Türk ekonomisinin öncü sektörü LOJİSTİK

Köksal BAYRAMOĞLU haber@ekovitrin.com Türk ekonomisinin öncü sektörü LOJİSTİK Türkiye de ihracat her geçen gün artıyor. Dolayısıyla lojistik de her geçen gün daha fazla önem kazanıyor. Lojistik, sanayi odaklı büyüyen Türkiye de ihracatın artarak gelişmesinde en büyük paydaş sektörlerden biri olarak gösteriliyor. T ürkiye de son dönemlerin en önemli konu başlıklarından birini 2023 hedefleri oluşturuyor. Hükümet, 2023 yılında 500 milyar dolarlık bir ihracat hedeflediğini her platformda dile getiriyor. Uzmanlar, ekonomideki çarkların daha iyi dönebilmesi için lojistik sektörüne çok büyük ve önemli görevler düştüğünü ifade ediyorlar. Türkiye lojistik sektörü, ülke ekonomisine çok büyük bir katma değer sağlıyor. Lojistik sektöründe filoların gençleşmesi ve sektörün artık kurumsal bir yapıda hizmet vermesi ise lojistik sektörünün nereden nereye geldiğinin göstergesi durumunda. Karayolu taşımasında zirvede olan Türkiye lojistik sektörü, deniz, hava ve demiryolu taşımasında da adından söz ettirmeye başlıyor 58 59

KARAYOLU TAŞIMACILIĞI LOJİSTİKTE İSTİHDAMIN LOKOMOTİFİ Türk taşımacılık ve lojistik sektörü son 10 yılda önemli bir büyüme ve gelişme kaydetti. Sektörün önümüzdeki on yıl içinde de hızla gelişmeye devam edeceği öngörülüyor. Bu büyümenin Türkiye nin en büyük sorunlarından biri olan işsizlik probleminin çözümüne de önemli bir katkı sunması bekleniyor. Karayolu taşımacılığı sektörde istihdamın lokomotifi olarak öne çıkıyor. Uluslararası Nakliyeciler Derneği (UND) Karayoluyla Uluslararası Eşya Taşımacılığı Sektörünün Analizi ni yaptı. Türkiye çapında uluslararası eşya taşımacılığı firmalarının kayıtlı olduğu 40 ilde, söz konusu illerde bulunan toplam 20 üniversitede lojistik bölümlerinde öğrenim gören 100 ü aşkın öğrenci tarafından bin 357 sektör firmasının yetkilisiyle yüz yüze gerçekleştirilen anketler yoluyla sektörün profili çıkarıldı. Analiz çalışmalarında yapılan ön elemede bin 247 anlamlı örneğin elde edildiği çalışmada, 270 bin adet henüz işlenmemiş ham veri elde edildi. Uluslararası karayolu taşımacılığı yapan firmaların bölgelere göre coğrafi dağılımı, araç filosu, teknoloji kullanımı gibi konularda sektörün analizinin yapıldığı çalışma; sektördeki istihdam ve eğitim düzeyi konularında da önemli ipuçları veriyor. SEKTÖRDE ÇALIŞANLARIN EĞİTİM DÜZEYİ ARTIYOR Raporun sonuçlarına göre sektörel istihdamda yüzde 69.5 oran ile en yaygın eğitim düzeyini lise mezunu çalışanlar oluşturuyor. TOPLAM PERSONELİN % 60 INI SÜRÜCÜLER OLUŞTURUYOR Firmaların istihdam oranları ve çalışan sayılarının da çıkartıldığı rapora göre; sektördeki istihdam oranı 70 bin civarında. Bu rakamın 30 bin 907 sini sürücüler oluşturuyor. Sürücülerin toplam çalışan sayısındaki payı ise yüzde 60. Sektör firmalarının sürücü istihdam oranı ise yüzde 84.9. Hiç sürücü çalıştırmayan ya da yüzde 1 den az sürücü istihdam eden firmaların oranı yüzde 6.6. Raporda; sektör firmalarının yüzde 83.7 lik çoğunluğunda çalışan sayısının 50 kişinin altında olduğu dikkat çekiyor. 101-500 arasında çalışanı olan firmaların oranı yüzde 5.3, 51-100 arasında çalışanı olan firma oranı ise yüzde 9.6; çalışan sayısı bakımından KOBİ niteliğinde olduğu söylenebilecek firma sayısı yüzde 94 civarında. Sektör firmalarındaki çalışan sayılarının bölgesel dağılımına bakıldığında, en fazla istihdamın yine Marmara Bölgesi nde olduğu, onu Akdeniz ve Güneydoğu Anadolu daki firmaların izlediği görülüyor. Yoğunluk bakımından da Marmara Bölgesi 101-500 arası çalışanı olan 25 firmaya ve 2 binin üzerinde çalışanı olan 2 firmaya ev sahipliği yapıyor. Araştırmaya katılan firmaların sürücü dahil personel sayısı bakımından yüzde 14 ünü kadın, yüzde 86 sını erkekler oluşturuyor. Sürücüler çıkarıldığında ise kadın çalışan sayısının oranı yüzde 34. Yüzde 14 lük kadın personel sayısı; sektörün fiziksel emek yoğun olmasından da kaynaklanan cinsiyet ayrımcılığının, küreselleşme ve değişen sosyal değerlere rağmen bir sektörel önyargı temelinde sürdüğünü gösteriyor. Sektör firmalarının çoğunluğunda (yüzde 28) kadın çalışan sayısının yüzde 1 den az olduğu; yine sıklıkla (yüzde 22.2) yüzde 5 - yüzde 10 arasında kadın çalışan istihdam edildiği göze çarpıyor. yüzde 50 ve fazla kadın çalışan istihdamı sektörde sadece yüzde 4.5. Kadın çalışanların genel pozisyonları sekreterya, ofis/büro yönetimi ve insan kaynakları ile ilgili pozisyonlarda yoğunlaşıyor. ALAYLILARIN YERİNİ ÜNİVERSİTE MEZUNLARI ALIYOR Sektör firmalarında istihdamın bir başka boyutunu da eğitim düzeyi oluşturuyor. Raporun sonuçlarına göre sektörel istihdamda yüzde 69.5 oran ile en yaygın eğitim düzeyini lise mezunu çalışanlar oluşturuyor. 2000 yılından bugüne gelindiğinde, halen Türkiye çapında lojistik bölümü bulunan toplam 48 üniversite ve 50 meslek yüksekokulunun bulunuyor olması, sektöre nitelikli insan kaynağının girişinin hızlandığını, iş alanlarının genişlediğini gösteriyor. Rapordaki bulgulara göre; ön-lisans mezunları da eklendiğinde sektörde istihdam edilmekte olan yüksek öğretim mezunu çalışan oranı yüzde 30 u geçmiş durumda. Bu oran, yakın zamana dek alaylı tabir edilen bir kesimin yerinin, hızla üniversite mezunu, teknik bilgi ve beceriye, aynı zamanda güncel geliş- 60 61

Araştırmaya göre sadece beyaz yakalı statüsündeki çalışanlar değerlendirildiğinde, yabancı dil bilen çalışan oranının (yüzde 37) nispeten olumlu değerlendirilebileceği söylenebilir. Yabancı dil bilen insan kaynağı ağırlıklı olarak Marmara Bölgesi nde yoğunlaşmış durumda. İstihdam Eğitim durumu lundurmak zorunda oldukları düşünülürse, sektörde hala ÜDY belgeli personel yetersizliği olduğu söylenebilir. Rapora göre; profesyonel sürücülerin yüzde 11,5 inin mesleki yeterlilik belgesi olan SRC belgesini almadığı görülürken; yüzde 11,5 lik kısmının tehlikeli madde taşıma belgesine sahip olduğu görülüyor. meleri takip edebilen, küresel vizyon sahibi nitelikli insan gücünün almaya başladığına işaret ediyor. Sektör firmalarında istihdam edilen lojistik bölümü mezunu personelin coğrafi bölgelerimize göre dağılımına bakıldığında, lojistik bölümü mezunlarının en fazla Marmara Bölgesi nde istihdam edildiği görülüyor. Örneğin; lojistik yüksek öğretiminin başlangıç düzeyinde olduğu Güneydoğu Anadolu Bölgesi nde sektördeki açığın işletme mezunları ile kapatılmaya çalışıldığı görülüyor. ÇALIŞANLARIN TAHSİL DURUMUNA GÖRE DAĞILIMI Sektör firmalarında istihdam edilen mavi yakalı personel toplam istihdamda yüzde 69 gibi büyük bir paya sahip, beyaz yakalı personel oranı ise yüzde 31. Sektörde istihdam edilen personelin yüzde 37 sini iktisadi ve idari bilimler kapsamında eğitim veren işletme bölümü mezunları oluşturuyor. ÜNİVERSİTE MEZUNLARI ARASINDA LOJİSTİK BÖLÜMÜ YETERLİ DEĞİL Sektörel yüksek öğretim alanının, sektörün ihtiyaçlarını karşılamaktan uzak olduğu gerçeğini ortaya koyan önemli bir gösterge sektördeki üniversite mezunu çalışanlar içinde lojistik bölümü mezunu olanların oranı. Lojistik bölüm mezunu istihdamı oranı sektörde sınırlı kalırken işletme mezunu çalışanların sektör firmalarının ihtiyaç duyduğu insan kaynağını sunmaya daha yakın oldukları gerçeği dikkat çekiyor. Yaygın kanının aksine, sektörde istihdam edilen personelin büyük bir çoğunluğu mühendislik bölümü mezunları değil, yine iktisadi ve idari bilimler kapsamında eğitim veren işletme bölümü mezunlarından oluşuyor. Araştırmaya katılan sektör firmalarında beyaz yakalı nitelikte görev yapan çalışanlar arasında mevzuat gereği Üst Düzey Mesleki Yeterlilik Sertifikası sahibi olarak istihdam edilen çalışanların oranı yüzde 11, Orta Düzey Yönetici MY belgeli çalışan oranı ise yüzde 12 ile sınırlı. Ancak Karayolu Taşıma Yönetmeliği kapsamında faaliyet gösteren tüm firmaların bu mesleki yeterlilik belgelerine sahip en az 1 er personel bu- YABANCI DİL ORANI YETERSİZ Uluslararası faaliyet gösteren sektörde yabancı dil bilgisi sadece bir pazarlama aracı olmaktan öte, şirketin genel operasyon kabiliyetini ve başarısını doğrudan etkileyebilen bir unsur olarak öne çıkıyor. Ancak bu oranın sektörde hala çok düşük olduğu görülüyor. Herhangi bir yabancı dil bilgisi olmayan çalışan sayısı yüzde 79,4 oranında. Sadece beyaz yakalı statüsündeki çalışanlar değerlendirildiğinde, yabancı dil bilen çalışan oranının (yüzde 37) nispeten olumlu değerlendirilebileceği söylenebilir. Yabancı dil bilen insan kaynağı ağırlıklı olarak Marmara Bölgesi nde yoğunlaşmış durumda. Firmaların mesleki ve teknik eğitime verdiği önemin göstergelerinden biri de firmaların da yeni mezun öğrencilere stajyerlik imkanı tanımaları. Ancak, sektör-üniversite işbirliklerinin çok gelişmiş olmadığını gösteren bir oran olarak, bu oran da ancak sektör şirketlerinin yarısına tekabül ediyor. NİTELİKLİ ÇALIŞAN SORUNU DEVAM EDİYOR Uluslararası Nakliyeciler Derneği nin Karayoluyla Uluslararası Eşya Taşımacılığı Sektörünün Analizi raporu sektördeki istihdam ve eğitim düzeyi konularında önemli ipuçları veriyor. Rapora göre, sektördeki istihdam oranı 70 bin civarında. Bu rakamın 30 bin 907 sini sürücüler oluşturuyor. Sürücülerin toplam çalışan sayısındaki payı ise yüzde 60. Rapora göre, sektörde nitelikli istihdam oranı artsa da sorun olmayı sürdürüyor. Raporun sonuçlarına göre sektörel istihdamda yüzde 69.5 oran ile en yaygın eğitim düzeyini lise mezunu çalışanlar oluşturuyor. 62 63

TÜRKİYE, LOJİSTİKTE EN HIZLI BÜYÜYEN 10 ÜLKEDEN BİRİ Türkiye son yıllarda lojistik sektöründe gösterdiği büyük ilerlemeyle bütün dünyanın dikkatini üzerine topluyor. Dünya Ekonomik Forumu çerçevesinde yayınlanan endekse göre, dünya genelinde en hızlı yükselen 39 pazar karşılaştırıldı. Ülkelerin lojistik çekiciliğini değerlendiren endekse göre, lojistik alanında Türkiye dünyanın en hızlı gelişen 10 ülkesi arasında gösteriliyor. Dünya Ekonomik Forumu çerçevesinde yayınlanan endekse göre Türkiye nin en büyük avantajının, coğrafi konumunun üretim ve tüketim merkezlerine yakınlığı olarak belirtiliyor. Endekse göre Türkiye, dünyanın en hızlı gelişen 10 ülkesi arasında yer alıyor. Özellikle son yıllarda, Türkiye ekonomisinin gelişmesine paralel bir ivme yakalayan lojistik sektörü; coğrafi avantajını da kullanarak 20 yıl gibi kısa bir sürede bölgesel güç olmayı başardı. Türk lojistik sektörü bugün sahip olduğu bin 500 şirket ve 46 bin araçla Avrupa nın en büyük filosuna sahip. Türkiye nin 2023 yılı hedefi olan 500 milyar dolarlık ihracat hedefine uygun bir ivme sergileyen sektörün 2023 yılında 50 milyar dolarlık ciro sağlaması bekleniyor. Ancak sektör bu hedeflere ulaşabilmek için önündeki; geçiş belgesi sorunu, yurt dışı çıkışlarındaki ÖTV siz akaryakıt kısıtlaması, sürücü vizesi ve finansman konusunda yaşanan sorunlar gibi engellerin çözülmesini bekliyor. LOJİSTİKTE HEDEF 2015 TE 22. SIRAYA ÇIKMAK Dünya Ticaret Örgütü nün 2012 yılı verilerine göre; Türkiye taşımacılık sektörü Türkiye ticari hizmetler ihracatı listesinde yüzde 31,4 pay ve 13,2 milyar dolar ihracat tutarı ile turizm sektörünün ardından ikinci sırada yer alıyor. Türkiye, taşımacılık sektörünün ihracat verileri sıralaması açısından da dünya sıralamasında 12. sırada yer alıyor. Türk taşımacılarının yurt dışında kota başta olmak üzere birçok kısıtlama ile yabancı plakalı araçlara oranla daha fazla zorluklarla karşı karşıya kalmalarına rağmen 2012 yılında Türkiye den yapılan 1,3 milyon seferin yaklaşık yüzde 80 i Türk plakalı araçlarla gerçekleştiriyor. Türkiye de özellikle son 10 yıl içerisinde lojistiğin önemi daha iyi anlaşıldı ve bu alanda önemli gelişmeler kaydedildi. Dünya Bankası, Lojistik Performans Endeksi ne göre Türkiye, 2010 yılında 155 ülke içinde 39. sırada iken, 2012 yılında 27. sıraya yükseldi. Hedef, 2015 yılında 22. sıraya çıkmak, 2023 yılında ise ilk 15 te yer almasını sağlayacak tedbirleri ivedilikle hayata geçirmek. Bu yönde hükümet tarafından çok büyük ölçekli projeler başlatıldı ve 2023 yılı dış ticaret hedeflerine uygun bir ulaştırma ve lojistik altyapısının tesisi yolunda çok önemli adımlar atıldı. 64

Ulaştırma, Denizcilik ve Haberleşme Bakanı Binali Yıldırım LOJİSTİK KÖYLER KURACAĞIZ Ulaştırma, Denizcilik ve Haberleşme Bakanı Binali Yıldırım, lojistik sektörünün hızlı bir şekilde büyümesi için lojistik köylerin kurulmasının elzem olduğunu söylüyor. Ulaştırma, Denizcilik ve Haberleşme Bakanı Binali Yıldırım, lojistik köylerin önemine değinerek Lojistik köy leri; Lojistik ve taşımacılık şirketleri ile ilgili resmi kurumların içinde yer aldığı, her türlü ulaştırma moduna etkin bağlantıları olan, depolama, bakım onarım, yükleme boşaltma, elleçleme, tartı, yükleri bölme, birleştirme, paketleme vb. faaliyetleri gerçekleştirme imkanları olan ve taşıma modları arasında düşük maliyetli, hızlı, güvenli, aktarma alan ve donanımlarına sahip bölgeler olarak tanımlıyor. Bakan Yıldırım, Lojistik köylerinin yapısı incelendiğinde, tek bir merkezden yönetildiği, master planlı olduğu, şehirlerin yakınında olduğu, kaliteli yerleşim sağlandığı, açık, kapalı stok alanları bulunduğu, destek/yardımcı hizmetlerin verildiği görülür. Lojistik köylerinde; taşıma modları arasında geçiş, intermodal transfer sağlanır, intermodal operasyonlar yapılır, depolama ve ambarlama hizmetleri, gümrük hiz- Bakan Yıldırım, Lojistik köylerinde; taşıma modları arasında geçiş, intermodal transfer sağlanır, intermodal operasyonlar yapılır, depolama ve ambarlama hizmetleri, gümrük hizmetleri, park hizmetleri, yükleme-boşaltma, elleçleme ve tartı hizmetleri verilir. 430 milyon dolar yatırım 16 lojistik merkezin 430 milyon dolara mal olmasının beklendiğini ifade eden Bakan Yıldırım, söz konusu lojistik merkezler ile Türkiye lojistik sektörüne 26 milyon ton ilave taşıma imkânı sağlanacağını da vurguluyor. Son olarak Bakan Yıldırım, Türk lojistik sektörünün 10 milyon metrekarelik, açık alan, stok alanı, konteyner stok ve elleçleme sahası kazanacağını, ayrıca bu lojistik merkezlerinden Asya ve Avrupa ülkelerine taşımacılık yapılabileceğini ifade ediyor. metleri, park hizmetleri, yüklemeboşaltma, elleçleme ve tartı hizmetleri verilir diyor. Bakan Yıldırım, bu hizmetlere ilave olarak; güvenlik, bakım onarım tesisleri, müşteri ofis alanları, showroom lar, toplantı/ konferans odaları, yemek tesisleri, toplu taşıma imkanları, banka, posta, ekstra depo hizmetlerinin de bulunabileceğini sözlerine ekliyor. LOJİSTİK KÖYLERİN TOPLUMSAL FAYDALARI Bakan Yıldırım, Lojistik köylerinin toplumsal faydaları ise; ticaret imkanı sağlanması, trafik sıkışıklığının azaltılması, ekonomi sektöründe büyümenin teşvik edilmesi, iş imkanları ve işe erişim sağanması, çevre düzenlemesi ve korunması, arazilerin iyi bir şekilde kullanılması, çevrenin yeşillendirilmesi ve doğal kaynakların korunması, estetik güzellik sağlanması olarak sıralanabilir. Yukarıda bahsedilen özelliklere sahip, yük taşımacılığı ile ilgili tüm hizmetlerin en iyi şekilde verildiği, müşterilerin idari, teknik, sosyal, tüm ihtiyaçlarının karşılanabildiği yük merkezlerinin belli noktalarda oluşturulması, taşımaların ve taşıma kalitesinin artırılması dolayısı ile müşteri memnuniyetinin sağlanması bakımından Lojistik Köylerinin ülkemizde kurulması zorunlu hale gelmiştir. Lojistik köyler tüm dünyada giderek daha önemli, daha kritik merkezler haline gelmeye başlamıştır. Yük taşımacılığı ile ilgili tüm hizmetlerin en iyi şekilde verildiği müşterilerin idari, teknik, sosyal, tüm ihtiyaçlarının karşılanabildiği bu yerlerin belli noktalarda oluşturulması, vagon rotasyonunun düşürülmesi, taşımaların ve taşıma kalitesinin arttırılması dolayısı ile müşteri memnuniyetinin sağlanması bakımından gerekli görülmüştür. Kent merkezi içinde kalmış olan yük garlarının; Avrupa ülkelerinde olduğu gibi, etkin karayolu ulaşımı olan ve müşteriler tarafından tercih edilebilir bir alanda, yük lojistik ihtiyaçlarına cevap verebilecek özellikte, teknolojik ve ekonomik gelişmelere uygun, modern bir şekilde kurulması önem arz ediyor. Bu kapsamda Kent merkezi içinde kalmış olan yük garlarının; Avrupa ülkelerinde olduğu gibi, etkin karayolu ulaşımı olan ve müşteriler tarafından tercih edilebilir bir alanda, yük lojistik ihtiyaçlarına cevap verebilecek özellikte, teknolojik ve ekonomik gelişmelere uygun, modern bir şekilde kurulması amacıyla; özellikle; Organize Sanayi Bölgesi ne yakın ve yük potansiyeli yüksek olan İstanbul, İzmit (Köse köy), Samsun (Gelemen), Eskişehir (Hasanbey), Kayseri (Boğazköprü), Balıkesir (Gökköy), Mersin (Yenice), Uşak, Erzurum (Palandöken), Konya (Kayacık), Denizli (Kaklık) ve Bilecik (Bozüyük) olmak üzere 12 noktada kurulmaya başlanan lojistik merkezleri, 2011 yılı yatırım programına alınan Kahramanmaraş (Türkoğlu), Mardin, Kars ve Sivas Lojistik Merkezi ile birlikte 16 noktada kuruluyor diyor. Samsun (Gelemen) Lojistik Merkezi nin işletmeye açıldığını kaydeden Bakan Yıldırım, Denizli (Kaklık), İzmit (Köseköy), Eskişehir (Hasanbey), Kayseri (Boğazköprü) inşaat çalışmalarının 1. etabı tamamlanmıştır. Eskişehir (Hasanbey) 2. etap işleri ile Balıkesir (Gökköy) ve Erzurum (Palandöken) Lojistik Merkezleri nin 1.etap inşaat işlerine başlanmıştır. Diğer lojistik merkezlerle ilgili proje ve kamulaştırma çalışmaları da sürüyor diyor. 66 67

EKONOMİ BAKANI ZAFER ÇAĞLAYAN TÜRKİYE, 2023 TE DÜNYANIN YENİ BİR GÜÇ MERKEZİ OLACAK Ekonomi Bakanı Zafer Çağlayan, 2023 yılı için belirlenen 500 milyar dolarlık ihracat hedefine ulaşabilmek amacıyla, Türkiye nin bölgenin lojistik üssü haline getirilmesi, intermodal taşımacılığa ağırlık verilerek ihraç ürünlerinin tüketildiği son noktaya kadar olan hareketin etkili ve verimli bir şekilde sağlanması gerektiğini söylüyor. T ürkiye nin 2023 yılı ihracat hedefi doğrultusunda 500 milyar dolar ihracat hedefini gözüne kestirdiğini ifade eden Bakan Çağlayan, Yapılan analizler neticesinde bu rakamın 545 milyar dolara ulaşabileceği tespit edilmiştir. Bu hedef, özellikle dış ticaret lojistiğinin etkin bir planlama, koordinasyon ve uygulama sürecine tabi tutulması gerektiğini, sektör ve hedef ülke/bölge analizine dayalı, ihracat sektörünün talep ve beklentilerini karşılayabilecek, süre, maliyet ve sürdürülebilirlik unsurlarını içeren bir dış ticaret lojistiği politikasının oluşturulmasının ve uygulanmasının zaruri olduğunu gösteriyor. Bugün, doğu-batı ve kuzeygüney eksenlerinde küresel ve bölgesel avantajlarını kullanarak dünya ticaretinin aktığı ana güzergâhlara ev sahipliği yapmak için ülkemizin, lojistik alt yapısı ile komşu ve çevre ülkeler ile kara, demir ve denizyolu ulaşımının güçlendirilmesi, alternatif hatların ve güzergâhların oluşturularak işletmeye alınması gerekiyor. Gerek ülkemiz dış ticaretinde lojistik imkânlarının etkin bir şekilde kullanılması suretiyle ihracat ve hatta ithalat maliyetlerimizin düşürülmesi ve gerek jeostratejik konumumuzun sağladığı avantajlardan yararlanılarak ülkemizin bir transit ticaret merkezi konumuna getirilmesi bakanlığımızın öncelikleri arasında yer alıyor diye konuşuyor. KAMU - ÖZEL SEKTÖR İŞBİRLİĞİ ÖNEMLİ Türkiye nin lojistik altyapısının güçlendirilmesi amacıyla alternatif hatların ve güzergâhların oluşturularak işletmeye alınması ve geçiş kotası yetersizliklerinin aşılmasına yönelik faaliyetler, ilgili kamu ve özel sektör kuruluşları ile koordinasyon halinde yürütüldüğüne dikkat çeken Çağlayan, 2023 yılı için belirlemiş olduğumuz 500 milyar dolarlık ihracat hedefimize ulaşabilmek amacıyla, ülkemizin bölgenin lojistik üssü haline getirilmesi, intermodal taşımacılığa ağırlık verilerek, ihraç ürünlerimizin tüketildiği son noktaya kadar olan hareketinin etkili ve verimli bir şekilde sağlanması planlanıyor. Şüphesiz ki, dış ticaret hacmi, ekonomik gücü ve nitelikli insan kaynakları ile bölgedeki lider ülke konumunda olan Türkiye, lojistik ve uluslararası ticaret ile ilgili hedeflerini bir arada planlayarak, kamu ve özel sektör işbirliği ile coğrafi özelliklerine uygun altyapı ve yasal düzenlemeleri tamamladığında, bugünkü ekonomik potansiyelini hayata geçirerek 2023 yılında dünyanın yeni bir güç merkezi olacak diyor. Lojistiğin sadece bir taşıma olmadığını kaydeden Bakan Çağlayan, günümüzde lojistik kavramının üretim öncesi tedarik zinciri ile üretim sonrası dağıtım zincirinin tamamını kapsayan bir yapıya girdiğini, küreselleşmenin hızla tüm dünyaya hakim olduğu çağımızda taşıma imkanları ve fiyatları dış ticarette her zamankinden daha fazla belirleyici bir unsur olmaya başladığını söylüyor. Bakan Çağlayan, taşımacılıktan lojistik yönetimine geçişi sağlayan ülkelerin dünya ticaretinden daha fazla pay alabildiğini ve hatta küresel ticaretin önemli geçiş noktalarından biri olmayı başarabildiğini ifade ediyor. TÜRKİYE ODALAR VE BORSALAR BİRLİĞİ (TOBB) BAŞKANI RİFAT HİSARCIKLIOĞLU SEKTÖR, 2023 HEDEFLERİ İLE BİRLİKTE BÜYÜMELİ Türk lojistik sektörünün son yıllarda önemli mesafeler kat ettiğini ifade eden TOBB Başkanı Rifat Hisarcıklıoğlu, sektörün 2023 hedefleri ile birlikte daha ileri gitmesi gerektiğini söylüyor. Ülkelerdeki lojistik sektörünün durumunu ortaya koyan en önemli gösterge, Dünya Bankası tarafından hazırlanıp yayımlanan Lojistik Performans Endeksi dir diyen Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği (TOBB) Başkanı Rifat Hisarcıklıoğlu, 2007 yılında 3,15 puanla Lojistik Performans Endeksi nde 34. sırada yer alan ülkemiz, 2012 yılında 3,51 puanla 27. sıraya yükselmiştir. 5 yıllık süreçte altyapıda yaşanan iyileşme söz konusu yükselişi sağlayan en önemli etken olarak karşımıza çıkıyor. Ancak, özellikle söz konusu endekste daha yukarıda yer alan ülkelerle kıyaslandığında Türkiye nin konumu başta olmak üzere birtakım avantajlara (her yıl artış gösteren ticaret hacmi, özellikle karayolunda genç bir filo ve gelişmiş hizmet standartları, tüm taşımacılık modlarının kullanılmasına imkân sağlayan coğrafi özellikleri, vs.) sahip olduğu görülüyor. Dolayısıyla, son 5 yılda önemli bir gelişme sağlanmış olsa da, ülkemizin lojistik alanında ulaştığı noktanın özellikle 2023 hedefleri ile birlikte değerlendirildiğinde yükseltilmesi imkânı, hatta gerekliliği bulunuyor. SEKTÖRÜN GSYH NİN % 12 Sİ DÜZEYİNDE 2010 yılında Başbakanlık Yatırım Destek ve Tanım Ajansı nca hazırlanan Taşımacılık ve Lojistik Sektörü Raporu nda, sektörün GSYİH içerisindeki payının yüzde 8 ila yüzde 12 arasında olduğunun tahmin edildiği ifade ediliyor. Söz konusu rapordan 250 MİLYAR DOLARLIK SEKTÖR Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği (TOBB) Başkanı Rifat Hisarcıklıoğlu, ülke ve lojistik sektörünün büyümesini aynı oranda düşünüldüğünde, şu an GSYİH içindeki payı 90 milyar dolar olan ulaştırma sektörünün, 2023 yılındaki payının 250 milyar dolar olacağının öngörüldüğünü ifade ediyor. hareketle, tüm taşımacılık modları ve bunlarla ilgili alt yapı ve hizmetleri kapsayan lojistik sektörünün toplam büyüklüğünün 2012 yılı için 60 ila 90 milyar ABD doları civarında olduğu tahmin ediliyor diyor. 2011 yılında 135 milyar, 2012 yılında ise 150 milyar dolar ihracat yapan Türkiye nin 2012 yılındaki GSYH sinin yaklaşık olarak 774 milyar dolar civarında olduğunu kaydeden Hisarcıklıoğlu, 500 milyar dolarlık bir ihracat hedefini tutturabilmek için GSYH nin de 774 milyar dolardan yaklaşık 2 trilyon dolara çıkması gerekiyor. 2010 yılında gerçekleştirilen yüzde 9,2 lik büyüme oranının önümüzdeki yıldan itibaren düzenli olarak yakalanması halinde, 2023 yılında 2 trilyon dolar GSYİH ve 500 milyar dolarlık bir ihracat rakamına ulaşılabilecek. 2011 yılında yüzde 21,6 büyüme göstermişken, bu oran 2012 yılında yüzde 12,7 ye düşmüştür (TÜİK, 2012). Bu büyüme oranının devam ettirilmesi, lojistik altyapı çalışmalarının tamamlanması ve yeni lojistik üslerin devreye girmesiyle mümkün. Ulaştırma sektörü şu an itibarıyla GSYH nin yüzde 12 si düzeyinde bir orana sahip. 68 69

TÜRKİYE İHRACATÇILAR MECLİSİ (TİM) BAŞKANI MEHMET BÜYÜKEKŞİ TÜRKİYE NİN LOJİSTİK ÜS OLACAĞINA İNANCIMIZ TAM Türkiye İhracatçılar Meclisi (TİM) Başkanı Mehmet Büyükekşi, Lojistik sektöründe yaşadığımız gelişim bize Türkiye nin sadece lojistik ülke olmayacağını, belli lojistik yeteneklere sahip dünyanın en iyi üslerinden biri haline geleceğini de gösteriyor diyor. Lojistiğin sadece taşımacılık olmadığını, ihracatın en temel unsuru olduğunu ifade eden Türkiye İhracatçılar Meclisi (TİM) Başkanı Mehmet Büyükekşi, Depolama ve dağıtım hizmetlerini de kapsayacak şekilde malların yurt dışına gönderilmesi bağlamında, lojistik için ihracatın can damarıdır diyebiliriz. Lojistik ve ihracat birbirinin dinamikleridir. İhracatımız artarken beraberinde lojistik sektörümüz de büyüyor ve ihracatçılarımızın ihtiyaçlarına göre yapılanıyor. İhracatçılarımızın bu anlamda sektörden beklentileri dış piyasalardaki rekabet koşullarına göre artıyor. Ancak birtakım yapısal eksikliklerden dolayı sektör ihracatçının beklentisini tam anlamıyla karşılayamıyor diyor. Lojistik sektörünün bilinirliğinin son 10 yıl içinde arttığını belirten Büyükekşi, Halen Lojistik Kanunu nun ve Master Planı nın olmaması yanı sıra finans kesimi ile ilgili devlet birimlerin de lojistiğe ilişkin bir tanım yapılamamış olması nedenleriyle Türkiye de dış ticaretin artmasına paralel olarak maalesef lojistik sektörü aynı oranda gelişememiştir. Bu yüzden, ihracat yaparken lojistik anlamda rekabet gücümüz henüz istenen seviyede değil. İhracat çının maliyetlerinin önemli bir kısmını navlun gideri oluşturuyor. Ürün bedelinin sektörlere göre farklılık göstermekle birlikte, yaklaşık yüzde 4 ila yüzde 20 si arasını lojistik maliyetler oluşturuyor. Bu noktada TİM olarak amacımız lojistik maliyetlerin küresel düzeyde rekabet edilebilir seviyelerde olması için gerekli çalışmaları yürütmek şeklinde konuşuyor. YEŞİL LOJİSTİK E VURGU YAPTIK Tüm sektör paydaşlarının lojistik politikalarını köklü bir biçimde yeniden ele alması gerektiğini düşündüklerini ifade eden TİM Başkanı Büyükekşi konuyla ilgili düşüncelerini şöyle anlatıyor: TİM olarak bizler Türkiye Lojistik Master Plan için Strateji Belgesi nde özellikle Yeşil Lojistik kavramına da vurgu yaptık. Tüm lojistik faaliyetlerin çevre üzerindeki olumsuz etkilerini ölçen ve en aza indirmeye çalışan Yeşil Lojistik kavramı önümüzdeki günlerde daha önemli hale gelmeye başlayacak. Bu yaklaşım kapsamında çevreye duyarlı depo (green warehouse) tasarım ilkelerinin uygulanmasının teşvik edilmesi gerekiyor. Bu tür sistem uygulamalarına harç, ruhsat, vergi vb. ödemelerde indirimler sağlanması da sektör için özendirici olacak. Ayrıca, Türkiye de lojistik sektörünün acilen gerekli alt yapısının sağlanması gerekiyor. Kamu otoritesinin ivedilikle Lojistik Master Planı ve Lojistik Kanunu nun çıkarılması ile ilgili hazırlıklara başlayıp bir an önce bu doğrultuda altyapı oluşturması gerekiyor. Lojistik sektöründe yaşadığımız gelişim bize Türkiye nin sadece lojistik ülke olmayacağını, belli lojistik yeteneklere sahip dünyanın en iyi üslerinden biri haline geleceğini de gösteriyor. Yapılacak bu düzenlemeler ile Türkiye nin bir Lojistik Üs olacağına inancımız tam. UND YÖNETİM KURULU BAŞKANI ÇETİN NUHOĞLU BÜYÜYEN TÜRKİYE İÇİN LOJİSTİK MASTER PLANI YENİDEN YAZILMALI Lojistik sektörünün en önemli sorunlarından biri Lojistik Master Planı nın yetersizliğinden kaynaklanıyor. UND Yönetim Kurulu Başkanı Çetin Nuhoğlu, Lojistik Master Planı nın yeniden yazılması gerekiyor diyerek Ulaştırma Bakanlığı ve yetkililere çağrıda bulunuyor. Türkiye nin ihracat odaklı büyüdüğünü kaydeden Uluslararası Nakliyeciler Derneği (UND) Yönetim Kurulu Başkanı Çetin Nuhoğlu, 2008 yılı sonunda yayınlanan, Lojistik İhtisas Organize Sanayi Bölgeleri ile ilgili OSB Kanun değişikliği sayesinde organize sanayi bölgele rinde lojistiğe bağlı süreçlerin tekrarları önlenerek, verimlilik artışının sağlana bilmesinin, nakliye, depolama gibi lojistik maliyetlerinin önemli oranda düşürülmesinin, denizyolu, demiryolu, kara yolu bağlantılarının doğrudan konuşla nacağı bölgeler olmasından dolayı intermodal lojistik faaliyetlerinin kolaylık la gerçekleşmesinin yolu açılmıştır. Bu süreçte, verimliliğin artırılması ve maliyetlerin düşürülmesi için Türkiye de mevcut iç kaynaklar optimum şekilde seferber edilerek potansiyel arz eden büyük şehirlerimizin gerekli lojistik altyapıları, üst yapıları ve insan kaynağı ile donatılması ve bunun için özellikle yerel yöne timlerin daha aktif rol alması sağlanmalıdır diyor. LOJİSTİK KÖYLERİN MERKEZİ BİR YAPI İLE YÖNETİLMESİ FAYDA SAĞLAR Lojistik köylerin son derece önemli olduğunu ifade eden UND Başkanı Çetin Nuhoğlu, Almanya da Lojistik köy (freight village) yapılarının merkezi yönetimi BGG adlı bir kuruluşa aittir. Ülkemizde de farklı bölgelerde, farklı kurumların inisiyatifi/liderliği altında ilerle yen ya da planlanan lojistik merkez / köy vb. projelerin eşgüdümsüz olması verimsiz ve geri dönüş sağlamayan yatırımlarla, kaynak israfına yol açabileceğinden sakıncalıdır, merkezi bir yapı ile yönetilmesinde fayda görülmektedir. Ancak her şeyden önce, bu tür merkezlere (hangi illerde/bölgelerde) mevcut ve tahmin edilen yük akımları doğrultusunda ihtiyaç duyulduğunu net ve bilimsel rakamlarla ortaya koyacak bir Türkiye Lojistik Master Planı nın çıkarılmasında yarar vardır. Bu plan kapsamında hangi noktalarda, hangi şartlar doğrultusunda bu tür yapıların kurula bileceği belirtilecektir diyor. KAMU-ÖZEL SEKTÖR İŞBİRLİĞİ Türkiye nin 2023 hedefleri ile ilgili olarak Nuhoğlu, Lojistik hizmetler, çıkış noktası ile tüketim noktası arasında malların akışı ve depolanmasının planlanması, uygulanması ve denetlenme sini içeren etkin ve iyi planlanmış bir süreci gerektirmektedir. Bu süreç, lojistiğin farklı boyutlarında faaliyet gösteren özel sektör aktörleri ile kamudan karar alıcıların etkin işbirliği yaptığı bir süreç olmalıdır. Yaklaşan 2023 için çizilen 500 milyar dolarlık ihracat hedefi de sektörümüz için önemli bir mücadele unsuru ve buna tüm süreç sahipleriyle ve karar alıcılarla beraber gerçekten çok iyi hazırlanmamız gerekiyor. İhracatın lojistik altyapısı, doğru bir planlama ile, buna göre gerçekleştirilecek yatırımlar sayesinde tamamlana bilecektir. Ulaştırma Denizcilik ve Haberleşme Bakanlığımız liderliğinde, üniversitelerden akademisyenlerimiz ve araştırmacılarımızın aktif katkıları ve yönlendirmeleriyle hayata geçirilmesi planlanan Türkiye Lojistik Mas ter Planı nın sektörümüze yönelik ya tırımlar için çok gerekli ve doğru bir rehber olacağını öngörüyoruz ifadesini kullanıyor. 70 71

UTİKAD YÖNETİM KURULU BAŞKANI TURGUT ERKESKİN HEDEF TÜRKİYE Yİ LOJİSTİK ÜS YAPMAK UTİKAD Yönetim Kurulu Başkanı Turgut Erkeskin, Türk ekonomisinin önümüzdeki beş yıllık yol haritasının çizildiği ve Türkiye yi orta gelir grubu bir ülke olmaktan çıkarıp, yüksek gelir grubunda bir ülke haline getirmeyi hedefleyen Onuncu Beş Yıllık Kalkınma Planı nın, taşımacılık ve lojistik sektörünün gelecek yıllardaki performansı açısından büyük önem taşıdığını belirtiyor. Uluslararası Taşımacılık ve Lojistik Hizmet Üretenleri Derneği Başkanı Turgut Erkeskin, Türkiye nin lojistik üs haline getirilmesi hedefi çerçevesinde; lojistik maliyetin düşürülmesi, ticaretin geliştirilmesi, rekabet gücünün artırılmasının temel amaç olarak belirlendiği ve biz sektör temsilcilerinin de üzerinde önemle durduğu ulaştırma, depolama, envanter yönetimi ve gümrükleme alt maliyetleri göz önünde bulundurularak transit taşıma süresinin kısaltılması, hasarsız teslim oranının yükseltilmesi, güvenilirlik ve hız konusunun 10. Beş Yıllık Kalkınma Planı nda öne çıktığını kaydetti. KOMBİNE TAŞIMACILIĞA AĞIRLIK VERİLMELİ Erkeskin, değerlendirmelerine şöyle devam etti: Yük ve yolcu ulaştırma hizmetlerinin etkin, verimli, ekonomik, çevreye duyarlı, emniyetli bir şekilde sağlanması, yük taşımacılığında, kombine taşımacılık uygulamalarının geliştirilerek demiryolu ve denizyolunun paylarının arttırılması, kalitenin ve güvenliğin yükseltilmesi ve ulaştırma planlamasında koridor yaklaşımına geçilmesi esasıyla hazırlanan bu plana, kamu kurum ve kuruluşları, iş ve siyaset dünyası, sivil toplum kuruluşları, düşünce kuruluşları, akademik çevreler, özel sektör, medya kuruluşları temsilcileri ile kurulan Özel İhtisas Komisyonları da katkıda bulundu. TURGUT ERKESKİN İHRACATTA BÜYÜME VE SÜRDÜRÜLEBİLİRLİK Taşımacılık ve lojistik sektörünü, uzun yıllar üzerine yapışan taşımacı kimliğinden çıkararak küresel lojistik pazarının önemli aktörleri arasına koyan program ayrıca Türkiye nin ihracat, büyüme ve sürdürülebilir kalkınma hedefine ulaşması noktasında lojistik sektörünün katkısı ve öneminin teslim edilmiş olduğunu da gösteriyor. Lojistik sektörünün ülkenin büyüme potansiyeline katkısının artırılması ve Türkiye nin lojistik performans endeksinde ilk 15 ülke arasına girmesi hedefiyle hazırlanan bu program ana başlıklarıyla; lojistikte strateji ve kurumsal yapılanmanın oluşturulması, şehirlerde lojistik altyapının iyileştirilmesi, gümrük işlemlerinde etkinliğin sağlanması, büyük ulaştırma altyapı yatırmalarının tamamlanması, sektörde faaliyet gösteren firmaların rekabet güçlerinin artırılması, yurtiçi lojistik yapılandırmasının yurtdışı yapılanmalarla desteklenmesi konularının Kalkınma Bakanlığı, Çevre ve Şehircilik Bakanlığı, Ulaştırma, Haberleşme ve Denizcilik Bakanlığı, Gümrük ve Ticaret Bakanlığı ile Ekonomi Bakanlığı koordinasyonunda gerçekleşmesini öngörüyor. Kalkınma Planı, 2018 yılında bölünmüş yol uzunluğunun 25 bin 272 kilometreye, otoyol uzunluğunun 4 bin kilometreye, demiryollarında konvansiyonel ana hat uzunluğunun 10 bin 556 kilometreye, hızlı tren hat uzunluğunun 2 bin 496 kilometreye, denizyollarında konteyner taşımacılığının 13.8 milyon TEU ya, Türk bayraklı deniz ticaret filosunun 14 milyon DWT ye, havayollarında ise 232 milyon yolcu kapasitesine ulaşması gibi kara, hava, deniz, demiryolu ve kombine taşımacılıkta ciddi hedefler belirlenirken depolama, dağıtım ve lojistik merkezler, sektörümüzün önemle altını çizdiği ve bir an önce çıkması yönünde ısrarcı olduğu Lojistik Master Plan konusunu da gündemine alıyor. 72