçlıyoruz ifadesini kullandı. Program Yönetim Bilgi Sistemi Projesi nin dışında, kendi bünyelerinde kullandıkları, bitme aşamasına gelmiş Milli Savunma Bakanlığı nın projesinden de bahseden Yiğit, burada 20 den fazla modülün bulunduğunu söyledi. Diğer projelere de değinen Yiğit, Felaket Kurtarma Merkezi olabilir mi, bunu tartışıyoruz. Müşterek Resim Projesi çok güzel bir proje; kurgusunun yapılmasını, mimarisini çok Yuvarlak Masa Toplantısı nın değerlendirmesini de yapan Süreyya Yiğit, tetiklenen ihtiyaçları yürüterek daha ileriye taşımak gerektiğini söyledi ve şu notları paylaştı: Siber savunma konusu da büyük önem taşıyor. Alt yüklenici firmalara uzun mesailer ayırarak dinledim. Kristalize olmak zorundayız. Alt yüklenicilerden birinin uğraştığı bir işle diğeri uğraşmasın istiyoruz, yaptıkları işleri kaynaştırmak arzusundayız. Birbiriyle nasıl buluşturabiliriz; bununla uğraşıyoruz. Şöyle bir sorunumuz var; mimariyi ortaya koymadan, planı çizmeden inşaat yapmaya çalışıyorsun. Böyle bir şey olamaz! Devlet yatırımlarına baktığınız zaman ölçekli işler oluyor çünkü bütün ülkeyi hatta ülke sınırlarını aşan projelerden bahsediyoruz. Bilişim sektöründe de bu geçerli, bu nedenle elimizdeki imkânlarla yeni iş modelleri yaratmak zorundayız. Dünyadaki finans modellerine bakmak durumundayız; yeni finansman modelleri bulmalıyız. Bundan sonra bu konulara odaklanmamız gerekiyor. Yiğit, Ar-Ge konusunu yeniden gündeme getirerek Taş taş üstüne konarak büyür. Bir projeden kazanılan edinimler, bir yere kütüphane olarak konulmalı. Başka bir proje geldiği zaman bundan faydalanılmalı. Altta sağlam taşlar olması gerek. Dolayısıyla böyle eksiklerimiz bulunuyor. O zaman maliyetler artıyor, süreler uzuyor ve altından kalkılmayacak işler oluyor. Bu yüzden yapılan çalışmalardan elde edilen kütüphaneler, bir yerde sağlıklı muhafaza edilmeli. Nitelikli personel konusu da çok önemli. Ar-Ge; istekten, ihtiyaçtan ortaya çıkar. Sorulara cevap verebilecek ekipler kurmak gerekiyor. Devletin nerede duracağını iyi belirlemesi lazım. Özel sektöre büyük önem veriyoruz. TÜBİTAK BİLGEM in Ar-Ge kaynaklarından sektörün daha iyi yararlanabilmesi gerek. Onlarla muhakkak bir protokol yapmayı planlıyoruz; savunma sektöründe bize iş yapan ana ve alt yüklenicilerimizin buradaki imkânlardan, hizmetlerden daha sağlıklı ve kolay yararlanmaları için bazı çalışmalar düşünüyoruz. Kapımız sizlere her zaman açık şeklinde sözlerini tamamladı. önemsiyoruz. Sağlıklı bir şekilde sistem kullanılabilsin diye, Kuvvetlerimiz arasında bütünleşik bir sistem oluşturmak istiyoruz. Sadece askeri bir yapı değil, sivilden de ciddi anlamda veri akması gereken konular var. Bütünleştirme; önümüzdeki dönem hep beraber çözmemiz gereken önemli sorunlardan bir tanesi. Diğer yandan, ORSA, MEDAS, ASOS, PACS projeleriyle ilgileniyoruz. Savunma sanayinin varlık sebebi yerli sanayiyi geliştirmek, mili sanayimiz de bundan istifade etsin istiyoruz açıklamasını yaptı. 12
ASELSAN BİLGİ TEKNOLOJİLERİ VE SİBER GÜVENLİK FAALİYETLERİ Bir TSKGV kuruluşu olan ASELSAN, dünyanın en büyük 100 savunma sanayisi şirketi arasında, 2014 yılı itibarı ile 67. durumdadır. Faaliyet alanları arasında, askeri haberleşme, uydu haberleşmesi, bilgi teknolojileri ve siber güvenlik, aviyonik, elektrooptik, güdüm ve insansız sistemler, radar ve elektronik harp, hava ve füze savunma sistemleri, kara silah sistemleri, komuta kontrol sistemleri ve C4ISR, deniz sistemleri, kamu güvenliği, sahil, sınır, tesis, boru hattı, karakol ve üs güvenlik sistemleri ile ulaşım, trafik kontrol ve enerji sistemleri bulunmaktadır. ASELSAN da 2014 te gerçekleşen yeniden yapılanma kapsamında kurulan Bilgi Teknolojileri ve Siber Güvenlik Grup Başkanlığı, askeri projelerde kazanılan kırk yıllık deneyimi, oluşan bilgi birikimini ve know how ı, askeri ve sivil sektör gereksinimlerini karşılayacak bilgi teknolojileri projelerinde değerlendirmek amacına yönelik bir girişimdir. ASELSAN ın kripto tasarım ve üretiminde, Tübitak ile birlikte, Türk Genelkurmay Başkanlığı tarafından yetkilendirilmiş iki firmadan biri olması, bu kapsamda önemli bir avantaj sağlamaktadır. Temel hedef, askeri, kamu ve özel sektörler için milli ve siber saldırılara karşı gerekli önlemler alınmış bilişim projeleri geliştirmektir. Tüm projeler için, özgün ve onaylı siber güvenlik ürünleri kullanarak milli ve güvenli sistemler üretilmektedir. Tasarımın tüm aşamalarında siber güvenlik konusu göz önünde tutulmakta, geliştirilen tüm yazılımlara kod ve açıklık 1975 yılında, Türk Silahlı Kuvvetleri nin haberleşme cihaz gereksinimini karşılamak amacıyla kurulan ASELSAN, 2015 te kırkıncı yılını kutlamaktadır. Aselsan ın BT alanında projeler geliştirdiği başlıca alanlar; Acil yardım merkezleri, Bulut tabanlı kamu ve belediye hizmetleri, Milli BT donanım ailesi, IPKC donanım ailesi, Güvenli ağ geçit sistemleri, Güvenli mesajlaşma sistemleri, analizleri uygulanmaktadır. Projelerin, yetkin biçimde yürütülmesi, tamamlanarak teslim edilmesi ve ömür döngüsü boyunca desteklenebilmesi için özümsenmesi gereken kritik teknolojiler, coğrafi bilgi sistemleri, veri merkezi yazılım, donanım ve güvenliği, 7/24 iş sürekliliği ve felaket kurtarma, bulut bilişim, merkezi yönetim, ağ yönetimi, güvenliği ve yedeklenmesi, veri bütünlüğü, güvenliği ve yedeklenmesi, büyük veri ve analitik, makinelerin interneti (M2M), milli BT donanım altyapısı, akıllı kentler, kent bilgi ve otomasyon sistemleri, Güvenli USB bellek/ harici sabit disk, Kriptolu askeri tablet, Siber zırh programı, Güvenli taktik yerel alan ağı, Güvenli veri merkezleri. mobil ağ erişimi ve mobil çözümler olarak belirlenmiştir. ASELSAN, Genelkurmay Başkanlığı tarafından Türkiye de milli kripto tasarım ve üretimi konusunda yetkilendirilmiş iki kurumdan biri olarak, kriptografik tasarım ve bilgi güvenliği alanında 20 yıllık deneyime sahiptir. ASELSAN da, günümüze kadar, on adet onaylı milli kripto algoritması ve bir adet onaylı NATO kripto algoritması geliştirilmiştir. ASELSAN, Türkiye nin Ağ Güvenliği Ürünleri - IP kripto cihazları, - Link Kripto cihazları, - SAHAB, Kriptografik Anahtar Yönetim ve Dağıtım Sistemleri ve TEMPEST Özellikli Ürünler alanında uzman ve lider tedarikçisidir. Her düzeyde milli siber güvenlik ürünleriyle desteklenmiş BT çözümleri sunmaktadır. -Güvenli veri depolama, -Merkezler arası güvenli veri transferi, -Veri merkezlerine ve yönetim uygulamalarına kontrollü erişim, -Siber saldırı ve sızıntılara karşı önlem alınması, üzerinde çalışılan başlıca konulardır. Kullanılan yazılım veya donanımın alt yükleniciden tedarik edildiği projelerde dahi, milli onaylı ASELSAN ürünü siber güvenlik ürün ve çözümlerinin kullanılması esastır. ASELSAN ın genel hedefi, güncel teknolojileri takip ederek siber güvenlik önlemleri alınmış, GİZLİ ve DEĞERLİ verilerin korunduğu, milli çözümlerin ön plana alındığı, müşteri gereksinimlerinin maksimum düzeyde karşılandığı, gelişmeye açık haberleşme, uzay teknolojileri ve siber güvenlik çözümleri oluşturmaktır. Bu kapsamda ASELSAN, gerek kendi kaynakları ile gerekse bir ekosistem içinde uzmanlık alanlarını oluşturmuş paydaş şirketlerle iş birliği içinde, çalışmalarını sürdürmektedir. Mini IP Kripto Cihazı