Çanakkale Deniz Aşıkları Projesi

Çanakkale Deniz Aşıkları Projesi ÇANAKKALE - 2016

KÜNYE ÇANAKKALE ONSEKİZ MART ÜNİVERSİTESİ GRUBU Eğitsel ve Akademik İçerik Geliştirme Takımı Prof. Dr. Dinçay KÖKSAL Genel Kurum Koordinatörü Eğitim Fakültesi Doç. Dr. Bülent GÜVEN Öğretim Tasarımcısı Eğitim Programcısı Eğitim Fakültesi Doç. Dr. Özlem YAYINTAŞ Eğitsel İçerik ve Öğretim Süreçleri Alan Uzmanı Uygulamalı Bilimler Yüksekokulu Prof. Dr. Sebahattin ERGÜN Araştırma ve İçerik Geliştirme Koordinatörü Deniz Bilimleri ve Teknolojisi Fakültesi Doç. Dr. Yeşim BÜYÜKATEŞ Araştırma ve İçerik Geliştirme Deniz Bilimleri ve Teknolojisi Fakültesi Yrd. Doç. Dr. Deniz Anıl ODABAŞI Araştırma ve İçerik Geliştirme Deniz Bilimleri ve Teknolojisi Fakültesi Doç. Dr. Ekrem Şanver ÇELİK Araştırma ve İçerik Geliştirme Deniz Bilimleri ve Teknolojisi Fakültesi Doç. Dr. Adnan AYAZ Araştırma ve İçerik Geliştirme Deniz Bilimleri ve Teknolojisi Fakültesi Yrd. Doç. Dr. Barış ÖZALP Araştırma ve İçerik Geliştirme Deniz Bilimleri ve Teknolojisi Fakültesi Yrd. Doç. Dr. Fatih KANA Eğitsel İçerik ve Ölçme Değerlendirme Koordinatörü, Editör Eğitim Fakültesi Prof. Dr. Mehmet MENDEŞ Ölçme Değerlendirme Uzmanı Ziraat Fakültesi Arş. Gör. Dr. Durmuş ÖZBAŞI Ölçme Değerlendirme Uzmanı Eğitim Fakültesi Öğretim Materyali Geliştirme Takımı Doç Dr. Hülya ÖNAL Yönetmen, Metin ve Storyboard Yazarı İletişim Fakültesi Yrd. Doç Dr. Didem ÇATAL Sanat Yönetmeni Güzel Sanatlar Fakültesi Öğr. Gör. Gökhan AKÇA Görsel Efekt ve Kurgu İletişim Fakültesi Okt. Cumali YAŞAR Görsel Efekt ve Kurgu Eğitim Fakültesi Uzm. Yusuf Mete ELKIRAN Görsel Efekt ve Kurgu Eğitim Fakültesi Müh. Bilal TÜRK Görsel Efekt ve Kurgu Uzaktan Eğitim Merkezi Editörler Mine GÖKNAR Dr. Ayşe Gül GEYİK Dr. Özgür Emek İNANMAZ DENİZTEMİZ Derneği/ TURMEPA Eğitim ve Eğitim Projeleri Bölümü, Genel Müdür Yardımcısı Eğitim ve Eğitim Projeleri Yöneticisi Eğitim ve Eğitim Projeleri Bölümü, Proje Danışmanı Organizasyon Ekibi Şebnem DEYANAT Burak TEKİN Buket AKYÜREK Eğitim ve Eğitim Projeleri Bölümü, Proje Koordinatörü Eğitim ve Eğitim Projeleri Bölümü, Proje Koordinatörü Eğitim ve Eğitim Projeleri Bölümü, Proje Asistanı Ankara Üniversitesi Grubu Yrd. Doç. Dr. Ömer KUTLU Yrd. Doç. Dr. Hatice KUMANDAŞ Uzm. Özge ALTINTAŞ Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Artvin Çoruh Üniversitesi Eğitim Fakültesi Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi

DENİZTEMİZ Derneği/ TURMEPA DenizTemiz Derneği/ TURMEPA, ülkemiz kıyı ve denizlerinin korunmasını ulusal bir öncelik haline getirmek, gelecek kuşaklara temiz denizlerin kucakladığı yaşanabilir bir Türkiye bırakmak amacıyla başlatılmış bir sivil toplum hareketidir. Hayata geçirdiği projelerle gerek ulusal, gerekse uluslararası alanda kamuoyunun yakından tanıdığı DenizTemiz Derneği/ TURMEPA 1994 yılında kurulmuş, yürüttüğü çalışmalarla kısa sürede, Türkiye nin önde gelen deniz odaklı sivil toplum kuruluşu haline gelmiştir. Kurulduğunda 29 üyesi olan DenizTemiz Derneği/ TURMEPA, bugün 350'si kurumsal olmak üzere 1000'e yakın üye ve 5000 gönüllü sayısına ulaşmış bir sivil toplum kuruluşudur. Hopa dan İskenderun a kadar (adalar dahil) 8.333 km'lik kıyı şeridinde, şube ve gönüllü ordusuyla Türkiye nin denizlerini yaşatma çabasını sürdürmektedir. TURMEPA, Bakanlar Kurulu'nca 19.06.2000 tarihinde alınan kararla, kamu yararına çalışan dernek statüsü elde etmiştir. 1995 yılında yayınladığı "Denizleri Koruma Deklerasyonu" ile Birleşmiş Milletler Çevre Programı, International Maritime Organization (IMO-Uluslararası Denizcilik Örgütü), The Club of Rome (ICS-Roma Klubü) ve International Union for Conservation of Nature and Natural Resources (IUCN-Dünya Korunma Birliği) gibi organizasyonların uluslararası platformlarda desteklerini alan TURMEPA, aynı zamanda 2011 yılında uluslararası platformda "Çevre Yönetim Sistemi Belgesi" olarak bilinen ISO 14001 belgesini almaya da hak kazanmıştır. DenizTemiz Derneği/ TURMEPA kurulduğu günden bu yana deniz ve kıyılarımızın korunmasını ulusal bir öncelik haline getirerek gelecek nesillere "kalkınmada sürdürülebilirlik hedefine ulaşmış yaşanabilir bir Türkiye" bırakmak amacıyla çalışmalarını sürdürmektedir. Çalışmaları sırasında TURMEPA ya birçok kuruluş destek vermektedir. Bu proje de baş destekçisi olan Uluslararası Çevre Fonu Mitsui & Co. Ltd. ve yerel destekçisi olan İÇDAŞ'ın katkılarıyla gerçekleştirilmektedir. MITSUI & CO. LTD. 1879 yılında kurulan Mitsui & Co. Ltd. nin misyonu, yeri doldurulamaz dünya insanının hayallerinin gerçekleşebileceği bir gelecek yaratmak için çaba sarfetmektir. Mitsui & Co., Japonya ve diğer deniz aşırı ülkelerde çevresel problemleri birincil önceliği yaparak gelecek nesillere küresel anlamda zengin bir tabiat bırakmak için ilk adımları atmıştır. Mitsui & Co. nun rekabetçi ve yenilikçi tarihi, genişleyen ve değişen dünya ekonomisi içinde, sosyal ortaklıklarla etkinliklerini artırmıştır. Kuruluş temel işlevini, farklı iş bilgilerinden oluşan kapsamlı iş mühendisliği kapasitesiyle birleştirmeyi hedeflemektedir. İlgi alanları; dünya çapındaki müşterilerinin değişik ihtiyaçlarını karşılayan ve katma değerli servisler sağlayan demir ve çelik ürünleri, mineral ve metal kaynakları, altyapı projeleri, bütünleşmiş ulaşım sistemleri, kimyasallar, enerji, gıda kaynakları, gıda ürünleri ve servisleri, tüketici servisleriyle yenileşme ve kurumsal gelişim olmak üzere altı ana iş alanını içerir. Bugün 67 ülke ve bölgede 147 ofiste, yerelde 12 noktada, uluslararası arenada ise 36 sı merkez ofis, 99 u uluslararası ticari katılım olmak üzere toplam 135 noktada çalışmalarına devam etmektedir. İÇDAŞ İÇDAŞ, 1970 yılından bu yana inşaat çeliği ve alaşımlı çelik üreten, üretim kapasitesi itibarıyla Türkiye nin ikinci büyük çelik üreticisidir. İÇDAŞ, üretmenin ülke ekonomisine katkısını ve stratejik önemini kavrayarak, kurulduğu günden beri teknolojisini ve kalitesini sürekli daha ileriye taşımaktadır. Üretiminin büyük bir kısmını ihraç eden İÇDAŞ, ileri teknoloji ve üstün kalite anlayışıyla Türkiye nin modern dünyaya entegrasyonunda önemli rol üstlenmiştir. İÇDAŞ, Çanakkale de bulunan tesislerindeki çelik üretiminin yanı sıra enerji, tersane, lojistik alanlarında da faaliyet göstermekte, grup şirketleriyle birlikte 10.000 e yakın çalışanı bulunmaktadır. İÇDAŞ kurumsal felsefesi, daima insanı, doğayı, çevreyi ön planda tutmaktadır. Bu hassasiyetleri nedeniyle örnek gösterilen üretim tesisleri, ulusal ve uluslararası ödüllere değer bulunmaktadır. İÇDAŞ, sosyal sorumluluk projeleriyle de Çanakkalelilerle gönül paylaşımlarına önem vermektedir. İÇDAŞ, Çanakkale nin güzelliklerinin, tarihi mirasının gelecek nesillere aynı şekilde aktarılması için üzerine düşen görevi yapmaya devam edecektir.

ÇANAKKALE DENİZ AŞIKLARI PROJESİ Projenin Amacı: Türk Boğazları Sistemi'nin önemli bir kolu olan Çanakkale Boğazı'nı insan kaynaklı kirlilikten korumak için alınması gereken önlemlere ve bu doğrultuda bireylerin üzerine düşen görevlere dikkat çekmek. Çanakkale ekosisteminin günümüzdeki durumuyla ilgili kamuoyunu aydınlatmak. Yasak, yanlış ve aşırı avlanma sonunda insanların yaşamlarında oluşan ve/veya oluşabilecek olumsuz etkilere değinip atıkların doğru ve etkili bir şekilde ayrıştırılma yollarını öğreterek temiz ve sağlıklı bir deniz ve kıyı şeridinin turizm sektörüne getireceği olumlu etkiler hakkında kamuoyunun bilgilenmesini sağlamak. Projenin Hedef Kitlesi: I. Denizle İlişkili Meslekler Balıkçılar Kaptanlar Balık satışı yapanlar Turizmciler II. Diğer Gruplar Yerel halk Özel kurum ve kamu kurumu çalışanları Üniversite öğrencileri Yerel esnaf (kasap, seyyar satıcı, bakkal, vb.)

SUNUŞ Projenin Amacı Çanakkale Deniz Aşıkları Projesi'nin amacı, dünyanın önemli boğazları arasında yer alan Çanakkale Boğazı nın geniş halk kesimlerince tanınmasını ve öneminin kavranmasını sağlayarak Çanakkale Boğazı nın korunmasını ulusal bir davranış biçimi haline dönüştürmektir. Bu projeyle belirlenen bölgelerdeki hedef kitlenin (18 yaş üstü yetişkinlerin) dikkatini çekerek Çanakkale Boğazı nın Türk Boğazları Sistemi içerisindeki rolü ve önemini vurgulayıp, eğitim ve etkinliklerle Çanakkale Boğazı nı korumak için farkındalık yaratmak. Projenin bir diğer amacı ise hedef kitlenin bölge konularını dile getirmelerine imkan sağlamaktır. Amaca Ulaşma Süreci Projenin öngördüğü amaca, bu proje için geliştirilen fokus program ile ulaşılacaktır. Fokus program, yetişkinler için yapılandırmacı kurama uygun olarak geliştirilmiştir. Programda dikkat çekici etkinlikler yer almaktadır. Programın öngördüğü amaca ulaşma süreci, "Fark Ediyorum" aşamasıyla başlayacaktır. Ardından "Keşfedici Etkinlikler" ile katılımcılara yeni ufuklar açılmaya çalışılacak, devamında katılımcıların elde ettikleri bilgi ve becerileri "Uygulama Aşaması" ile hayata geçirmeleri sağlanacaktır. Son aşamada ise katılımcıların kendilerine özgü yolla "Sahiplenme"yi sağlayan yapılar oluşturulması temin edilecektir. Proje, farklı yaş ve eğitim düzeylerinde katılımcılara göre hazırlanmıştır. Bu nedenle eğiticinin, eğitim vermeden önce mutlaka dikkat etmesi gereken durumlar vardır. Programın başarısı açısından, özellikle benzer özelliklere sahip bireylerin bir araya getirilmesi ve gruba özel eğitimlerin uygulanması önemlidir. Örneğin; öğretmenler, gençler, balıkçılar, kaptanlar, lokanta sahipleri, farklı özelliklere sahip gruplardır. Çalışma yapılacak grupların benzer özelliklerde olacak biçimde seçilmesi, programın etkinliği üzerinde olumlu rol oynayacaktır. Çalışma gruplarının benzer ve homojen özellik taşımadığı durumlarda ise gruplara özel örnek oluşturmak ve farklı gruplardan bireyleri eğitim çalışmasına olabildiğince eşit düzeyde katmaya çalışmak önemli olacaktır.

İÇİNDEKİLER DenizTemiz Derneği/ TURMEPA Kısa Tarihçesi 05 MITSUI & CO. LTD. Hakkında Kısa Bilgi 05 İÇDAŞ Hakkında 05 Çanakkale Deniz Aşıkları Projesi 06 Sunuş 07 İçindekiler 08 FOKUS Programı 10 TEMALAR VE ÖĞRENME ALANLARI TEMA 1. Su-Hayat ve Sularda Geçiş Alanları Boğazlar 15 Öğrenme Alanı 1: Su-Hayat ve Sularda Geçiş Alanları Boğazlar TEMA 2. Dünyanın Önemli Boğazlarını ve Çanakkale Boğazı nı Tanıyalım 17 Öğrenme Alanı 2: Dünyanın Önemli Boğazlarını ve Çanakkale Boğazı nı Tanıyalım TEMA 3. Biyoçeşitlilik ve Çevre 19 Öğrenme Alanı 3: Biyoçeşitlilik ve Çevre TEMA 4. Çanakkale Boğazı ve Çevresinde Balıkçılık 22 Öğrenme Alanı 4: Çanakkale Boğazı ve Çevresinde Balıkçılık TEMA 5. Benim Kurultayım Bizim Kurultayımız 23 Öğrenme Alanı 5: Benim Kurultayım Bizim Kurultayımız Özet Bilgisi Bunları Biliyor musunuz? 24 GENEL DEĞERLENDİRME TEMA 1. Su-Hayat ve Sularda Geçiş Alanları Boğazlar Özet Bilgisi 28 Öğrenme Alanı 1: Su-Hayat ve Sularda Geçiş Alanları Boğazlar Özet Bilgisi TEMA 2. Dünyanın Önemli Boğazları ve Çanakkale Boğazı nı Tanıyalım Özet Bilgisi, Boğazlar ve Özellikleri, Dünya Boğazları 29 Öğrenme Alanı 2: Dünyanın Önemli Boğazları ve Çanakkale Boğazı nı Tanıyalım Özet Bilgisii Boğazlar ve Özellikleri, Dünya Boğazları TEMA 3. Biyoçeşitlilik ve Çevre Özet Bilgisi 46 Öğrenme Alanı 3: Biyoçeşitlilik TEMA 4. Çanakkale Boğazı ve Çevresinde Balıkçılık Özet Bilgisi 56 Öğrenme Alanı 4: Çanakkale Boğazı ve Çevresinde Balıkçılık Özet Bilgisi TEMA 5. Benim Kurultayım Bizim Kurultayımız Özet Bilgisi 64 Öğrenme Alanı 5: Benim Kurultayım Bizim Kurultayımız Özet Bilgisi Terimler Sözlüğü 66

FOKUS KILAVUZU

DenizTemiz Derneği/ TURMEPA FOKUS PROGRAMI Fokus programı, içinde bulunduğumuz yüzyılın eğitim-öğretim uygulamalarına yön gösteren bağlam içerisinde, öğrenme ve keşfetmeye dayalı zihinsel ve sosyal yapılar oluşturmayı sağlayan uygulamaları kapsamında barındırmaktadır. Bu program sürecinde bireylerin yaşantı içerisinde yer almaları önemlidir. Bireyler yaşantının kendilerinde bıraktığı izleri anımsadığından, gerçeğinden hareketle bireylere programın her aşamasında katılım imkanı tanınmaktadır. Katılım gösteren bireylerde her ön yaşantının farklı izler oluşturduğu da düşünülerek başlangıç noktası olarak yalın, ortak algı oluşturabilecek düzeyde etkinliklere yer verilmiştir. Bu etkinlikler, dikkat çekmeye ve farkındalık oluşturmaya yönelik, temel olarak her tema için ayrı ayrı hazırlanmış olan çeşitli görseller (poster, kartela gibi) kullanılarak sağlanacaktır. Örneğin; "Su ve Hayat" temasıyla ilgili olarak her katılımcının farklı bir yaşantıya sahip olabileceği gerçeğinden hareketle, kelime ilişkilendirme testiyle ön bilgi ve yaşantıları, sahip oldukları mevcut yapılar harekete geçirilerek farkındalık başlatılacaktır. Temel amaç, bireyin farkındalık sonrası keşfedecekleri yeni bilgilerle karşılaşmalarını sağlamak, keşfedilen bu bilgileri kullanma şansı bulabilecekleri uygulama etkinlikleri yaratmaktır. Hemen ardından, transferi sağlanan bilgi ve becerilerin benimsenmesi sağlanarak bu bilgilerin sahiplenilmesi aşamasıyla fokus programı tamamlanır. Sürecin sonunda program, edinilen bilgi ve kazanımlara uygun olarak hazırlanmış ölçme aracıyla değerlendirilecektir. Fokus programı için hazırlanmış temalar ve bu temalarda yer alan etkinlikler, programın sonucunda elde edilmek istenen başarıyı sağlayacak biçimde oluşturulmuştur. Temalar ve etkinlikler, katılımcılara konuyla ilgili temel bilgileri kazandırır. Aynı zamanda katılımcılarda ilgi, merak, olumlu tutum ve değerler de geliştirmeyi hedefler. Ayrıca gerçekleştirilen etkinlikler katılımcıların yaşantılarından örneklerle zenginleştirilerek davranışlarında kalıcılık da sağlamayı amaçlar. Program uygulanırken, katılımcıları olabildiğince eğitim etkinliklerine aktif biçimde dahil etmeye çalışarak program kapsamında öngörülen öğrenme çıktılarına katılımcıların kendilerinin ulaşması beklenmektedir. Programda ele alınan konular temalara göre düzenlenmiştir. Temalar, kendi içinde yer yer aynı konuları biraz daha karmaşık biçimde tekrar ele alan sarmal yapıda düzenlenmiştir. Bu yolla içeriğin tekrar yoluyla pekiştirilmesi de sağlanmış olacaktır. 10

Çanakkale Deniz Aşıkları Projesi 1. Fark Ediyorum Fokus programın ilk aşaması fark ediyorum" basamağıdır. Programın hedef kitlesi olan katılımcıların temalara uygun olarak hazırlanmış olan dikkat çekici poster ve kartelalarla karşılaşmaları ya da kelime ilişkilendirme testi uygulamasıyla farkındalığın başlatılması sağlanmaktadır. Bu aşamada amaç, katılımcıların ön bilgilerini harekete geçirmek, duyusal açıdan uyarılmalarını sağlamaktır. 2. Güzellikleri Keşfediyorum İkinci aşama olan "güzellikleri keşfediyorum" basamağında katılımcılar, temaya ilişkin bilgileri sezgisel şekilde elde edebilecekleri çeşitli etkinliklere katılırlar. Örneğin; "Su ve Hayat" temasında suyun insan yaşamı için önemini keşfetmeye dönük beyin fırtınası etkinliğiyle Sularımız nasıl kirleniyor? sorusunun cevapları katılımcılardan alınır ve bir döner levhaya yazılır. Tüm cevaplar yazıldıktan sonra katılımcılara Sizce bunları yapmalı mıyız? Sizce bunları yapanlar ne tür sorunların oluşmasına neden olurlar? gibi sorular sorulur. Beyin fırtınasıyla katılımcılardan yeni ve farklı cevapların alınması sağlanır. Farklı fikirlerin de ortaya konabileceği bu çalışmayla, bu konularla ilk kez ilgilenen katılımcılar için yeni bilgilerin elde edilmesine ortam yaratılır. Zaman zaman temalara uygun şekilde hazırlanmış olan kısa film ve sunumlarla bu aşama desteklenmektedir. 3. Öğrendiklerimi Uyguluyorum Programın üçüncü aşaması ya da transferin gerçekleştiği "öğrendiklerimi uyguluyorum" basamağında, katılımcıların keşfetme aşamasında elde ettikleri bilgi, ilke ve kuralları kullanabilecekleri, tartışma, metafor üretme, soru turu vb. uygulamalar hayata geçirilmektedir. Bu aşamada amaç, edinilen bilgi ve becerilerin kullanılması yoluyla katılımcılarda yeni şemalar oluşturabilmek ya da mevcut şemaları geliştirmektir. 4. Sahip Çıkıyorum Programın son aşaması olan "sahip çıkıyorum" basamağında, katılımcıların programın diğer aşamalarında edindikleri ve ayrıca kendilerinde önceden var olan nitelikleri bütünleştirecekleri, kendilerine özgü ürünler oluşturacakları etkinliklere katılımları sağlanmaktadır. Katılım sağlarken önerilen uygulamalarsa temaya uygun olarak grup resmi yapma, birlikte slogan üretme, akrostiş yazma, birlikte "boğaz temiz eylem planı" hazırlama şeklindedir. PROGRAMIN SÜRESİ VE UYGULAMA ALANI Program, beş temanın "öğrenme" ve "keşfetme" alanı olarak iki grupta toplanmasıyla altı ilçede 18 yaş üstü yetişkinlerle 30 ar dakikalık iki oturumda gerçekleştirilecek şekilde planlanmıştır. İlk öğrenme alanı "Su-Yaşam ve Sularda Geçiş Alanları Boğazlar" olarak adlandırılmıştır. Birinci öğrenme alanı, ilk üç temanın birleştirilmesiyle oluşturulmuştur. Öğrenme alanı etkinliği toplam 30 dakikada tamamlanacak, kısa bir aradan sonra üç ve dört temanın birleşmesiyle oluşan ikinci öğrenme alanı Biyoçeşitlilik, Kirlilik ve Farkında Olmadıklarımız adlı öğrenme alanı etkinliklerine geçilecektir. Etkinliklere tıpkı işbirliğine dayalı uygulamalarda olduğu gibi her açıdan heterojen özellik gösteren yetişkinler bir arada katılacaklardır. Heterojen yapının en önemli yararı, farklılıklara rağmen birlikte iş görme kazanımının sağlanması ve farklılığın doğal duruma dönüşmesidir. Ayrıca bu tür yapılarda birlikte öğrenme gerçekleşirken her katılımcının iyi olduğu farklı bir yan ortaya çıkabilecektir. Örneğin; boğaz ya da su konusunda daha fazla bilgiye sahip olanlar keşfetme aşamasında önde gidecek gibi gözükse de grup şiiri ya da resmi oluşturma etkinliklerinde, bu özelliği gelişmiş olan diğer bireyler grup etkinliğine farklı yönde katkı getirebilecektir. 11

DenizTemiz Derneği/ TURMEPA PROGRAMIN KAZANIM VE GÖSTERGELERİ Kazanım 1 18 yaş üstü yetişkinlerde çevre konusunda duyarlılık geliştirerek yaşam kaynağı olan suyun niteliğinin daha iyi tanınmasını, en yakınında bulunan su kaynaklarının kirliliğe karşı korunmasını sağlamak. Gösterge: Gerçekleştirilen etkinlikler sonunda katılımcılarda oluşması beklenen nitelikler. 1. Suyun çevre için önemini açıklayıcı konuşmalar yapar. 2. Çevresindeki su kaynakları ve bunların korunması konusunda yapması gerekenleri fark eder. 3. Yaşam kaynağı olan sularımızın ve su kaynaklarımızın daha iyi korunması için önerilerde bulunur. 4. Çevresinde suyu ve su kaynaklarını yanlış kullanan ya da kirletenlere karşı duyarlı olur. Gerekli mercilere başvuru yapmanın yurttaşlık görevi olduğunu önemser. Kazanım 2 18 yaş üstü yetişkinlerin, yaşam alanlarında bulunan Çanakkale Boğazı'nı daha iyi tanımalarını sağlamak ve boğazın özellikleriyle ilgili farkındalık oluşturmak. Gösterge: Gerçekleştirilen etkinlikler sonunda katılımcılarda oluşması beklenen nitelikler. 1. Çanakkale Boğazı nın tanıtıcı özelliklerini kendi cümleleriyle sıralar. 2. Çanakkale Boğazı nın korunması konusunda yapması gerekenleri fark eder. 3. Çanakkale Boğazı nın daha iyi korunmasına yönelik önerilerde bulunur. 4. Çanakkale Boğazı nı kirletenlere karşı duyarlı olup gerekli demokratik tepkileri gösterir. 5. Çanakkale Boğazı nın dünyada bulunan diğer boğazlardan farkını ve önemini fark eder. Kazanım 3 18 yaş üstü yetişkinlerde biyoçeşitlilik konusunda farkındalık oluşturarak, yaşam için son derece önemli olan canlı türlerini daha iyi tanımak nesli tehlike altında olan canlıların tanınması ve korunması hususunda duyarlılık geliştirmek. Gösterge: Gerçekleştirilen etkinlikler sonunda katılımcılarda oluşması beklenen nitelikler. 1. Biyoçeşitlilik kavramını açıklar. 2. Çevresindeki canlı türlerinin korunması konusunda yapması gerekenleri fark eder. 3. Çanakkale Boğazı nda yaşayan ve nesli tehlike altında bulunan türleri tanır. 4. Çanakkale Boğazı nda yaşayan ve nesli tehlike altında bulunan türlerin korunmasına yönelik önerilerde bulunur. Kazanım 4 18 yaş üstü yetişkinlerde çevre konusunda duyarlılık geliştirerek sürdürülebilir çevre anlayışının yaygınlaştırılmasını sağlamak. Gösterge: Gerçekleştirilen etkinlikler sonunda katılımcılarda oluşması beklenen nitelikler. 1. "Sürdürülebilir çevre" kavramını tanır ve kavrama ilişkin görüşlerini açıklar. 2. Çevre ve korunması konusunda yapması gerekenleri fark eder. 3. Çevre kirliliğinin ve özellikle su kirliliğinin olumsuz etkilerini fark ederek çevre kirliliğine yol açan durumlara karşı duyarlılık gösterir. 4. Çevre ve korunması konusunda hukuksal ve yönetsel düzenlemelerin farkına varır, hukuksal ve yönetsel anlamda yapılması gerekenlerin nasıl uygulanabileceği hususunda alternatif görüş oluşturur. Kazanım 5 18 yaş üstü yetişkinlerde su ürünleri avcılığı ve türlerini tanıyıp avcılık konusunda yaşanan problemlere karşı duyarlılık geliştirerek doğru avlanma 12

Çanakkale Deniz Aşıkları Projesi stratejileri kazandırmak. Gösterge: Gerçekleştirilen etkinlikler sonunda katılımcılarda oluşması beklenen nitelikler. 1. Su ürünleri avcılığı kavramını açıklar. 2. Kurallara uygun avlanma konusunda yapılması gerekenleri fark eder. 3. Çanakkale Boğazı nda yaşayan balık türlerini tanır. Kazanım 6 18 yaş üstü yetişkinlerde çevre konusunda duyarlılık oluşturmak, genel kültür düzeylerini geliştirerek çeşitli platformlarda sözlü ya da yazılı paylaşımda bulunmalarını sağlamak. Gösterge: Gerçekleştirilen etkinlikler sonunda katılımcılarda oluşması beklenen nitelikler. 1. Çevre ve çevrenin sürdürülebilir özellikleri hakkında yeni edindiği bilgileri kongre ortamında sözlü olarak paylaşır. 2. Çevre kirliliğini önleme konusunda sarf ettiği çabaları sözlü ya da yazılı olarak paylaşır. 3. Çanakkale Boğazı nın deniz ve kıyı alanlarını korumak için yapılması gerekenlerle ilgili önerilerini kongre ortamında seslendirir. EĞİTMENLER İÇİN BİLGİLENDİRME NOTU Fokus programı uygulanırken sırasıyla aşağıdaki noktalara dikkat edilmelidir: Eğitimi gerçekleştireceğiniz mekanın yetkili ya da sorumlu kişisinden izin alınız. 1. Eğitim sorumlusu olarak kendinizi ve TURMEPA yı tanıtınız. 2. Eğitim öncesinde, eğitim verilecek ortamın düzenlemesini takip ederek ortamı herkesin sizi rahatlıkla görebileceği, konuştuklarınızı işitebileceği bir şekilde hazırlayınız. Eğitim salonunu U ya da V biçiminde düzenleyerek eğitime katılan kişilerle yüz yüze olmayı sağlayınız. 3. Eğitim sorumlusu olarak grubun özelliklerini tanıyınız, kullanacağınız sözlerde seslenme (hitap) biçiminizde ve beden dilinizde nezaket kurallarına dikkat ediniz. 4. Eğitim öncesi belirlenen hedef kitle ve mekana uygun tüm ekipmanları kontrol ve tedarik ediniz. 5. Eğitim sorumlusunun belirlenen hedef kitleye uygun mekanın özelliklerini gözeterek eğitim içeriğindeki temalar vasıtasıyla grubu nasıl yöneteceğini ve nasıl bir eğitim düzeni kurulması gerektiğini eğitim setinden çalışınız. 6. Eğitim sırasında zorlayıcı ve emir kipi içeren ifadelerden kaçınınız. "Birlikte yapabilir miyiz?", "Ne dersiniz?" gibi öneri sözcükleri ve cümlelerini tercih ediniz. 7. Eğitim sırasında sorusu olanlara kısa anlaşılır cevaplarla eğitimin süresini de dikkate alacak şekilde karşılık veriniz, tartışmaya girmeyiniz. 8. Eğitim sırasında ortaya çıkan sahiplenme ürünlerini ve yine katılımcıların birlikte ürettikleri eğitim materyallerini kayıt altına alarak dosyanızda saklayınız. 9. Uygulamanın gerçekleşeceği alan bir kahvehane ya da açık bir alan ise daha çok kartelayla farkındalık sağlayınız. 10. Eğitim sürecinin sonunda gönüllü katılımcılardan "Benim Kurultayım-Bizim Kurultayımız" için kendileriyle irtibata geçebileceğiniz iletişim bilgilerini almayı unutmayınız. 11. Gönüllü katılımcılara, "Benim Kurultayım-Bizim Kurultayımız" etkinliği için yapmaları gereken hazırlıkları ilgi duydukları konular kapsamında sürdürmeleri için kendileriyle irtibata geçileceğini bildiriniz. 12. Etkinlik bitiminde teşekkür ederek "Benim Kurultayım-Bizim Kurultayımız" için randevu vermeyi unutmayınız. 13

DenizTemiz Derneği/ TURMEPA HEDEF GRUP İŞLENECEK TEMALAR Kaptanlar Tema 1 Tema 3 Tema 4 Tema 5 Balıkçılar Tema 1 Tema 2 Tema 3 (Çevre) Tema 5 Balık Satışı Yapanlar Tema 1 Tema 2 Tema 3 (Çevre) Tema 5 Turizm Tesisi Sahipleri ve Çalışanları Tema 3 Tema 4 Tema 5 Üniversite Öğrencileri Hepsi Hepsi Hepsi Hepsi Hepsi Özel ve Kamu Kurum Çalışanları Hepsi Hepsi Hepsi Hepsi Hepsi Yerel Halk Hepsi Hepsi Hepsi Hepsi Hepsi Yerel Esnaf (Kasap, Seyyar Satıcı, Bakkal ) Hepsi Hepsi Hepsi Hepsi Hepsi 14

Çanakkale Deniz Aşıkları Projesi ÖĞRENME ALANI 1 Su-Hayat ve Sularda Geçiş Alanları Boğazlar TEMA1 SU-HAYAT VE SULARDA GEÇİŞ ALANLARI BOĞAZLAR KAZANIM 18 yaş üstü yetişkinlerde çevre konusunda duyarlılık geliştirerek, yaşam kaynağı olan suyun niteliğinin daha iyi tanınmasını, en yakınında bulunan su kaynaklarının kirliliğe karşı korunmasını sağlamak. NOT Eğitmenler için bilgilendirme notunu dikkate alarak eğitime başlayınız. FOKUS UYGULAMALARI 1. Aşama/FARK EDİYORUM Suyun yaşamsal önemine dikkat çekici kartela ve temaya uygun olarak hazırlanmış olan poster 1 ile yetişkinlerin karşılaşmalarını sağlayınız. Bu karşılaşma, program öncesi yerel yönetimlerden destek alınarak yürüyüş alanlarına yerleştirilmiş dikkat çekici yer ilanları, reklam panoları ya da mobil ekranlarla da sağlanmalıdır. Uygulamanın gerçekleşeceği yer bir kahvehane ya da açık bir yerse daha çok kartelayla farkındalık sağlanmalıdır. 2. Aşama/GÜZELLİKLERİ KEŞFEDİYORUM Katılımcıların suyun yaşamsal önemini keşfetmelerini sağlayacak beyin fırtınası etkinliğine katılmaları sağlanmalı, Sularımızı temiz tutmak için ne yapmalıyız? sorusuna cevap vermeleri istenmelidir. Birkaç dakika süreyle katılımcıların verdikleri cevapların tamamı döner levhaya yazılmalı ve ardından Sizce bu şekilde davranırsak ne tür sonuçlar ortaya çıkabilir? sorusu sorularak cevaplar alınmalıdır. Ardından katılımcıların yeni bilgiler keşfetmesini sağlayacak powerpoint sunumuna geçilmelidir. Uygulama alanımızın kahvehane ya da bir açık alan olması durumunda powerpoint sunumlarında dinleyici notları kullanılabilir. 3. Aşama/ÖĞRENDİKLERİMİ UYGULUYORUM Katılımcıların, suyun yaşamsal önemi ve onu korumak için üzerlerine düşen görevler hakkında bilgilenmelerini sağlamak amacıyla çember şeklinde bir tartışma ortamı hazırlanmalıdır. Çember tartışma etkinliği sırasında eğitimci tartışma başkanı olur. Katılımcılardan gönüllü bir kişi sekreter, bir kişi de süre tutucu olmalıdır. Çember tartışma etkinliğine başlamadan katılımcılara yeşil (katılıyorum) ve kırmızı (katılmıyorum) kartlar dağıtılmalı ve görüşlerin ardından bu kartların kullanılacağı belirtilmelidir. Katılımcılara görüşlerini belirtmeleri için 30 saniye söz hakkı verilmelidir. Katılımcı sayısı fazlaysa seçilecek beş kişiyle bir çember tartışma ekibi oluşturulmalıdır. Katılımcıların kendi görüşlerini dile getirerek suyun yaşamdaki önemini açıklamaları sağlanmalıdır. Sekreter bu görüşleri kısaca not almalı, süre tutucu ise süreyi izlemelidir. Her bir görüşün ardından katılımcıların yeşil ve kırmızı kartlarla görüşlerini belirtmeleri istenmelidir. Kırmızı kart gösteren varsa bir ya da iki katılımcının neden katılmadığı konusundaki görüşünü kısaca söylemesi istenmelidir. Bu etkinlikle tüm katılımcılara suyun yaşamsal değeri ve kirliliğin yaşam üzerindeki olumsuz etkileri fark ettirilmelidir. Ardından su kaynaklarının ve denizlerin kirlenmesine neden olan olaylar sunum ve görsellerle açıklanmalıdır. Katılımcılardan sunumdaki durumlarla, olaylarla ya da görsellerle (örneğin; su kirliliği resimleri ya da temiz tutulan su kaynaklarının resimleri) ilgili görüşlerini ellerinde bulunan yeşil ya da kırmızı kartlarla göstermeleri istenmelidir. Olumsuz durumlarda kırmızı, olumlu durumlarda yeşil kartın kullanımıyla katılım sağlandıkça 15

DenizTemiz Derneği/ TURMEPA dinleyici pozisyonundan katılımcı durumuna geçecekleri hatırlatılmalıdır. 4. Aşama/SAHİP ÇIKIYORUM Bu aşamada farklı iş, meslek ya da alandan katılımcılar, dörderli şekilde gruplanmalıdır. Katılımcılardan suyun ve su kaynaklarının temiz tutulmasına yönelik bir slogan üretmesi istenmelidir. Sloganda olabildiğince her katılımcıyı temsil eden sözcükler bulunması gerektiği hatırlatılmalıdır. Hazırlanan sloganlar grup üyelerince sesli şekilde okunarak etkinlik sonlandırılmalıdır. 16

Çanakkale Deniz Aşıkları Projesi ÖĞRENME ALANI 2 Dünyanın Önemli Boğazlarını ve Çanakkale Boğazı nı Tanıyalım TEMA2 DÜNYANIN ÖNEMLİ BOĞAZLARINI VE ÇANAKKALE BOĞAZI NI TANIYALIM KAZANIM 18 yaş üstü yetişkinlerin yaşam alanlarında bulunan Çanakkale Boğazı nı daha iyi tanımalarını sağlayarak dünyanın önemli boğazlarının özellikleriyle ilgili farkındalık oluşturmak. FOKUS UYGULAMALARI 1. Aşama/FARK EDİYORUM Çanakkale Boğazı nın önemine dikkat çekici kartela ve temaya uygun olarak hazırlanmış poster ve kartela (harita) kullanınız. Uygulamanın gerçekleşeceği alan bir kahvehane ya da açık bir alan ise daha çok kartelayla farkındalık sağlanmalıdır. 2. Aşama/GÜZELLİKLERİ KEŞFEDİYORUM Keşfetme aşamasında döner levha ve beyin fırtınası kullanarak hedef kitlenin katılımı sağlanır. Katılımcıların Çanakkale Boğazı nın yaşamsal önemini keşfetmelerini sağlayacak beyin fırtınası etkinliğiyle sürece başlanır. Katılımcıların "Çanakkale Boğazı nın tarihteki isimlerini biliyor muyuz? Boğazda yüzerek karşıya ulaşmak istesek sizce nereyi tercih etmeliyiz? Boğazdan geçiş için kullanılan en uzun mesafe ne kadardır? Çanakkale Boğazı üzerinde bulunan ilçelerimiz hangileridir? Çanakkale Boğazı nın toplam uzunluğu hakkında bilginiz var mı? Çanakkale Boğazı nda yaşayan canlılar hakkında neler biliyorsunuz? Boğazda bulunan balıklardan adını bildikleriniz hangileridir?" sorularına cevap vermeleri istenir. Tahminler alınır, tahminlerle bilgiler eşleştirilir. (Bu teknik, "TGA-Tahmin Gözlem Açıklama" olarak bilinmektedir.) Birkaç dakika süreyle katılımcıların verdikleri cevapların tamamı döner levhaya yazılmalı ve ardından Sizce bu şekilde davranırsak ne tür sonuçlar ortaya çıkabilir? sorusu sorulmalı ve cevaplar alınmalıdır. Ardından Öğrenme Alanı için hazırlanmış ortak powerpoint sunumundan Çanakkale Boğazı ve özellikleri konusunda hazırlanmış olan görselleri paylaşılır. Uygulama alanının kahvehane ya da bir açık alan olması durumunda powerpoint sunumlarının dinleyici notlarını kullanabilirsiniz. 3. Aşama/ÖĞRENDİKLERİMİ UYGULUYORUM Katılımcıların, Çanakkale Boğazı nın önemi ve korunması için yapılması gerekenler hakkında bilgilenmeleri için "çember tartışma" etkinliğine katılmaları sağlanmalıdır. Çember tartışma etkinliği sırasında eğitimci tartışma başkanı, katılımcılardan gönüllü bir kişi sekreter, bir kişi de süre tutucu olmalıdır. Çember tartışma etkinliğine başlanmadan katılımcılara yeşil (katılıyorum) ve kırmızı (katılmıyorum) kartlar dağıtılmalı ve görüşlerin ardından bu kartların kullanılacağı belirtilmelidir. Katılımcılara görüşlerini belirtmeleri için 30 saniye söz hakkı verilmelidir. Katılımcı sayısı fazlaysa seçilecek beş kişiyle bir çember tartışma ekibi oluşturulmalıdır. Katılımcıların kendi görüşlerini dile getirerek, suyun yaşamdaki önemini açıklamaları sağlanmalıdır. Sekreter bu görüşleri kısaca not almalı, süre tutucu ise süreyi izlemelidir. Her bir görüşün ardından katılımcıların yeşil ve kırmızı kartlarla görüşlerini belirtmeleri istenmelidir. Kırmızı kart gösteren varsa bir ya da iki katılımcının neden katılmadığı konusundaki görüşünü kısaca söylemesi istenmelidir. Bu etkinlikle tüm katılım- 17

DenizTemiz Derneği/ TURMEPA cılara Çanakkale Boğazı ndaki olumsuz koşulların yaşam üzerindeki olumsuz etkileri fark ettirilmelidir. Ardından Çanakkale Boğazı ndaki olumsuzluklar ve neden olan olaylar sunum ve görsellerle açıklanmalıdır. Katılımcılardan sunumdaki durumlarla, olaylarla ya da görsellerle (örneğin; Boğaz'daki kirlilik resimleri ya da Boğaz'ın güzel resimleri) ilgili görüşlerini ellerinde bulunan yeşil ya da kırmızı kartlarla göstermeleri istenmelidir. Olumsuz durumlarda kırmızı, olumlu durumlarda yeşil kartın kullanımıyla katılım sağlandıkça dinleyici pozisyonundan katılımcı durumuna geçtikleri hatırlatılmalıdır. Çanakkale Boğazı nın yeri ve korunması için yapılması gerekenler hakkında bilgilenmeleri için Çanakkale Boğazı haritası gösterilir. Harita üzerinde boğazın en dar ve en geniş yerlerini katılımcıların göstermeleri istenir. Katılımcılardan düşüncelerini örneklemeleri istenerek gerekçelerini öğrenmek amacıyla şu sorular yöneltilir: Çanakkale Boğazı nı bir varlığa benzetseniz neye benzetirdiniz? Örneğin; Çanakkale Boğazı sardalyaya benzer çünkü tıpkı onun gibi özeldir. gibi. Bu etkinliğin ardından "Çanakkale Boğazı nı temiz tutmak için neler yapabiliriz?" sorusuyla beyin fırtınası etkinliği gerçekleştirilmelidir. Tüm fikirler kullanılan döner levhaya yazılmalıdır. Ardından fikirler gruplanır, gruplanan fikirlerden en etkilisinin sıralaması katılımcılarla birlikte yapılır. 4. Aşama/SAHİP ÇIKIYORUM Bu aşamada farklı iş, meslek ya da uğraşı alanından olan katılımcılar, dörderli şekilde gruplanmalıdır. Katılımcılardan Çanakkale Boğazı ve önemine yönelik bir slogan üretmesi istenmelidir. Sloganda olabildiğince her katılımcıyı temsil eden sözcükler bulunması gerektiği hatırlatılmalıdır. Hazırlanan sloganlar grup üyelerince sesli şekilde okunarak etkinlik sonlandırılmalıdır. 18

Çanakkale Deniz Aşıkları Projesi ÖĞRENME ALANI 3 Biyoçeşitlilik ve Çevre TEMA3 BİYOÇEŞİTLİLİK VE ÇEVRE BİYOÇEŞİTLİLİK KAZANIM 18 yaş üstü yetişkinlerde biyoçeşitlilik konusunda farkındalık yaratarak yaşam için son derece önemli olan canlı türlerini daha iyi tanımalarını sağlamak, nesli tehlike altında olan canlıların tanınması ve korunması hususunda duyarlılıklarını geliştirmek. FOKUS UYGULAMALARI 1. Aşama/FARK EDİYORUM Biyoçeşitliliğin önemine dikkat çekici kartela ve posterler katılımcılara gösterilerek eğitime başlanır. Bir sonraki adımda katılımcılara sorular sorulur ve tahminleri alınır. Sizce Çanakkale Boğazı'nda kaç tür canlı bulunmaktadır?, Sualtı parkı nedir?", "Sizce Türkiye de ilk sualtı parkı nerede oluşturulmuştur?. Tahminler eğitim sorumluları tarafından not alınır, cevapları açıklanır ve tahminleri ile gözlemlerin uyuşması ya da uyuşmamasının nedeni katılımcılarla birlikte belirlenir. Uygulamanın gerçekleşeceği yer bir kahvehane ya da açık bir alan ise daha çok kartelayla farkındalık sağlanmalıdır. 2. Aşama/GÜZELLİKLERİ KEŞFEDİYORUM Katılımcıların biyoçeşitliliğin önemini keşfetmelerini sağlayacak powerpoint sunum ve/veya ilgili kartlar gösterilerek eğitime başlanır. Katılımcılara yayılmacı ve nesli tükenme tehlikesi altındaki türlere ait görseller gösterilir. Daha sonra ilk sualtı parkı anlatılıp görseller gösterilerek, Biyoçeşitliliği korumak için ne yapmalıyız?" sorusuna cevap vermeleri istenir. Birkaç dakika süreyle katılımcıların verdikleri cevapların tamamı yazılır ve ardından Sizce bu şekilde davranırsak ne tür sonuçlar ortaya çıkabilir?" sorusu sorularak cevaplar alınır. Ardından katılımcıların yeni bilgiler keşfetmesini sağlayacak powerpoint sunumuna geçilmelidir. Uygulama alanımızın kahvehane ya da bir açık alan olması durumunda powerpoint sunumlarının dinleyici notları kullanılabilir. 3. Aşama/ÖĞRENDİKLERİMİ UYGULUYORUM Katılımcıların, biyoçeşitliliğin korunması için yapılması gerekenler hakkında bilgilenmeleri için, çember tartışma etkinliğine katılmaları sağlanmalıdır. Çember tartışma etkinliği sırasında eğitimci tartışma başkanı, katılımcılardan gönüllü bir kişi sekreter, bir kişi de süre tutucu olmalıdır. Çember tartışma etkinliğine başlamadan katılımcılara yeşil (katılıyorum) ve kırmızı (katılmıyorum) kartlar dağıtılmalı ve görüşlerin ardından bu kartların kullanılacağı belirtilmelidir. Katılımcılara görüşlerini belirtmeleri için 30 saniye söz hakkı verilmelidir. Katılımcı sayısı fazlaysa seçilecek beş kişiyle bir çember tartışma ekibi oluşturulmalıdır. Katılımcılar kendi görüşlerini dile getirerek, biyoçeşitliliğin önemini açıklamaları sağlanmalıdır. Sekreter bu görüşleri kısaca not almalı, süre tutucu ise süreyi izlemelidir. Her bir görüşün ardından katılımcıların yeşil ve kırmızı kartlarla görüşlerini belirtmeleri istenmelidir. Kırmızı kart gösteren varsa bir ya 19

DenizTemiz Derneği/ TURMEPA da iki katılımcının neden katılmadığı konusundaki görüşünü kısaca söylemesi istenmelidir. Bu etkinlikle tüm katılımcılara biyoçeşitliliğin önemi ve yaşam üzerindeki olumsuz etkileri fark ettirilmelidir. Ardından biyoçeşitliliği tehdit eden olaylar sunum ve görsellerle açıklanmalıdır. Katılımcılardan sunumdaki durumlarla, olaylarla ya da görsellerle (örneğin; biyoçeşitlilik, sualtı parkı resimleri) ilgili görüşlerini ellerinde bulunan yeşil ya da kırmızı kartlarla göstermeleri istenmelidir. Olumsuz durumlarda kırmızı, olumlu durumlarda yeşil kartın kullanımıyla katılım sağlandıkça dinleyici pozisyonundan katılımcı durumuna geçtikleri hatırlatılmalıdır. Gördükleri türlerden tanıdıkları, adını bildikleri olup olmadığı sorulmalıdır. Etkinlik açık alanda gerçekleştirilecek ise bu görüntüler, küçük gruplara bölünecek katılımcılara, dizüstü bilgisayardan üçer dakika süreyle sunulmalıdır. 4. Aşama/SAHİP ÇIKIYORUM Bu aşamada farklı iş, meslek ve uğraşı alanlarından katılımcılar, dörderli şekilde gruplanmalıdır. Katılımcılardan biyoçeşitliliğin korunmasına yönelik bir slogan üretmeleri istenmelidir. Sloganda olabildiğince her katılımcıyı temsil eden sözcükler bulunması gerektiği hatırlatılmalıdır. Hazırlanan sloganlar grup üyelerince sesli şekilde okunarak etkinlik sonlandırılmalıdır. Biyolojik çeşitlilik kapsamında nesli tükenen varlıkların korunması konusunda duyarlılık oluşturabilecek ortak bir grup resmi yapılması sağlanmalıdır. 20

Çanakkale Deniz Aşıkları Projesi ÖĞRENME ALANI 3 Biyoçeşitlilik ve Çevre TEMA3 BİYOÇEŞİTLİLİK VE ÇEVRE ÇEVRE KAZANIM 18 yaş üstü yetişkinlerde çevre konusunda duyarlılık geliştirerek sürdürülebilir çevre anlayışının yaygınlaştırılmasını sağlamak. FOKUS UYGULAMALARI 1. Aşama/FARK EDİYORUM Çevre ve sürdürülebilir çevrenin yaşamsal önemine dikkat çekici poster ve temaya uygun olarak hazırlanmış olan kartelayla katılımcıların karşılaşmalarını sağlayınız. Uygulamanın gerçekleşeceği yer bir kahvehane ya da açık bir alan ise daha çok kartelayla farkındalık sağlanmalıdır. 2. Aşama/GÜZELLİKLERİ KEŞFEDİYORUM Katılımcıların çevre kirliliğinin yaşamsal önemini keşfetmelerini sağlayacak beyin fırtınası etkinliğine katılmaları sağlanmalıdır. Çevremizi ve doğayı kirletmemek için neler yapmalıyız?" sorusu sorulmalı ve cevap istenmelidir. Birkaç dakika süreyle katılımcıların verdikleri cevapların tamamı yazılmalıdır. Ardından katılımcıların yeni bilgiler keşfetmesini sağlayacak, sürdürülebilir çevre konusunda hazırlanmış powerpoint sunumuna geçilmelidir. Uygulama alanımızın kahvehane ya da bir açık alan olması durumunda powerpoint sunumlarının dinleyici notları kullanılabilir. 3. Aşama/ÖĞRENDİKLERİMİ UYGULUYORUM Katılımcıların çevre kirliliğine yol açan etmenler ve sürdürülebilir çevre hakkında bilgilendirilmeleri için üç çalışma istasyonu hazırlanması istenir. Gruplar dörder kişiliktir. Katılımcılara bu istasyonlarda sırasıyla çalışılacağının bilgisi verilir. İlk istasyon görevi olarak ortak bir "çevre duyarlılığı bildirisi" hazırlamaları istenmelidir. İkinci istasyonda "çevre konulu akrostiş şiir" yazmaları istenir. Akrostiş, "temiz çevre" kelimeleriyle yapılabilir ya da grup kendi kelimelerini belirleyebilir. Üçüncü istasyonda katılımcılardan, çevre kirliliğinin önlenmesi, Çanakkale Boğazı nın daha temiz kalması ve canlıların tehditlerden korunması için farkındalık oluşturacak sloganlar hazırlamaları istenmelidir. Tüm katılımcı gruplar, üçer dakika arayla doğrusal sırada yer değiştirecek şekilde bütün istasyonlara katkı yaptıktan sonra, istasyon çalışması sonlandırılır. 4. Aşama/SAHİP ÇIKIYORUM Bu aşamada farklı iş, meslek ya da uğraş alanından katılımcılar, dörderli şekilde gruplanmalıdır. Katılımcılardan çevre kirliliği ve sürdürülebilir çevre konusunda gerçekleştirilen istasyon çalışmasıyla oluşturulan ürünlerin sergilenmesi ve birlikte kritik edilmesi istenmelidir. İstasyonlardaki çalışmalar sesli şekilde okunarak etkinlik sonlandırılmalıdır. Değerlendirme Hazırlanmış olan rubric (dereceli puanlama anahtarı) ile sergilenen ürünlerin puanlanması. 21

DenizTemiz Derneği/ TURMEPA ÖĞRENME ALANI 4 Çanakkale Boğazı ve Çevresinde Balıkçılık TEMA4 ÇANAKKALE BOĞAZI VE ÇEVRESİNDE BALIKÇILIK KAZANIM 18 yaş üstü yetişkinlerde su ürünleri avcılığı ve türlerini tanıyıp avcılık konusunda yaşanan problemlere karşı duyarlılık geliştirerek doğru avlanma stratejileri kazandırmak. FOKUS UYGULAMALARI 1. Aşama/FARK EDİYORUM Çanakkale Boğazı na ve çevresindeki balıkçılığa dikkat çekmek amacıyla, Çanakkale Boğazı nda avlanan ve sıkça tüketilen balık türlerinin karikatürlerinin yer aldığı görseller katılımcılara gösterilir. Geleceğimizi tehdit edecek olan ve gelecek nesillerin birçok türü tanıma şansı olmayacağını, bu nedenle doğru avlanmanın önemini fark etmeleri sağlanır. 2. Aşama/GÜZELLİKLERİ KEŞFEDİYORUM Katılımcıların, Çanakkale Boğazı nda avlanma ve doğru avlanma tekniklerinin önemini vurgulayacak beyin fırtınasına katılmaları sağlanmalıdır. Çanakkale Boğazı nda balık ve diğer su ürünlerinin neslini korumak için ne yapmalıyız?" sorusuna cevap vermeleri istenmelidir. Birkaç dakika süreyle katılımcıların verdikleri cevapların tamamı döner levhaya yazılmalı ve ardından Sizce bu şekilde davranırsak ne tür sonuçlar ortaya çıkabilir?" sorusu sorularak cevaplar alınmalıdır. Ardından katılımcıların yeni bilgiler keşfetmesini sağlayacak powerpoint sunumuna geçilmelidir. Uygulama alanımızın kahvehane ya da bir açık alan olması durumunda powerpoint sunumlarının dinleyici notları kullanılabilir. 3. Aşama/ÖĞRENDİKLERİMİ UYGULUYORUM Katılımcıların doğru avlanmanın önemi ve biyoçeşitliliğin korunması için yapılması gerekenler hakkında bilgilenmeleri için, "çember tartışma" etkinliğine katılmaları sağlanmalıdır. Doğru avlanma teknikleriyle ilgili bilgilere dayalı olarak avlanma planı ve biyoçeşitliliğe zarar vermeyi önleyecek kısa (birkaç maddelik) bir eylem planı katılımcılarla birlikte oluşturulmalıdır. Katılımcılardan gelen fikir ve öneriler kayıt altına alınmalıdır. Katılımcılarla birlikte öneriler doğrultusunda sonuç bildirgesi hazırlanarak etkinlik sonlandırılır. 4. Aşama/SAHİP ÇIKIYORUM Bu aşamada farklı iş, meslek ya da uğraş alanından katılımcılar, dörderli şekilde gruplandırılır. Hazırlanan sonuç bildirgesine uygun bir slogan katılımcılar tarafından belirlenerek grup üyelerince sesli şekilde okunur ve etkinlik sonlandırılır. 22

Çanakkale Deniz Aşıkları Projesi ÖĞRENME ALANI 5 Benim Kurultayım Bizim Kurultayımız TEMA5 BENİM KURULTAYIM BİZİM KURULTAYIMIZ KAZANIM 18 yaş üstü yetişkinlerde çevre konusunda duyarlılık oluşturmayı, genel kültür düzeyini geliştirerek çeşitli platformlarda sözlü ya da yazılı paylaşımda bulunmayı sağlar. FOKUS UYGULAMALARI 1. Aşama/FARK EDİYORUM Katılımcılara Benim Kurultayım-Bizim Kurultayımız afişlerinin gösterilmesi ve Kurultay sizce nedir? Hiç kutultaya katılan var mı? sorularının sorulması. İstekli katılımcılardan cevapların alınması. 2. Aşama/GÜZELLİKLERİ KEŞFEDİYORUM Eğer elimizde varsa daha önce TURMEPA tarafından gerçekleştirilmiş bir kongrenin görsellerinin (fotoğraf) katılımcı gruba sunulması. Görsellerde neler gördüklerinin sorulması. Ardından TURME- PA tarafından düzenlenecek olan Benim Kurultayım-Bizim Kurultayımız etkinliğinin amacı ve kapsamının aşağıdaki metin dikkate alınarak tanıtılması. 3. Aşama/ÖĞRENDİKLERİMİ UYGULUYORUM Bu aşamada küçük bir deneme uygulaması yapılabilir. Örneğin; Çanakkale de çevre kirliliğiyle mücadele etmek için neler yaptınız ya da yapmak isterdiniz?" konusuna ilişkin katılımcıların küçük katkı konuşmaları yapması ve bunların kayıt altına alınması gerçekleştirilebilir. 4. Aşama/SAHİP ÇIKIYORUM Bu aşamada katılımcılardan Çanakkale de çevre kirliliğiyle mücadele etmek amacıyla bir yıl içinde neler yapabiliriz?" sorusunun cevabını, dağıtılacak dosya kağıdına yazmaları ve bu yazdıkları hususu benimsemeleri için kendi planlarını taslak olarak hazırlamaları istenebilir. 23

DenizTemiz Derneği/ TURMEPA BUNLARI BiLiYOR MUYUZ? BİYOÇEŞİTLİLİK VE SÜRDÜRÜLEBİLİR ÇEVRE Bir doğa parçasında veya bir ekosistemde bulunan canlıların tümüne biyoçeşitlilik ya da biyolojik çeşitlilik adı verilir. SÜRDÜRÜLEBİLİR BİYOÇEŞİTLİLİK NEDİR? Sürdürülebilirlik kavramının önemli bir faktörü olan biyolojik çeşitlilik veya biyoçeşitlilik konusu, çevremizde var olan canlı formların bilinmesi, tanınması ve yaşamlarının devamını sağlanmak amacıyla oluşturulan ve uygulanan planların tümünü kapsamaktadır. SÜRDÜRÜLEBİLİR ÇEVRE NEDİR? Üzerinde yaşadığımız çevrenin tüm etmenleriyle birlikte (biyolojik, fiziksel, sosyal) gelecek nesillere, devamlılığının sağlanarak aktarılmasına, sürdürülebilir çevre yaklaşımı denir. Yaşam alanımızı oluşturan doğal çevre veya ekosistem bir bütündür ve herhangi bir unsuru diğerlerinden ayrı düşünülemez veya değerlendirilemez. Bu nedenle de sosyal, ekonomik ve teknolojik gelişimin gereklerini yerine getirirken bizden sonra gelecek olan nesillere tüm elemanlarıyla birlikte sağlıklı, yaşanabilir ve aynı zamanda onların gerek duyacağı yeterli kaynağa sahip bir çevrenin bırakılabilmesi sürdürülebilirlik kavramının içinde yer almaktadır. Günümüze bakılırsa, yaşanılan küresel tartışmaların ve iyileştirme çabalarının odak noktası sürdürülebilirlik kavramının bugün daha iyi anlaşılabildiğidir. Artan dünya nüfusuyla birlikte hızlıca tükenmekte olan doğal kaynaklar, zamanla doğanın dengesini bozmuş ve insanoğlunun sürdürülebilir çevre kavramının önemini daha iyi anlamasına sebep olmuştur. 24

Çanakkale Deniz Aşıkları Projesi ÇÖPÜMÜZ NEREYE GİDİYOR? Su kenarlarına bırakılan katı atıklar sahillere kadar ulaşmaktadır. Uzun yıllar boyunca deniz ortamında kalan plastik ve kimyasal maddeler canlı dokusuna geçerek besin zinciri boyunca soframıza kadar gelebilmektedir. Yerleşim yerlerinden veya gemilerden bırakılan sıvı atıklar bakteriyel enfeksiyon riski taşımaktadır. Yaz aylarında sahil kesiminde karşılaştığımız bakteriyel enfeksiyonların birçoğu denize ulaşan evsel deşarjlar sonucu oluşmaktadır. Sürdürülebilir Çevre Uygulamaları (Ek Bilgiler) Aşağıda listelenen ek bilgiler gerektiğinde eğitmen tarafından dinleyicilerin ilgi ve donanımlarına göre verilebilir. Eğitmen gerekli araştırmaları yapmalıdır. Fosil yakıt kullanan fabrikaların baca gazında bulunan karbondioksitin depolanarak balık yemi olan mikroalg (küçük sucul fotosentez yapan bitkisel canlılar) üretiminde kullanıldığını biliyor musunuz? Enerji üreten tesislerde kullanılan soğutma suyunun ekosisteme etkisinin sürdürülebilir olduğunu biliyor musunuz? Soğutma suyu kullanılarak su temini için hiçbir yatırım gerekmeden levrek ve çipura gibi balıkların yıl boyunca üretimi yapılabilir. 25

DenizTemiz Derneği/ TURMEPA YAŞAYAN SUALTI Çanakkale Boğazı'nın kayalık alanlarının, nesli tükenmekte olan mercanlara (Cladocora caespitosa, Savalia savaglia, Paramuricea clavata) ve deniz çayırlarına ev sahipliği yaptığını biliyor muydunuz? Çanakkale Boğazı'nın tabanında denizin ormanları olarak da bilinen deniz çayırlarının, denize yılda 5000 litrenin üzerinde oksijen kazandırdıklarını biliyor muydunuz? (Dural vd., 2013) Çanakkale Boğazı'nın tabanındaki deniz çayırları, mercanlar, süngerler ve kalkerli bitki ve hayvan topluluklarının, diğer derin deniz canlıları (ıstakoz, karides, ahtapot) için barınma, beslenme ve üreme alanları oluşturduklarını biliyor muydunuz? Boğazda dağılım gösteren, "yelpaze mercanı" olarak bilinen omurgasız canlıların üzerinde denizatlarının yuva yaptığını ve bunların dallı polip yapılarının ayrıca sübye, ahtapot ve kalamar yumurtalarının gelişimi için uygun tutunma alanları oluşturduğunu biliyor muydunuz? Çanakkale Boğazı nın 40 metreden daha derin sularında bulunan kayalık alanlarda nesli tükenme tehlikesi altında olan Savalia savaglia yelpaze mercanının yaşadığını ve dallı yapıları üzerinde birçok deniz canlısı için barınma ortamı sağladığını biliyor muydunuz? Savalia savaglia mercanı, Akdeniz'de özellikle kolye yapımı amacıyla aşırı avlanması sebebiyle Dünya Korunma Birliği ya da Doğa ve Doğal Kaynakların Korunması için Uluslararası Birlik (International Union for Conservation of Nature and Natural Resources-IUCN) tarafından nesli tükenme tehlikesi altında olan deniz canlıları listesine eklenmiştir. Boğazdaki sayıları hayli az olan deniz canlısıyla ilgili koruma ve izleme çalışmaları devam etmektedir (Özalp, 2015). Çanakkale Boğazı'nda yaşam süren süngerlerin günde 19000 litreye kadar su süzebildiklerini ve bu şekilde beslendiklerini biliyor musunuz? Süngerlerin süzme kapasiteleri üzerinde yapılan araştırmalar, bu türlerin denizel kirliliğin oluşmasını engellediklerini göstermektedir. Çanakkale Boğazı'nda yaşam süren deniz kaplumbağalarının (Caretta caretta) gemi ve balıkçı teknelerinin pervaneleri nedeniyle yaralandığını biliyor muydunuz? Çanakkale Boğazı taban kısmının üzerini kaplayan kayalık alanların orta su ve yüzeyle birlikte bir düşünüldüğünde, biyolojik çeşitliliğin temelini oluşturduğunu ve birçok deniz canlısı için barınma ortamı sağladığını biliyor muydunuz? Birçok balık, plankton ve memeli türü için yaşamsal öneme sahiptir. Aynı şekilde kayalık deniz tabanı da mercan, sünger, deniz patlıcanı, tünikat, alg, poliket, vb. birçok deniz canlısı için hayati önem taşır ve biyoçeşitliliği zenginleştiren yegane bölge olarak nitelendirilir. 26

Çanakkale Deniz Aşıkları Projesi ÇANAKKALE BOĞAZI VE ÇEVRESİNDE BALIKÇILIK Çanakkale Boğazı ve çevresinde 200 e yakın savaş batığının yapay resif olarak balıkçılığa büyük katkılar sağladığını biliyor musunuz? Balık stoklarının eğer önlem alınmazsa 50 yıl içinde tükenebileceğini biliyor musunuz? Çanakkale Limanı na kayıtlı trol teknesi bulunmadığını biliyor musunuz? Çanakkale kıyı balıkçılığında kullanılan uzatma ağlarının ortalama göz genişliklerinin Türkiye nin diğer bölgelerinde kullanılanlara oranla daha büyük olduğunu biliyor musunuz? Balıkların yıllara göre ortalama boylarındaki küçülmelerin, balık stoklarının azalmasının bir göstergesi olduğunu biliyor musunuz? Gerektiğinde köy muhtarı ve ihtiyar heyetinin balıkçılığı denetleme yetkisi bulunduğunu biliyor musunuz? 27

DenizTemiz Derneği/ TURMEPA GENEL DEĞERLENDİRME İki öğrenme alanı ve beş tema kapsamında gerçekleştirilen etkinlik ve paylaşımlara ilişkin katılımcılara hazırlanmış olan formların uygulanması. ÖĞRENME ALANI 1 Su-Hayat ve Sularda Geçiş Alanları Boğazlar Özet Bilgisi TEMA1 SU-HAYAT VE SULARDA GEÇİŞ ALANLARI BOĞAZLAR ÖZET BİLGİSİ Dünyada 1,4 milyar km 3 su mevcut olup, bunun büyük bölümü (% 97) okyanus ve denizlerde tuzlu su, küçük bir bölümü ise (% 3) tatlı su şeklinde bulunur. Bu tatlı suyun % 99 dan fazlası kutuplarda ve buzullarda buz olarak bulunmaktadır ya da çok derinde çıkarılması çok pahalı olan yeraltı suyu şeklindedir. İnsanların yararlanabileceği su 3 (binde 3) civarındadır. Şekil 1 de grafik olarak insanların yararlanabileceği suyun oranları görülmektedir. Tatlı su %3 Tuz (okyanuslar) %97 Diğer %0,04 Nehirler %2 Yüzey suyu Bataklıklar %11 Yeraltı %0,3 suyu %31,4 Buz dağları ve buzullar %68,3 Göller %87 Dünyadaki su Tatlı su Tatlı yüzey suyu (sıvı) Şekil 1. Dünyada suyun dağılımı Dünya nüfusunun yaklaşık % 60 ı kıyılarda yaşamaktadır. Bu da 3,4 milyar insanın deniz habitatı üzerinde baskı oluşturması demektir. Bu baskı, Kıyılardaki nüfus artışı, Deniz kirliliği, Nüfus artışına bağlı denizel ürünlerin tüketimindeki artış, Kıyısal yapılaşma şeklinde olmaktadır. 28