2015 KURUMLAR VERGİSİ BEYANINDA ÖNEM ARZ EDEN HUSUSLAR 1
İŞ ORTAKLIĞI MÜKELLEF Belli bir iş için kurulacak olan iş ortaklığında işin bitim tarihi, taahhüt sözleşmesinde belirlenen esaslara göre tayin olunacaktır. Ancak, işin bitimi iş ortaklığının da sona erdiğini göstermez. Bu iş dolayısıyla mükellefiyetle ilgili ödevlerin tamamının da yerine getirilmesi (Örneğin, tahakkuk eden vergilerin tamamının ödenmesi) gerekir. Vergisel ödevlerin tamamının ikmal edilmesinden sonra iş ortaklığı sona ermiş sayılır. Öte yandan, iş ortaklıklarının tasfiyesi, Borçlar Kanunundaki adi ortaklıkların dağılmasına ilişkin hükümlere göre yapılacaktır. " Faaliyeti sona eren iş ortaklığının ilgili yıl içinde elde ettiği kazançları hesap döneminin kapandığı ayı takip eden dördüncü ayın birinci gününden yirmibeşinci günü akşamına kadar mükellefin bağlı olduğu vergi dairesine kurumlar vergisi beyannamesi ile beyan edilmesi ve iş ortaklığının vergisel ödevlerinin tamamının ikmal edildiği tarihe kadar mükellefiyetle ilgili tüm ödevlerinin yerine getirilmesi gerekmektedir. Örneğin, 12/04/2015 tarihinde faaliyeti sona eren iş ortaklığı 2015 yılında elde ettiği kurum kazançlarını 01-25 Nisan 2016 tarihine kadar kurumlar vergisi beyannamesi ile bağlı bulunduğu vergi dairesine beyan etmesi gerekmektedir. İş ortaklığının sona ermesinden sonra bir gelir elde edilmesi durumunda, mesela ihale makamınca yapılan eksik hesaplama nedeniyle iş ortaklığı lehine oluşan hasılat farkının, hisseleri oranında iş ortaklığını oluşturan şirketlerin kurum kazancına ilave edilerek vergilendirilmesi gerekmektedir. Kurumlar vergisi mükelleflerinin zararlarının, bu mükelleflerin ortaklarınca indirilebilmesi mümkün olmayıp aynı durum kurumlar vergisi mükellefi iş ortaklarının zararları için de geçerlidir. Bu nedenle, iş ortaklığının zararlarının iş ortaklığını oluşturan ortakların kurum kazancının tespitinde indirim konusu yapılması mümkün değildir. 2
MUAFİYETLER Yapı Kooperatifleri Kooperatife ait arsanın kat karşılığı verilerek her bir hisse için bir işyeri veya konut elde edilmesi ve kooperatif muafiyetine ilişkin diğer şartların da varlığı halinde, yapı kooperatifin kurumlar vergisinden muaf olması mümkün bulunmaktadır. Ancak, kooperatif üyelerinin bir hissesi için birden fazla işyeri veya konut elde etmesi ortak dışı işlem sayılacağından, ortak dışı işlemin gerekleştiği (kat karşılığı inşaat sözleşmesinin yapıldığı) tarihten itibaren kurumlar vergisi mükellefiyetinin tesis edilmesi gerekmektedir. Kooperatife ait olmayan arsa üzerine, yapı kooperatifi tarafından kat karşılığı inşaat yapılması durumunda; 5520 sayılı Kurumlar Vergisi Kanununun 4 üncü maddesinin birinci fıkrasının (k) bendinde belirtilen şartlardan sadece ortaklarla iş görülmesi şartını ihlal edilmiş olunacağından, kooperatifin, bu faaliyete başladığı tarihten itibaren kurumlar vergisi mükellefiyetinin tesis edilmesi gerekmektedir. Yapı kooperatifinin arsasının, ortaklar ve diğer arsa hissedarları arasındaki anlaşmazlık nedeniyle bir paylaşma davasına konu edilerek söz konusu arsanın kooperatifçe açılan paylaşma davası sonucunda mahkeme kararına istinaden icra yoluyla üçüncü kişilere satılması halinde, bu satış işlemi ortak dışı işlem sayılacak ve kooperatif adına kurumlar vergisi mükellefiyeti tesis edilmesi gerekecektir. 3
Yapı Kooperatifleri Kooperatifin faaliyetinde kullanmak üzere satın almış olduğu kamyonet tipi aracın, kooperatifin ihtiyacının kalmamasından dolayı üçüncü kişilere satılması halinde "sadece ortaklarla iş görülmesi" şartı ihlal edilmiş sayılacağından satış tarihi itibarıyla kooperatifinizin kurumlar vergisi mükellefiyetinin tesis edilmesi gerekecektir Kooperatife yeni alınan ortaklardan alınan fark bedellerinin (kooperatif tarafından boş olan üyelikler için yeni ortak kaydı yapılması halinde önceki ortakların ödedikleri katılım paylarına eşitliği sağlamak amacıyla, Genel Kurul Kararı ile yeni ortaklardan "eşitleme farkı" alınmasının) kooperatif amaçlarının gerçekleştirilmesi için kullanılması halinde, bu işlemler kooperatiflerin kurumlar vergisi muafiyetinden yararlanmalarını etkilemeyecektir 4
İSTİSNALAR Taşınmaz ve İştirak Hissesi Satış Kazancı İstisnası (KVK Md. 5/1-e) Şirket ana sözleşmesinde, şirketin amaç ve faaliyet konuları arasında taşınmaz ticareti ile uğraşıldığına ilişkin hüküm yer alan bir şirketin satın almış olduğu fabrika, depo ve arazisini herhangi bir faaliyette bulunmadan, satın alındığı tarihten itibaren iki tam yıl geçtikten sonra satılması durumunda söz konusu satıştan elde edilecek kazancın Kurumlar Vergisi Kanununun 5 inci maddesinin birinci fıkrasının (e) bendinde belirtilen istisnaya konu edilmesi mümkün değildir. Şirkete ait taşınmazın başka bir şirkete ayni sermaye olarak konulması işlemi, kurumun mali yapısını iyileştirmeye yönelik bir işlem olmadığından, elde edilen kazancın taşınmaz satış kazancı istisnası kapsamında değerlendirilmesi mümkün bulunmamakta olup taşınmazın rayiç değeri ile maliyet bedeli arasındaki olumlu farkın kurum kazancının tespitinde dikkate alınması gerekmektedir. 5
Taşınmaz ve İştirak Hissesi Satış Kazancı İstisnası (5/1-e) Kaba inşaatı bitmiş ve henüz kullanılmaya hazır olmayan binanın satışından elde edilen kazanç dolayısıyla, Kurumlar Vergisi Kanunu nun 5/1-e maddesinde belirtilen şartların yerine getirilmesi durumunda, sadece bina arsasının satış kazancına tekabül eden kısmı için istisna hükmünden yararlanılabilmesi mümkün bulunmaktadır. 6
Taşınmaz ve İştirak Hissesi Satış Kazancı İstisnası (5/1-e) KVK-5/1(e) maddesi kapsamında bulunan taşınmazın satışı durumunda, taşınmaz satışından kazanç doğmaması halinde, bu satışa ilişkin zararların (giderlerin) % 75 inin, kanunen kabul edilmeyen gider sayılarak Şirketin diğer faaliyetlerinden doğan kazançlarından indirilmesi mümkün olmayacaktır. Kalan % 25 inin ise kurumlar vergisi matrahının tespitinde dikkate alınabilmesi mümkün bulunmaktadır. Kurumlar Vergisi Kanunu kapsamında kurum kazancından indirilen kazanç ve iratlar toplamının 233.000.- TL yi (2015 yılı için) aşması halinde, taşınmaz satışından doğan kazançlara ilişkin istisnadan yararlanılabilmesi için yeminli mali müşavir raporu düzenlenmesi gerekmektedir. 7
Yurtdışı inşaat, onarım, montaj ve teknik hizmetlerden sağlanan ve Türkiye de genel sonuç hesaplarına intikal ettirilen kazançlar(kvk Md.5/1-h) Tam mükellef bir tüzel kişi ile iş ortaklığı kuran şirketin yurt dışında yapacağı inşaat işi dolayısıyla elde ettiği kazanç KVK'nın 5 inci maddesinin birinci fıkrasının (h) bendi uyarınca kurumlar vergisinden istisna edilebilecektir. Öte yandan, söz konusu inşaat işinin, bir iş ortaklığı kurulmaksızın adi ortaklık şeklinde gerçekleştirilmesi halinde de adi ortaklığın kurumlar vergisi mükellefi ortakları, ortaklık faaliyetinden kendi paylarına düşen kârlarını geçici ve yıllık kurumlar vergisi beyannamesine dahil ederek kurumlar vergisi istisnasından yararlanabileceklerdir. 8
Eğitim Kazançları İstisnası (KVK Md.5/1-ı) Mevcut okul binasında faaliyet gösteren ilköğretim okulunun yeni inşa edilen binaya taşınması ve faaliyetine bu binada devam etmesi, ilköğretim okulundan boşalan binada ise yeni faaliyete geçecek lisenin faaliyete başlaması durumunda; İlköğretim okulunun yeni okul binasına taşınmasının yeni okul açılışı olarak kabul edilmesi mümkün değildir. Öte yandan yeni açılan lisenin mevcut okul binasında faaliyete başlamasının yeni okul açılışı olarak kabul edilmesine engel teşkil etmeyecek ve bu okulun işletilmesinden elde edilecek kazançlar, Kurumlar Vergisi Kanununun 5/1-ı maddesinde yer alan hükümler gereğince Maliye Bakanlığına yazılı olarak başvurulması şartıyla Milli Eğitim Bakanlığının görüşü alınmak suretiyle istisna hükümlerinden yararlanılabilecektir. 9
KURUM KAZANCI 6306 sayılı Afet Riski Altındaki Alanların Dönüştürülmesi Hakkında Kanun kapsamında yapılan kira yardımı ödemelerinin ticari kazancın bir unsuru olarak kurum kazancına dahil edilmesi ve vergilendirilmesi gerekmektedir. 10
İNDİRİLECEK GİDERLER Kurumların iştiraklerinin, ortaklarının veya ortaklarla ilişkili kişilerin banka veya finans kurumlarından ya da sermaye piyasalarından temin ederek aynı şartlarla (kredi sözleşmesinin içerdiği vade, faiz oranı ve benzeri kullandırılma şartlarında herhangi bir değişiklik yapılmadan) kullandırdıkları borçlanmalar örtülü sermaye dışında tutulduğundan; şirketin finansman ihtiyacını karşılamak üzere şirket ortaklarının bankadan kendi adlarına temin ettikleri kredileri, tamamen aynı şartlarla şirketine kullandırmaları ve bu durumun ispat edici vesikalarla belgelendirilmesi halinde, söz konusu krediler dolayısıyla katlanılan faizlerin ve masrafların şirket tarafından kurum kazancının tespitinde indirim konusu yapılması mümkün bulunmaktadır. Kiralama dönemi aralık ayı içerisinde başlayan ve bir sonraki hesap dönemine sarkan iktisadi kıymetlere ilişkin kiralamalarda; giderin dönem sonu itibarıyla miktar ve mahiyet olarak kesinleşmiş olması ve dönemsellik ilkesi gereğince, faturası ocak ayında düzenlenmiş olsa dahi kira tutarının aralık ayına isabet eden kısmının ilgili olduğu hesap dönemine ait kurum kazancının tespitinde dikkate alınması gerekmektedir. 11
İNDİRİLECEK GİDERLER Şirket tarafından yapılan kamu kurumlarına yapılan ecrimisil ödemeleri esas itibariyle kira ödemesi niteliğinde bulunduğundan, ecrimisil ödemelerinin kurum kazancının tespitinde gider olarak indirim konusu yapılması mümkün bulunmaktadır. Öte yandan, ecrimisil bedellerine ilişkin ödenen faizler ile Amme Alacaklarının Tahsil Usulü Hakkında Kanunun hükümlerine göre ödenen gecikme zamlarının ise kurum kazancınının tespitinde gider olarak indirim konusu yapılamayacağı tabiidir. Kiralama yoluyla edinilen ve işte kullanılan araçlar için yapılan masrafların, safi kurum kazancının tespitinde gider olarak indirim konusu yapılabilmesi mümkündür. Ancak kiralama yoluyla edinilen ve işte kullanılan araçlara ilişkin olarak yapılacak normal bakım, tamir ve temizleme giderleri dışındaki harcamaların iktisadi kıymet için yapılan değer artırıcı nitelikteki giderlerden olması durumunda özel maliyet bedeli olarak aktifleştirilmesi ve Vergi Usul Kanunun 327 nci maddesi hükümleri çerçevesinde itfa edilmesi gerekmektedir. 12
DİĞER İNDİRİMLER Bağışın yapılacağı kamu kurumu tarafından temin edilen arsa üzerine yapılacak hastane, okul, vb. inşaatına ilişkin yapılan harcamaların, harcamanın yapıldığı dönemde indirim konusu yapılması mümkündür. Ancak, arsanın bağışı yapan kişi veya kurum tarafından temin edilmesi halinde, söz konusu binanın inşasına ilişkin harcamalar, inşaatın tamamlanıp ilgili kamu kurumuna teslim edildiği dönemde indirim konusu yapılabilecektir. Mülki idare amirlerinin izni ve denetimine tabi olma şartını taşımayan yurt dışı cami inşaatına yapılan bağış ve yardımlar kurum kazancının tespitinde indirim konusu yapılamaz. 13
DİĞER İNDİRİMLER Belediyeye yapılacak hasta nakil aracı ile bu araç içerisinde bulunması gereken tıbbi cihaz, araç gereç ve malzeme bağışının Kurumlar Vergisi Kanununun 10 uncu maddesinin 1 inci fıkrasının (c) bendi kapsamında maliyet bedeli toplamının bağışın yapıldığı yıla ait kurum kazancının %5 ine kadar olan kısmının indirim konusu yapılması mümkün bulunmaktadır. Derneğin uhdesinde bulunan cami ve kuran kursunun Diyanet İşleri Başkanlığının denetiminde yaygın din eğitimi verilen tesisler kapsamında değerlendirilmesi şartıyla, bu tesislerin faaliyetlerini devam ettirebilmeleri için mükelleflerce makbuz mukabili yapılan ya da açtırılan banka hesabına yatırılan bağış ve yardımların, Kurumlar Vergisi Kanununun (10/1-ç) maddesi gereğince gelir veya kurumlar vergisi beyannameleri üzerinde ayrıca gösterilmek üzere beyan edilen gelir veya kurum kazancından indirim konusu yapılması mümkündür. 14
DİĞER İNDİRİMLER Kanuni ve iş merkezi yurt dışında bulunan ancak Türkiye de irtibat bürosu bulunan kurumlara verilen teknik servis, yazılım, tasarım, veri girişi, veri saklama ve güncelleme hizmetlerinden yurt dışında yararlanılması ve diğer şartların da sağlanması durumunda, bu hizmetlerden elde edilen kazançların %50'sinin, Kurumlar Vergisi Kanununun 10 uncu maddesinin birinci fıkrasının (ğ) bendine göre kurum kazancının tespitinde indirim konusu yapılması mümkün bulunmaktadır. Ancak, söz konusu hizmetlerden Türkiye'de yararlanılması veya Türkiye'deki irtibat bürosunun faydalanması durumunda bu hizmetlerden elde edilen kazançların indirim konusu yapılması mümkün bulunmamaktadır. Sağlık Bakanlığınca ruhsatlandırılmış olmak ve Kurumlar Vergisi Kanununun 10 uncu maddesinin birinci fıkrasının (ğ) bendi ile 1 seri no.lu Kurumlar Vergisi Genel Tebliğinin ilgili bölümlerinde açıklanan diğer şartları da sağlamak kaydıyla, yurt dışında mukim kişilerin Sağlık Bakanlığına bağlı hastanelerde tedavi ve ameliyatlarının yapılması için konaklama ve ulaşım gibi konularda verilen rehberlik, danışmanlık ve organizasyon hizmetleri karşılığında elde edilecek kazançların %50 si kurum kazancının tespitinde indirim konusu yapılabilecektir. Ancak, Sağlık Bakanlığının izin ve denetimine tabi olarak sağlık hizmeti sunmak üzere faaliyet göstermeyen ve anılan Bakanlık tarafından ruhsatlandırılmayan şirketlerin, bu faaliyetlerinden elde ettiği söz konusu kazançların Kurumlar Vergisi Kanununun 10 uncu maddesinin birinci fıkrasının (ğ) bendi kapsamında değerlendirilmesi mümkün bulunmamaktadır. 15
YILLARA SARİ İNŞAAT İŞİ Birden fazla takvim yılına sirayet eden inşaat ve onarma işlerinde kar veya zarar işin bittiği yıl kati olarak tespit edilir ve tamamı o yılın geliri sayılarak, mezkur yıl beyannamesinde gösterilir. Bir işin yıllara sari inşaat kapsamında değerlendirilebilmesi için; Faaliyet konusunun inşaat ve onarma işi olması, İnşaat ve onarma işinin birden fazla takvim yılına sirayet etmesi, İnşaat ve onarma işinin taahhüde bağlı olarak yapılması şartlarının bir arada aranılması gerekmektedir. İşin başlangıç tarihi olarak; Yapılan sözleşmede yapılacak işin yer teslim tarihi öngörülmüş ise, yer teslim edildiği tarih, Sözleşmede yer teslim tarihi belirtilmemiş ise sözleşmede belirtilen işin başlangıç tarihi, Sözleşmede bunların hiçbiri belirtilmemiş ise sözleşmenin imzalandığı tarih olarak kabul edilmesi gerekir. İşin bitim tarihi olarak İnşaat ve onarma işlerinde geçici ve kesin kabul usulüne tabi olan hallerde geçici kabulün yapıldığını gösteren tutanağın idarece onaylandığı tarihin; diğer hallerde işin fiilen tamamlandığı veya fiilen bırakıldığı tarihin bitim tarihi olarak kabul edilecektir 16
TEŞEKKÜRLER 17