bir belge Yerel Yönetim Metinleri XXII Osmanlı Vilayet Tapu Mesalihi Hakkında' Bir Talimat Cenk Reyhan " Osmanlı toprak sistemi hakkında genel goruşe göre; Tanzimat Fermanı'nın ilanı ile klasik dönem mirı toprak sistemi kaldırılmıştır. Bu dönemde diğer alanlarda da başlayan bir takım düzenlemelerle birlikte mirı arazinin miras ve tasarrufu konularında da bir takım yeni nizamlar kabul edilmiştir. Daha önce çıkarılanlara ek olarak kabul edilen nizamnameler şunlardır; 7 cemaziye'l-ula 126311847; 14 cemaziye'l-ula 126311847; 5 cemaziye'l-ahir 1263/1867 ve eva-hir-i cemaziye'l-ula 127411858; Ramazan 1274/ ı 848. Bu nizamnamelerle miras yolu ile intikal ve t'lsarruf etme şekli bakımından mirı arazi yapısı özel mülk araziye yaklaşmıştır. Özellikle şevval 127411858 tarihli arazi kanunu mir! arazi-nin hukuki durumunu köklü bir şekilde değiştirmiş ve mirasla intikal ve tasarruf konularında kabul ettiği esaslarla mir! araziden mülk araziye geçişi hızlandırmıştır. 2 1284 tarihli tevsi-i intikal kanununun mukaddimesinde muamelatı kolaylaştırmak, ziraatı geliştirmek, umumı ve ferdı serveti arttırmak için mirasla intikal derecelerinin genişletildiği belirtilmektedir. 130611888 tarihli iradede ise mir! arazinin mül k arazi gibi ölünceye kadar bakmak şartıyla ferağına müsaade edilmiştir. 132811910 tarihli bir kanunla mirasla intikal hakkı genişletilmiş ve aynı yıl mirı arazi ipotek edilebilmesi kabul edilmiştir. 1329/191 i tarihli muvakkat kanun ile mutasarrıfın fıill ve Iıukuki tasarrufu ile ilgili sınırlamalar kaldırılmıştır. 1 Düstur, i. Tertip, Cilt 2. s. 61-69. < Ankara Üniversitesi. Dil ve Tarih-Coğrarya Fakültesi. Tarih Bölümü Doktora Öğrencisi. 2 Halil Cin. Osmanlı Toprak Düzeni ve Bu Düzenin Bozulması. Ankara 1978. s. 544-552'den özetlenmiştir. Ayrıca Osmanlı mir! toprak r~iimil1in değiştirmede asıl dönüm noktası olan 1278 (1858) tarihli arazi kamınu ve bunun tahlili için bakınız Ömer Uitfi Bafkan: Türk Toprak Hukuku Tarihinde Tanzimat ve i 2741l 858 TJrihli Amzi KanunnJınesL Türkiye'de Toprak Meselesi. İstanbul 1980 (içinde). s. 291-375. Ça,?f;daş rcre/ Yönetim/er, Ci/I 9 Sayı 3 Tenmili:: 2000, s. /23-J30.
124 Çağdaş Yerel Yönelimler. 9 (3) Temfl1l1::' 2f)Of) ı 341 /1922 tarih ve 552 sayılı kanunla mırı arazının esas özelliklerinden olan öşür kaldırılıp yerine vergiye çevrilmiştir. 837 sayılı kanunla ise yine miri arazinin en belirgin özelliklerinden olan, arazinin boş bırakılmasıyla ımıh-iul olacağına ve mutasarnfından geri alınacağına dair arazi kanununun 68. maddesi ile bununla ilgili diğer hükümler kal-dırılmış, böylece artık ismen mir! olan arazi. fiilen özel mülk haline getirilmiştir. 1926 tarihli Türk Medeni Kanunu ile tek tip arazi ve hu arazide mutlak mülkiyet kabul edilmiştir. Böylece eskiden olduğundan farklı olarak araziyi mülkiyet ve tasarruf olarak ikiye ayırmıştır. Devlet artık araziyi mülkiyet hak-kına dayanarak geri alamaz. Aşağıda bu süreç içinde fi 5 sefer sene 1288 ; fi 13 nisan sene 1287 tarihli bir dizi nizamname ve talimatdan 'Tapu Mesalihi Hakkında Talimat" yayınlıyonım. Diğerleri "Tahsildarlar Hakkında Nizamname", "Büdce Nizamnamesi" ve "Vilayetin Masarifi Umumiyyesi hakkında Talimat"dır ki; bundan sonraki sayılarda bunları çevireceğim. Tapu Mesalihi Hakkında Talimatdır Birinci Madde: Vilayetlerin havi oldığı sancakların her birinde arazi tahririnin hıtamına degin bir nefer arazi memurıyla maiyyetinde ikişer ve icabına göre üçer kaıih ve kazaların her birinde birer tapu katibi olub ınerkez-i vilıiyetde bunların cümlesine merci olmak üzere defterhane-i hakan! müdirligi unvanıyla bir memur ve birde muavini olacak ve her sancak mesalihi iç ün birer nefer itibarıyla yedi nefer katibden mürekkeh bir kalem olarak işbu kalem müdir maiyyetinde bulunacakdır ve kazalar katibleri res-i sancak arazi memırına ve anlar dahi merkez-i vilayetdc hulunan tapu idaresine müraacat idecegi gibi defterhane-i hakan! emaneti hehiyyesine karşu kfiffe-i mesuliyyet dahi işbu idareye aid olacakdır. İkinci A1adde: Arazi hakkındaki muamelat fi 7 Ramazan sene 1274 tarihiyle neşr ve ilan buyrulan Arazi Kanunname-İ Humayunu ahkamına tatbiken icra olunacağı gibi usul ve kaide-i kalemiyye ve tahririyyesi dahi ri 8 Cemaziyelahiri sene ı 275 ve fi 15 Şaban sene 1276 tarihiyle vaz ve tesis huyurulan nizumname ve tarifname müeddaları üzere riiyet ve ifa kılınacak ise de vilayetin usul-ı cedide-i mevzuası iktizasınca bazı mevadın izahı lazım gelmişdir. Şöyle ki tapu senedi virilecek olan ve virilmek lazım gcjan arazi aksam-ı mütenevviaya münkasım olub bunun birincisi ferağ ve intikal içün viri lecek senedat ve ımıhım veya mektum arazi zuhurunda iktiza iden muamelat olmağla ve bunlar hakkında lazım gelan muammelat-ı nizanıiyye kanunname-i humayun ve nizamnamc ve talimname ve ol babda olan evamir-i seniyyede ITIlıfassalan münderic bulunmağla anların ahkamına tatbiken icabatının icrası ve ikinci nevi araziye mutasarnf olanların bazıları yedinde usul-ı atika üzere ınültezil1l veya muhassıl taraflarından virilmiş seııedat olub sıhhatleri tahakkuk eyledigi halde bunların tebdiliyle ve yediııde hiç senedi olmayubda on seneden benı bir kimsenin sabanı altıııda olmasından tolayı hakk-ı kararı sabit olan yerlerin dahi tasdikiyle Illüceddedcıı tapu senedieri virilmek kanunname-i humayun ahkamı iktizasından olarak vaka buda höyle olmak lazım gelür isede bazı mahallerde mültezim veya muhassıl nanıına bir takım ınechul vc musanna mühürlerle senedler ihraz olunmakda ve bazı kimseler dahi clinde olan araziye mücerred on sene tasarrufunda kaldığını dava cyledigi halde tasdik idilmekde oluh
Bir Belge 125 halbuki hükm-i nizam ve kanun bu makule senedatın sıhhati tebeyyün ve tahahkuk eylemek ve kezalik arazinin sübut-ı hakkk-ı kararı on sene ale 'd-devam bir adamın ziraat ve hırasetine münhasır olmak şartıyla meşrut oluh yohsa bir adamın hiç eküh biçmedigi ve sürmedigi veyahud yalnız bir veya iki defa zer iderek sair vakt muattal bırakdığı araziye tasarrufu on seneden ziyade bile olsa hak k-ı kararı kazanmış olmayacağından bunun tedkikatına dikkat idilmesi ve üçüncisi arazi-i mevaıdan muhacirine terk ve tahsis olunacaklardan ve hir kasaını veya hir köy alıalisine ihtitahen tahsis olunan baltalıklardan veya bir çiftlik sahibine ıemliken tahsis buyurulmıış olan veyahud hir vakfa merhut oldığı mütehakkık bulunan korı 've ormanıardan maada devletce lüzumı olmayan arazi ve korı ve cjhal-i mühaha olub bunlarııı dahi bend-i atide beyan olunacak kaide üzere bi 't-tahkik icra-yı tefviz ve ihalesi arazi memurlarıııın vezaifi asliyyesi aldığına ve bazı yerlerde mücerreh oldığı üzere tarla ve arazinin hudud ve sınurı ifade-i mücerrede üzerine zabt ve terkim olunmasıyla nice müşkulat talıaddüs itmekde bulunmuş idügüne binaen her sancağın havi oldığı kazaların kura be-kura kaffe-j arazisi tahkjk olunarak usul ve kaideye ve nefsi.l' I-emre muvafık sened ibraz olunanlardan maadası tahrir olunarak balada muharrer üç neviden kalıgısll1a dahil ise o nevi hakkında mukarrer olan usule tatbiken iktizası icra kılınacakdır. Üçiincü Madde: Bend-i sabıkta beyan olundığı veciıle arazi-i mevat üzerinde oluh satılması lazım gelan korılar ve kimsenin uhdesinde olmayarak veya meradan fazla olarak tefvizi iktiza iden arazi her kangı kaza dahilinde ise o kazanın meclis-i idaresine haber virilerek şu karar iktizasınca tefviz ve ihalesi iktiza iden yerlerden oldığı lahahkıık itdikden sonra o makule arazi veya korı ve ormanlar birkaç neve taksim ve Iıer yerin şeref ve mevki ve münasebetine göre fıyatlar tayin kılınarak ve arazi ve korıya ihtiyacı olan ve talebi bulunan kimselere ihbar-ı keyfiyyet olunarak parça parça ve dönüm hesabıyla meclis i kazada hi'l-müzayede hedeli takarrür itdikden sonra tdviz ve ihalesi icra kılınmak ve bu makule korı ve ormanıarın mevki ve şerefine göre beher dönüm içün senevı on veya yigirmi para hesabıyla başkaca bedel-i öşür takdir olunarak ita kılınacak senedine mikdarı işaret ve terkim idilmek ve bazı orman olnıağa kabil olmayan ve lüzumundan zaid bulunan çalılık ve pür-nallıkların yeniden tarla küşadına ruhsat itasına müceddeden sened virülür isede ekser yerlerde ormanın nedreti cihcdle öyle yerlerde ve ormana ziyade ihtiyacı bulunan bazı ovalarda mevcud çalılıkların orman heyetine girmesi içün tarla idilmesine kat'n ruhsat virilmcycrek () makulelel'in bi'l-muhafaza yetişdirilmesi içün ehven hedel ilc korı olarak talebine tefvizi icra olunmak mukarrer olmağın bu babda iktiza iden tedkikate pek aşurı itina kılınması ve bunların içinde dahi mirice muhavazası elzem olub olmayanlarının tefriki cheının ve şart-ı azamı oldığından ve bu dahi mahallince iktizasına ve cesanıet ve ehemmiyetiııe göre malum olacağı gibi şayed tereddüd ve iştibalı olunur ise anın dahi beyan-ı keyfıyyetiyle merkezden istizanı lazım geleceginden buralara dahi dikkat olunması menıurin-i muma-ileyhimin vezaifi mahsusaları cümlesindedil Dördüncü Madde: Balada beyan olundığı vehcle her kazada olan karyeler arazisinin birer birer yoklamasıyla tefviz olunacak ve satılacak ve sened virilecek arazinin meydana çıkarılması kazalar tapu katihlerinin bizzat k(iylere azinıelle icra-yı tedkikaı eylemesine mütevakkıf bulundığından kazalarda olan tapu katihleri gerek mukaddema tahrir olunmuş olan gerek olunmayan köylere azinıetle ihtiyar meclislerini ıoplayuh anların yanında herkesin tapu senedatına müraacal iderek ve mümkün oldığı mertebe
126 Çağdaş Yerel Yönetimler, 9 (3). TemnlU= 2fJ(}(} senedat ile araziyi tatbik eyleyerek mektumat veya mahlulatını veyahud her muceh-i kanun tasarruflarının tasdikiyle müceddeden sened itası lazım gelecek olanlarını tayin eyledikden ve satılması iktiza iden arazi ve korı var ise anların dahi mikdar-ı sahihini meydana çıkardıktan sonra çünkü bend-i sabıkda hi' I-müzayede fiiruhtı gösterilan korı ve arazi-i sairenin müzayedesi kararı kaza meclis-i idaresinde olmak ve eger başlu ve külliyelü yani birkaç yüz dönümden ziyade ve bahası dahi ana göre kıymetlü ise mutlaka res-i liva meclisinde bi' l-müzayede karar bulmak lazım gelerek şu iki halde dahi müzayedenin neticesi bir mazbata ile musaddak olmak icab-ı masıahatdan oldığı misüllü hakk-ı tapu eshabından olanlara tefviz olunacak arazinin takdir-i bedel-i misli dahi yine kaza veya Iİva meclisine mahsus olduğundan ve tapu katiblerinin köylerce icra idecekleri şeyler adi intikalin ve sabit olan hakk-ı kararın tasdiki ve atik senedatın tecdidi maddeleri bulundığından o makule adiyen intikal iden veyahud on seneden mütecaviz bila':'sened bir kimsenin taht-ı ziraatında oluhda kanunen hakk-ı kararı sabit olan veya atik senedatın tecdidi taleb olunan tarla ve çayır ve korı ve sairenin keyfiyyet ve kemmiyyetlerini ve hudud ve s ınur iarı nı köylerde ihtiyar meclislerinin ve sair erbab-ı vukuf ve malumatın şehadet ve ihbarlarıyla tashih ve tayin itmekle beraber nizamına tatbiken cedvelini toldırarak ve harc-ı mutad ve varaka haha ve katibiyyesini dahi sahibine bildirerek tutacağı birer cedvelli deftere seht ve kayd itdikten sonra tekmilinde herkesin tarlasının cihed ve mikdarını ve harc ve katihiyye ve sairesini ihtiyar meclisine cehren kıraatle zirini mühürledecek ve harc vc katibiyye vc varaka baha olarak hcl' kimden kaç guruş alınacak ise mefruğun-iehin ismini ve akçenin mikdarını müheyyen zencir vechle bir pusula yapub li-ecli't-tahsi i muhtara bırakacaktır. Beşinci Madde: Tapu katibi bir köyün böyle defterini yapub ve umum arazisini yazub köyce karar virilenleri ihtiyar meclisine dahi tasdik itdirdikten sonra başka köye mübaşeret olunmaksızın bir tarafdan tanzim olunacak ilim ü haber kaçanlarını heman toldıracakdır ve işbu ilm ü haberlerin altını ibtida tapu katibi mühürleyerek ve hir tarafdan dahi köyce muhtar marifetiyle tahsili mukarı"er olan akçenin tahsiline itina ve icabına göre kaza tahsildarlarından ol kevle memur hirisi irsal ve üsera ile akçe tahsil olunarak vürud itdikçe ilm ü haberleriyle beraber sandık eminine teslim olunarak orada tedkik ve tatbiki icra olundukdan ve tapu kaıihine aid katihiyye te'frik idildikten sonra küsun mal sandığına irad-ı kayd olunacak ve o halde bu akçelerin evvelce toldırılmış olan ilm ü haberleri ve koçanları sandık emini tarafından müdir-i kaza canibinden temhir olunub ilm ü haberler muhtarları marifetiyle eshabına tevzi ve teslim kılınacakdır ve bir ay zarfında ne mikdar hasılat olmuş ise mikdarını mübeyyen mazbatasıyla beraber koçanlar beher mah sancak başına gönderilecekdir ve köylerce karar virilemiyan tapu-yı mis! maddeleriyle bi' I-müzayede satılması iktiza iden korı ve arazi-i saire. dahi kaza meclisinde karar virilecek derecede ise köylüsünden ve haricden talebierinin vesair iktiza idenlerin bir vakt-i muayyenede res-i kazaya celb ile kaidesine tevfiken meclisce icabı bi'i-icra alınacak mazbata mucehince ilm ü haherleri ve muamelat-ı lazimesi yukarıda zikr olunan usule tevfiken ifa idilecekdir. Altmcl.Madde: Kaza tapu katibi bu vehcle köylerde hizzat icra-yı tahkikat ile beraber ilm ü haberler ve koçanları toldırmak ve bir taraftan müzayede ile tefviz olunacak olan ve bedel-i misliyle ihalesi lazım gelan arazi tedkikatıyla uğraşmak lazım gelecegi gibi be her ay bir kazada ne kadar ilm ü haher virildigini ve harc ve varaka baha ne mikdara baliğ olub kazanın kangı ay ruznamçesine irad-ı kayd olundığını ay gayesinde res-i Iiva
Bir Belge 127 tapu memuruna bildirilecekdir. Binaberin kaza tapu katibleri bunların cümlesinin yolunda icra itmek ve tahrirde sürat ve suhulet olmak ve maaş ve masarıfı kendüye aid olan kırkar paradan bir nisbet-i mahsusa veya sureti maktuada tesviyye idijmek üzere tahririni arkası alınıncaya kadar beheme hal maiyyetinde lüzumı mikdar muavin ve katib tedarikine mecburdur. Yedinci Madde: Sancak başlarında bulunacak arazi memurlarının vezaif-i asliyyesi kaza arazi katiblerinin daima harekat ve muamelatına dikkat iderek U III ur.-ı tahririyyeyi nizamına tatbik ile beraber icraatını dahi süratle vücuda getürmek ve arazi-i mahlule ve mektumeyi taharri idlib meydana çıkarmak ve müceddeden satılacak arazi-i mevat ve orman ve korıları icabına göre bizzat görüh ve nıüzayedeye koyuh bedelat-ı hakikiyyesini aramak ve kaza tapu katiblerinin hataları vukuunda veyahud içlerinden uygunsuzları veya işe yaramayanları zuhurunda derhal meclis-i idare-i livaya beyan ile icabını icra itmek ve res-i sancakda her kaza içün cedvelli hir icmal defteri tutuh kazalardan gelan koçanlı ilm-ü haberleri hi't-tedkik maiyyetinde bulunacak muazzaf katibleri marifetiyle icmal defterlerine kayd itdirerek seriyen merkez-i vilayete göndermek ve koçanlı ilm ü haberi tekrnil olmağa ynz tutan kazalara acilen merkezden ilm ü haber celb ve irsal itmek ve hashü't-tahrir tahsilolunacak harc ve varnka hahn ve katibiyyeden tahsil olunmamış paralar var ise bunların sürat-i tahsili emrinde kaza müdirleri ile muhnbere ve mükatche iderek bir akçe bakaya bırakmamak ve kaffe-i ahvalde sancak mutasarrıfı bulunan zat ile müzakere idüb ve müşkülatını andan soruh maslahatına göre iktiza iden şeyleri dahi idare-i merkeziyyeden istizan eylemek hususları isede höyle ahvalin derecatı ve her-vefk-i matlub icraatı memuriyyenin dirayetine göre oldığından balada beyan olunan usul-ı esas vazife ittihaz olunarak bu esasa tatbiken matluhun husulı içün daha ne derece takayyüd ve itina idilmek lazım gelür ise ittihaz ve icrası memurları hakkında muceh-i memduhiyyet olacakdır. Sekizinci Madde: Evkafa merbut ve müteallik olan arazi hakkında iktiza iden muamelat kalemiyye ve tahririyyenin icrası ve anlara mahsus senedatın itası hususları dahi tapu memurlarına ve katihlerine havale olunmak üzere her tasavvur oldığından kararında anın tafsilat ve derecatı hakkında dahi başkaca talimat virilecegi ve şimdiden evkaf arazisi hakkında bir şey yapılmak lazım gelmeyecegi der-kar isede evkafa merhut yerler İçün arazi-i emiriyye ilm ü haheri virilmek ve arazi-i emiriyyeye evkaf muamelesi olunmak memurlarına muceh-i mesuliyyet olacağıııdan ve tapu memurlarının nezdinde olan defter-i icmal-i hakniyyede her birinin nevi ve keyfiyyetleri muharrer ve muayycn idügünden şimdiden icra kılınacak tahrirde bunların tefrik ve temyiz ve tayinine dikkat kılınacaktı r. Dokuzuncu Madde: Merkez-i vilayetde olan tapu kalemi müdir muavinin idaresinde ve cümlesi müdirin taht-ı nezaret ve mesuliyyetinde olmak ve her biri bir sancağa mahsus bulunmak üzere yedi nefer muvazzaf katihle hir nefer evrak mukayyidinden mürekkeh olacak ve sancak memurları intihah ve tayin olundllkca merkezde lazım olan mukayyidi dahi intihab ile tayin kılınacak ve bunların maada ilerücle lüzum göründükce her sancaktan gelan koçanlar mucehince ası tuğralı tapu senedierini toldırmak ve mukabele itmek içün makam-ı vilfiyetden bi'i-istizan başkaca katih istihdam kılınacakdır her sancağın muvazzaf olan katibleri varid olan senedat meyanında nizam ve kaidesine mugayyir bir şey olub olmadığını ibticla tedkik iderek anın mucebince tuğralı senedieri
128 Çağdaş Yerel rönetimler, 9 (3) Temmıı= 200() toldırıldıktan ve mukabelesini dahi icra itdikten sonra takım takım evrakııı aded ve numerosı ve mefruğun-iehin ismi ve cümlesinin yekcinl başkaca matbu olan.iurnal hanelerine geçürilerek zeyli vilayet defter-i hakanı müdirliği tarafından hi't-temhir senedat ve mazbatalarıyla beraber makam-ı vilayetden ha-tahrirat defterhane-i hakaniye irsal olunacakdır. OnuflCU Madde: Gerek merkez-i vilayetde hulunan müdir ve muaviniyle ıapu kalemi ketehe ve mukayyedlerinin ve gerek sancak başlarındaki tapu memurları ve katihlerinin maaşları usul-ı cedide üzere virilecek ilm ü haberlerin varaka balıctsı olan liçer guruşun nıfsıyla kadimi dahil-i vilayetde istihdam olunarak maaşları mal sandıklarından tesviyye ve ifa kılınan ve karşuluk ibkası mukteza-yı irade-i seniyyeden olan mebaliğ-ı malumeden tesviyye olunacak ve mezkcir tapu evrakı ballusının nısf-ı digeri kemakan defterhane-i hakaniye gönderilecek olması cihetiyle defter-i hakanı müd ir ve muavininin talıt-ı nezaretinde ve merkezde bulunacak kefillü evrak mukayyedinin ycd-i hıfz ve idaresinde olarak bir idare sandığı olacak ve bu sal1dıkda varidat ve masari fata mahsus hir yevmiyye defteriyle tahsilat ve medfuatın envai ve m ü fred at 111 i ayru aynı tayin ve irae ider diger birer defterleri tutı lacakd ır. Binaherin kazalarda tapu kaıihleri vesatetleriyle mal sandığına teslim olunan ve oradan res-i liva sandığına gönderilan üçer guruş varaka baha beher mah kaç guruşa baliğ olur ise tapu memurları tarafından sandığa sened itasıyla ahz olunarak ve hunun defterhane-i hakaniye aid altmışar parası tefrik idilerek diger altmışar parasından res-i iivadaki tapu memur ve katibleri maaşları basından ifa olunduktan sonra maada her ne kallır ise merkez tapu kalemine gönderilecek ve varaka bahasının nısfı her-mutad mahallinden toğnca defterhane-i hakaniye irsal olunacakdır. Elviyye vukuhulacak nısf-ı varaka bahasından memurin-i mahalliye maaşları tesviyye olundukdan sonra Hızlası sandık-ı mezkcira teslim kılınacağından işbu hasılatdan dahi merkezce evrak-ı matbua bedeli olarak fiyatı mukarrere üzere matbaaya ifası mukarrer olan mebal iğ ha-sened matbaa idaresine ifa ve müdir ve muavin ve ketebe maaşları ita kılındıkdan sonra maadası ve'l-hasıl mukarrer ve müretteb olan maaşat ve masarifatdan fazlası şuhur-ı afiyye Illasarafına karşuluk olarak tevkif kılınacaktır. Res-i livada varaka bahasının nısfından şelıriyye vukuhulacak hasılat memurin-i muvazzafanın maaşıııa tekabül ve kifayet etmez ise list tarafı ilerüdeki aylar hasılatından alınmak ve merkezce dahi bu usul ve kaideye raiyycı kılınmak lazım geleceginden ve sene gayesinde tapu idare sandığının bir umunı muhasehesi rüyetiyle gerek maaşşat ve nıahsusat-ı atika olarak mah-he-malı ınal sandığından alınan ve gerek varaka babalarının nısfından hasıl olan varidaltlan sene nihayetine değin tesviyye olunmuş olan maaşat ve masarifat ıenzil ve ınahsuh olundukdan sonra fazla varidaı oldığı halde andan dahi elviyye memurları maaş ve masarifaldan tesviyye olunmamış açık masraf bulundığı suretde ita ve ifasıyla üst tarafı merkez-i mal sandığına teslim ve hazine-i celiye irad kaydıyla bir sene varidatının diger seneye nakli caiz olmayacak ve sene gayesinde hade' I-harc ve' I-masraf hızla görinen varidat tesviyye olunmamış ve açık umum maaşat ve masarifaı temamıyla oda maaş olur ise fazla varidat açık maaşların mikdarına hi'n-nisbe taksim ve ita ilc ol senenin hesabıarı kapanacakdır. Onhirinci Madde: Defterhane-i hakaniye gönderilen senedler oraca dahi hade'[-ıeıkik kayd ve temhir olunarak ve muahharan toplanılub gönderilecek ilm li haherlerin vusulüne degin sened olmak üzere memlılır jumali tevkif ve hıfz idi lerek tapu senedatı
Bir Belge 129 halde icabının takımıyla aynen ve içerlerinde nizamsız ve usulüne mübayın sened oldığı tasrihiyle veya tashihiyle anlar dahi maan merkez-i viiayete iade olunacak ve merkezden dahi kaydına bade'l-işare res-i livalara gönderilecekdir. Onikinci Madde: Merkezden res-i livaya iade olunacak mühürlenmiş senedler oraca kaide-i kadimesi vechle cedvelli defterine bi'l-işare heman mensub oldığı kazaya gönderilüb kazada bulunan arazi katibi marifet ve vesatetiyle seriyen ve meccanen eshabına bi'l-ita evvelce verilmiş olan koçan ilm ü haherleri ahz olunarak ris-i livaya gönderi lecekdi r. Onüçüncü Madde: Arazi memurları ve kaza tapu katibleri bulundukları elviyye ve kaza idare meclislerinde araziye müteallik mevad-ı mezkfıresinde azadan madud olarak azayı saire ile birlikde bede'l-müzakere nihayetinde tanzim kılınacak mazabıt-ı mukteziye memurin-i muma-ileyhim taraflarından dahi mühürlenecekdir. Ondördüncü Madde: Defter-İ hakan. müdiriyle muavinin teftiş ve tahkik-i ahval içiin bir mahale gittigi vakt üç bargir itibarıyla gidecegi mesafeye göre bir sabık bargir ücreti ha kılınmak mukarrer oldığı misüllü sancak arazi memurlarının dahil-i sancakda gidecekleri yerler içün dahi ikişer bargir itibariyle ücreti virilecek ve bu akçeler dahi varaka bahasının nısfından tesviyye kılınarak her defa azimet ve avdet eyledikleri yerlerin mesafesi içün meclislerden alınacak mazbatalar mucebince mahsııbları icra kılınacakdır ve umumen memurin hakkında cari oldığı vechle tapu memurları vardıkları ve gezdikleri yerlerde kaffe-i ihtiyacat ve levazımatını akçesiyle tesviyye itmege bu' kaideye mugayir hareket mi.iceh-i töhmet ve mesuliyyet mecbur oldığından olacakdır. Onbeşinci!t4adde: Merkez-İ tapu kalemiyle sancaklarda bulunan arazi otaları içün suret-i maktuada bir mikdar kağıd bahası tayin olunacak ve senevı hatab bahası ve masarif-i müteferrika olarak her merkez içiin maktuan birer mikdar şey dahi tahsis kılınacak oldığından ve merkez-i tapu kalemine bir otacı dahi tayin olunacağından bu masratlar dahi kezalik varaka bahasının nısfıyla bi't tesviyye hasılı seks,ın iki senesi martından itibaren tapu memurları maaş ve masarif-i sairesi olarak mal sandıklarından bir şey virilmeyecekdir. işbu talimat şimdilik memurların derecat-ı harekatını muarref olub fiiliyatında olacak tecrübe üzerine tadilat icra olundukca merkez-i vilayetden iktizaları işarat-ı resmiyye ile bildirilecektir.
130 Çağdaş Yerel Yönetimler, 9 (3) Temmuz 200f) Kısa Sözlük arazi-i amire - kendisinden her hangi bir şekilde intifa olunan yerler arazi-i mevad-sahipsiz, boş toprak azirnet gitmek bade' I-hare - haredan sonra ba tahrirat - yazı j le behiyye - güzel ber-vefk - uygun olarak bina-berin eehren alenen bundan dolayı cibal-i mübaha kimsenin mülkiyetinde olmayan yerler haraset - çiftçilik hatab - odun ihtitab - odun toplamak iktiza - lazım gelmek hakk-ı karar- on sene bilanıza tasarruf edilen arazi üzerinde takarrür eden malikiyyet hakkı hasb - göre nazara irsal - göndermek, yollamak, ibka salıvermek devamlı, evvelki halinde bırakmak irae - tayin etmek istibah - şüphe etmek li-ecli't-tahsil - tahsil için, okumak için mah-be-mah maan beraber aydan aya mazabıt - kararnameler, tutanaklar mektum - hükümetten gizli tutulan mefruğ başkasına bırakılmış mefrugun-ieh - kendisine birşeyin tasarruf hakkı ve mülkiyeti medfunt memduhiyyet bırakılmış kişi sarfedilmiş, verilmiş paralar sarfedilmiş paranın hesap deftere kaydedildiği kişi makbu Ilük marılul- sahipsiz maaş veya memurluk mirasçısı bulunmayan ve hükümete kalan (miras) muknddeman eskiden muahhercıl - sonradan musaddık mukarrir tasdik eden yerleştiren, anlatan mübeyyen - açıklanan müceddeden - yeniden mütehakkık doğruluğu 011aya çıkan mücerreh - tecrübe edilen musanna usta edilenden çıkmış, süslü, uyduruk müedda eda olunmuş, mana, parçalar mütenevvia - türlü, çeşitli muattal - tatil edilmiş, boş, muma-ileyh bırakılmış ıssız yukarıda belirtilen nedred - azlık, seyreklik kat'a sübut asla, hiçhir vakiı sabit, gerçekleşme (pür-)nal- kamış (dolu) şühur - aylar takayyüd dikkatli davranmak terkim bağlamak, çalışmak, rakam atmak, yazmak tebeyyün - belli olmak, anlaşılmak zaid artan