WİNDOWS İŞLETİM SİSTEMİ GENEL TANIM Windows, Microsoft firmasının ürettiği bir işletim sistemidir. Kullanışlı grafik arayüzler (pencereler) ve görsel iletiler yardımıyla programları çalıştırma, komut verme gibi işlemleri hem mouse (fare) hem de klavyeden veri girerek gerçekleştirebilme kolaylığı sağlayan bir işletim sistemidir. En büyük özelliklerinden biri, kolay öğrenilebilir oluşudur. Bu kolaylık Windows a, bilgisayar pazarında en yaygın kullanılan işletim sistemi olmasını sağlamaktadır. Bu konuda en önemli rakibi ise Linux sistemidir. Avantajları Bilgisayar kullanma konusunda zorluk çeken ve uzak duran kişilere görsel açıdan cazip ve kullanım kolaylığı olan bir çalışma ortamı sağlaması Uzun dosya isimlerine izin vermesi (255 karaktere kadar) Program desteklerinin oldukça fazla olması Yeni takılan bir modemi, mouse, ekran kartı, ses kartı vs gibi birimleri kolay ve otomatik algılama olanağı veren tak ve çalıştır desteğinin varlığı Dezavantajları Windows un, Linux gibi açık kodlu bir sistem olmaması, bu nedenle çok sayıda kullanıcının devreye girip, yazılımı geliştirmesine, açıklarını kapatmasına izin vermemesi. İnternet uygulamaları ya da veritabanı sunuculuğu gibi veri alışverişinin yoğun hacimli olduğu işlerde yavaş kalabilmesi. Kilitlenme problemi ve zaman zaman yeniden yükleme zorunda kalınması. Kimi durumlarda, diğer bazı işletim sistemlerine göre bilgisayar hafızası ve diğer kaynakları verimsiz kullanabilmesi. Virüsler, bilgisayar korsanları ve Internet üzerinden gelebilecek çok sayıda hatalı programa karşı güvenlik açıkları barındıran korumasız bir sistem olması. BİLGİSAYARI AÇMA KAPAMA Windows XP nasıl açılır? Bilgisayarın kasası üzerindeki açma düğmesine basılıp enerji geldiğinde bilgisayar ilk önce kendi kendini test eder. Daha sonra harddisk üzerinde yüklü bulunan Windows XP işletim sistemi bilgisayarın belleğine yüklenmeye başlar. Windows yüklendikten sonra ilk olarak karşımıza kullanıcı giriş ekranı gelir. 1
Windows kullanıcı ayarlarında bir veya birden fazla kullanıcı tanımlanmış olabilir. Bu ekranda Windows kullanıcı ayarlarında tanımlanmış kullanıcılar gelir. Eğer sisteme giriş yapacak kullanıcının parolası varsa parola girişi ister. Parola yoksa kullanıcıya fare ile tıklandığında doğrudan sisteme giriş yapılır. Windows XP de Bilgisayar Nasıl Kapatılır? 1- Fare işareti Başlat düğmesine götürülüp sol tuşa basılarak Başlat menüsü açılır. 2- Bilgisayarı Kapat seçeneğinin üzerine gidilerek yine farenin sol tuşuna basılır. 3- Karşımıza gelen kapanış seçeneklerinden uygun olanı seçip Tamam düğmesine farenin sol tuşu ile tıklanır. Bilgisayarı kapat : Bilgisayarda tamamen işimiz bittiğinde kapatmak için bu seçenek seçilerek Tamam düğmesine basılır. Yeniden başlat : Çalışan bir bilgisayarı yeniden başlatmak şu sebeplerden dolayı gerekebilir : Çalıştığımız programda sık sık kilitlenmeler oluyor ve windows hiç olmadık hatalar veriyorsa bilgisayarı yeniden başlatmak uygun olur. Bir donanım aygıtının ayarlarını değiştirdiğimizde bu yeni ayarların geçerli olabilmesi için bilgisayarı yeniden başlatmak gerekir. Beklemede : Bu seçenek, bilgisayarın başından kısa süreliğine ayrılırken bilgisayarın uyku moduna geçmesini sağlar. Bilgisayar tam anlamıyla kapanmış olmaz. Açık durumda olan programlar varsa bunlar bellekten silinmez, açık programlardaki veriler kaybolmaz. Bilgisayarın başına tekrar gelindiğinde klavyeden bir tuşa basarak veya fareyi oynatarak bilgisayar uyandırılır ve işlerimize kaldığımız yerden devam edilir. 2
MASAÜSTÜ KAVRAMI VE MASAÜSTÜ ÖĞELERİ Windows açıldığında programlarımızı açıp çalıştıracağımız bir çalışma alanı gelir. Bu çalışma alanına masaüstü denir. Bilgisayarım : Bilgisayarımızda mevcut bulunan kalıcı bilgi saklama aygıtlarına erişmek için kullanılır. Bunlar harddisk, CD-DVD sürücüleridir. Ayrıca çıkarılabilir diğer disk sürücüleri de bilgisayara bağlandığında burada görülür. Belgelerim : Aslında bilgisayarımızın harddiskinde bulunan ve kullanıcıların kendi çalışmalarını kaydettikleri Belgelerim klasörüne daha çabuk erişebilmek için masaüstünde yer alan bir simgedir. Ağ bağlantılarım : Yerel ağ bağlantısı bulunan bilgisayarlarda ağ üzerindeki diğer bilgisayarları görmek ve onların paylaştırdığı dosya veya programlara ulaşmak için kullanılır. Geri dönüşüm kutusu : Bilgisayarımızın harddiskinde yer alan dosyalardan birini sildiğimizde bu sistem klasörüne gider. 3
BAŞLAT MENÜSÜ VE GÖREV ÇUBUĞU Görev çubuğu Masaüstünde genellikle alt tarafta duran görev çubuğunun sol tarafında Başlat düğmesi, sağ tarafında Windows açık kaldığı sürece bilgisayarın belleğinde arka planda çalışan program simgeleri bulunur. Görev çubuğunun orta kısmında ise o anda açık durumda bulunan program simgeleri yer alır. Görev çubuğunun asıl işlevi açık bulunan programları göstermek ve bunlar arasında geçiş yapılmasını sağlamaktır. Windows Başlat Menüsü Başlat menüsü genellikle bilgisayarımıza yüklenmiş bulunan programları ve belgeleri bulup açmak için kullanılır. Başlat menüsü üç şekilde açılabilir : Fare işaretini Başlat düğmesine götürüp farenin sol düğmesine basılarak. Klavyeden CTRL + ESC tuşlarına basılarak. Yeni bilgisayar klavyelerindeki Ctrl ve Alt tuşlarının arasındaki pencere şeklideki düğmeye basılarak. 4
HIZLI BAŞLAT ARAÇ ÇUBUĞU Hızlı başlat araç çubuğunu görüntülemek için Görev çubuğu üzerine sağ tuşla tıklanıp Özellikler>Araç Çubukları>Hızlı Başlat yolu izlenir. Masaüstünde yer alan bir kısayolu bu alana sürükleyerek buradan programın doğrudan açılmasını sağlayabilirsiniz. WİNDOWS YARDIM Başlat menüsünden Yardım ve destek seçeneğine tıklayarak ya da klavyeden F1 fonksiyon tuşuna basarak yardım penceresini açabilirsiniz. MASAÜSTÜ KAVRAMLARI VE MASAÜSTÜ ÖĞELERİ MASAÜSTÜ ÖZELLİKLERİ MASAÜSTÜNÜ ÖZELLEŞTİRMEK Temalar-Masaüstü-Ekran Koruyucu-Görünüm-Ayarlar Masaüstünde boş bir alana sağ tuşla tıklayarak Özellikler seçilir. 5
Windows için bir tema belirleyebilirsiniz. Arkaplan bölümünden bir duvar kağıdı seçebilir veya Gözat düğmesine tıklayarak bilgisayarınızda kayıtlı olan bir resmi seçip duvar kağıdı yapabilirsiniz. Masaüstünü Özelleştir düğmesine tıklayarak masaüstünde görünmesini ve ya gizlenmesini istediğiniz simgeleri seçebilirsiniz. 6
Ekran koruyucusu bölümünde bilgisayara belli bir süre dokunulmadığı zaman ekranda hareketlilik sağlayan bir uygulama çalışması sağlanır. Bu uygulama ekranın daha az yıpranmasını sağlar. Bilgisayarınız için bir ekran koruyucu ayarlayabilirsiniz. Pencere ve düğmelerin stilini, renk düzeninizi seçebilirsiniz. 7
SİMGELERİ DÜZENLEME Masaüstünde boş bir alana sağ tuşla tıklayarak, Simgeleri Yerleştir seçeneğine gelinir ve Ad, boyut, tür, değiştirme seçeneklerinden biri seçilir. Aynı bölümde masaüstü simgelerini göster seçeneği iptal edilirse,masaüstü simgeleri gizlenmiş olur. MASAÜSTÜNE YENİ KISAYOL EKLEMEK Bir programın kısayolunu oluşturmak için Masaüstüne sağ tuşla tıklanır. Yeni seçeneğinden kısayol seçilir. Gözat düğmesine tıklanarak programın yer aldığı klasör bulunur. Ardından ileri düğmesine tıklanır. Kısayol için bir isim verilir. Son düğmesine tıklanır. 8
NOT: Programın yerini bulup simgesini sağ tuşla sürükleyerek bıraktıktan sonra açılan menüden Burada kısayol oluştur seçeneğine tıklayarak da kısayol oluşturabilirsiniz. Winword simgesi sağ tuşla masaüstüne sürüklenip bırakıldıktan sonra açılan menüden burada kısayol oluştur seçilirse Word programının kısayolunu masaüstüne eklemiş oluruz. Bilgisayarımızda yüklü programları veya kendi çalıştığımız belgeleri, müzikler, resimler, videolar gibi dosyalarımızı harddiskte çeşitli klasörlerin içinde saklarız. Bunların içinden çok sık açıp kullandığımız dosyaları kolay ve hızlı bulup açabilmek için genellikle Masaüstüne veya görev çubuğunun yanındaki Hızlı başlat bölümüne kısayollar oluştururuz. Kısayol oluşturmak için; Hangi dosya veya klasör için kısayol oluşturacak isek harddiskten o dosya veya klasörün kayıtlı olduğu yere gidilir ve o dosya veya klasör seçilir, Seçili dosya veya klasörün üzerinde farenin sağ tuşuna basılarak Gönder seçeneğine ve bunun altından Masaüstü (Kısayol oluştur) seçeneğine tıklanır. Eğer seçili dosya için hızlı başlat bölümüne kısayol eklenecek ise dosyayı bulduktan sonra dosya üzerinde farenin sol tuşuna basılı tutup sürükleyerek hızlı başlat bölümüne bırakılır. BAŞLAT MENÜSÜ SEÇENEKLERİ VE ÖZELLEŞTİRME 9
Görev çubuğunun boş bir yerinde farenin sağ tuşuna basarak Özellikler seçeneğine girin. Başlat Menüsü bölümünde altta yer alan iki farklı başlat menusu seçeneğinden istenileni seçin ve Tamam düğmesine basın. Özelleştir düğmesine tıklayarak Başlar menüsünde görünecek olan program sayısını değiştirebilirsiniz. GÖREV ÇUBUĞUNU YAPILANDIRMA Görev çubuğunun boş bir yerinde farenin sağ tuşuna basarak Özellikler seçeneğine girin.buradan Görev Çubuğuna tıklayın. Görev çubuğunu kilitle:görev çubuğu yerleştirdiğiniz yerde sabit olarak kalır. Bu seçeneği iptal ederek sürükle bırak yöntemiyle görev çubuğunu yerini değiştirebilirsiniz. Gçrev çubuğunu otomatik gizle: Çubuk gizlenir. Fareyle üzerine geldiğinde görünür. Benzer görev çubuğu öğelerini grupla:aynı program öğelerini görev çubuğunda aynı yerde tutar. 10
Tüm word belgeleri görev çubuğunda tek bir yerde toplanır. NOT: Özelleştir simgesine tıklayarak görev çubuğunu sağ tarafında görünen simgelerin görünüp görünmeme özelliklerini belirleyebilirsiniz. SİMGELER VE DOSYA TÜRLERİ DOSYA VE KLASÖR İŞLEMLERİ Her dosya, işletim sistemi, onun bileşenleri ve diğer yazılımlar tarafından belirlenmiş bir türde kaydedilir. Dosya türü, söz konusu dosyanın diğerleri içinde hangi göreve sahip olduğunu gösterir. Dosyanın hangi türde saklandığınıysa onun uzantısından anlayabilirsiniz. Bu, genel de sayı ve harflerden oluşan üç karakterlik bir kısaltmadır ve dosya isminden. ile ayrılır. Sözü edilen örnek.doc isimli bir dosyaysa burada örnek dosyanın gerçek adı,.doc ise uzantısıdır..doc Word dosyalarını simgeler. Bu yüzden de Word belgeleri DOC-dosyaları olarak adlandırılırlar. Her dosyanın kendine özgü bir simgesi vardır. Dosya Uzantılarını Görüntüleme Normalde Windows bilinen formatlardaki dosya uzantılarını saklar. 11
Herhangi bir klasördeyken Araçlar/Klasör Seçenekleri ne tıklayın. Görünüm sekmesinde Bilinen Dosya Türleri için dosya uzantılarını gizle seçeneğinin onay kutusunu boş bırakın. Tamam ı tıkladıktan sonra artık Windows tüm dosya uzantılarını gösterecektir. KLASÖR VE DOSYA KAVRAMI Dosya: Bilgisayardaki bilgi kümeleridir. Bilgisayarda bulunan tüm programlar, oyunlar, işletim sistemleri, bizim hazırladığımız belgeler dosyalar halinde saklanır. Klasör: Klasörler dosyaları birbirinden ayırmak için kullanılan bileşenlerdir. Teknik olarak klasör hard diskte yer kaplamaz ve sınırsız sayıda klasör üretilebilir. Klasörler kullanıcıların dosyaları kategorilere ayırmasında yardımcı olur. Klasörler olmasaydı tüm resimler, belgeler, filmler, mp3 dosyaları hepsi yan yana olmak zorunda kalırdı. Çok kullanılan bazı dosya uzantıları şunlardır. Yazı Dosyaları: TXT : en basit yazı dosyası RTF: Zengin içerikli metin belgesi DOC: Microsoft Word ile kaydedilmiş yazılı belge DOCX: Microsoft Office 2007 ve üzeri ile kaydedilmiş belgedir Resim Dosyaları: BMP: Açık resim dosyasıdır. Paint ile değiştirilebilir JPG: sıkıştırılmış resim dosyasıdır GIF : Animasyonlu resim dosyasıdır PSD: Photoshop ile üretilmiş resim dosyasıdır Müzik Dosyaları: Yeni klasör oluşturma WAV: Açık ses dosyasıdır. Media player ile açılabilir 12 MID: Eski tip müzik dosyasıdır MP3: Sıkıştırılmış müzik dosyasıdır. winamp ile açılabilir
KLASÖR VE DOSYA OLUŞTURMA YÖNTEMLERİ Klasör Oluşturma Klasörün oluşturulacağı yere gidilir: 1.yol: Boş bir alanda farenin sağ tuşuna basılarak Yeni seçeneğine, buradan da Klasör seçeneğine tıklanır. 2. yol: Ortak görevler bölümünde Yeni klasör oluştur seçeneğine tıklanır. 13
3.Yol: Dosya Menüsünden Yeni>> Klasör seçeneğine tıklanır. Dosya Oluşturma Bilgisayarımızda yüklü herhangi bir program ile yeni bir çalışma yapmak istiyoruz. Örneğin Word, Excel, Power Point gibi bir ofis programı ile yeni bir çalışma yapacağız. Bunun için şöyle bir yol izlenebilir : Bu çalışmayı bilgisayarımızın harddiskinde hangi klasöre kaydedeceksek o klasöre gireriz, Klasörün boş bir yerinde yine fareye sağ tıklayıp, Yeni seçeneği altından istenilen dosya türüne tıklarız. Dosya fareyle çift tıklanarak açılır, dosyanın içinde istenilen çalışma yapılarak tekrar kaydedilir ve kapatılır. 14
NOT: Bir program kullanıp hazırladığınız çalışmayı kaydettiğinizde bilgisayarınızda dosya olarak saklanır. KLASÖR VE DOSYALARDA DEĞİŞİKLİK YAPMA Yeniden Adlandırma Dosya veya klasör bulunur ve seçilir: 1.yol: Farenin sağ tuşuna basılarak, Ad değiştir seçeneği tıklanır. 2.yol: Dosya veya klasörün adına aralıklarla 2 kez tıklanır. 3.yol: Klavyeden F2 tuşuna basılır. Mevcut dosya veya klasör adı üzerinden yeni dosya adı yazılarak Enter tuşuna basılır. Silme Harddiskteki işimize yaramayan dosyaları sildiğimizde bu dosyalar Geri Dönüşüm Kutusu adındaki sistem klasörüne gider. Çıkarılabilir disklerden(örneğin flash belleklerden) silinen dosyalar ise silindiği anda yok olurlar. Silmek istediğiniz dosya veya klasörü seçin. 1.Yol: Klavyedeki Delete tuşuna basın. Dosyaları Geri Dönüşüm Kutusuna göndermek istediğinize emin misiniz? şeklindeki soruya Evet tuşuna basarak dosyaları silin. 2.Yol: Klasör veya dosya üzerine sağ tuşla tıklayıp Sil seçeneğine tıklayın. 15
3.Yol: Klasör veya dosyayı Geri Dönüşüm kutusuna sürükleyin. Kısayol Oluşturma 1.Yol: Dosya veya klasör üzerine sağ tuşla tıklanır Gönder seçeneğinden Masaüstü (Kısayol Oluştur) seçilir. 2.Yol: Dosya veya klasör kısayolun oluşturulmak istenildiği yere sağ tuşla sürüklenir, açılan menüden burada kısayol oluştur a tıklanır. KOPYALAMA VE TAŞIMA YÖNTEMLERİ Taşıma Dosya kopyalama istenilen dosyaların başka bir yere taşınması veya yedeklerinin alınması için yapılırken, dosya taşıma ise istenilen dosyaların yerlerini değiştirmek için yapılır. Genellikle harddiskte herhangi bir klasör içinde yer alan dosyaları veya klasörleri başka bir harddisk bölümüne veya aynı harddisk bölümünde başka yere taşımak için bu iş yapılır. Dosya taşıma işlemi için kullanılabilecek bir yöntem şu şekildedir : Taşımak istediğiniz dosya veya klasörleri bulup seçin. Farenin sağ tuşuna basıp yine buradan Kes seçeneğini tıklayın. (Veya klavyeden Ctrl + X tuşlarına basın) Hedef sürücüye veya klasöre geçin. Hedef klasör üzerinde farenin sağ tuşuna basıp yine buradan Yapıştır seçeneğini tıklayın. (Veya klavyeden Ctrl + V tuşlarına basın) NOT: Sürükle bırak yöntemiyle de dosya ya da klasörler istenen yere taşınabilir. Kopyalama Kopyalamak istediğiniz dosya veya dosyaları bulup seçin.. Farenin sağ tuşuna basıp yine buradan Kopyala seçeneğini tıklayın. (Veya klavyeden Ctrl + C tuşlarına basın) Hedef sürücüye veya klasöre geçin. Hedef klasör üzerinde farenin sağ tuşuna basıp yine buradan Yapıştır seçeneğini tıklayın. (Veya klavyeden Ctrl + V tuşlarına basın) NOT: Kopyalama için Sürükle bırak işlemi yapılırken klavyeden CTRL tuşu basılı tutulur. 16
Not : Dosya kopyalama veya taşıma amacıyla dosyaları seçip Kopyala veya Kes komutu verildiğinde seçili olan nesne bilgisayarımızın belleğinde Pano adı verilen geçici bir alana aktarılır ve daha sonra Yapıştır komutu verildiğinde Panoda bekleyen nesne hedef yere yapışır. Farklı bir nesneyi seçerek Kopyala veya Kes komutu verilene kadar daha önce panoya aktırılmış olan nesne panoda durur ve birkaç farklı yere ayrı ayrı yapıştırılabilir. GERİ ALMA Silinen dosya ya da klasörü geri alma: Geri dönüşüm kutusu açılır. Dosya veya klasör üzerine sağ tuşla tıklanır ve Geri Yükle seçeneği seçilir. ÇALIŞTIR Başlat>> Çalıştır seçeneğini kullanarak ismini bildiğiniz bir programı açabilir veya bilgisayarınızda yer alan bölümlere hızlı bir şekilde ulaşabilirsiniz. Çalıştır kutusuna aşağıdaki kelimeleri yazıp tamam a tıklandığında: Calc: Hesap makinesi açar. Winword: Word programı açar. 17
osk.exe : Ekran klavyesi açar. BİLGİSAYARIM NESNESİ Bilgisayarımızın harddiskinde bulunan dosyalarımıza ulaşmak ve belgelerimizi arayıp bulmak, DVD ve CD gibi kayıt ortamlarını açıp buradaki dosyalara ulaşabilmek için Windows masaüstünde yer alan Bilgisayarım simgesini kullanırız. Ayrıca Başlat menüsünde Programlar bölümünde yer alan Donatılar ın içindeki Windows Gezgini ile de aynı yerlere ulaşılabilir. Bilgisayarımızda yüklü programların ve belgelerimizin yerlerini bulabilmek, kendimize ait çeşitli dosyaları harddiskte düzenli olarak saklayabilmek için bilgisayarımızın harddisk bölümlerini iyi tanımak gerekir. Masaüstünde yer alan Bilgisayarım simgesini açtığımızda aşağıdaki gibi bir pencere gelecektir. Bu pencerede gördüğümüz Yerel Disk C: ve Yerel Disk D: harddiskimizin mantıksal bölümleridir. Bu harddisk bölümlerine C sürücüsü ve D sürücüsü de denir. Ayrıca çıkarılabilir disk sürücüleri olarak 3½ Disket A: disket sürücüsü, diğerleri de CD-ROM veya CD-RW sürücüleridir. Bunun dışında Kullanıcı Hesapları bölümünden tanıtılmış tüm kullanıcıların Belgelerim klasörleri de bu ekranda yer alır. Önemli Sistem Klasörleri ve Kullanıcı Klasörleri Bilgisayarımızda işletim sistemi (Windows XP) genellikle harddiskin C: sürücüsüne yüklenir. Bu sebeple C: sürücüsünde sisteme ait önemli klasörler bulunur. 18
Windows klasörü : Windows işletim sisteminin dosyaları bu klasörün içindedir. Ayrıca bilgisayarımıza sonradan yüklediğimiz bütün programların sistem dosyaları da bu klasörün içerisine aktarılır. Program Files klasörü : Bilgisayarımıza yüklediğimiz programların yüklenmesi sırasında hangi klasöre yükleneceği sorusu ekrana geldiğinde varsayılan olarak bu klasör tercih edilir. Yani bilgisayara yüklediğimiz programların dosyaları bu klasör içerisine kopyalanır. Başlat menüsündeki Programlar bölümünde yer alan kısayolların büyük bir bölümü bu klasördeki program dosyalarına bağlıdır. Documents and Settings klasörü : Denetim masasındaki kullanıcı hesapları bölümünden windows a tanıtılmış her kullanıcı için bu klasörün içine bir kullanıcı klasörü oluşur. Her kullanıcı klasöründe o kullanıcının masaüstü ayarları, belgelerim klasörü, sık kullanılan dosyaları ayrı ayrı yer alır. Böylece her kullanıcı kendi hesabı ile sisteme giriş yaptığında kendisine ait masaüstü ayarları ve belgelerim klasörü ile karşılaşır. DENETİM MASASI AYARLARI Başlat>>Denetim masası seçeneğine tıklayarak Denetim Masasını açabilirsiniz. BÖLGESEL AYARLARI DEĞİŞTİRMEK Bölge ve Dil seçenekleri: Kullandığınız dili, para biriminizi, sayı biriminizi ve metinlerle ilgili çalışmalarınızı ayarlamanıza yarar. ERİŞEBİLİRLİK SEÇENEKLERİ Görme, işitme ve hareket engelli kullanıcıların ek yazılım veya donanıma gerek olmaksızın erişimlerini artırmak üzere Windows XP nin görünüm ve davranış özelliklerini ayarlamak için Erişilebilirlik Seçenekleri ni kullanabilirsiniz. TARİH ZAMAN/ SES AYARLARI 19
Tarih ve saat: Bilgisayarımızın tarihini ve saatini ayarlamak için kullanılır. Ayrıca windowsun hangi saat dilimine göre ayarlandığını da buradan görebiliriz. Ses efekti ve aygıtları: Ses aç kapa,sessiz olarak ayarlama ve hoparlör ayarlarını buradan yapabilirsiniz. KLAVYE FARE AYARLARI Klavye Klavye özelliklerinde klavyenin hızı ayarları yapılır. Hız bölümünde klavyenin bir tuşuna basılı tutulduğunda o tuş karakterinin ne kadar hızlı tekrarlanacağını ve imlecin yanıp sönme hızını belirleyebiliriz. F ve Q Klavye Ayarları Başlat menüsü açılıp, Ayarlar bölümünden Denetim Masasına girilir. Bölge ve dil seçenekleri açılır. Burada Diller bölümüne geçilir. Ayrıntılar düğmesine basılır. Karşımıza (Metin Hizmetleri ve Giriş Dilleri) gelir. 20
Burada F veya Q klavye listede yok ise sağ taraftaki Ekle düğmesi ile eklenebilir. Listede hem F hem Q klavye seçeneği varsa, bunlardan biri Varsayılan giriş dili olarak belirlenir. Windows her programda ilk olarak varsayılan giriş dilini klavye dili olarak belirler. Dil çubuğu düğmesine basarak, burada Görev çubuğunda ek dil çubuğu göster seçilirse görev çubuğunun sağ tarafında klavye dil simgesi çıkar. Buradan yararlanarak açılan her programda ister F ister Q klavye kullanılabilir. Fare Çift tıklatma hızı, sağ ve sol tuşları değiştirme,fare işaretçilerini değiştirme,tekerlek düğmesinin bir dönüşte kaç satır kaydıracağı gibi ayarları buradan yapabilirsiniz. 21
GÜÇ SEÇENEKLERİ Bu ayarlama, bilgisayarımızın kullanılmadığı zamanlarda daha az enerji harcamasını sağlamak amacıyla yapılır. Güç yönetimi ayarlarında monitörü kapat, sabit diskleri kapat ve sistem bekleme konumu özellikleri için belirli bir süre belirlenebilir. Belirlenen bu süre sonunda o aygıt bir anlamda uyku konumuna geçip minimum düzeyde enerji harcamaya başlar. PROGRAM EKLEME KALDIRMA Program Kurma Program ekle kaldır bölümünde Yeni Program ekle seçeneğine tıklayıp,cd veya Disket düğmesine tıklayarak programını çalıştırılabilir (setup) dosyasını bulup program kurabilirsiniz veya doğrudan programın setup dosyasını çalıştırarak yükleme işlemini daha hızlı gerçekleştirebilirsiniz. Program Silme Program Değiştir/Kaldır bölümünde, bilgisayarımıza yüklenmiş bulunan programları görebiliriz. Burada kullanmadığımız programları seçip Kaldır düğmesine basarak kaldırabiliriz. Kullanmadığımız programların dosyalarını silerek kaldırmak yanlış bir yöntemdir. Programları buradan kaldırmak gerekir. 22
Windows Bileşeni Ekle/Kaldır Windows Bileşeni Ekle/Kaldır bölümünde, Windows XP nin kendi programlarından ekleme veya kaldırma yapılabilir. Örneğin Donatılar programlarından eksik olanlar buradan eklenebilir veya kaldırılabilir. DONANIM EKLEME /KALDIRMA Donanım ekle düğmesine tıklayarak bilgisayarınıza bağladığınız yeni bir donanımı tanıtabilirsiniz. İleri düğmesini tıkladığınızda bilgisayarınız otomatik olarak yüklenmemiş olan donanımları aramaya başlar. Adımları takip ederek yeni donanımızı tanıtabilirsiniz. Windows bazı donanımları otomatik olarak tanıyabileceği gibi bazıları yüklemek içinse o donanımın sürücüsünün yer aldığı CD yi isteyecektir. Bir donanımı kaldırmak içinse Bilgisayarım simgesine sağ tuşla tıklanarak Özellikler seçilir. Donanım sekmesinde aygıt yöneticisine tıklanır. Kaldırılmak istenen donanımın üstüne sağ tuşla tıklanarak kaldır seçeneğine tıklanır. YAZICI AYARLARI Yazıcı ve Fakslar simgesine çift tıkladığınızda sisteme tanıtılmış olan yazıcılar görüntülenecektir. İstenen yazıcı üzerine sağ tuşla tıklanarak özellikler seçilir ve buradan yazıcıyla ilgili ayarlar yapılır. ARAMA YAPMA Joker Karakterler 23
Bilgisayarda arama yaparken hatırlanmayan kısımlar joker karakterlerle ifade edilir.? Sembolü tek bir karakteri ifade eder. * Sembolü bir ya da birden fazla karakter yerine geçer. ÖRNEK: Adı 4 harfli olup a ile biten dosya ve klasörler:???a Sonu e harfiyle biten dosya ve klasörler: *e İkinci harfi f olan dosya ve klasörler:?f* İkinci harfi a olan beş harfli dosya ve klasörler:?a??? DONANIM VE YAZILIM Bilgisayardan söz edildiği zaman birbirini tamamlayan iki kavram akla gelir. Bunlardan birincisi donanım, ikincisi ise yazılımdır. Bilgisayarı oluşturan her türlü elektronik ve mekanik bölümlerine donanım (hardware ) denir. Yazılım (software) ise; bilgisayarın çalıştırılması için gerekli olan ve bilgisayarda çeşitli işlemler yapılmasına imkan sağlayan programa denir. Donanım ( Hardware) Bilgisayarın bünyesinde bulunan her türlü mekanik ve elektronik cihazları (donanım) oluşturur. Bilgisayarların fiziksel kısımlarına donanım denilmektedir. Elle tutulabilirler. Ekran, klavye, Sabit disk (harddisk), fare, yazıcı, bellek, mikroişlemci, tarayıcı, Donanım Birimleri Central ProcessingUnit ( CPU, Merkezi İşlem Birimi) İşlemci Ana İşlem Ünitesi, Merkezi İşlemci ya da kısaca işlemci. Bilgisayarın program komutlarını bellekten aldıktan sonra kodlarını çözen ve karşılığı olan işlemleri yerine getiren merkez birimi. Tüm işlemler CPU tarafından yapılır. 24
Harddisk (Sabit Disk) Bilgisayarlarda bilgi depolama ünitesi. Sabit diskler büyük miktarda bilgiyi uzun süreli olarak saklamak için kullanılan manyetik disklerdir. Ram(Random Access Memory. ) Bilgisayarın işlem yaparken kullandığı bellektir (hafıza). Anakart ( Mainboard ) Bilgisayarlardaki temel devre ve bileşenleri üzerinde bulunduran kart. Ana kart, CPU, BIOS, bellek, depolama aygıtı arabirimleri, seri ve paralel portlar, genişleme yuvaları ve ekran, klavye gibi çevre ünitelerinin denetleyicilerini bulundurur. Ses Kartı Ses kartları, karta bağlanan hoparlörler aracılığıyla dijital ses elde edilmesini sağlar. Ekran Kartı Bilgisayarın görüntüyü işlemesini sağlayan kart. 25
Ethernet Kartı Ethernet kartı bilgisayarlarla ağın iletişim kurmasını sağlayan ağa fiziksel olarak bağlanan ağ arabirim kartıdır. Güç kaynağı (Power Supply): Güç kaynağı, prizden elektriği alıp onu bilgisayarınızın değişik parçaları için gereksinim duydukları değişik gerilimlere ayarlayan parçadır. CD-ROM sürücü Bilgisayarda cd lerin okunması için kullanılan araçtır. DVD-ROM sürücü Bilgisayarda dvd lerin okunması için kullanılan araçtır. DVD; CD-ROM örünümünde elektronik kayıt ortamıdır. CD'ye göre, çok daha yüksek kayıt kapasitesine sahiptir. Kasa Kasa, bilgisayar içinde bulunan donanımların bir arada bulunmasını sağlayan mekanik donanımın adıdır. Klavye ( Keyboard ) Bilgisayarın en önemli giriş elemanıdır. Yazı yazmak ve komut vermek için kullanılır. İki tip klavye vardır: F klavye ve Q klavye. 26
Fare: Genellikle avuç içinde tutulan, hareketleri bilgisayar ekranındaki imlecin hareketlerini kontrol eden, bilgi giriş aygıtıdır. Yazıcı (Printer) Bilgisayar ile üretilen metin ve resimleri kağıda basmak için kullanılan araç. Tarayıcı (Scanner) Bir resmi, yazılı dokümanı, elyazısını veya bir objeyi analiz ederek bilgisayar ortamına aktaran araçtır. Ekran (Monitör) Görüntü sergilemek için kullanılan elektronik aygıtların genel adıdır. Hoparlör: Elektrik akımı değişimlerini ses titreşimlerine çeviren alettir. 27
Modem: Tanım olarak "Modülator" ve "Demodülator" kelimelerinin birleşiminden üretilmiştir. Bilgisayarların genel ağa bağlantısını sağlayan ve bir bilgisayarı uzak yerlerdeki bilgisayar(lara) bağlayan aygıttır. Modem, verileri ses sinyallerine ses sinyallerini verilere dönüştürerek verileri taşır. Yazılım Bilgisayarda kullanılan her türlü programa yazılım denir. İşletim Sistemi Yazılımları İşletim sistemi, bilgisayarın ilk açılma anından kapanana kadar kullanıldığı sürece görev yapan ana yazılımdır. Örnek: Windows 95, 98, XP, Vista, Pardus, Linux, Unix, Macos vs. Uygulama Yazılımları Uygulama yazılımları belirli konulardaki problemlerin çözümüne yönelik olarak programlama dillerinden biri ile yazılmış programlardır Örneğin; Office programları(word,excel,powerpoint vs.), photoshop, winamp, flash, oyunlar, antivirüs programları vs. Programlama Dilleri Uygulama yazılımlarının ve işletim sistemlerinin yazılması, oluşturulması için kullanılan programlardır. Örnek: Java, Delphi, Pascal, C++,Visual Basic vs. 28
Kullanım Haklarına Göre Yazılım Çeşitleri Lisanslı Yazılım: Kullanabilmek için lisans hakkının satın alınması gereken programlardır.örnek:office Programları,Windows Xp vs. Demo Yazılım: Tanıtım amaçlı bir süreliğine (30 gün,15 gün vs) ücretsiz kullanılabilen, süre bitiminde lisans hakları satın alınmak koşuluyla kullanılabilen yazılım türüdür. Çeşitli antivirüs programları Freeware (Bedava) Yazılımlar: Kullanıcıdan ücret talep etmeksizin cd, disket, internet vasıtasıyla dağıtılarak kullanılan programlardır. Örnek: Msn, Winrar.. 29