ANNE BABA TUTUMLARI VE ÇOCUGUN GELĠġĠMĠNE ETKĠLERĠ
Çocuk eğitiminde En etkili anne baba tutumu hangisidir? Çocuklarımıza farklı durumlarda nasıl davranacağımızı bilemiyoruz. Acaba hoşumuza gitmeyen, yapmamaları gereken davranışları yaptıklarında otoriter olup, sert bir tavır mı sergilemeliyiz, yoksa her zaman yumuşak ve hoşgörülü mü olmalıyız?
Anne baba tutumlarının en belirgin iki özelliği vardır: 1)Duygusal ilişki boyutu 2)Denetim boyutudur.
Çocuklarımıza karşı uzak, mesafeli davranıp aynı zamanda onları bağımlı kılabiliriz:
Mesafesiz, yakın ama bağımlı kılıcı tutum:
Mesafeli, uzak davranılır ancak çocuklara özerklik verilebilir:
Mesafesiz, yakın olup yaşa uygun özerklik verilebilir:
ACABA BİZ HANGİ TUTUMU SERGİLİYORUZ?
OLUMSUZ ANNE-BABA TUTUMLARI AġIRI BASKICI VE OTORĠTER ANNE-BABA TUTUMU Ailede katı bir disiplin anlayışı ve baskıcı bir tutum vardır. Çocuktan ailenin kuralarına koşulsuz uyulması beklenir Aile içinde korku hakimdir ve çocuk korku ile büyür.
OTORİTER BASKICI PATRON Çocuklarını kontrol etmeye odaklıdırlar Çocukların ne yapması gerektiğini söylerler, yapmazlarsa cezalandırırlar. Çocukların kendilerinden daha iyi olmasını da kaldıramazlar. Hataları hemen yüze vururlar. Çocuklarına sürekli yeterince iyi değilsin derler. Mükemmeliyetçiler için, daha iyisi olma adına her şey feda edilebilir.
OTORİTER VE BASKICI ANNE BABA TUTUMU SONUCUNDA: Kendine olan güvenini yitirir. Davranış bozuklukları sıklıkla görülür. Sık sık hastalık ifadeleri görülür; baş ağrısı, mide bulantısı, karın ağrısı. Her an ceza görmek endişesi ile yalan söyleme eğilimi vardır. İleriki yaşamlarında olumsuz ve itaatsiz davranışlar gösteren veya pısırık, otorite karşısında sinen, kendi duygu ve düşüncelerini ifade edemeyen bir kişilik geliştirirler. Yeniliklere açık değillerdir. Yeni şeyler üretemezler.
AġIRI HOġGÖRÜLÜ TUTUM Çocuk merkezci aile, orta yaşın üzerinde çocuk sahibi olan ailelerde ya da kalabalık yetişkin grubu içinde tek çocuk bulunan ailelerde sıklıkla rastlanır. Böyle bir ortamda çocuk, söz sahibi tek kişidir ve onun isteklerine hemen uyulur.
AġIRI HOġGÖRÜLÜ TUTUM SONUCUNDA: Çocuk söz sahibi tek kişidir. Onun isteklerine hemen uyulur. Abartılı sevgi sonucu doyumsuz bir birey oluşur. Anne baba her isteğine evet demekle bu doyumsuzluğu gidereceğini zanneder. Ağlayarak,sızlanarak veya tepinerek istediklerini aldırırlar. Çocuk ile toplum arasında önemli iletişim problemleri ortaya çıkar. Okuldaki kurallar karşısında hayal kırıklığına uğrar. Okula kolay adapte olamaz.
TUTARSIZ VE KARARSIZ TUTUM Anne babaların dengesiz ve kararsız tutumu, çocuğun eğitimini ve gelişimini olumsuz yönde etkiler. Bu tutarsızlık, anne baba arasındaki görüş ayrılıkları şeklinde olabileceği gibi, anne veya babanın değişik davranışları biçiminde de görülebilir. Anne baba arasındaki tutarlılık Ev dışındaki kişi ve ortamların tutarlılığı Anne ve babanın kendi içindeki tutarlılık
TUTARSIZ VE KARARSIZ TUTUM SONUCUNDA: Çocuk çatışma yaşar. Kararsızlık içindedir. Eğitimini ve gelişimini olumsuz yönde etkiler. Anne-babaya ve çevredeki insanlara güven duymazlar.
KORUYUCU TUTUM Çocuk tıpkı bir cam fanus içindeymişçesine koruma altındadırlar. Anne baba çocuğun başına kötü şeyler gelir veya yorulur düşüncesi ile kendi başına bir şeyler yapmasına izin vermezler.
Anne baba çocuğun her davranıģına müdahale eder, Sürekli çocuğa yaģından daha küçükmüģ gibi muamele edilir Aile aģırı koruyucu ve vericidir. Çocuğun kendini tanımasını ve yapabileceklerini fark etmesini engelleyen bir anne-baba tutumudur. Çocuğun bireyselleģme çabalarını engelleyen bir tutumdur.
AŞIRI KORUYUCU HİZMETÇİ Çocuklarına özel hizmet sunarak onlara yüz verirler. Çocukların yapabilecekleri şeyleri onların yerine yaparlar. Başkalarını mutlu etmek için kendilerini boş verirler. HADĠS: AHĠRZAMANDA ANNE BABALAR EFENDĠLERĠNĠ YETĠġTĠRECEKLER.
KORUYUCU TUTUM SONUCUNDA: Her zaman birilerine bağımlılık hisseder. Kendine güven duygusu zayıflar. Duygusal kırıklıklar yaşar. Yalnız başına iş yapamaz. Girişimci ve sosyal bir kişi olamaz.
ĠLGĠSĠZ VE KAYGISIZ TUTUM (REDDEDĠCĠ TUTUM) İlgisiz ve kaygısız tutum, şu şekillerde oluşur. -çocuk ya istenmeden dünyaya gelmiştir -yada beklentilere uygun doğmamıştır. Bunlar sonucunda özellikle küçük yaşlarda en fazla gereksinimi olan sevgiden yoksun kalmaktadır.
İLGİSİZ VE KAYGISIZ TUTUM SONUCUNDA: Kendini değersiz görür. Duygusal olarak istismar edildiğini düşünür. Öğretmenine, arkadaşlarına veya çevresindeki eşyalara zarar verir. Saldırganlık eğilimlerini çevreye yöneltir. Sözlü iletişim yetersizliğinden dolayı dil gelişiminde gecikme, konuşma bozuklukları ortaya çıkabilir.
GÜVEN VERĠCĠ, DESTEKLEYĠCĠ VE HOġGÖRÜLÜ TUTUM Anne babanın çocuklarına karşı hoşgörü sahibi olmaları, onları desteklemeleri, çocuklarının bazı sınırlar içinde istediklerini, diledikleri biçimde gerçekleştirmelerine izin vermeleri Demokratik anne baba tutumunu ifade eder.
GÜVEN VERİCİ, DESTEKLEYİCİ VE HOŞGÖRÜLÜ TUTUM SONUCUNDA: Kabul edildiğini ve onaylandığını hisseder. Özgüven kazanır. Üretken olur. Sosyal bir birey olarak yetişir. Sevgi ve teşvik görür. Kendi kendine kararlar alır. Sonuçlarını kabullenir. Sorumluluk bilinci artar.
SAĞLIKSIZ AĠLEDE GĠZLĠ KURALLAR: 1.Denetleme 2.Mükemmeliyetçilik 3.Suçlama 4.KonuĢmanın yasak olması 5.Küskünlük ve kırgınlıkların sürdürülmesi 6.Kimseye güvenmeme
KORUNMASI GEREKEN BEġ TEMEL ÖZGÜRLÜK; 1.Kendi düģündüğünü olduğu gibi ifade edebilme özgürlüğü, 2.Kendi duygularını olduğu gibi ifade edebilme özgürlüğü, 3.Kendi arzularına göre bir Ģeyi isteme ya da reddetme özgürlüğü, 4.Olmak istediği yönde geliģerek kendi özünü gerçekleģtirme özgürlüğü,
ANNE BABALARA TAVSĠYELER 1-Ondan yapamayacağı şeyler istemeyin, 2-Yaşına uygun yapabileceği görevler verin, 3-Başarılı olmuş kişileri ona sevdirin ve örnek gösterin, 4-Kendine güvenmesini sağlayın, 5-Okul arkadaşları ile iyi ilişkiler kurmasını sağlayın, 6-Gelişimine uygun görevler vererek sorumluluk duygusunu geliştirmeye çalışın.
Çocuklarınız sizin çocuklarınız değildir, Onlar kendini özleyen yaşamın oğulları ve kızlarıdır. Onlar sizin aracılığınızla gelirler ama sizden gelmezler. Sizinledirler ama size ait değildirler. Onlara sevginizi verebilirsiniz, ama düşüncelerinizi asla vermeyin; çünkü onların düşünceleri vardır. Onların bedenlerini eve koyun, ama ruhlarını hapsetmeyin; çünkü onların canları, rüyanızda dahi ziyaret edemeyeceğiniz yarının evinde oturmaktadır. Onlar gibi olmaya çalışabiliriz ama, onları kendiniz gibi yapmaya uğraşmayın.