1 EPİSKOPOS PAVLUS TANRI'NIN HİZMETKÂRLARININ HİZMETKÂRI KUTSAL KONSİL'İN PEDERLERİ İLE BİRLİKTE EBEDİ HATIRASINA SOSYAL İLETİŞİM ARAÇLARI HAKKINDA KARARNAME INTER MIRIFICA PAPA VI. PAVLUS HAZRETLERİ TARAFINDAN CİDDİYETLE İLAN EDİLMİŞTİR 4 ARALIK 1963 GİRİŞ Terimlerin anlamı 1. Özellikle çağımızda, insan zekâsının, Tanrı nın yardımıyla ortaya koyduğu harika teknolojik keşiflerin arasında, insan zihniyle doğrudan bağlantılı olan; haber, görüntü ve her tür öğretiyi en hızlı şekilde iletecek yeni yolları açan keşifleri Kilise özel bir ilgi ile karşılar ve teşvik eder. Basın, sinema, radyo, televizyon ve bunun gibi önemli icatlar, doğaları gereği zengin ve etkili, bireysel değil fakat geniş kitlelere ve tüm insan topluluğuna ulaşan ve bu nedenle haklı olarak sosyal iletişim aracı olarak adlandırılabilecek iletişim araçlarıdır. Konsil neden bu konuyla ilgileniyor 2. Annemiz olan Kilise, uygun bir şekilde kullanıldığı takdirde, bu iletişim araçlarının, insanların gelişmesine ve zenginleşmesine katkıda bulunduğu kadar, Tanrı nın Krallığı nın yayılması ve desteklenmesine de katkıda bulunabileceğini kabul eder. Kilise aynı zamanda bu iletişim araçlarının Yaratıcı nın Planı na karşı ve kendi zararına çalışabileceğinin de farkındadır. Aslında Kilise, bu araçların kötü kullanımı nedeniyle topluma sıklıkla verilen zarar yüzünden bir anne gibi acı çekmiştir. Bu nedenle bu Kutsal Sinod, Yüce Papa Hazretleri ve Episkoposların büyük bir önem verdiği konuya gösterdiği tetikte endişenin dikkatiyle sosyal iletişim araçlarıyla bağlantılı temel sorular hakkında karar almayı kendi vazifesi addetmiştir. Ayrıca, sadece Hristiyanların ebedi iyiliği için değil, fakat tüm insanlığın gelişimini desteklemek üzere ortaya koyduğu doktrinal ilkelere ve normlara güvenmektedir. BÖLÜM I KİLİSE NİN ÖĞRETİSİ HAKKINDA Kilise nin görevleri 3. Katolik Kilisesi, tüm insanlara kurtuluşu götürmesi için Mesih İsa tarafından kurulduğundan ve bu nedenle İncil in mesajını yaymakla yükümlü olduğundan, sosyal iletişim araçlarının yardımıyla kurtuluşun iyi haberini duyurmayı ve onun iyi amaçlarla kullanımı için insanları eğitmeyi, kendi görevi olarak göz önünde tutar. Bu nedenle Hristiyanların eğitimi ve ruhların iyiliği için, çabalarında gerekli ya da yararlı oluşuna göre, bu araçları gerektiğinde bertaraf etmek veya kullanmak hakkı, Kilise nin doğal
2 hakkıdır. Kendilerini ve tüm insanlık ailesini daha ileri kurtuluşa ve kusursuzluğa taşımak için aynı araçların yardımıyla inananları eğitmek ve onlara yol göstermek çobanların görevidir. Buna ek olarak özellikle laikler, insanlığın büyük beklentisini ve Tanrı nın tasarısını tam olarak karşılayabilmesi için insanî değerleri ve Hristiyan ruhunu, bu araçlara aşılamak üzere çaba göstermelidirler. Ahlakî yasa 4. Bu araçların uygun kullanımı için çalışanların tamamının ahlakî normları bilen ve bunları bu alanda vicdanla uygulayacak insanlar olması en önemli gerekliliktir. İletilen şeyin doğasına ve kullanılan iletişim araçların her birinde bulunan özel niteliğin ne olduğuna bakmaları gerekir. Aynı zamanda iletişim aracının ilettiği konuda yer alan tüm durum, gelenekler, isimler, şahıslar, yer, zaman ve diğer koşulların uygunluğunun etkilenip etkilenmediği ya da tamamen değiştirilip değiştirilmediği dikkate alınmalıdır. Dikkate alınacak tüm bu uygulamalar içinde, iletişim aracının yarattığı etkiye özel bir önem verilmesi gerekir. Hazırlıksız olunduğu takdirde insan üzerindeki etkisi son derece büyük olabileceğinden, kişiler, onun etkisini yönetmek ya da reddetmek gerektiğinin farkında olmayabilir. Haber alma hakkı 5. Günümüzde kuvvetli bir şekilde tartışılan belli sorulara özellikle saygı göstererek, bu araçların kullanımında kendileri için uygun ahlaki bakış açısını benimsemeleri, ilgili tüm taraflar için gereklidir. Öncelikle enformasyon yani haberin içeriği ve iletilmesi birinci konudur. Açıktır ki enformasyon artık günümüz toplumunun gelişimi ve insanlar arasında daha sıkı bağları geliştirmek için en kullanışlı ve çok sık ihtiyaç duyulan unsur olmaya başlamıştır. Olayların ve yapılanların hemen yayımlanması, herkesin bunları daha dolu ve daha sürekli elde etmesini sağlar ve bu nedenle toplumun iyiliği için her şey daha etkin yayılabilir ve daha kolay teşvik edilebilir ve sivil toplumun yararına artabilir. Bu nedenle, toplumda her durumda koşullara uygun olarak, bireyleri ya da toplumu ilgilendiren konular hakkında insanın haber alma hakkı bulunur. Bu hakkın doğru uygulanışı, adalet ve sevgi çerçevesinde haberlerin doğru ve tam iletilmesini gerektirir. Ek olarak iletilen haberin biçemi doğru ve saygın olmalıdır. Bu, haberlerin elde edilişi ve yazılışında ahlak yasalarına, kanuni haklara ve kişilerin haysiyetine tam bir saygı gösterilmesi demektir. Çünkü bütün bilgiler yararlı değildir fakat Sevgi onları terbiye eder. 1 Sanat ve ahlâk 6. Haklar arasındaki ilişkinin ele alındığı ikinci konu da, sanatsal ve ahlaki normlardır. Bu alanda, sıklıkla etik ve estetiğin yanlış öğretilmesinden kaynaklanan tartışmalar nedeniyle, herkes tarafından dikkate değer bir önem atfedilmiş olsa bile; bu Konsil ahlakî düzenin üstünlüğüne kesinlikle uymak gerektiğini beyan eder. Bu düzenin kendisi tarafından, insan ilişkilerinin tüm diğer katmanlarını aşıp uygun bir şekilde koordine eden, sanatın da hariç tutulamayacağı objektif moral düzenin, tam bir öncelikle yerine getirilmesini bu Konsil, talep eder. İnsana Tanrı tarafından akıl bahşedildiği ve insan yüce bir kaderi izlemeye çağrıldığı için, onun tüm varlığı yalnızca ahlaki düzen tarafından etkilenir. Ve bu düzen kararlılık ve imanla korunursa insanı kusursuzluğa ulaştırır ve tam bir mutluluğa taşır. Ahlaken kötü olanın tartışılması 1 Corinthians 8:1.
3 7. Son olarak ahlaki kötülüğün anlatımı, açıklanması ya da tasvir edilmesi sosyal iletişim araçları yoluyla bile olsa, insanlığı daha derin bilgi ve çalışmaya götürmeye şüphesiz hizmet edebilir ve uygun bir şekilde artırılmış dramatik efektlerin yardımıyla gerçeğin ve iyiliğin yüce boyutunu açınlayıp yüceltebilir. Bununla birlikte çoğu sunum, en azından ruhların iyiliğine çok zarara yol açmayacak şekilde, özellikle olayları saygın bir şekilde ele almak gerektiğinde ahlaki kısıtlamaya konu olmalıdır, ya da insanda orijinal günahın zararlı etkisi göz önüne alındığında, onlarda kolaylıkla temel arzuları uyandırmamasına dikkat edilmelidir. Kamuoyu 8. Bu iletişim araçlarının, her türlü sosyal kategoride, genel durumlara ve özel hayata büyük etkisi olduğu için, toplumun her üyesi bu alanda adalet ve merhametin gereklerini yerine getirmelidir. Çünkü bu araçların kullanılması yoluyla geri kalan toplumun görüşleri biçimlendirilir ve etkilenir. Kullanıcıların yükümlülükleri 9. Kendi özgür seçimiyle iletişimin bu araçlarını, okuyucu, izleyici ya da dinleyici olarak kullanan herkes, bazı özel yükümlülüklere sahip olur. Yaptıkları tüm tercihlerin özel seçimler gerektirmesi yüzünden bu sunumların ahlaki yararları, bilgileri ve artistik ya da teknik erdemleri önemlidir. Bu nedenle başkalarına zarar verme fırsatı ya da gerekçesi olabilecek olanlar ya da kötü örnekler yoluyla tehlikeye yönlendirebilecek ya da iyi iletişimi gizleyebilecek ya da kötü olanı teşvik edebilecek olanlar önlenmelidir. Bu tür sunumları yönetmek amacıyla, iyilik için bu araçları kullananlar çeşitli vesilelerle ödüllendirilmelidir. Bu araçların kullanılması durumunda, kullanan kişiler ahlaki kodları gerçekleştirebilmeli, bu konularda yetkin otoriteleri kararlar hakkında zamanında bilgilendirmeyi ihmal etmemelidir. Ayrıca, dürüst bir vicdanla bu tür kararların normlara uygunluğunu da takip etmelidir. Nihayetinde, iyi olanları teşvik etmek ve yanlışlara direnmek amacıyla, kesinlikle uygun araçlarla kendi vicdanlarını oluşturmaları ve yönlendirmeleri için çalışıyoruz. Gençlerin ve ebeveynlerin görevleri 10. İletişim araçlarını kullananlar, özellikle gençler onlar hakkında ölçülülük ve kişisel kontrol üzerine kendilerini alıştıracak adımlar atmalıdır. Ayrıca, gördükleri, duydukları ve okuduklarının ne olduğunu anlamak üzere kendi anlayışlarını derinleştirme gayretine girmelidirler. Öğretmenleriyle ve uzmanlarla bu konuları tartışabilmeli ve onlar üzerine sağlam yargılar vermeyi öğrenmelidirler. Ebeveynler, evlerine giren ve başka geleneklere ait ahlaken zararlı şovlar, yayınlar ve bu tür şeylerden çocuklarını dikkatle korumanın en önemli görevleri olduğunu hatırlamalıdır. Yetkililerin görevleri 11. Sosyal iletişim araçlarının uygun kullanımı için ahlaki sorumluluk ilkesi; muhabirler, yazarlar, oyuncular, tasarımcılar, prodüktörler, gösterimciler, dağıtımcılar, pazarlama ve satış birimleri ve eleştirmenler kadar, kitle temsillerinin üretimi ve dağıtımında görev alan herkese düşen bir görevdir. İnsanlığı uyandırmak ya da bilgi vermek yoluyla, insan soyunu iyiliğe ya da kötülüğe götürecek bir konumda bulunmanın, günümüzde ne kadar büyük bir sorumluluk olduğu oldukça açıktır. Bu nedenle ekonomik, politik ya da sanatsal kavramların asla çoğunluğun iyiliğine ters düşmeyecek şekilde ayarlanması gerekmektedir. Bu hedefe ulaşmak için en iyi niyetle, bir kod altında profesyonel derneklere katıldıklarında gerekiyorsa, sağlam ahlaki uygulama yükümlülüğüne ahlaki amaçla saygı göstermelerinin, mesleklerinin görevi ve amacı olması tavsiye edilmiştir.
4 Dinleyici ve okuyucularının, daha çok, nezih eğlence ve kültürel yükselme sunacak basın ve eğlence araçlarına ihtiyaç duyan genç insanlar olduğunu, daima akılda tutmalıdırlar. Bu konuda sorumluluğu olan kişilerin, buna ek olarak dinsel konuları içeren iletişim materyallerinin ve sunumların, bu işi yapmaya layık güvenilir ve uygun saygınlığı taşıyan ellerde olduğunu görmeleri gereklidir. Sivil otoritelerin görevleri 12. Kamu otoritesi bu konularda çoğunluğun iyiliği açısından bu araçları düzenleyen bazı özel sorumluluklarla bağlıdır. Aynı otorite, özellikle, çağımız toplumunun refahı için total bir ihtiyaç olan basın özgürlüğü sorununun olduğu yerlerde, gerçek ve doğru haber alma özgürlüğünü korumak ve güvende tutmak görevinin erdemini de taşır. Ayrıca, ruhsal değerleri, kültür ve güzel sanatları teşvik etmek ve bu araçları kullanmak isteyenlerin haklarını garanti etmek de görevi kapsamındadır. Üstelik kamu otoritesi, genç insanlar için en iyi olan, başkalarının üstlenemeyeceği projelere yardım etme görevine de sahiptir. Son olarak yasal amacı vatandaşların sıhhati olan kamu otoritesi, genel ahlaka ciddi bir zarar gelmemesi ve toplumun refahı için bu araçların kullanımı temelinde yasaların duyurulması ve dikkatli uygulanması, uygun bir şekilde ve dikkatle yerine getirilmesi ile yükümlüdür. Bilgelikten uzak bekçilik, özellikle bu araçları profesyonel olarak kullananların yeterli dikkati göstermedikleri yerlerde, bireyler ya da grupların özgürlüğünü kısıtlar. Yaşlarına uygun olmayan basılı materyal ya da performansların kullanımı konusunda genç insanlara özel bir dikkat gösterilmelidir. BÖLÜM II KİLİSENİN ÇOBANSAL FAALİYETLERİ HAKKINDA Ruhbanların ve inananların faaliyetleri 13. Kilise nin tüm evlatları,, değişik havarisel gayretlerle sosyal iletişim araçlarının etkin kullanımı için, gelenek ve koşulların gerektirdiği şekilde, ortak bir çaba içinde, büyük bir çalışmaya, gecikmeksizin katılmalıdırlar. Özellikle din ve ahlakın gelişmesi için daha acil çabaların gerekli olduğu bölgelerde zararlı gelişmeleri kavramaları gerekir. Bu nedenle episkoposlar, ilan etme sorumluluğuyla yakından bağlantılı görevlerinden biri olan bu konudaki görevlerini yerine getirmek için, çabuk olmalıdırlar. Bu araçları kullanmakla, bir şeyler yapmakta olan laik halk, öncelikle kişisel görevlerini ve profesyonel bir şekilde uzman olduğu işleri yerine getirerek ve havarisel bir ruhla, hatta teknik, ekonomik, kültürel ve sanatsal yetenekler içinden, iyi olduğu bir konuda, Kilise nin çobansal faaliyetlerine doğrudan yardımcı olarak Mesih İsa ya tanıklık etme gayreti göstermelidir. 14. Öncelikle iyi bir basın teşvik edilmelidir. Okurlara tam bir Hristiyan ruhu aşılamak için gerçek Katolik basını oluşturulmalı ve teşvik edilmelidir. Kilise otoritesi ya da Katolik laikler tarafından yönetilen ve teşvik edilen bu tür bir basın, doğal yasa ve Katolik kavramları ve öğretisiyle uyum içinde toplum düşüncesini eğitmek, desteklemek ve geliştirmek amacı açıkça belirtilmiş olarak düzenlenmiş olmalıdır. Kilise hayatını ilgilendiren haberleri yaymalı ve uygun bir şekilde açıklamalıdır. Üstelik inananlar, tüm olaylarda, kendileri hakkındaki Hristiyanca kararları formüle etmek üzere, Katolik basını hem yaymak hem de okumak için gereken öğütleri almalıdır. Nezih eğlence, insanlık kültürü ya da sanat olarak değeri olan film prodüksiyonları ve gösterimleri özellikle genç insanlar için yapıldığında bilhassa teşvik edilmeli ve her tür etkin biçimde güvenceye alınmalıdır. Özellikle projeleri destekleyerek ve katılarak ve nezih filmlerin üretimi ve dağıtımı için işletmeleri teşvik ederek ve eleştirel
5 destek ve ödüllerle hak eden filmleri geliştirmek, bunları edinmek ya da sponsorluk yapmak yoluyla ve sorumlu müdürlerle tiyatroları Katolik olarak yönetmek gereklidir. Benzer şekilde, aileler için uygun olan yukarıdaki tüm iyi radyo ve televizyon programlarına etkin destek sağlanmalıdır. Dinleyici ve izleyicilere Katolik yaşamını paylaşma ve dini gerçekleri öğrenme olanağı sunan Katolik programları teşvik edilmelidir. Gerekli olabilecek yerlerde Katolik istasyonlarının kurulması için çaba gösterilmelidir. Yine de çoğu durumda programların, kendi başarı ve kusursuzluk standartlarının oturması için özen gösterilmelidir. Ek olarak, seyircilerin kültürel ve ahlaki olarak daha iyileşmesine yardım eden ve sosyal iletişim araçları ile her yere nüfuz etmiş olan, soylu ve eski drama sanatını görmeleri için çaba sarf edilmelidir. Yetkililerin eğitilmesi 15. İhtiyaçları temin etmek için öne çıkan, bu araçları havarisel açıdan uyarlamak için gerekli becerilerle donatılmış rahipler, din adamları ve laikler derhal atanmalıdır. Laiklerin teknik, doktrinsel ve ahlaki eğitimleri bu konu için yeterli olmaları önemlidir. Bu amaçla muhabir, ekran yazarları radyo televizyon elemanları ve diğer ilgili birimlerin bulunduğu, özellikle Kilise nin sosyal öğretisiyle ilgili Hristiyan ruhuna bürünmüş bir eğitimin alınabildiği çok sayıda okul, fakülte ve enstitü oluşturulabilir. Son olarak yazılı belge ve filmlerin, radyo televizyonun kendi alanlarında en iyi becerilerle donanımlı ve eğitimli ve doğru ışık altında ahlaki konuları yerleştirmekte teşvik edilmiş eleştirmenlerce hazırlamasına dikkat gösterilmelidir. İletişim Araçlarını kullanan kişilerin eğitimi 16. Farklı kültürel alt yapı ve yaştaki izleyicilerin ulaşabildiği sosyal iletişim araçlarının uygun kullanımı, onların ihtiyaçlarına uygun yönergeleri gerektirdiğinden özellikle gençler için hazırlanmış programların amaca uygun olması teşvik edilmeli, sayıları artırılmalı ve Hristiyan ahlak ilkelerine uygun olarak organize edilmelidir. Bu her seviyedeki Katolik okullarında, seminerlerde ve laik havarisel gruplarda yapılmalıdır. Bunu hızlandırmak için bu konuda Katolik öğretisi ve düzeni için kateşetik kılavuzlar hazırlanmalı ve açıklanmalıdır. Araçlar ve teşvikler 17. Bu araçların doğası gereği, büyük de olsa karşılaşılan teknik sorunlar ya da masraflar yüzünden, Kilise evlatları için kurtuluş mesajının yayılmasının ertelenmesi ya da bertaraf edilmesine, ihmalkârlıkla izin verilmesi oldukça uygunsuzdur. Bu nedenle, Bu Kutsal Konsil onlara temel amacı, insan topluluğuna Hristiyan etkisini yaymak, gerçeği savunmak ve güçlendirmek olan Katolik gazeteleri, süreli yayınları, film projeleri, radyo ve televizyon programlarıyla istasyonları desteklemek ve onlara bakmak yükümlülüğünü tavsiye eder. Aynı zamanda Sinod, bu araçlara finansal ve teknik yeterlilikle gerçek kültür ve havariliğe katkıda bulunacak şekilde kaynakları ve becerileriyle karşılıksız ve cömertçe destek verebilecek kişi ve kurumları ciddiyetle çağırır. Yıllık gelenek 18. Dahası, her yıl dünyadaki her episkoposluk bölgesinde episkoposların belirlediği şekilde imanlılara sosyal iletişim araçları ile ilgili Kilise nin çeşitli havarilikleri etkin bir şekilde güçlendirilmeli ve inananların bu konudaki sorumluluklarının ne olduğu öğretilerek, belirli bir günde bir kutlama yapılmalıdır. Bu vesileyle duaya ve fonlara katkı sağlamaya davet edilmelidirler. Bu tür fonlar Katolik dünyasının ihtiyaçlarına uygun olarak enstitülerin gelişimi, bakımı ve teşviki için harcanacaklarıdır. Vatikan da bulunan komisyon
6 19. Sosyal iletişim araçları konusunda en üst çobansal tasarrufunu yerine getirmek üzere Papa Hazretleri nin Kutsal Vatikan da özel bir ofisi bulunmaktadır. Üstelik Konsil Pederleri, Papa Hazretlerinin bu ofisin yükümlülüklerini ve yetkinliğini artıracak olan basın da dâhil olmak üzere tüm sosyal iletişim araçlarına doğru ve çeşitli ülkelerden laik uzmanları da içine alacak şekilde genişletme saygın talebine, Yayınlar ve Eğlence Denetleme Sekreterliği (Secretariat for the Supervision of Publications and Entertainment) özgürce katılmışlardır. Episkoposların Yetkileri 20. Kendi episkoposluk bölgelerinde bu tür işleri ve diğer görevlerini düzenlemek kadar dinsel talimatların dışında kalanları da unutmadan, onları teşvik etmek, kamu havariliği de içinde olacak şekilde onlara yol göstermek, episkoposların amacı olacaktır. Ulusal Ofisler 21. Bu Kutsal Sinod, Ulusal kademede etkin havarisellik için kaynak ve planların birliğine çağırdığından basın, film, radyo ve televizyon unsurlarının her yerde kurulmasının ve her türlü yardımın yapılmasının gerektiğini ilan eder ve buyurur. Bu araçların, inananların vicdanına uygun eğitime yönelik olduğunu görmek, bu büroların özel amacı olacaktır. Bunun gibi, Katolikler tarafından bu alanda yapılanlar teşvik edilmeli ve yol gösterilmelidir. Bu tür ofislerin yönetimi her ülkede özel Episkoposlar Konseyi ne ya da tek bir epikoposa emanet edilmelidir. Dahası Katolik öğretisinde ve bu sanatlarda ya da tekniklerde uzman laikler bu bürolarda görev almalıdır. Uluslar arası düzenlemeler 22. Bu iletişim araçlarının kapsamını ulusal boyutlara taşımak ve tüm insanlık ailesinin her bir üyesini etkilemek için, ulusal bürolar, uluslar arası alanda birbirleriyle işbirliği kurmalıdır. Numara 21 den konuşan bu ofisler kendi uluslar arası Katolik birlikleriyle beraber gayretle çalışmalıdır. Bu uluslar arası Katolik dernekleri yasal olarak sadece Vatikan tarafından desteklenir ve ona bağlıdır. SONUÇ Çobansal Talimatlar 23. Bu Kutsal Sinod un sosyal iletişim araçları hakkındaki genel ilke ve normları Konsil in iradesi tarafından yürürlüğe konulabilir. Numara 19 ile belirtilen Vatikan Ofisi çobansal öğretileri yaymak üzere çeşitli ülkelerden uzmanların yardımıyla bu görevi üstlenir. Son tavsiyeler 24. Son olarak bu Kutsal Sinod, bu talimat ve normların yayımlanmasının mutlulukla kabul edileceğinden ve Kilise nin tüm evlatları tarafından dindarlıkla muhafaza edileceğinden emindir. Bu normlara uymak, onları zararlı deneyimlerden korunmaya yardım edecek, tuz ve ışık olacak; yeryüzüne tuz ve dünyaya ışık getirecektir. Üstelik Sinod, tüm insanları iyi olanı yapmaya davet eder, özellikle bu araçları kullananlar onları yalnızca toplumun iyiliği için kullanmaya gayret etmelidir, kaderleri onun doğru kullanımına çok çok fazla bağlıdır. Bu nedenle antik sanat eserlerinde Rab bin adının yüceltilmesi gibi, havarinin şu sözlerine uygun olarak yeni keşiflerde de Rab bin adı yüceltilsin: İsa Mesih dün, bugün ve sonsuza dek aynıdır. 2 2 Hebrews 13:8.