1.1. Tan 1. B NA IC TELEFON TESiSATI (ANKASTRE) Elektrikte s va iistii tesisat demek olan ankastre, haberle me sistemlerinde dagit m kutusundan abone telefonuna kadar olan k md r. Yani evimizin, i yerimizin genellikle giri inde bulunan kutudan bizim telefonumuza kadar olan turn kablo, kanal, boru, santral ve sistemleri bina içi telefon tesisat (ankastre) olarak isimlendirilir. 1.2. Gereklili i ilk telefon santrallerinde ba lant lar, görevli memurlar taraf ndan yap lmaktayd. Bu tip santrallere manuel santral denir. Arayan abone önce operatöre çagn iste ini iletir ve ilgili jak vas tas ile aranan aboneye ba lan rd. ekil 1.1 de böyle bir telefon santral sistemi göriilmektedir.
in 234 Ça rlan Ça ran Abone Abone ekil 1.1: Manuel telefon santrali 1889 y nda Almon B. Strowger ad ndaki bir cenaze görevlisi kendisine telefonla 50k az miisterinin ula tigim dusiinmeye ba lad. Santraldeki operatöriin rakip cenaze firmasin n sahibinin kans oldugunu ogrendi inde ise bu fikri iyice kuvvetlendi. Sonuç operatöre gerek rakmayan Strowger santralinin icad oldu. Dana sonra otomatik santrallerin önciisii cross-bar santraller kullamlmaya ba land. Bu santraller bir ba la ma matriksi kullanmaktad r. Bunu takiben elektronik santraller kullamlmaya ba land. Elektronik santralleri daha önceki santrallerden ay ran en biiyiik özelli i programlanabilir bir elektronik beyine sahip olmas r. Üstelik boyut olarak eski santrallere göre 50k kufiilmustür. Elektromekanik teknolojiden, entegre devre teknolojisine geçi ile birlikte eski santraller tarihe kansmist r.
Ülkemizdeki turn kurumlar, Tiirk Telekom hat ve santralleri ile birbirine ba lanm shr. Tiirk Telekom, bu hatlardan yap lan göriismeler kar ihginda belli bir iicret al r. Ancak bir irket veya kurum içerisinde bir giin içerisinde bile yiizlerce, hatta binlerce göriisme yap labilmektedir. Bu göriismeler Tiirk Telekom santraline ba lanarak yap lsa idi, hem sistemin kurulmas nda hem de i letilmesinde anormal maliyetler söz konusu olurdu. Bu amada lokal özel santraller devreye girmektedir. Yani bir kurulu veya irket bu santrali sat n alarak kendi binas na kurar. Turn aboneler ve abone say ndan daha az say da Tiirk Telekom hath bu santrale ba lan r. Böylece irket içindeki göriismeler çok kiiciik bir kablolama ve i letme maliyeti ile halledilirken, irket dis ndaki yerler aranacaginda özel santral iizerinden Tiirk Telekom hatlanna ba lamhr. 1.3. Kullan lan Cihazlar ve Görevleri 1.3.1. Santral Telefonla konu mak isteyen abone say sadece iki oldu u takdirde, bunlan iki iletkenden olu an bir devre ile birbirine baglayarak konu ma olanagi vard r. Birbirleri ile konu mak isteyenlerin say fazlaysa, bunlan iki er iki er ba lamak gerekir. Pratikte 50k say da uç noktasimn birbirine baglanmas ve çöziilmesi söz konusudur. N aboneli bir kurulu ta, N.(N-l)/2 tane ba lanh hath gerekir. Merkezile memi ba la mada, ba lant hatlannin her biri sadece belli iki abonenin göriismesi s ras nda kullamhr ve di er zamanlarda ahl durumdad r. N abone say arthginda gerekli hat say da artacagindan sistem çok verimsiz ve karma k hale gelir. Zaten pratikte böyle bir seçenek uygulanamaz. Böyle bir yapimn uygulanamaz olacagi ekil 1.2 de göriilmektedir. ekil 1.2: Abonelerin tek tek birbirine ba lanmas
Bu yüzden abonelerin her birinden bir çift telden olu an hat çekilerek bir merkezde toplanmas du ünülmu tür. Telefon abone hatlannin toplandigi, konu ma ba lant lannin yap ldigi ve çozüldiigii merkezi yerlere telefon santrali denir. Santral sistemlerinin temel amac iki nokta arasinda ba lant kurmak ve göru me sonras nda bu ba lant çözmektir. Abonelerin birbirine ba lanmas nda daha pratik ve ekonomik çözümler arandiginda merkezi santral sistemleri devreye girer. Aboneler, abone hatt denilen hatlarla santrale ba lamrlar. Santralin ana fonksiyonu abonenin iste ine göre o abonenin terminalini istedigi abonenin terminaline ba lamak ve haberle me sona erince de çözmektir. Böyle bir yap orne i ekil 1.3 de görülmektedir. ekil 1.3: Abonelerin bir merkeze ba lanmas imdi bir telefon santralinin haberle me kanal say nas l azalttigin görelim. N tane abone ayn anda en fazla N/2 konu ma yapar. Pratikte bu durumun ortaya?ikma olas hgi 50k du üktiir. Bu nedenle santral ayn anda N/2 den daha az say da göru meye imkân verecek ekilde dizayn edilir. Böylece santral iizerinden ge?en haberle me kanal say da azalt lm s. olur. Örne in, 100 aboneli bir santralde konu ma kanal sayis 10 ise, 11. çagirma istegi kar lanamaz ve arama yapmak isteyen aboneye çevir sesi gönderilmez. Abonelere e zamanh konu malar yöniinden k th imkânlar tan mak ve bunu gerçekle tirecek yap yi kurmak, telefonculukta imkânlann payla ilkesi olarak adlandinhr. 1.3.2. Konsol Lokal özel santrallerde ef sekreter ya da konsol denilen de i ik özelliklere sahip bir merkezi telefon vard r. Bu telefon kullamlarak santrale çe itli kodlar girilir ve istenilen özellikler aktif hale getirilir. Bu telefon makinelerinin üzerinde özel fonksiyonlu tu, i k ve gostergeler vard r. Standart telefonlardan farkh olarak her santral üreticisinin kendi sistemine gore üretti i özel telefonlard r.
Resim 1.1: Konsol 1.3.3. Telefon Makinesi Haberle me sistemleri içerisinde en yayg n olam, kullamc lar aras nda do rudan do ruya anla ma olanagi sa layan telefon olmu ve bu yiizden de biiyiik önem kazanmist r. Telefonun amac, birbirinden uzakta olan insanlar aras nda sözlii haberle meyi olanakh hale getirmektir. Giinümüzde standart olarak en yayg n kullamlmakta olan iki tip telefon makinesi vard r. Bunlardan biri, kadranh ya da tu lu DP (Dial Pulsing) aramah telefon makineleri, di eri ise tu lu ton aramah DTMF (Dual Tone Multi Frequency) telefon makineleridir. Kadranh ya da tu lu DP (Dial Pulsing) telefonlar eski tip telefonlar olup yava yava terk edilmektedir. Aynca yeni geli mekte olan teknolojilerle birlikte basic (temel) telefonlar, özel say sal telefonlar, ISDN telefonlar ve IP telefonlar telefon makineleri grubundad r. Her telefon makinesinin blok yap prensip olarak aymd r. Biz burada giinümüzde yayg n olarak kullamlan DTMF telefonlar ve telefonun temeline dayah olan DP telefonlan inceleyece iz, Daha sonra da di er telefon makinelerinden bahsedece iz. Resim 1.2: DP telefon ve DTMF telefon
Bir telefon makinesinin ba ca dört fonksiyonu vard r: > Ses sinyalini elektriksel sinyale ve elektriksel sinyali ses sinyaline çevirerek konu ma imkân sa lamak. > On-hook ve off-hook (açma kapama) durumlanni elde etmek. > Numara göndermek. > Zil arac ligiyla, abone telefonunu gelen çagn konusunda uyarmak. agidaki ekil 1.4 te bir DP veya DTMF telefon makinesinin blok yap göriilmektedir. ekil 1.4: DP veya DTMF telefon makinesinin blok yap Standart bir telefonun blok yap na bakarsak u k mlan görüriiz. > Mikrotelefon (giden ve gelen ses için) Ses sinyalini elektriksel sinyale ve elektriksel sinyali ses sinyaline çevirerek konu ma imkân sa layan modüldiir. Ahize olarak da isimlendirilir. > Konu ma devresi Hybrid devre (indiiksiyon bobinli veya elektronik devre) Hybrit sistem bir çift tel iizerinden iki yönlii (full duplex) ses aktanm yap lmasim sa lar. Hybrit bobinler sayesinde iki telli devre, dört telli devreye kuple edilmektedir (telefon devresinde ahc ve verici için iki er tel oldu unu hat rlay z). Equalizer (dengeleyici) Telefon setinde, ki inin sesinin bir k sm aym ki inin ahizesine geri beslenir. Ki i bu sayede ses seviyesini ayarlar ve bo lu a konu ma hissinden kurtulur. Bu duruma aym zamanda side tone denilir.
> A? ma kapama (on hook ve off hook) Telefon makinesi kapal konumda iken, fatal alt mandah devreyi acik tutar. Zil devresi iizerinde bulunan kapasitör ise telefon hatt ndan do ru ak m akmas engeller. Ahize kaldinldiginda fatal alt mandah yukan do ru kalkar. Bu konumda telefon hatta kar bir empedans gosterir (ahize kaldinlmadigi vakit, bu empedans 50k yiiksektir). Bu anda telefon makinesi ve santraldeki röle sargisi iizerinden bir ak m akmaya ba lar. Bu ak olu turan, santral ofisindeki bataryad r. Santral, herhangi bir hattan ak m çekildigini tespit edince o abone çevir sesi jeneratöriine ba lamr. Bu a amada abone, numara tuslayabilir. Herhangi bir rakam alg landigi zaman çevir sesi kesilir. ki tiirlii numara (adres) bilgisi gönderilebilir. > Numara gönderme DARBE LE (PULSE veya DP): Eski kadranh telefonlar bu sistemle çahsmaktad r. Hat devresi k sa arahklarla acihp kapat larak numara bilgisi aktanhr. 4 rakamim göndermek için hat 4 defa, 2 rakam için 2 defa, 0 içinse 10 defa acihp kapamr. Her açma kapama toplam 100ms sürer. Bu voltaj darbelerinin zili çald rmasim önlemek için zil devresine bir kapasitör konabilir. Yine bu darbelerin konu ma devresine zarar vermesini ve güriiltü olu turmas engellemek için numara çevirme amnda konu ma devresi k sa devre edilir. TON LE ( DTMF): Modern telefonlarda bu metot kullamhr. 12 tane tu un her yatay grubunun farkh bir frekans, her diisey grubunun da farkh bir frekans vard r. Bu nedenle her tu un birbirinden farkh iki adet frekans de eri mevcuttur. Bu 12 tu a, dörtlii bir dikey grup daha ilave edilebilir (A,B,C ve D tu lan). DTMF, darbeli gönderime göre 50k h zhd r. DTMF iiretimi ve alg lanmas (santraller i? in gerekli) i? in genellikle say sal entegre devreler kullamhr > Zil devresi Eski tip ziller, bobine bagh bir? andan olu maktad r. Alternatif ak mla de en manyetik alan kiiciik bir? ekicin? ana vurmasim sa lamaktad r. Modern telefonlarda ise elektronik ziller mevcuttur. Bir entegre devre sistemi, bir buzzer a(elektronik zil) baghd r. Zilin? almas ifin hat iizerinde bir alternatif ak m olu turulur. Bu alternatif, frekans ve genligi çe itli sistemlerde de iklik göstermektedir. Buna zil kadansi" denir. Zil genellikle 35-90Vac 25Hz lik bir sinyaldir. > Hat ba lant Her telefon makinesi, merkezi bir santrale T ve R diye adlandinlan bir gift tel ile baglamr. Telefon makinesi off hook (telefon aç k) durumunda yakla k 600 ohm empedans gosterir. Bu konumda telefon makinesi hattan 20-120ma ak m çekmeye ba lar ve buna döngii ak denir. Telefona gelen hat besleme voltaj, telefon on hook (telefon kapah) durumdayken 24 veya 48Vdc standartlanndad r.(24vdc sadece özel telefon santrallerinde kullamlmakta olup ehir santrallerinde bu voltaj 48Vdc dir). Bu durum telefon off-hook (telefon aç k) durumuna ge?ip hattan ak m çekmeye ba ladiginda 6-8Vdc olur. Bir telefon makinesinin zili hattan gelen yakla k 75Vac 20-40Hz ile calar. Bir telefon makinesinin merkezi santrale uzakhgi ortalama 4-6 km olabilir.
1.3.4. Faks Cihaz Telefon hatlan iizerinden tek ta nan sinyal ses sinyali degildir. Bilgisayar ve faks cihazlan gibi dijital ekipmanlar da telefon hatlan iizerinden bilgi alip bilgi gönderebilirler. Bunu yapabilmek için bu cihazlar dijital datay telefon hatlan iizerinden gidebilecek bir formata sokarlar. Ahc taraftaki cihaz ise bu datay tekrar dijital hale döniistiiriir, hatalan diizeltir ve orijinal bilgiyi tekrar elde etmi olur. Dijital bilgileri telefon ebekesi iizerinden gönderen cihazlara modem (MOdulator- DEModulator) denir. Hem gönderen tarafta hem alan tarafta birer modem bulunur. Data gönderen modem dijital sinyali analoga çevirirken, alan modem analog sinyali dijitale çevirir. Faks cihazlarimn içerisinde de modem mevcuttur. Faks cihaz ne yapar? Faks cihazlan genel olarak ve s rayla u i lemleri yapar: > Bir dokiiman veya resmi CIS (Contact Image Sensor) denilen optik okuyucusu ile tarar ve ilgili dokiiman iizerindeki her noktay siyah ve beyaz olarak (0 ve 1) kodlar. Denilebilir ki faks cihaz bir sayfay 1 ve O larla dijital olarak ifade edebilmektedir. > lgili bilgi, faks içerisindeki modem taraf ndan analog hale getirilerek telefon hatt iizerinden gönderilir. > Ahc taraftaki faks n modemi bu analog bilgileri tekrar dijitale çevirir. Hatalan diizeltir, eksik veya bozuk gelen bilgileri di er taraftan tekrar ister. > Ahc faks al nan bu dijital datay TPH (Thermal Print Head) denilen bir cihaz vas tas ile bir kagida basar. > Sonuç olarak bir dokiimam, çok uzaktaki bir ba ka yerde yeniden elde etmi olursunuz. > Buna benzer ekilde faks cihaz fotokopi çekebilir. Böyle bir durumda dokiiman okunmakta, okunmu bilgi ise yine aym faks taraf ndan bas lmaktad r. > Faks cihazimn blok diyagram ekil 3.5 de gösterilmi tir.
ekil 1.5: Faks cihaz n blok diyagram 1.3.5. Modem MOdüle ve DEModiile kavramalann n ilk harflerinden ismini almist r. Analog-Say sal / Say sal-analog dönusiimii yaparak verinin uzak mesafelere iletilmesini sa layan a cihaz r. Bilgisayann i ledi i verileri telefon hatt iizerinde ta mak için onlan ses sinyallerine çevirmek gerekir. Bu sinyalleri telefon hatt aracihgi ile kar daki bilgisayara ilettigimizde, kar daki al bilgisayar bu ses sinyallerini kullanabilece i verilere dönustiirebilmelidir. Bilgisayarlann telefon hatlan iizerinden ileti im kurabilmeleri için verileri ahp ses sinyallerine (MOdiilasyon) çeviren ve telefon hatt ndan aldigi ses sinyallerini yine verilere (DEModiilasyon) döniistiirebilen bir cihaza ihtiyaç vardir. Bu i lemleri ger? ekle tirebilen cihazlara yapt klan modülasyon-demodiilasyon i lemi nedeni ile MODEM ad verilmi tir. En yayg n olarak kullan lan modemlerden dsl ailesi iiyesi, ADSL dir. ADSL ( Asimetrik Say sal Abone Hatt ) Asymmetric Digital Subscriber Line sözciiklerinin ba harflerinden olu an ADSL, mevcut telefonlar için kullan lan bak r teller iizerinden yiiksek h zh veri, ses ve göriintii ileti imini aym anda sa layabilen bir modem teknolojisidir. Bu modemlerin bilgisayar içine ( nternal) kart olarak tak lanlan ve bilgisayar dis nda (external) olanlan vard r. Bunlar USB ve Ethernet ba lantih olarak da ikiye aynhrlar. ADSL, mevcut telefon hattim daha efektif kullanmak amac yla say sal kodlama teknigi ile band n arttinlmas vas tas yla kullamc ya geni bant imkam sa lamaktad r. Dolayis yla bu teknoloji data ve ses ebekelerini aym anda kullanmam za olanak sa lar.
Tek telefon hath iizerinden ayn anda internet ve ses/fax özelli i (kabiliyeti); kesintisiz, yiiksek h zh internet eri imi; yeni bir altyap ya gerek duymadan mevcut PSTN hath iizerinden yiiksek h zda ileti imin sa lanmas r. Isletme ihtiyac na göre bir h z seçtikten sonra, bu ba lant basit bir hub ile ya da hub özelli i olan modem ile 10 ki iye dagithginda; örne in, h 256K ise kullananlann her birinin h, en az daha önce dial-up tek baglantimn h na ula r. ADSL ba lant, kuruldu u telefon hattim asla me gul etmez. nternet ba lant 24 saat kullamma haz rd r. Ücret tarifesi sabit ve ekonomiktir. 1.3.6. Yedek Besleme Ünitesi Elektrik kesilmelerine kar besleme iinitelerine akii ba lamr. Besleme ünitesi bu akiiyii arj eder. Elektrik kesildi i anda da beslemeye bu akii iizerinden devam edilir. Akii 9 voltun alhna indi i vakit besleme ünitesi akiiyii devreden ç kanr, ciinkii akiiniin hi? bir zaman tamamen de arj olmas istenmez. Santrallere modeline göre bir veya iki adet 12V luk kuru akii ba lanmas uygundur. 2. MONTAJ KROK ÇiZ Mi 2.1. Bina i?i Telefon Tesisat Sembol ve aretleri Bina i?i telefon tesisat (ankastre) bulunmayan binalarda; hem anza say artmakta hem bu tiir ba lant lar disandan ka?ak göriisme yap lmas na imkân vermekte hem de göriintii kirlili i olu turmaktad r. Elektrik I? Tesisleri Yönetmeli inin Zay f Ak m Tesisleri bashkh 69. Maddesi uyannca yeni yap lan binalarda ankastre tesisat projesinin Tiirk Telekom ca haz rlanan teknik artnameye uygun olmas, proje kontrol edilmeksizin yap ruhsat diizenlenmemesi, projelerin do ru olarak uygulamp uygulanmadigimn yap yerinde kontrol edilmesi, artname hiikiimlerine uygun olarak yap lmayan yap lara yap kullanma izin belgesi diizenlenmemesi, eski binalarda da standard na uygun olmayan ankastrelerin zaman içinde diizeltilmesi gerekmektedir. Ankastresi yaptinlan binalarda aktarma fahsmalan gecikmeksizin Tiirk Telekom ca yap larak, bina dis nda piiskiil eklinde toplanmis kablolann bir kutu içinde terminasyonlan sa lanmaktad r.
agida montaj krokisi çiziminde faydalanman z ve uyman z gereken ko ullan bilmeniz icin Tiirk Telekomiinikasyon A.. taraf ndan haz rlamis olan bina içi telefon tesisat (ankastre) teknik artnamesi verilmi tir. 2.1.1. Tan mlar > Bina fi Telefon Tesisat (Ankastre) Bina ana giri terminal kutusundan itibaren abone nezdindeki cihazlarm telefon ebekesine ba lant sa layan tesisatt r. > Telefon Prizi Telefon makinas n bina içi telefon tesisat na irtibatlandinldigi yerdir. > Kat Telefon Terminali Kattaki telefon prizinden gelen hatlarla bina ana giri terminalinden gelen hatlann irtibatlandinldigi terminaldir. > Ara Telefon Terminali htiyaç olmas durumunda, katlardaki telefon prizinden gelen hatlarla bina ana giri terminalinden gelen hatlann irtibatlandinldigi terminaldir. > Bina Ana Giri Terminali Telekom ebekesi ile bina ana hat tesisatimn irtibatlandinldigi terminaldir. > Ana Hat Tesisat Kat veya ara telefon terminalleri ile bina ana giri terminali aras ndaki irtibat sa layan tesisatt r. > Ara Terminal Kutusu Birden fazla kata hizmet eden kapakh terminal kutusudur. > Kat Terminal Kutusu Kat telefon terminallerinin monte edildi i kapakh kutudur. > Bina Ana Giri Terminal Kutusu Bina ana giri terminalinin monte edildi i kapakh kutudur. Bu kutular yeterli korumay sa layacak bir malzemeden yap lacakt r.
> Terminal Blo u Telefon kablolannin kat, ara ve bina ana giri terminal kutulannda irtibatlannin diizenli bir biçimde yap labilmesi için kullamlan ba lant elemamd r. Terminal bloklan s kist rmah tipte (quick connect) olacakt r. Tiirk Telekom taraf ndan kullamlan veya uygun göriilen terminal blo u kullamlacakt r. Vidah ba lant elemanlan kullamlmayacakt r. Bina ana giri kutulannda tek tip terminal kullamlacakt r. Kesmeli terminal kullamlmas tercih edilecektir. Kutuda abone ve ebeke taraf na ait terminallerin ayn olmas gerekmektedir. 2.1.2. Telefon Tesisat Sortisi (Telefon Priz Tesisat ) > Tesisat, telefon prizlerinden kat veya ara telefon terminallerine kadar PVC boru veya özel kanal içinden en az 0.5 mm. çap nda bak r iletkenli, PVC izoleli, PVC kihfl, Tablo-2 deki elektriksel özelliklere uygun bina içi telefon kablosu çekilmek suretiyle yap lacakt r. Kullamlacak malzemeler TSE standard na uygun olacakt r. > Telefon prizinden kat veya ara telefon terminaline kadar olan kablolar yekpare olarak çekilecek ve uçlan terminale ba lanacakt r. 2.1.3. Telefon Tesisat Paralel Sortisi (Telefon Paralel Priz Tesisat) > Tesisat, telefon prizinden paralel prizin konulacagi yere kadar PVC boru veya özel kanal içinden en az 0.5 mm çap nda bak r iletkenli, PVC izoleli, PVC kihfl Tablo-2 deki elektriksel özelliklere uygun bina içi telefon kablosu çekilmek suretiyle yap lacakt r. Kullamlacak malzemeler TSE standard na uygun olacakt r. (Tablo l de tipik bina içi telefon kablosu ve PVC boru çaplan verilmi tir.) > Paralel priz kablolan prizlerden itibaren yekpare olarak çekilecek ve uçlan telefon prizine ba lanacakt r. 2.1.4. Ana Hat Tesisat > Tesisatta, kat veya ara telefon terminalinden bina ana giri terminaline kadar PVC boru veya özel kanal içinden en az 0.5 mm çap nda bak r iletkenli, PVC izoleli, PVC k hfl Tablo-2 deki elektriksel özelliklere uygun bina içi telefon kablosu kullamlacakt r. Kullamlacak malzemeler TSE standard na uygun olacakt r.
Ø Kablolar her kat veya ara telefon terminalinden bina ana giri terminaline kadar yekpare olarak çekilecek ve uçlar terminale irtibatland lacakt r. 2.1.5. Telefon Terminal Kutular > Kat ve Ara Terminal Kutulan Kat ve ara terminal kutulan, gerekti i takdirde konulacak olup, yeterli korumay saglayabilecek bir malzemeden yap lacakt r. Kablolan termine etmek için sartnamede belirtilen ve projesine uygun telefon irtibatim kar layacak terminal blo u kullamlacak ve bu terminal bloklan kutu içine yerle tirilecektir. Kat ve ara terminal kutulan, katlarda çalismaya uygun yerlerde, nemli ve kuvvetli ak m tesisat ndan uzakta yap lacakt r. Kat ve ara terminal kutulan zorunlu olarak nemli yerlere tesis edilecek ise nem s zd rmayacak ekilde s va üstii etanj malzeme kullamlacakt r. > Bina Ana Giri Terminal Kutulan Bina ana giri terminal kutulan, yeterli korumay sa layabilecek bir malzemeden yap lacakt r. artnamede belirtilen ve projesine uygun kapasitede telefon irtibatim kar layacak terminal blo u kullamlacak ve bu terminal blo u kutu içine monte edilecektir. Bina ana giri terminal kutulannda kullamlacak terminal bloklan artnameye ve projesine uygun kapasitede olacakt r. Bina ana giri terminal kutularma konacak bina ana giri terminal say madde 2.1.8.1.a da minimum olarak belirlenen kablo çift say ndan az olmayacakt r. Bina ana giri terminal kutusu, 50k kath binalarda her an giri ve ç kis mümkiin olan nemsiz, ayd nhk, kuvvetli ak m tesisat ndan uzakta bina içinde bir duvara tesis edilecektir. Bina ana giri terminal kutusu tek kutu olacak ekilde monte edilecektir. Kutu gömme tipte ve kilit diizenine sahip olacakt r. Kutuda topraklama irtibat yeri olacak ve kablo giri yeri perfore olacakt r. Bina ana giri kutularimn içinde abone ba lant lanm gösteren ematik bulundurulacakt r. Bu kutularm sorumlulu u Tiirk Telekom a ait olacakt r.
2.1.6. Türk Telekom ebekesine irtibat Tesisat > Binalarda Telekom ebekesine irtibat sa lamak için, bina ana giri terminal kutusunun bulundu u yerden bina dis na kadar telefon priz say 200 e kadar olan binalarda 50 mm lik iki adet boru ile cikis yap lacakt r. Boru zeminden 40 cm derinli e ve usuliine uygun olarak dosenecektir. Aynca, di er Telekom hizmetleri (Kablo TV vb.) için gerekti i takdirde ilave boru konulabilecektir. > Bina kablo giri i ile ön cephe parsel s nin aras ndaki mesafe 5m den fazla ise bina giri ine ebatlan en az 60x80 cm olan tali ek odas yap lacak ve bu ek odas ndan tetuvara kadar usuliine uygun olarak 100 mm çaph boru dosenecektir. > Bina kablo giri i ile ön cephe parsel s nin aras ndaki mesafe 5m den az ise bina ana giri terminal kutusundan tetuvara kadar iki adet 50mm lik boru dosenecektir. > Bina tetuvara biti ik ise bina ana giri terminal kutusundan tetuvara kadar iki adet 50mm lik boru dosenecektir. > Birden fazla giri olan binada bir tane bina ana giri terminal kutusu olacakt r. 2.1.7. Bina ici Telefon Tesisat Topraklamas Bina ana giri terminal kutusunun topraklamas mevcut standartlara uygun olarak yap lacakt r. Topraklamada kullamlan izoleli bak r (Cu) iletkenin, bak r çubuk veya bak r levha ile irtibatlandinlmas ve bu iletkenin Tablo: l de belirtildi i iizere 1x0.5 elektrolitik bak r topraklama teli bulunan kabloya eklenmesi, bu ekilde topraklamamn dairelerdeki telefon prizine kadar iletilmesinin sa lanmas gerekmektedir. 2.1.8. Bina ici Telefon Tesisat Projesinin Haz rlanmas na Dair Esaslar > Projelerin Düzenleme ekli Proje a agida belirtilen esaslara göre diizenlenecektir. Proje haz rlamrken, meskenlerde en az iki adet telefon sortisi konulacakt r. Kat veya ara telefon terminalleri ile bina ana giri telefon terminalleri aras na çekilecek kablo çift adedi en az daire say x 2 olarak hesaplanacakt r. Is yerleri olarak yap lacak binalarda her i yerine en az tic telefon sortisi konulacakt r. Kat telefon terminalleri ile bina ana giri telefon terminalleri aras na çekilecek kablo çift adedi en az i yeri say x 3 olarak hesaplanacakt r.
Her sorti kat veya ara telefon terminallerine yekpare olarak irtibatland lacakt r. Kat veya ara terminal kutulan genellikle merdiven sahanhklanna konulacakt r. Kutular zeminden takriben 2 m. yiikseklikte olacakt r. Her kat veya ara terminal kutusundan bina ana giri terminaline kadar 9.1.1 deki en az çift adedine uygun kablo yekpare olarak çekilecektir. Ankastre tesisatlan merdiven bo lu undan s va alt olarak çekilecek olup, kaçak göriismelere meydan vermemek için bir daireden ba ka daireye geçecek ekilde tesisat yap lmayacakt r. Bina ana giri terminal kutusundan itibaren her daireye ayn boru dosenmek kayd yla ara ve kat terminal kutulan konmaks n bina ana giri terminal kutusuna ba lant yap labilecektir. Her bir katta 10 adetten fazla telefon hatt varsa kat terminal kutusu kullamlmas tavsiye edilir. Biti ik diizendeki dubleks ve tripleks binalarda, bina ana giri terminal kutusu, her blok için bir kutu olacak ekilde zeminden takriben 2 m yiikseklikte uygun bir yere konulacakt r. Her bir bina ana giri terminal kutusundan Telekom ebekesine kadar artnamenin 2.1.6. maddesindeki ko ullara uygun olarak boru tesis edilecektir. Tesisat nemli yerlerde etanj malzeme ile yap lacakt r. Tesisatta kullamlacak boru çaplan, çekilen kablolann dis çapimn en az iki kat olacakt r. Tesisatta kullamlacak kablo ve terminalin tesisatta çahs r durumdaki izolasyon direnci 100 Megaohm dan az olmayacakt r. Terminallerden ölciilen diyafoni zay flamas 65 db den biiyiik olacak aynca topraklama direnci en fazla 10 Q olacakt r. Bina içi telefon tesisat kuvvetli ak m tesisat ndan etkilenmeyecek ekilde yap lacakt r. Aynca bina içi telefon kablolarimn geçti i borulardan zil, merdiven otomati i vb. hatlar gefirilmeyecektir.
> Projelerde Belirtilmesi Gereken Hususlar Her kat n krokisi veya mimari projesi iizerinde a agidaki hususlar belirtilecektir. Telefon sortilerinin (prizlerinin) bulundu u noktalar. Kat veya ara telefon terminal kutulannin bulundu u noktalar. Bina ana giri terminal kutusunun bulundu u noktalar. Bina ana giri terminal kutusunun Telekom ebekesine irtibatlandinlacagi borunun giizergâh. Ana hat tesisat nda kullamlan kablolann giizergâh, uzunluklan, cins ve gift say lan. PVC boru çap ve uzunlu u. > Proje Dosyas n finde Bulunacak Dokümanlar Projede kullamlacak i aretler Ek:l de göriildiigii gibi olacak, bunlann dis nda kullamlan özel i aretler bir liste halinde dosya da bulunacakt r. Proj eler 210x297 mm ebad nda katlanarak dosyalanacakt r. Dosya iç kapagina dosya içindeki evraklan gösterir bir fihrist tak lacakt r. Her paftamn alt kosesine binamn durum plam çizilecek, ilgili k mlar taranacak, antet iizerinde bina ve proje haz rlayanlarla ilgili yeterli bilgiler olacakt r. Proj eler u? tak m halinde verilecektir.
LETKEN ÇiFT ADEDi VE ÇAPI (mm) KABLOLARIN NOM NAL DI ÇAPI (mm) PVC BORU ÇAPLARI (mm) 2x2x0.5+1x0.5 5.0 14 3x2x0.5+1x0.5 5.5 14 4x2x0.5+1x0.5 6.5 14 6x2x0.5+1x0.5 7.5 16 10x2x0.5+1x0.5 8.0 18 15x2x0.5+1x0.5 9.5 25 20x2x0.5+1x0.5 10.0 25 30x2x0.5+1x0.5 12.0 25 50x2x0.5+1x0.5 15.0 32 100x2x0.5+1x0.5 21.0 50 NOT: 1x0.5 elektrolitik bak r toprak teli göstermektedir. Tablo 2.1: Tipik bina içi telefon kablosu ve pvc boru çaplan LETKEN ÇAPI (mm) 20 C de MAKS MUM ÇEVR M D RENC (ohm/? ift*km.) MUM ZOLASYON RENC (megaohm*km.) 0.5 182.12 100 120 MAKS MUM EFEKT F KAPAS TES 800 Hz. de (nf/km) Tablo 2.2: Telefon kablolannin elektriksel özellikleri
> Projede Kullan lan? aretler
ekil 2.1: Bina ifi telefon ebekesinde kullamlan semboller
2.2. Montaj Krokisi Çizimi > Kolon Dagit m emas ekil 2.2: Kolon dagit m $emas 3. ARAÇ GEREÇ, MALZEME VE EK PMANLAR 3.1. Bina i?i Telefon Tesisat Kablo Ç^itleri ve Özellikleri leti im alan nda her ne kadar kablosuz teknolojiler geli tirilse de kablo ve kablo tesisat yap lan halen çok yayg n olarak kullan lmaktad r.
Radyolink aktanm kullanmayan tiim ileti im sistemlerinde kablo ile ses ve data aktanm söz konusudur. Kaliteli kablo kullan lmas, iyi kablolama ve tesisat kurgusu ile birçok anza ve problemin önline geçmek olas r. yi bir tesisat için önce kablolan iyi tammak gereklidir. > Telefon Teli / Kablolan Telefon teli tek bir aboneye hizmet verir. Telefon kablosunun içinde ise birçok telefona hizmet verebilecek say da tel çifti (per) mevcuttur. Telefon kablolan 10,20,30, 50, 100 den 1800 pere kadar yiikselebilen telefon kablolan mevcuttur. Telefon tel ve kablolan genellikle bak rdan yap lmaktad rlar. Bilindi i iizere bak r, fiyat na oranla en iyi iletkenlerden biridir. Bak r telin etraf oksitlenmeye kar kalayla kaplamr. Giinümüzde kalays z kablo zaten pek tercih edilmemektedir. Kalay kaph bak r daha sonra PVC veya polietilen (PE) ile izole edilmektedir. A agida Resim 3.1 de çe itli telefon tesisat kablolan göriilmektedir.
> Telefon Tesisat Kablo Çe itleri Resim 3.1: Telefon tesisat kablolan Dahili tesisat için dahili tesisat telefon kablosu kullan r. Harici kablolar ise yeralt na gömme kablolar ve ask telli havai hat kablolan olarak iki temel gruba aynl r. Harici kablolarda ekstra izolasyon mevcuttur. Örne in aliiminyum folyo koruyucu kullan labilir. Ask telli kabloda normal kabloya biti ik olarak bir çelik ask halat mevcuttur. Havai hat çekilirken kabloyu bu halat ta r. Kablo tipleri P,D, A, V gibi spesifikasyonlarla gruplandinhrlar. Ø Per Nedir? Her bir telefon hatt için bir gift tel kullan r. ngilizcedeki pair (çift) söziine benzer ekilde her tel çiftine per denilmektedir. Perdeki bir çift kablo birbirine sanhd r. Bu sayede kom u kablolar aras ndaki manyetik etkilenme en aza indirilir. > Per letken ap Nedir? Telefon telinin iletken kesitinin çap demektir. Piyasada 0.4, 0.5, 0.6 ve 0.9mm gibi standart çaplar mevcuttur. Tesisat kurulurken 0.4mm veya 0.5mm tercih edilir. Kablo çap artt k? a birim kablo uzunlu una kar ihk gelen diren? diiser. Buna kar n fiyatta bir artis söz konusudur.
> Dörtlü, Grup ve Paket Nedir? Tesisat çekilmesini ve kablo takibini kolayla rmak amac yla kablo içerisindeki perler alt gruplara aynlmist r. Her on perlik demet bir grup olarak ya da her 50 veya 100 perlik demet bir paket olarak belirlenir. Bir kablonun içini açtigmizda, her biri ayn renkte eritlerle sanlmis grup veya paketleri göriirsiinüz. Per say si diisiik olan baz kablolarda dörtlü denilen demetler kullan hr. Dörtlü iki perden olu ur. 3.2. Telefon Santrali Özellikleri Resim 3.2: Santral Santral sistemlerinin temel amac iki nokta aras nda ba lant kurmak ve göriisme sonras nda bu ba lant çözmektir. Her abonenin telefonu, bir merkezi santrala baghd r. Bu santral de ba lama, sinyalle me ekipmanlan ve telefon sistemini çahst ran DC ak saglayan bataryalar mevcuttur. Her telefon bu santrale T ve R diye adlandinlan bir gift tel ile baglan r. Santraldeki ba lama elemanlan, telefondan gelen darbe veya tonlan anlayarak aranan telefonu çaldmr ve gerekli baglant kurar. Ba lant kurulduktan sonra, devreler (dahili abone devresi) iizerinden bir dogru ak m akar ve ileti im kurulur.
> Bir Çagny Ba latmak Bir telefon kapal iken, ahizenin agirhgi ile fatal alt mandah a agi bastinl r Bu durumda lokal döngiiden ak m akmaz. Bu durumda iken telefon devresindeki kapasitör do ru ak kesmekte, ancak olas bir AC ak (zil gibi) engellememektedir. Ahize kaldinldigi vakit, yayh fatal alt mandah yukan kalkar ve anahtar kapamr. Bu esnada lokal döngiiden bir ak m akmaya ba lar. Santral devresi kendi iizerinden bir ak m çekilmeye ba landigi vakit, ilgili abonenin arama yapmak istedi ini anlar ve bir telefon numaras bekledigini belirtmek için aboneye "cevir sesi gönderir. Bu anda abone numara çevirebilir. lk rakam takiben çevir sesi de kesilir. > Numara Gönderme Baz telefon setleri darbe ile baz telefon setleri ise ses tonlan vas tas ile numara gönderirler. Telefonlardan biri kadranh (DP), digeri ise tu lu (MF) telefon makinesidir. Ancak baz tu lu makinelerin DP sistemli olabilecegini de unutmayimz. > Telefonlann Ba lanmas Telefon santrali abonenin çevirdi i numaray alg lad ktan sonra, aranan abonenin durumuna bakar. E er aranan telefonun ahizesi acik ise arayan aboneye me gul tonu gönderilir. Aksi takdirde aranan aboneye bir zil sinyali gönderilir. Aym anda arayan aboneye de kar daki telefonun çaldigim gönderen bir ton gönderilir. > Çagnn n Yan tlanmas Aranan taraf, telefonun ahizesini kald rdiginda AC zil ak kesilir (zil voltaj 35-90 V AC). Bu esnada döngii devresinden DC akim akmaya ba lar. Aym anda arayan tarafa gönderilen "? al yor tonu da kaldinhr. > Görusme Telefonun mikrofonu, konu an ki inin sesini (akustik enerji) elektrik ak na (elektrik enerjisi) dönustüriir. Bu döngii ak mimn konu an ki inin sesiyle dalgalanmas na neden olur. Ahc ise döngii ak ndaki bu dalgalanmalan tekrar sese fevirir. Aynca konu an ki inin sesinin bir k sm aym ki inin al na da beslenir. Bu sayede ki i kendi sesini duyar ve ses seviyesini ayarlar. > Çagny Sonland rma Çagn, taraflardan birinin ahizeyi yerine koymas ile son bulur. Döngiideki ak n kesilmesi ile santral göriismenin bitti ini anlar. Arayan ki i telefonu kapat rsa ileri yönde foziilme, aranan ki i kapat rsa geri yönde föziilme prosediirii devreye girer. Taraflardan biri telefonu kapattigi halde, di er taraf belli bir siirede telefonunu kapatmaz ise kendisine hata tonu gönderilir.