SSG TAG EĞİTMEN KİTABI

(SSG - TAG) SSG TAG EĞİTMEN KİTABI Bölüm I - 0

SİVİL SAVUNMA GÖREVLİLERİ TOPLUM AFET GÖNÜLLÜSÜ VE HALKIN AFETE HAZIRLIK EĞİTİMİ SSG - TAG SSG-TAG Bölüm 1 1 SİVİL SAVUNMA GÖREVLİLERİ TOPLUM AFET GÖNÜLLÜSÜ VE HALKIN AFETE HAZIRLIK EĞİTİMİ ( SSG TAG) 1- Belirlenen başlama zamanından en az 45 dakika önce eğitim mekanına gelip tüm ekipmanın doğru çalıştığından ve dağıtılacak eğitim materyallerinin eksiksiz olduklarından emin olun. 2- Oturma düzeninin herkesin görüntüyü rahatça görebileceği şekilde düzenlenmiş olmasına bakın. 3- Aydınlatmayı, oda sıcaklığını, dışarıdan gelen sesleri gözeterek eğitim için en uygun koşulları oluşturmaya çalışın. 4- Katılımcılara kayıt formunu doldurmaları gerektiğini söyleyin. 5- Katılımcılardan, sabah geldiklerinde (sizin tarafınızdan getirilen bloknot kağıtları)yaka kartlarına adlarını yazmalarını ve kendilerinden bu kartları yakalarına takmalarını isteyin. 6- Belirlenmiş başlama zamanını 10 dakikadan fazla geçirmeyin. Eğitime zamanında gelmiş olan katılımcılar geç kalanlar için bekletilmemelidirler! 7- Eğitmenler kendilerini tanıtarak ve herkesi sıcakkanlılıkla selamlayarak eğitime başlarlar. SİVİL SAVUNMA GÖREVLİLERİ TOPLUM AFET GÖNÜLLÜSÜ ve HALKIN AFETE HAZIRLIK EĞİTİMİ Hazırlayanlar T.C. Sivil Savunma Genel Müdürlüğü Sivil Savunma Kolej Müdürlüğü ve Boğaziçi Üniversitesi Kandilli Rasathanesi Deprem Araştırma Enstitüsü Afete Hazırlık Eğitim Programı ve James Harkins, City of Los Angeles Fire Department Larry Collins, Los Angeles County USAR Task Force Marla Petal, Boğaziçi Üniversitesi, KRDAE, AHEP Hazırlayanlar 1- Bu eğitim 1980 lerde, afetlere hazırlık konusunda, halkın eğitilmesine duyulan ihtiyaç üzerine, Los Angeles İtfaiyesi tarafından geliştirilen, Toplum Acil Müdahale Takımı (CERT) eğitim programı model alınarak hazırlanmıştır. SİVİL SAVUNMA GÖREVLİLERİ TOPLUM AFET GÖNÜLLÜSÜ VE HALKIN AFETE HAZIRLIK EĞİTİMİ ( SSG TAG) 2 2- Bu program, AHEP tarafından, B.Ü K.R.D.A.E., T.C Sivil Savunma Genel Müdürlüğü, Sivil Savunma Koleji Eğitim Ekibinin ve Üniversitelerin Deprem Mühendisliği ve Halk Sağlığı uzmanlarının katkıları ile ülkemiz koşullarına uyarlanmıştır. 3- SSG-TAG Eğitim Programı, B.Ü K.R.D.A.E AHEP (Afete Hazırlık Eğitim Programı) ekibi ile Los Angeles İtfaiyesi nden değişik zamanlarda gelen uzmanların birlikte çalışması ile geliştirilmiştir. SSG TAG EĞİTMEN KİTABI Bölüm I - 1

İçerik BÖLÜM 1 (1 saat) Amaç ve Öngörüler Temel Afet Bilincine Genel Bakış ve Afete Hazırlık BÖLÜM 2 (4,5 saat) Hafif Arama-Kurtarma Bina Hasar Sınıflandırması BÖLÜM 3 (3,5 saat) Yaşam Kurtaran Önlemler Tıbbi Olmayan Triaj Halk Sağlığı Afette Psikolojik İlk Yardım BÖLÜM 4 (3 saat) Sivil Savunma Mahalle Görevlileri Mahallede Afete Hazırlık Olay Kumanda Sistemi (OKS) Prensipleri 3 4- Katılımcılara, sertifika yerine geçecek bir kimlik kartı verileceğini, bunu alabilmeleri için iki koşul olduğunu açıklayın. Birincisi, eğitime 2 tam gün ders kaçırmadan katılım; diğeri ise, bireylerin tüm aktivitelere aktif katılımı ve dağıtılan Alıştırma Kitabı ndaki alıştırmaların %75 ni tamamlamaları. Icerik 1- İki günlük eğitim programının akışını anlatın. Programı tahtaya yazın. Zamanında başlamak ve bitirmek istediğinizi, mola zamanlarına grupça uyulmasının önemini belirtin. Eğer herkes zamanında katılırsa siz de zamanında bitirebilirsiniz. 2- Öğle yemeğinin nasıl ve nereden alınacağını, nerede sigara içebilecekleri ve tuvaletlerin yeri hakkında katılımcıları bilgilendirin. 3- Katılımcılardan (eğer görevli acil müdahaleciler değillerse) cep telefonlarını eğitimler sırasında kapatmalarını veya sessize almalarını rica edin. 5- Slaytta yer alan SSG - TAG konu başlıklarını anlatın. (detaya girmeden) 6- Katılımcılara, o an bulundukları binada tüm tesisatların nasıl ve nereden kapanacağını bilip bilmediklerini sorun. (Eğitmen kursun olacağı yere gittiğinde bir görevli bulup bunları önceden öğrenmiş olmalıdır.) Katılımcılara ayrıca, acil durum çıkışlarının yerlerini bilip bilmediklerini de sorun ve bunu da derse girmeden önce öğrenmiş olun. 7- Soruları olup olmadığını sorun. Amaç ve Öngörüler 1- Bu eğitimin amaçlarını ve ardındaki öngörüleri gözden geçirerek başlayın. AMAÇ ve ÖNGÖRÜLER 4 SSG TAG EĞİTMEN KİTABI Bölüm I - 2

Amaç Amaç Bu program toplum afet müdahalesini ve Sivil Savunma Mahalle Görevlileri için 12325 sayılı Sivil Savunma Bakımından Halk Tarafından Yapılacak Teşkilat ve Alınacak Tedbirler Hakkında Yönetmelik maddelerine göre halk tarafından yapılacak teşkilatlanmayı tanıtan bir eğitim programıdır. Bu program görevli ve gönüllü bütün afet müdahalecileri için olduğu kadar toplum liderleri için de oluşturulmuş bir programdır. Afet müdahalecilerinin bazıları profesyonel meslek elemanları iken, bazıları da gönüllüdür. Bu program çeşitli rol, sorumluluk ve özel becerilere sahip ilk müdahalecilerin entegrasyonu için TEMEL eğitim niteliğindedir. 1- SSG - TAG Eğitim Programı, arama ve kurtarma eğitimine bir giriş DEĞİLDİR. SSG - TAG toplumsal acil müdahale konusunda bilmemiz gereken her şeyi İÇERMEZ. 2- SSG - TAG, toplumsal acil müdahale için TANITIM niteliğinde bir başlangıç eğitimidir. Bu program Sivil Savunma Mahalle Görevlileri için 12325 sayılı Sivil Savunma Bakımından Halk Tarafından Yapılacak Teşkilat ve Alınacak Tedbirler Hakkında Yönetmelik maddelerine göre halk tarafından yapılacak teşkilatlanmayı ve toplum afet müdahalesini tanıtan bir eğitim programıdır. Bütün afet müdahalecilerine yönelik olduğu kadar, bu kişilerin bazıları profesyonel, bazıları da gönüllüdür. 5 3- Türkiye de önemli acil müdahale becerilerine sahip birçok meslek dalı vardır. Sağlık personelleri, arama ve kurtarmacılar, itfaiyeciler, mühendisler, iletişim uzmanları, tesisatçılar, zabıtalar ve toplum liderleri gibi... Daha önemlisi, Türk halkı elinden geleni yapmaya hazırdır. Şu anda ihtiyacımız olan, günü geldiğinde bu potansiyeli en verimli şekilde kullanabilmektir. Bunun için ortak dil, organizasyon ve iletişim sistemleri geliştirmek gerekir. 4- Bu eğitim, birbirinden çok farklı halkın acil durumlarda ESNEK bir biçimde karşılık verebilmelerini kolaylaştırmak için geliştirilmiştir. 5- SSG - TAG Eğitimi, farklı rolleri ve becerileri olan ilk müdahalecilerin bir arada çalışabilmelerini sağlamak amacıyla temel eğitim olarak geliştirilmiştir. 6- SSG - TAG Eğitim programını farklı müdahale becerilerine sahip grupların pek çoğu için ortak hale getirerek, afetlerle başetme konusundaki ülke potansiyelimizi en etkin şekilde kullanmayı umuyoruz. Hedefler Bu kursun afetlere müdahale konusunda halka kazandıracakları: Eğitim almış mahalle görevlileri, gönüllüler ve o anda gelen müdahalecilerin etkili, emniyetli ve organize olarak müdahale edebilmesi. Önemli bilgilerin toplanması, kriz yönetim merkezleri ve profesyonel müdahaleciler ile iletişim kurulması. Daha verimli ve etkili çalışabilmeleri için profesyonel müdahalecilere destek olunması. 6 Hedefler Bu kurs, afetlere müdahale konusunda halka şunları kazandırmayı hedeflemektedir: 1- Eğitim almış mahalle görevlileri, gönüllüler ve o anda gelen müdahalecilerin kendilerine ve çevrelerine etkili, emniyetli yardımı. 2- Önemli bilgilerin toplanması, kriz yönetim merkezleri ve profesyonel müdahalecilerle iletişim kurulması. 3- Profesyonel müdahalecilere daha etkin ve etkili çalışabilmeleri için destek olunması. SSG TAG EĞİTMEN KİTABI Bölüm I - 3

Öngörülenler: Afetlerde Sistem Kilitlenir, Kaynaklar Yetersiz Kalır Afetler daima olacaktır. Beklenmedikleri beklemeliyiz! Bir afet durumunda, olağan koşullarda varolan kaynaklar yetersiz kalacaktır. Pek çok kazazede olacaktır. (Yaralılar, enkaz altında kalanlar, ölüler, maddi kaybı olanlar...) Binalar, yollar, alt yapı, enerji ve haberleşme sistemleri zarar görecektir. Yangınlar ve zaman içerisinde salgın hastalıklar olabilecektir. Öngörülenler: Afetlerde Sistem Kilitlenir, Kaynaklar Yetersiz Kalır 1- Afetin ne olduğundan bahsedelim. 2- Normal zamanlarda, genellikle sorunsuz işleyen bir müdahale sistemimiz vardır. Bir trafik kazası veya bir evde yangın olduğunda bu acil bir durumdur ve bu tip durumlarda polis, itfaiye, ambulans gibi halk güvenliği için çalışan personel yardıma gelir ve yakınlardaki bir hastaneden de gerekli sağlık hizmeti sağlanır. 3- Ancak, büyük ölçekli bir AFET durumunda bunu bekleyemeyiz. Varolan kaynaklar bu durumdaki acil ve çok miktardaki ihtiyacı karşılamakta yetersiz kalacaktır. 7 4- Pek çok yangın, çok fazla yaralı ve hasarlı pek çok bina olabilecektir. 5- Yollar, altyapı sistemleri, elektrik, su, telefon, kanalizasyon ve doğalgaz hatları zarar görecektir. 6- İtfaiyeciler, çıkacak yangınlardan hangisine müdahale edeceğini seçerken, ulaşılabilirlik, tehlikenin büyüklüğü ve su kaynaklarına erişilebilirlik gibi faktörleri değerlendireceklerdir. 7- Sağlık personelinin tüm yaralılara anında müdahale edebilmesi mümkün olmayacaktır. 8- Arama ve Kurtarma çalışanları mümkün olan en kısa sürede, en fazla sayıda kişiye yardım etmeye çalışmalıdırlar, ancak genellikle HER EKİP AYNI ANDA SADECE BİR BİNADA çalışabilir. 9- Halkın ihtiyaçlarını karşılaması beklenen ilk müdahaleciler, yardım edenler olarak her yerde birden olamayacaklarını gördüklerinde hayal kırıklığına uğrayacaklardır. Ve genellikle yardım edenler için, HERKES İÇİN ORADA OLAMAYACAKLARI gerçeğini kabul etmek zor bir şeydir. SSG TAG EĞİTMEN KİTABI Bölüm I - 4

Öngörülenler: Herkesin Yardımına İhtiyaç Vardır Belirli bir zaman için, halk umduğu yardımı alamayacak, herkese aynı anda yardım ulaşamayacaktır. İnsanlar, kurtarma çalışmalarına katılmak isteyeceklerdir. İnsanlar, en iyi bildikleri işi yapacaklardır. Yardım edebilecek durumda olan HERKES in yardımına ihtiyaç vardır. Öngörülenler Herkesin Yardımına İhtiyaç Vardır 1- Dünya üzerinde yeterince zengin ve donanımlı hiçbir ülke yoktur ki; afet sonrasında, tam teşekküllü olarak, tam zamanında ve her yerde, yeterli sayıda doktoru, hemşiresi, itfaiyecisi ve itfaiye araçları, arama ve kurtarma çalışanları hazır bulunsun. Afetler, her yerde, her an olabilir. 8 2- Afetleri tanıyarak, afetlerin olacağını bekleyerek, afet sonrasında pek çok insanın geçici görevler ve roller üstleneceğini kabul ederek afetlere hazırlıklı olmak mümkündür. 3- İnsanlar kendilerini bir afet sonrası ortamında düşündüklerinde, kimileri kendisini bir afetzede kimileri ise yardım eden ya da müdahaleci olarak düşünme eğilimindedir. Gruba sorun: Katılımcıların kaçı kendini afetzede, kaçı yardım eden ya da ilk müdahaleci olarak düşünüyor. Ellerini ilk müdahaleci olarak kaldıranlara; memnun olduğunuzu ve SSG - TAG programının onları daha etkin müdahaleciler kılabilmek için hazırlandığını belirtin. Eğer kendisini afetzede olarak düşünenler varsa onlara da bu eğitimin sonunda kendilerini müdahaleci olarak görmelerini sağlamayı umut ettiğinizi söyleyin. 4- Afetin sebep olduğu psikolojik sonuçlardan en kötüsünün kişinin kendisini işe yaramaz ve güçsüz hissetmesi olduğundan, bu tip eğitimlere katılmanın ve afete hazırlık çalışmalarının içinde bulunmanın ruh sağlığını korumak için en doğru yollardan biri olduğunu belirtin. 5- Afet sonrasında insanlar, doğal olarak neyi nasıl yapmaları gerektiğini düşünüyorlarsa birbirlerine o şekilde yardım ediyorlar. Bunun için bizim amacımız, insanlara etkili ve emniyetli müdahaleleri nasıl yapabileceklerini öğretmektir. SSG TAG EĞİTMEN KİTABI Bölüm I - 5

Öngörülenler: Afet Müdahale Becerileri İlkyardım Tıbbi tedavi Yangın söndürme Arama ve Kurtarma Telsiz haberleşmesi Bilgi toplama, raporlama ve dokümantasyon Barınak oluşturma Yiyecek, su hazırlama ve dağıtımı Psikolojik destek Öngörülenler Afet Müdahale Becerileri 1- Çevremizde afet müdahalesinde gerekli bazı becerilere sahip bulunan pek çok kişi bulunmaktadır. Bu kişiler arasından daha fazlasını öğrenmek isteyenler için birçok eğitim fırsatı vardır. İnsanlar her zaman yeni beceriler edinmelidir. 2-Afetlerde ilk müdahaleci becerileri şunlardır: İlkyardım Yangın söndürme Arama ve Kurtarma Tıbbi tedavi Telsiz haberleşmesi Bilgi toplama, raporlama ve dokümantasyon Barınak oluşturma Yiyecek, su hazırlama ve dağıtımı Psikolojik destek 3- Sivil Savunma İl ve İlçe Müdürlükleri ile Sivil Savunma Arama ve Kurtarma Birlikleri yukarıdaki becerilerin birçoğunu kapsayan eğitimler vermektedir. İstanbul Sivil Savunma İl Müdürlüğü, Marmara Depreminden sonra 47.951 kişiye Sivil Savunma konularında konferans vermiş, İstanbul Sivil Savunma Arama ve Kurtarma Birlik Müdürlüğü ise Arama ve Kurtarma konularında 9.869 kişiye eğitim vermiştir. (2002 sonu itibariyle) Türk Kızılay Derneği, kapsamlı ve mükemmel bir ilkyardım eğitim programına sahiptir. Dileyen bireyler ve grupların ilkyardım eğitimi alması mümkündür. İtfaiye Müdürlüklerinin çoğunda yangın önleme ve yangın söndürme üzerine kısa eğitimler verilmektedir. Bu eğitime katılmak için kişiler bölgelerindeki itfaiye istasyonuna başvurabilirler. Bu eğitimde pratik uygulamada kullanılacak olan yangın söndürücülerin dolum bedellerinin karşılanması sizlerden talep edilebilir. Sivil Savunma Genel Müdürlüğü nce yürürlüğe konulan 9 Gönüllülerin Sivil Savunma Hizmetlerine Katılma Yönergesi çerçevesinde gönüllü kuruluşların Sivil Savunma hizmetlerine katılmaları amacıyla Genel Müdürlük veya Valiliklerce protokoller yapılmaktadır. Kuruluşların eğiticileri merkezde veya illerde düzenlenen kurslarda Sivil Savunma Arama ve Kurtarma konularında eğitilmeleri sağlanmaktadır. Eğitilen personel de diğer gönüllülerin yetiştirilmesi için Sivil Savunma birimlerinin bilgisi dahilinde eğitimler düzenlemektedirler. Bunların yanı sıra, Telsiz Radyo Amatörleri Cemiyeti (TRAC) ilgilenenlere telsiz haberleşmesi konusunda kurslar düzenlemektedir. AKUT Arama Kurtarma Derneği gibi kurumlar Arama ve Kurtarma konusunda eğitimler vermektedir. Birçok mahallede, o bölgede yaşayanların birbirlerini daha iyi tanımaları ve afetlere hazırlıklı olmalarını sağlamak amacıyla çalışmalar başlatılmıştır. 4- Bu başlangıç kursunun ardından, kendinizi geliştirmek için yukarıda sözü geçen eğitimlere katılmanız çok faydalı olacaktır. Bununla birlikte yalnızca mahallede afete hazırlık konusunda bile olsa, nasıl bilgi toplanacağını, nasıl organize olunacağını, gönüllülerin işe nasıl katılacağını ve eğitimli ekiplerin nasıl destekleneceğini öğrenerek dahi bir afet durumunda çok yararlı olabilirsiniz. 5- İlk yardım ve ileri yaşam desteği gibi konular, tıbbi tedaviden farklıdır. İlk yardım ve ileri yaşam desteği, çoğunlukla arazide kazazedenin bulunduğu bölgede eğitim almış gönüllü ya da görevliler tarafından gerçekleştirilirken, tıbbi tedavi çoğunlukla geri planda hastane ya da çadırlarda konuşlanmış olan sağlık personelleri tarafından yapılır. Aradaki farkı kursiyerlere anlatın. Her iki durumun da istisnası oluşabilir. Diğer bir teknik de,(triaj adındaki) afetlerde kazazedeler arasında öncelik belirleme tekniğidir. SSG TAG EĞİTMEN KİTABI Bölüm I - 6

Öngörülenler: Haberleşme ve Koordinasyon Büyük ölçekli afetlerde; KOORDİNASYON ORGANİZASYON HABERLEŞME olmadan sahip olduğumuz beceriler yeterli derecede etkili olmayacaktır. 10 Öngörülenler Haberleşme ve Koordinasyon 1- Kocaeli depremi sonrasındaki günlerde yardıma gelmiş olan pek çok kişinin çaresizce beklediği görüldü. Oysa bölgede, sadece ellerini kullanarak yardım etmeye hazır birçok kişi vardı. Kendilerinden istenen herhangi bir işi yapabilirlerdi. Ama onlara ne yapacaklarını söylemeyi bilen kimse yoktu. 2- Büyük ölçekli afetlerde; KOORDİNASYON ORGANİZASYON HABERLEŞME olmadan sahip olduğumuz beceriler yeterli derecede etkili olmayacaktır. 3- Bu sebepten dolayı bu eğitim süresince bu konuların da üzerinde durulacaktır. Öngörülenler: Önce Emniyet! Öngörülenler Dur, Bak, Dinle Düşün! Birinci öncelik emniyet olmalıdır. Birçok depremde kurtarmacıların da hayatını kaybettiği bilinmektedir. Mexico City depreminde 100 kurtarmacı hayatını kaybetmiştir. Artçılara her zaman dikkat edin. 11 Önce Emniyet! 1- Birinci öncelik EMNİYET olmalıdır. En önemli kişi yardım edenin (müdahalecinin) kendisidir. Eğer yardım eden güvende değilse, çözümün bir parçası olması beklenirken durumun daha kötü bir hal almasına yol açabilir, kendisi de kazazede durumuna gelebilir. Bu nedenle, Önce Emniyet! diyerek sürekli vurguluyoruz. 2- Mexico City depreminde 500 kişi kurtarılabilirken, 100 den fazla kurtarmacı bu çalışmalar esnasında yaşamını yitirdi. 3-11 Eylül deki kulelerin çökmesi olayında, dışarıyla haberleşmenin kopması sonucu, binanın zamanında tahliye edilmemesinden dolayı, yüzlerce itfaiyeci, sağlık personeli ve polis hayatını kaybetmiştir. Önce Emniyet! 4- Artçılara her zaman dikkat edin. SSG TAG EĞİTMEN KİTABI Bölüm I - 7

Öngörülenler: Önce Can Güvenliği! Hasarlı binalara eşya çıkartmak için girmenin riskli olduğunu unutmamalıyız! Ana depremlerden sonra Artçı depremlerin belli bir süre devam edeceğini unutmamalıyız! Hasarlı evlerde oturmamalıyız! Öngörülenler Önce Can Güvenliği! 1- Hasarlı binalara eşya çıkartmak için girmenin riskli olduğunu unutmamalıyız! 12 2- Ana depremlerden sonra Artçı depremlerin belli bir süre devam edeceğini unutmamalıyız! 3- Hasarlı evlerde oturmamalıyız! Öngörülenler: Afetlerden Çıkarılan Dersler Herkese anında ulaşacak kadar çok yardım olmayacaktır. Altyapı sistemleri hasar görecektir. Uzun süreli operasyonlar için hazırlıklı olunmalıdır. Çıkan bütün yangınlara müdahale edilemeyecektir. Korku, panik, telaş ve kargaşa olacaktır. Organizasyon problemleri yaşanması muhtemeldir, ancak eğitimlerle azaltılabilir. 13 Devrilen elektrik hatları elektrik çarpmalarına bağlı ölümlere sebep olabilir. Yollar, köprüler, çevreyolları, tren yolları, deniz hatları, metro ve havaalanları ulaşımı güçleştirecek ya da imkansız hale getirecek kadar etkilenebilir. Kesilen haberleşme hatları, haberleşme sisteminin çökmesi anlamına gelir. Öngörülenler Afetlerden Çıkarılan Dersler Diğer afetlerden çıkaracağımız pek çok ders var. Örneğin: 1- Herkese anında ulaşacak kadar çok yardım olmayacaktır. Tıpkı dünyadaki diğer her yerde olduğu gibi insanlar ilk 72 saat veya daha fazla süre kendi kendilerine yardım etmek zorunda kalacaklardır. 2- Altyapı sistemlerinin hasar görmesi durumunda; Hasar görmüş SU ŞEBEKESİ, yangınların kontrol altına alınamaması anlamına gelir. Hasar görmüş DOĞALGAZ ŞEBEKESİ, büyük YANGINLARA sebep olabilir. KİMYASAL MADDE DEPOLARININ hasar görmesi, temiz içme sularının kirlenmesine ve çevreye ZEHİRLİ MADDELERİN saçılmasına ve YANGINLARA sebep olabilir. 3- Uzun dönem operasyonlara hazırlıklı olmak gerekir. Günlerce çalışmak durumunda kalabilirsiniz. Bu durumda su, yiyecek, jeneratörler, yakıt, tıbbi malzeme, insan kaynağı gibi ihtiyaç malzemelerinin yeterince olduğundan emin olunmalıdır. 4- Tüm yangınlara müdahale edilemeyebilir. Verilecek kararlar şunlara bağlı olacaktır: Sıkışmış kazazedeler var mı? Büyük yangın riski var mı? Başka bir yerde daha acil, daha büyük bir yangın var mı? 5- Korku, panik, telaş ve kargaşa olacaktır. 6- Organizasyon problemleri yaşanması muhtemeldir, ancak eğitimlerle giderilebilir. SSG TAG EĞİTMEN KİTABI Bölüm I - 8

Öngörülenler: Önceden Hazırlanalım! Öngörülenler Unutmayalım ki! afetler sırasında ve sonrasında ihtiyacımız olan birçok bilgi ve beceriyi ancak afet öncesinde hazırlanmışsak uygulayabiliriz. Afetler için yapılacak en önemli çalışma, afet öncesinde yapılacak zarar azaltma ve hazırlık çalışmalarıdır. Bu çalışmalar, bıkmadan, usanmadan ve yılmadan sürekli yapmamız gereken, hayat tarzı haline getireceğimiz çalışmalar olmalıdır. 14 Önceden Hazırlanalım! Unutmayalım ki! afetler sırasında ve sonrasında ihtiyacımız olan birçok bilgi ve beceriyi ancak afet öncesinde hazırlanmışsak uygulayabiliriz. Afetler için yapılacak en önemli çalışma, afet öncesinde yapılacak zarar azaltma ve hazırlık çalışmalarıdır. 1- Yaygın olarak karşılaştığımız bir durum, yüz yüze bulunduğumuz afet tehlikesinin kolayca İNKAR edildiğidir. 2- Afetlerin birey olarak bize değil, sadece başkalarının başına geldiğini düşünmek de kolaydır. 3- Kendimizi rahatlatmak için devletin veya başka birilerinin bizim sorunlarımızla ilgileneceğini düşünürüz. 4- Oysa gerçek şudur ki, eğer ciddi bir şekilde bu konu ile yüzleşmezseniz, yani afetlere hazırlanmak için yeterince çalışma yapmazsanız, SİZİN müdahaleniz doğru ve verimli olmayacaktır. Bu çalışmalar, bıkmadan, usanmadan ve yılmadan sürekli yapmamız gereken, hayat tarzı haline getireceğimiz çalışmalar olmalıdır. SSG TAG EĞİTMEN KİTABI Bölüm I - 9

Isınma Dört Köşe Çalışması AFETTE KİŞİSEL KAYIP YAŞAYANLAR. YARDIMA GİDENLER. GÜÇLÜ BİR DEPREM HİSSEDENLER. BİR AFETİ TELEVİZYONDAN İZLEYEN, DUYAN VE OKUYANLAR. YANGINLA MÜCADELE. İLKYARDIM. ARAMA VE KURTARMA. TELSİZ HABERLEŞMESİ. SİMİT. POĞAÇA. BÖREK. EKMEK. Isınma Dört Köşe Çalışması Isınma Çalışması; (30 veya daha fazla kişi için BÜYÜK GRUP ALIŞTIRMASI) Burada grubun birbirini tanıması ve çalışma boyunca kendilerini rahat hissetmeleri için bir ısınma alıştırması yapacağız. Aynı zamanda bu eğitime katılmış herkese, bu büyük grupda birey olarak da kabul edildiğini hissettirmek istiyoruz. Süre: 15 dk. 1- Şimdi sizlerle birlikte bir ısınma alıştırması yapacağız. Bizim adına 4 köşe dediğimiz bir oyun ve biraz etrafta hareket etmeyi gerektiriyor. Onun için lütfen ayağa kalkıp ve sandalye aralarından çıkabilir misiniz? Güzel! 2- Tamam şimdi şunu yapacağız. Odanın tüm köşelerine bir isim vereceğim. Yakın sol köşeyi göstererek bu köşe afette kişisel kayıp yaşayanların yani deprem ya da başka afetler sebebiyle sevdiğiniz bir kimse yaşamını yitirdi mi? ya da yaralandı mı? veya evinizi kaybettiniz mi? Lütfen bu köşeye gidin... Yakın sağ köşeyi göstererek, bu köşe, yardım için afet bölgesine gidenlerin, sağ uzak köşeyi göstererek, bu köşe, güçlü bir deprem hissedenlerin, sol uzak köşeyi göstererek, bir afeti TV den izleyen, başkalarından duyan ve gazeteden okuyanların köşesi olsun. 3- İlk olarak herkes kendi afet deneyimine uygun köşeye giderek çiftler oluşturmaya başlasın. Herkes daha önceden hiç tanımadığı bir kişiyi bularak kendini tanıtsın. Birbirinizin adlarını ve kendiniz hakkındaki önemli iki şeyi öğrenin.köşede yalnızca iki dakikanız var ve devamında diğer talimatları dinlemenizi rica edeceğim. Tamam mı? Sorusu olan? (4 köşeye bir kez daha tekrarlayın.) Bir-iki dakika sonra katılımcılara eş değişmesini ve diğer katılımcıyı dinlemesini hatırlatın. 4- Tamam (saat yönünde tüm köşeleri göstererek). Bir Hatırlatma: Köşelerin isimlerini tekrarlıyorum. Sevdiğiniz kimselerden yaşamını yitirenler veya yaralananların köşesi,.. Yardıma Gidenlerin köşesi Güçlü bir deprem yaşanların 15 köşesi Afetler hakkında TV den, gazetelerden bilgi edinen, okuyanların köşesi. Hadi! Eğitmene Not: Başlangıçta bazı karışıklıklar olabilir. Açıklamaları tekrarlamanız gerekebilir. Bazı kişilere bunun büyük bir karar olmadığını, sadece insanları çabucak tanımak için bir oyun olduğunu belirtmeniz gerekebilir. Çok fazla gürültü ve konuşma olacaktır. Güzel. Bırakın olsun!tadını çıkarın! Tamam arkadaşlar. Şimdi Lütfen Dinleyin! Birbirinizi tanımaya başladığınıza memnun oldum. Eminim daha söyleyecek çok fazla söz var ve öğle yemeğinde, aralarda tanışamadıklarımızla tanışabilir ve daha iyi kaynaşabiliriz. Köşelerin adlarını değiştireceğim. Bu kez eğitimli olduğunuz ya da becerilerinize en uygun bulduğunuz köşeye gitmenizi istiyorum. (Aynı köşeden başlayarak) Tamam (işaret ederek) Yangınla Mücadele. Arama ve Kurtarma. İlkyardım. Telsiz Haberleşmesi. Bu kez en fazla eğitimli ve beceri sahibi olduğunuz konuyu temsil eden köşeye geçiniz. Eğer hiçbirisine sahip olmadığınızı düşünüyorsanız, o zaman öncelikle öğrenmek istediğiniz konunun köşesine geçin. Daha once yaptığımızın aynısını yapacağız, ancak bu kez kendi hakkımızdaki farklı iki noktadan bahsedeceğiz. Hazır mısınız? (Tekrar işaret ederek) Yangınla mücadele. Arama ve Kurtarma. İlkyardım. Telsiz Haberleşmesi. Aynı şey. Köşenize hızlıca geçin. Yeni bir kişi bulun. Birbirinizin isimlerini ve iki önemli özelliğini öğrenin. Hadi! (Seçimleri arttırabilirsiniz, öncelikle en fazla bildikleri konuyu seçmelerini sağlayabilir daha sonra da köşelerin yerlerini değiştirmeden gelecekte en fazla öğrenmek istedikleri konuya geçmelerini isteyebilirsiniz.) 5- iki dakika sonra. Tamam. Son tur. Sadece eğlenmek için. Bu kez, kahvaltıda en çok hangisini tercih edersiniz? sorusuyla köşeleri işaret ederek Simit, Poğaça, Börek, Ekmek. (Tekrarlayın!) Tamam, son tur. Hadi! SSG TAG EĞİTMEN KİTABI Bölüm I - 10

16 Eğitmene Not: Aralarda mümkün olduğu kadar süreyi aşmamaya özen gösterin. Eğitmenlerden veya asistanlardan biri eğer bu konuyla sorumlu olarak belirlenirse, duruma hakim olmanız daha kolay olacaktır. Aksi takdirde, bir de bakmışsınız ki eğitim normal sürenizin çok üstünde bitmiş. Unutmayın! Uzman bir eğitmen, eğitimi etkin ve verimli sunması kadar, süreyi de iyi kullanan eğitmendir. TEMEL AFET BİLİNCİNİN GÖZDEN GEÇİRİLMESİ 17 TEMEL AFET BİLİNCİNİN GÖZDEN GEÇİRİLMESİ Daha fazla ilerlemeden, Temel Afet Bilinci eğitimini almamış olanlar için hızlı bir şekilde bilgilerin üstünden geçelim. Bu bölüm, eğitimi almış olanlar için de hızlı bir tekrar olacaktır. Afet nedir? Afet Nedir? Aniden meydana gelen veya belirli bir süreç içerisinde gelişen, İnsan için fiziksel, ekonomik ve sosyal kayıplar meydana getiren, Normal yaşamı ve insan faaliyetlerini durdurarak veya kesintiye uğratarak toplulukları olumsuz etkileyen, Doğal, teknolojik ve insan kökenli olaylara Afet denir. 18 Afet Nedir? 1- Aniden meydana gelen veya belirli bir süreç içerisinde gelişen, 2- İnsan için fiziksel, ekonomik ve sosyal kayıplar meydana getiren, 3- Normal yaşamı ve insan faaliyetlerini durdurarak veya kesintiye uğratarak toplulukları olumsuz etkileyen, 4 Doğal, teknolojik ve insan kökenli olaylara Afet denir. SSG TAG EĞİTMEN KİTABI Bölüm I - 11

Afet Çeşitleri ve Etkileri Afet Çeşitleri ve Etkileri Doğal Deprem, Tsunami Sel Toprak kayması Volkanik Patlamalar Fırtına Kuraklık Çığ düşmesi Yangın İnsan Eli Teknolojik Terör Savaş Yangın 19 Temel olarak iki tür afet olduğunu düşünebiliriz: ( her nekadar çoğu kez kesişmeler olsa da) Doğal afetler ve İnsan eliyle oluşturulan afetler. 1- Afetler geçmişi, bugünü ve geleceği altüst edip normal yaşam düzenini bozarlar. Verdiği hasarlar: Fiziksel Evlerin ve kişisel malların kaybı Altyapı hasarları Ulaşım İletişim Hayati hizmetler 2- İnsan kaybı: Ölümler, yaralanmalar, sakatlıklar Toplum ve ailenin parçalanması Yetimler, öksüzler Kendinin ve ailesinin geçimini temin edemeyecek duruma gelmek 3- Sosyal ve insani: Kendinin ve ailesinin geçimini temin edemeyecek duruma gelmek Güvenlik ve süreklilik Eğitim devamlılığının kesintiye uğraması 4- Ekonomik: Ekonomik kayıplar İşsizlik Yatırımların kaybı Çeşitli sanayiler ve gelecekteki kazanç üzerindeki etkileri Üretim kapasitesinin düşmesi 5- Psikolojik; Ruh sağlığının bozulması 6- Yangın ve toprak kaymasıyla ilgili istisnai durumlarda olabilir. Bunların hem doğal, hem de insan eli ile oluşabileceğini açıklayın. SSG TAG EĞİTMEN KİTABI Bölüm I - 12

Temel Afet Bilincine Genel Bakış Temel Afet Bilincine Genel Bakış Afete hazırlık küçük adımlarla başlar. Önce bilinç, sonra risk azaltma gelir. Binanızın yapı yönetmeliklerine uygun inşa edildiğinden emin olun. Binanızın durumunu bilmiyorsanız, uzmanlarca incelendiğinden ve güçlendirildiğinden emin olun. Deprem Tehlike Avınızı (evinizde ve işyerinizde depremin yaratacağı tehlikeleri önleyici hazırlığınızı) tamamlayın. 1- Bu bilgiler başlangıçtır. Afet hazırlığının bir gecede olamayacağını hepimiz biliyoruz. Bu hazırlık, küçük küçük adımlarla üstesinden gelinebilecek bir sorundur. Aile Afet Hazırlık Planınızı tamamlayın. 20 2- Önce bilinç, daha sonra risk azaltma gelir. Binanızın yönetmeliklere uygun inşa edildiğinden veya uzmanlarca güçlendirildiğinden emin olun. 3- Bu eğitim bitmeden tüm katılımcıların, kişisel Deprem Tehlike Avını ve Aile Afet Hazırlık Planını tamamlamış olması gerekir. Bu çalışmaları nasıl yapacağınız hakkında, kurs içerisinde bilgilendirileceksiniz. 4- Eğer bir afetzede olmak yerine etkin bir ilk müdahaleci olacaksak o zaman öncelikle kendimizi korumak için gerekli önlemleri aldığımızdan emin olmak durumundayız. Eğer bir depremden sonra yataktan kalktığınızda ayağınız kesilecekse, ya da gardırop altına sıkışmış olabileceği için büyükannenizin evine gidecekseniz veya kendi su, yiyecek ve ilkyardım malzemesi stoğunuz olmadığı için etrafta bunları aramak zorunda kalacaksanız; KENDİNİZİ BAŞKALARINA YARDIM ETMEK AMACIYLA EĞİTMENİN NE GEREĞİ VAR. Bu durumda, neden afete müdahale becerilerimizi geliştirmek için zaman harcayalım ki. 5- Tüm SSG - TAG eğitmenleri ve Mahalle Görevlileri bu önlemleri kendisi alır. Biliyoruz ki önlemlerin alınması konusu, özel bir gayret gerektirir ve siz katılımcıların da bu gayreti göstereceğinize inanıyoruz. Bir gecede üstesinden gelinebilecek bir sorun değildir. Her zaman kendimizi geliştirmek için yollar vardır. Ancak bu adımları attığımız takdirde güvenilir bir ilk müdahaleci olabiliriz. SSG TAG EĞİTMEN KİTABI Bölüm I - 13

Deprem Zararlarını Artıran Etkenler 1. Bina tasarımı, malzemesi, inşaatı ve kullanımı 2. Altyapı sistemlerindeki zayıflıklar 3. Yapısal olmayan tehlikeler 4. Yangınları önleme ve yangınla mücadele kapasitesi 5. İlk müdahaleci kapasitesi Deprem Zararlarını Artıran Etkenler 1- İlk ve en belirgin olanlar: Bina tasarımı, kullanılan malzeme, nasıl inşa edildiği ve kullanım tipi. 2- Altyapı sistemlerindeki zayıflıklar: Altyapı, ulaşım sistemleri, haberleşme sistemleri, elektrik, su, iletişim, kanalizasyon ve doğalgaz hatları. 21 3- Yapısal olmayan tehlikeler: Devrilebilecek ve kırılabilecek eşyalar, duvarlarda asılı olan eşyalar, yüksek ve ağır mobilyalar, hatalı tavanlar, aydınlatma, ısıtıcılar, televizyon ve binayı taşıyıcı elemanların dışındaki her şey. 4- Yangın önleme ve yangınla mücadele kapasitesi: Yangın çıkmaması için gereken her tür önlemin alınmış olması, çıktığı takdirde de küçük yangınlara müdahale edebilecek olmak. 5- İlk müdahaleci kapasitesi: İlk yardım, yangınla mücadele, arama-kurtarma becerisi, ve telsiz becerisi. Yapısal Önlemler Yap: YAP 1. Binaları mühendisler ve mimarlar (Profesyoneller) tasarlamalıdır. 2. Binalar BİNA YAPI İNŞAATI İLE İLGİLİ YÖNETMELİKLER AFET BÖLGELERİNDE YAPILACAK YAPILAR HAKKINDA YÖNETMELİK- kurallarına göre inşa edilmiş olmalıdır. 3. Doğru miktar ve kalitede inşaat malzemesi kullanılmalıdır. 4. İnşaatlar ve çalışanları denetlenmelidir. YAPMA 1. Binanızın tasarımını değiştirmeyin. 2. İzinsiz kat inşa etmeyin. 3. Malzemeleri değiştirmeyin. 4. Binayı inşa edildiğinden farklı bir amaç için kullanmayın. Yapısal Önlemler Depremler sırasında binaların yıkılması tesadüf değildir. Her ne kadar hiçbir binanın belirli bir depreme dayanabileceği garanti edilemese de yaşam için güvenli bina inşa edebilmek için yeterli bilgimiz var. Yaşam için güvenli bina: Binanın tamir edilemeyecek şekilde hasar görmesine rağmen içindekilerin can kaybına uğramaması demektir. İçlerinde yaşadığınız ve çalıştığınız binalara güvenmek için şunların yapıldığından emin olun; 22 1- Binaları mühendisler ve mimarlar (profesyoneller) tasarlasın ki binanın taşıması gereken yük, kolonlar ve duvarlar arasında doğru oranda dağıtılabilsin. 2- Binanızın belirli yer/zemin şartları göz önünde bulundurularak Bina Yapı İnşaatı ile İlgili Yönetmelikler AFET BÖLGELERİNDE YAPILACAK YAPILAR HAKKINDA YÖNETMELİK kurallarına göre inşa edildiğinden emin olun. 3- Doğru miktar ve kalitede inşaat malzemesi kullanın. 4- İnşaatın, eğitimli ve gözetim altındaki işçiler tarafından yapıldığından emin olun. Yapma: (Yapısal Önlemler) Kesinlikle YAPILMAMASI gerekenler şunlardır: 1- Binanızın tasarımını değiştirmeyin. 2- İzinsiz kat inşa etmeyin. 3- Malzemeleri değiştirmeyin. 4- Binayı inşa edildiğinden farklı bir amaç için kullanmayın. SSG TAG EĞİTMEN KİTABI Bölüm I - 14

Yapısal Olmayan Tehlikelerin Azaltılması: Deprem Tehlike Avı Yapılması gerekenleri tespit ettikten sonra; Önceliklerinizi belirleyin: 1. Yaşamsal tehdit oluşturan eşyaları sabitleyin. 2. Ekonomik zarar verecek olan eşyaları sabitleyin. 3. Günlük yaşamınızı kolaylaştıran, manevi değeri olan eşyalarınızı sabitleyin. 23 Yapısal Olmayan Tehlikelerin Azaltılması Deprem Tehlike Avı 1-Yapısal olmayan elemanlar için de önlem alınmalıdır. Lütfen bunların önemsiz olduğunu düşünmeyin. Büyük bir depremden sonra %99 ihtimalle, çoğumuz hayatta olacağımıza göre sorulması gereken soru ne durumda? olacağımızdır. ( Kocaeli depreminde bölge nüfusunun % 1 i canını kaybetmiştir.) 2- Kocaeli depreminde yaralanmaların yaklaşık yarısına yapısal olmayan unsurlar sebep olmuştur. 3-Yıkılan duvarlar, vitrinli dolaplar, gardıroplar, mutfak dolabı, televizyon gibi unsurların hepsi orta ve ağır şekilde yaralanmalara sebep olmuştur. 4- Peki, nereden başlayalım? Yaşamsal tehdit yaratacak olan eşyalar (örneğin, yatak odasındaki gardırop veya çıkışı kapatabilecek eşyalar) Daha sonra yılların emeği ve birikimi ile alınan, özellikle ekonomik değeri olan eşyalar (örneğin, bilgisayar, TV, müzik \video cihazları.) Son olarak da değer verdiğiniz, çocuklarınıza kalmasını istediğiniz ve tabii paramparça oldukları için yerden temizlemek zorunda kalmasını istemeyeceğiniz eşyalarınız.( örneğin: aile yadigarı eşyalar, cam eşyalar vb.) SSG TAG EĞİTMEN KİTABI Bölüm I - 15

Kocaeli Depreminde Meydana Gelen Ölüm ve Yaralanmaların Nedenleri Araştırması GÖLCÜK te Yapılan Araştırmada Elde Edilen Bulgular Ölümler ve Yaralanmalar Yaralanmamış 85% Hafif Yaralı 6% Orta Düzeyde Yaralı 6% Yaralanmalara Neden Olan ElemanlarınTürleri Yapısal Olmayan El e m an 50% Her İkisi de 10% Yapısal El e m a n 40% Ağır Yaralı 1% Can Kaybı 2% Deprem Es nas ında 83% Ölüm/Yaralanma Zamanı Vücudun Yaralanan Bölgesi Baş 14% Eller 19% Kocaeli Depreminde Meydana Gelen Ölüm ve Yaralanmaların Nedenleri Araştırması AMAÇ Kocaeli depremindeki ölüm ve yaralanma nedenlerinin daha iyi anlaşılması. Türkiye de yaşayan insanlara yönelik, deprem riskinin azaltılması ve afete hazırlık eğitimlerinin bilimsel bir temele dayandırılması. Bilgi Notu Araştırmada kullanılan anket formu uluslararası karşılaştırmalara temel teşkil etmesi amacıyla UCLA Halk Sağlığı ve Afetler Merkezi nden uyarlanmıştır. Gölcük, bu büyüklükte ve saatte olabilecek bir depremde karşılaşılabilecek en kötü senaryoyu görebilmek için seçilmiştir. Örnekler, Gölcük te yaşayan iki ayrı grup arasından seçilmiştir. Birinci grubun büyük bölümü evleri tamir edilemeyecek kadar hasarlı olduğundan dolayı, araştırma tarihinde bölgedeki geçici konutlarda (prefabrike vb.) yaşayanlardan oluşmaktadır. Diğer grup ise deprem öncesinde de var olan ve araştırmanın yapıldığı anda oturulabilir durumda olan evlerde ikamet edenlerden oluşmuştur. Sırt 12% Bacaklar 26% Ayaklar 29% Hemen Sonra 13% Depremden Sonra 4% 24 Araştırma sonucunda 453 hane ve bu hanelerde yaşayan 1861 bireye ait bilgi toplanmıştır. Görüşülen hanelerin %79 u Gölcük sınırları içinde, %19 u şehrin çevresindeki komşu mahallelerde, %2 si ise Gölcük sınırlarının 1 km. civarında ikamet etmektedir. Saha çalışması ve görüşmeler Gebze Yüksek Teknoloji Enstitüsü ve Sabancı Üniversitesi öğrencileri tarafından depremden 19-21 ay sonra gerçekleştirilmiştir. 1999 Kocaeli depreminin yaz mevsiminde hafta içi sabaha karşı saat 03:02 de meydana gelmesi bulgular üzerinde önemli rol oynamıştır. Ölüm ve yaralanmaların dağılımına bakıldığında temel bazı önlemler almak ve eğitim sayesinde bunların birçoğunun önlenmesinin mümkün olduğunu göstermektedir. Depremden sonra meydana gelen yaralanmalar önlenebilirdi.- özellikle ayaklar ve bacaklardaki yaralanmalar yatağın başucunda bir çift ayakkabı ve bir el feneri bulundurmak suretiyle önlenebilirdi. Yapısal olmayan hasarlar nedeniyle ortaya çıkan yaralanmalar, bu tür tehlikelerin ortadan kaldırılmasıyla önlenebilirdi. Kaynak: Marla A. Petal BU.KRDAE/ AHEP SSG TAG EĞİTMEN KİTABI Bölüm I - 16

Sarsıntı Masası Deneyi Sarsıntı Masası Deneyi 1- Bu Japonya da hazırlanmış bir filmdir ve bir depremin ofis içinde nelere sebep olabileceğini gösterir. 25 2- Filmde bu deney sonunda, bu gibi mekanlarda, ağırlık merkezi aşağıda iki sağlam mobilyanın arasının, sağlam bir masanın altı ya da yanının eğil (çök), kapan, tutun için uygun olduğu belirtilmektedir. Japonya da Gerçek Bir Deprem Japonya da Gerçek Bir Deprem 26 1- Bu görüntüler Japonya daki 6.9 büyüklüğündeki 1995 Kobe gerçek deprem sırasında alınmıştır. Ön tarafta sağda gece görevindeki bir kişinin yatağında sallandığını farkettiniz mi? Mobilyaların odanın içinde bir ileri bir geri nasıl hareket ettiklerine dikkat edin. 2- Bu kişinin yapabileceği çok fazla bir şey yok. Güçlü bir depremde nereye doğru ve nasıl hareket edeceğinizi seçme şansınız olmayacaktır. Bu sebepten dolayı koruyucu önlemlerin bir sonraki deprem meydana gelmeden alınması gerekir. (Çok kısa olduğundan dolayı, filmi birkaç kez göstermek isteyebilirsiniz.) Osmaniye 25 Haziran 2001 (5.5 MS) Osmaniye 25 Haziran 2001 (5.5 MS) 27 Bu da bizden bir örnek; Osmaniye Mamure tren istasyonunun orta büyüklükteki bir depremden hemen sonra, dışarıdan alınmış görüntüsüdür. Aslında deprem binada hiçbir hasara yol açmamıştır, zaten 5.5 büyüklüğünde bir deprem büyük bir deprem değildir. SSG TAG EĞİTMEN KİTABI Bölüm I - 17

Osmaniye 25 Haziran 2001 (5.5 MS) Osmaniye 25 Haziran 2001 (5.5 MS) 28 Ama bu televizyonu düşürebilecek kadar büyüktü! Gazetelerde okumuş olabilirsiniz. 2002 de Tayvan da meydana gelen orta büyüklükteki bir depremde, 3 aylık bir bebek başına TV düştüğü için yaşamını yitirdi. Kocaeli depreminde yaralanmaların oran olarak az bir kısmı televizyonlar yüzünden meydana geldi. Yaklaşık, 40.000 kişinin yaralandığını düşünürsek en az 400 kişinin televizyonlar yüzünden yaralandığı sonucuna varabiliriz. (Kocaeli depreminde yaralananların %1 i televizyonlar nedeniyle yaralanmıştır.) Osmaniye 25 Haziran 2001 (5.5 MS) Osmaniye 25 Haziran 2001 (5.5 MS) Osmaniye depremi büyük değildi, ama bu vitrinin aşağı düşmesine yetecek kadar büyüktü! 29 Osmaniye 25 Haziran 2001 (5.5 MS) Osmaniye 25 Haziran 2001 (5.5 MS) 1- Ve mutfak raflarını yere indirecek kadar da büyüktü! Eğer olay sırasında bir çocuk ya da yetişkin bu mutfakta olsaydı ciddi şekilde yaralanacaktı. 30 2- Bugün bu bina, eğer koruyucu önlemleri almazsak neler olabileceğini bizlere hatırlatmak amacıyla müze haline getirilmiştir. SSG TAG EĞİTMEN KİTABI Bölüm I - 18

Deprem Öncesi sabitlenmemiş ve önlemleri alınmamış mutfakta tabak rafından bir örnek. 31 Deprem sonrası mutfaktaki önlem alınmamış tabak rafından görüntüler. 32 Aile Afet Hazırlık Planı Aile Toplantısı Yapın. Evde ve her odada en güvensiz yerleri belirleyin. Bir hafta yetecek kadar su ve 3 gün yetecek kadar yiyecek stoku yapın. Elektrik, su ve doğalgaz tesisatlarını kapatmayı öğrenin. Yangın söndürücü kullanmayı öğrenin. Yataklarınızın yanında (bir torba içinde) el feneri, eldiven ve kapalı ayakkabı bulundurun. Deprem sonrasında herhangi bir ateş kaynağı kullanmayın. Aile Afet Hazırlık Planı Her 6 ay da bir planınızı gözden geçirin. 1-Afetten önce birtakım önlemler almış ve hazırlık yapmış olmanız gerekir. Afet öncesinde yapılması gerekenleri yapmadan, sonrasında neler yapabileceğinizi öğrenmek çok anlamlı ve faydalı değildir. 2- ÇOK HIZLI bir biçimde, Aile Afet Hazırlık Planını tekrarlayacağız. Bir aile toplantısı ile başlar. Tüm aile bireylerinin, okul çağındaki çocuklar da dahil olmak üzere, katılımı ile bir afete hazırlık amacıyla toplanmasıdır. 33 Eğer yalnız yaşıyorsanız ister kendiniz isterseniz yakın çevrenizin katılımı ile toplantı yapabilirsiniz ki böylece herkes planın bir parçası olur. Bu, PANİĞİ ÖNLEMENİN İLK ŞARTIDIR. 3- Alabileceğiniz başka önlemler de vardır: Çıkış yollarını önceden belirleyin. Afet çantanıza önceden yeterince su ve yiyecek ekleyin. Yaşadığınız bölge dışında bağlantı kurabileceğiniz birini belirleyin. Ailenizle nerede buluşacağınızı önceden belirlemiş olun. Bir ilk yardım seti edinin Bir yangın söndürücü edinin Önemli evraklarınızın birer kopyasını su geçirmez bir torba ya da kutu içinde başka bir yerde saklayın. Hayati tehlikeler dışında telefonu kullanmayın. Bilgi için radyo ve telsiz kullanın. Her 6 ay da bir planınızı gözden geçirin. SSG TAG EĞİTMEN KİTABI Bölüm I - 19

Deprem Tatbikatları ÇÖK veya YAT, KAPAN ve TUTUN Güvenli bir yere diz üstü ÇÖK veya YAT(Cenin Pozis.) Başını ve enseni koruyacak şekilde KAPAN, Düşmemek için sabit bir yere TUTUN, Sarsıntı sona erinceye kadar yerinde kal, Derin derin nefes alarak sakinleş, Tekrar, tekrar, tekrar dene... Deprem Tatbikatları ÇÖK, veya YAT, KAPAN ve TUTUN 1- Deprem sırasında yapılması gerekenleri refleks haline getirene kadar deprem tatbikatlarının yapılması gereklidir. 34 2- Güvenli bir yere diz üstü ÇÖK, veya YAT (amacın HEDEF KÜÇÜLTMEK olduğunu ve herhangi bir şekilde yere doğru alçalmanın ayakta kalmaktan daha iyi olabileceğini açıklayın) başını ve enseni koruyacak şekilde KAPAN, tutunabiliyorsan sabit bir yere TUTUN. Birçok insan düştüğü için yaralanır. Ağırlık merkezi aşağıda bir eşyanın yanında (yatak, koltuk, vb...), ya da masa altında olmak sizi düşen objelerden koruyabilir. 3- Derin derin nefes alarak sakinleş. 4- Sarsıntı geçinceye kadar olduğun yerde kal. 5- Bu tatbikatları uygulayabilmenin bir yolu çocuklarınıza deprem tatbikatı oyunu oynamaları için izin vermenizdir. Ayda bir kere gündüz veya gece, herkes yattıktan sonra, yemek sırasında, sabah ilk olarak DEPREM diye bağırmalarına izin verin. Ailedeki herkes bu durumda yaptıkları işi bırakıp Çök, Kapan, Tutun pozisyonunu alsın. Bir-kaç saniye geçtikten sonra herkes kalksın ve bir-kaç dakika içinde bir başka aile üyesi Artçı diye bağırsın. Alıştırma bittikten sonra herkes neyi, nasıl yaptığını değerlendirsin. Sorusu olan? Eğitmene not: Bu aşamada, gruba iki günlük eğitim sırasında herhangi bir anda Deprem diye bağırarak deprem tatbikatı yapılacağını belirtin. Bu esnada hedef küçülterek, çökün, kapanın, tutunun ve etrafınızdakileri de yönlendirin. Grupta tatbikata katılanları kutlayın. Pozisyon alamayanlara, tatbikat yaptıkça bunun refleks haline geleceğini belirtin... Hemen ardından Artçı diye de bağırarak, bir tatbikat daha yaptırabilirsiniz. SSG TAG EĞİTMEN KİTABI Bölüm I - 20

Tahliye 2- Tahliyenin ne kadar çabuk yapıldığı değil, ne kadar güvenli yapıldığı önemlidir. Tahliye BİNA TAHLİYESİ BÖLGE TAHLİYESİ 1-Bu başlık altında kısaca, Bölge Tahliyesi Bina Tahliyesi Okul Tahliyesine değineceğiz. 35 3- Bununla birlikte tahliye kuralları aynıdır: Öncelikle ihtiyacı belirleyin İlgili olan herkesle iletişime geçin Tahliye yolunu ve buluşma yerini kontrol edin. Her ikisinin de tehlikeden etkilenmeyeceğinden emin olun. Son olarak, bilgiyi herkes ile paylaşın ki nereye, nasıl gideceklerini ve size nasıl ulaşabileceklerini bilsinler. Bina Tahliyesi Tehlike geçtikten sonra insanların bulundukları binaları boşaltmaları gerekebilir. Afet oluşmadan önce; Boşaltmaya nereden başlanacağı, Boşaltılacak kişi ve kıymetlerin tespiti, Çıkış kapılarının tespiti, Merdivenler, Toplanma merkezi, Bunları düzenleyecek personeller, Yapılacak diğer işlemler bir plan ile düzenlenir. Bina Tahliyesi Tahliye plansız olmamalıdır. 1- Sarsıntı geçtikten sonra insanların bulundukları binaları tahliyelerinde kargaşa yaşanmaması için daha önceden tahliye (boşaltma) planının yapılıp uygulanması gerekmektedir. Binanızın ya da bulunduğunuz yapının dışında içeridekinden daha fazla tehlike olabilir. Dışarıda güvenli bir toplanma yeri olmayabilir. Dışarıya çıkış yolları açık olmayabilir. Alternatif yolların açılması gerekebilir. 2- Okul, yurt ve işyerlerinde insan nüfusu fazla olacağı için binanın yapısına göre boşaltma planı geliştirilir. 36 3- Bu planın aksayan yönleri yapılan tatbikatlar ile giderilir. 4- Planda çıkış kapıları, merdivenleri aynı anda daha iyi nasıl kullanabilecekleri, boşaltma esnasında tek sıra halinde nereleri takip ederek binaları terk edecekleri planlanması gerekir. 5- Bu planları uygulatacak insanlar tarafından haberli ve habersiz tatbikatlar ile desteklenir ve zaman içerisinde (okullarda her eğitim döneminde) değişikliklere uyumu sağlanır. Okul Tahliyesinde Önemli Noktalar 1- Ciddi bir deprem sonrasında etkilenen bölgedeki öğrenciler, yolun açık ve gidilecek yerin güvenli olduğundan kesinlikle emin olmadan, servis araçlarıyla hiç bir yere gönderilmemelidirler. 2- Öğrenciler, aileleri veya yakınları tarafından alınana kadar okulda kalmalıdırlar ve herkes buna hazırlıklı olmalıdır. Sorusu olan? SSG TAG EĞİTMEN KİTABI Bölüm I - 21

Bölge Tahliyesi Resmi görevlilerin bu konuda hazırladıkları planlara ve emirlere uygun hareket edilir. Bölge Tahliyesi 1- Gidilecek bölgenin daha güvenli olduğundan ve gidiş yolunun açık olduğundan emin olmadan Bölge Tahliyesi başlatılmamalıdır. 37 2- Bölge tahliyesi için bellibaşlı nedenler; Sahil şeridi veya oynak zemindeki yerleşimler, Yangın, Havaya karışabilecek zehirli gaz tehlikesi, (Örneğin;17 Ağustos Aksa fabrikasında) Sel gibi, baraj patlaması gibi diğer tür afetlerde, uyarının ardından tahliyeye başlayabilirsiniz. Yukarıda verilen örnekler bazen bir depremin ardından da yaşanabilir 3- Bölge tahliyelerinde, tahliye edilecek bölge ve nüfus yapısının bilinmesi gerekir; Tahliye yolları (yolların bozulması halinde alternatif yollar), nereye tahliye edileceği kullanılacak araçlar, insanların iaşeleri ve hijyenleri, sağlık problemleri, hastane, hasta ve güçsüzlerin tahliyelerinin nasıl yapılacağı, tahliyeyi insanlara duyurma yolları ( TV, radyo, belediye hoparlörleri ve anons sistemleri) bu planlarda belirtilmelidir. 4- Bölge tahliyesi için tehlike risk önleme planlarının daha önce yapılması gerekir. Bu planlar kapsamlı ve devletin yetkilerince desteklenmesi ve denetlenmesi gerekir. Fabrikaların üretimlerine yönelik risk önleme planlarının yapılmasıyla, oluşacak tıbbi komplikasyonlarda yapılacaklar bilinmeli ve bu bilgiler gerekli yerlere ulaştırılmalıdır. Sorusu olan? SSG TAG EĞİTMEN KİTABI Bölüm I - 22

Yangınla Mücadele YANGINLAR NASIL ÖNLENİR? Yangınla Mücadele Yangın Riskini Nasıl Azaltabiliriz? 1- Çocuklara ateşle oynamamalarını öğretin. 2- Yanabilecek eşyaları soba ve ısıtıcıların yakınına koymayın. 3- Yatarken sigara içmeyin. (Sigara yangının en sık görülen nedenidir.) 4- Yıpranmış ya da arızalı kabloları değiştirin. Kabloları halıların altından geçirmeyin. 38 5- Çok fazla sayıda aleti tek bir prize bağlamayın. 6- Evinizde en az bir, tercihen iki yangın söndürücünüz olsun. 7- Yangın acil çıkış kapılarının her zaman açık olduğundan emin olun. 8- Sizi yangına karşı uyarması için evinize, iş yerinize ve okulunuza duman dedektörleri koyun. 9- Bir depremin ardından, itfaiyenin normal zamanlara göre kapasitesi azalmasına rağmen, onlara çok daha fazla ihtiyaç duyulacaktır. Dolayısıyla, bu konuda önceden alınacak önlemler daha fazla önem kazanmaktadır. Dikkat edilmesi gerekenler; Elektrik Doğalgaz ve tüp gaz kaçağı Soba ve benzeri ısıtıcılar Alev alabilen ve tutuşabilen sıvılar Yangın Görürseniz Yangın küçükse hemen söndürün. Yangın alarmını çalıştırın. YANGIN VAR! diye bağırarak çevrenizi uyarın. İTFAİYE 110 u arayın. Yangının olduğu odanın kapısını ve yangınla sizin aranızdaki diğer tüm kapıları kapatın. HEMEN DIŞARI ÇIKIN! Yangın Görürseniz 1- Yangın küçükse hemen söndürün. 2- Yangın alarmını çalıştırın veya YANGIN VAR! diye bağırarak çevredekileri uyarın ve yardım isteyin. İTFAİYE 110 u arayın! 39 3- İtfaiyeyi aradığınızda açık adresi, eğer mümkünse binanın türünü, içerde ve civarda kaç kişi bulunduğunu ve yangının türünü söylemeye hazır olun. Görevlinin not alabilmesi için, size telefonu kapatmanız söylenene kadar bekleyin. İtfaiyeciler, teyit amacıyla telefon numaranızı alıp sizi geri aramak isteyebilirler, tepki göstermeyin yardımcı olun. ( Çünkü, alınan ihbarların %80 ninin asılsız olduğundan bu teyidi almak durumunda olduklarını belirtin.) 4- Binada kimsenin kalmaması için herkesi uyarın. 5- Yangının olduğu odanın kapısını ve yangınla sizin aranızdaki diğer tüm kapıları kapatın. 6- HEMEN DIŞARI ÇIKIN! Bu arada çocuklarınıza, 110 veya 112 yi eğer acil bir durum YOKSA, ASLA aramamalarını öğretin. Bir deprem sonrasında, 110 veya 112 nin bilgi almak için aranmaması gerektiğini özellikle vurgulayın. SSG TAG EĞİTMEN KİTABI Bölüm I - 23

Küçük Yangının Söndürülmesi Islak havlu ya da battaniye ile üstünü örterek Su dökerek Üzerine kum ya da toprak atarak Bir yangın söndürücü kullanarak Bir yangın dolabındaki hortumu kullanarak söndürebilirsiniz. (Su dökmek, elektrik, yağ ya da tehlikeli maddeler söz konusu olduğunda tehlikelidir.) YANICI YANICI MADDE MADDE ISI OKSİJEN OKSİJEN Küçük Yangının Söndürülmesi 1- Küçük bir yangına, yangın söndürücü kullanarak nasıl müdahale edileceğini buradaki herkes biliyor mu? Eğer hiç yapmadıysanız, en yakın itfaiye istasyonunu arayıp yangın söndürücü ve yangın hortumu ile pratik yapabileceğiniz bir sınıfa katılmanızı tavsiye ediyoruz. 40 2- Unutulmamalıdır ki, bütün büyük yangınlar başladığında küçüktür. 3- Yanma için üç şey gereklidir: Yakıt, Isı ve Hava. Bunlardan birini ortamdan çekerseniz yangın söner. 4- Küçük bir yangını: ıslak bir havlu ya da battaniye ile üzerini örterek, üzerine kum ya da toprak atarak, bir yangın söndürücü kullanarak, bir yangın hortumu kullanarak söndürebilirsiniz. Bunlar havanın yakıta ulaşmasını önlerler, veya su örneğinde olduğu gibi aynı anda ısıyı da düşürürler. Hatırlayın! DUMAN ATEŞTEN DAHA ÖLDÜRÜCÜDÜR, GÜVENLİ BİR ÇIKIŞA, SÜRÜNEREK GİT! EĞER GİYSİLERİNİZ TUTUŞURSA, Hatırlayın! DUR, YAT, YUVARLAN! Yangına Yakalanırsanız, Duman Ateşten Daha Öldürücüdür! Hemen yere olabildiğince yakın bir pozisyon alın. Yüzünüzü ıslak bir havlu ile örtün. Güvenli bir çıkış noktasına doğru sürünerek ilerleyin. Elinizin tersiyle kapının ısısını kontrol edin. Sıcak olan bir kapıyı açmayın. Eğer bir yerde kapalı kalırsanız, kapıyı kapatın ve kapının altını ıslak bezlerle tıkayın. Eğer sizinle çıkış arasındaki yangın küçükse, hızla çıkışa doğru koşun. 41 Eğer Üzerinizdeki Giysiniz Tutuşursa; 1- Yardım istemek için bağırın ve sakın koşmayın! DUR, YAT ve YUVARLAN hareketini uygulayın. DUR: Koşarsanız havadaki oksijen alevlerin artmasına neden olacaktır. Eğer ayakta durursanız alevler hızla hayati organlarınıza yükselecektir. YAT: Yere yatın. Yüzünüzü ellerinizle kapatın. YUVARLAN: Ateşi söndürmek için yerde yuvarlanın. 2- Üzerindeki giysileri yanan başka biri koşuyorsa, durdurun, yatırın ve yuvarlayın. 3- Yanığın üzerine asla buz koymayın. Yanığın üzerine başka hiçbir şey sürmeyin. Yanık yeri soğutmak amacıyla 10 15 dakika süreyle su altında tutun. Derhal tıbbi yardım çağırın. SSG TAG EĞİTMEN KİTABI Bölüm I - 24