B N B MAYMUNU Mustafa ŞEN 20080302060 Ders Sorumlusu:Yrd. Doç. Mustafa YAVUZ
SİSTEMATİK Üst alem:eukaryota Alem:Animalia Şube:Chordata Sınıf:Mammalia Takım:Primates Alt takım: Prosimii Alt takım: Anthropoidea Üst familya: Hominoidea Familya: Hominidae Alt Familya: Ponginae Alt Familya: Homininae Cins: Homo Tür: Homo sapiens Cins: Gorilla Tür: Gorilla beringei - doğu gorili Tür: Gorilla gorilla- batı gorili Cins: Pan Tür: Pan paniscus Tür: Pan troglodytes
EVRİMİ İnsanla kuyruksuz büyük maymunların ataları Miyosen devirde ayrılmıştır. Orangutanlara yönelen evrimsel hat olasılıkla yaklaşık 16 milyon yıl önce, insanlar, şempanzeler ve gorillerin hattından ayrılmıştır. Afrika kökenli kuyruksuz büyük maymunlarla insanlar arasındaki ayrılma daha geç tarihlerde gerçekleşir.
Homo, Goril ve Pan tür adlarından türeterek Hogopanlar olarak adlandırılabilecek Miosen hominoidlerinin ata popülasyonu, zamanla insanlar, goriller ve şempanzeler şeklinde üç yola ayrılarak yayılacaklardır. Hogopanlar, 10 milyon yıl öncesinden daha eski olmayan (ve olasılıkla 8-5 milyon yıl arasındaki) bir zamanda üç gruba ayrılmışlardır. Bu ayrılma, niş farklılaşması, coğrafi ayrışma ve üreme tecritini içerdiğinden, türleşmeye yol açmıştır. Australopithecus u da içeren insan ailesi, şempanzelerle olan ortak atadan 5-7 milyon yıl once kola ayrıldığı düşünülmektedir. Evrime göre şempazeler, orangutanlar, goriller ve insanlar aynı atadan gelir.
Ortaya Çıkışı ve İsimleri Bonobo, Belçika'daki Tervuren müzesinde bulunan ve genç bir şempanzeye ait olduğu düşünülen bir kafatası üzerinde çalışan ABD'li anatomi uzmanı Carold Coolidge tarafından 1928'de keşfedilmiştir. ancak tür otoritesi olarak, bu konudaki bulguları 1929'da bilimsel yayın haline getiren alman Ernst Schwarz kabul edilmiştir. Eski adıyla Zaire Irmağı şimdiki adıyla Kongo Irmağı şempanzeleri birbirinden ayırarak bir tarafında şempanzeler diğer tarafta kalanlar ise Bonobo türünü oluşturmuştur. Yani şempanzelerin izole olması ile Bonobolar meydana gelmiştir. Anavatanı da Kongo dur ve adı da Bolobo şehrinden geliyor. Yerlilerden araklanan bütün sözcükler gibi bozulmuş ama bu kez daha sevimli isim olan Bonobo ortaya çıkmış. Geçmişten günümüze çok işimle anılmıştır. Bunlardan bazıları Pigme şempanze" "cüce şempanze erotik maymunlar gibi isimlerdir.
Bonobo ve Şempanze Anatomik Farkı
Genel Özellikleri Şempanzelerden morfolojik olarak az farkı vardır. Ama sosyal yönden çok farklıdır. Üreme döngüleri yaklaşık 6 yılı bulmaktadır. Çiftleşme döngüleri ise her zaman olabilir. Genel olarak koruma altında 40-45 yaşına kadar yaşar. Gündüzleri aktiflik gösterirler. Yüz mimikleri, duruş ve ses grup içi iletişimde kullanılır.
Anatomi ve Morfolojileri Bonobolar, bütün büyük kuyruksuz maymunların olduğu gibi vücut uzunluğu 70-83 cm ulaşır. Ağırlığı ile ilgili olarak, açık bir cinsel dimorfizm vardır: Erkeklerde 37-61 kg, dişilerde sadece yaklaşık 27-38 kilogram ağır bir ağırlık sırasında ulaşır. Vücudunun büyük bir kısmı kıllıdır(yüz, el ve ayaklarda bulunmaz). Kürk koyu kahverengi veya siyahtır. Kuyruk yoktur. Şempanzelere göre bonobo da bir ince üst gövde, dar omuzlar, ince bir boyun, ve uzun bacakları sahiptir. Kollarına göre bacakları daha kısadır. Başparmak kısadır. Yüzü tüysüz ve bireye özgü değişiklikler gösterir. Birçok hayvan saç ortasında ayrılır. Kulakları gizlidir. Düz buruna sahiptir.
Üreme Dişiler 10 yaşında erkekler ise 9 yaşında cinsel olgunluğa ulaşırlar. Erkeklerde olgunluk için bir vücut büyüklüğü vardır. Yavrular 4-6 yaşından sonra anneden ayrılır ve dişiler yeniden üreme dönemine girer. Dişiler tek yavru doğurur ve bakar. Bazen farklı yaşlarda iki yavru gözlenebilir. Yağışın en bol olduğu zamanlar üreme olur. Çiftleşme, şempanzelerden farklı olarak sadece üreme için olmaz. Zevk için ve sosyal davranış olarak çiftleşirler. Eşcinsel çiftleşme gözlenir. Gebelik süresi 220-250 gün civarındadır. Yenidoğan ağırlığı 1 ila 2 kilogram olur. Yaşamın ilk aylarında bebeğin, annenin kürküne sıkıca tutunur.
BESLENME TERCİHİ EKOLOJİK TERCİHLERİ Genel besini %57 ile bitki oluşturur. Bonobolar öncelikle ağaçların meyve, tohum, filizleri, yaprakları, çiçekleri, kabuk, sap, ilik, kök ile beslenirler. Bazen böcek ve nadir olmakla birlikte küçük memelileri avladığı bilinmektedir. Bonobolar derelerde omurgasızlarla ve balıklarla beslendiği gözlenmiştir. POPULASYON YAPISI 100 bireye ulaşan grup yapıları bulunur. Bölge işgali ile grup yayılışı 76 km² bulabilir. Dallardaki yuvalarında uyurlar. SICAKLIK Doğal olarak 20 C ve 30 C arasında değişen sıcaklıklarda yaşarlar. BİTKİ ÖRTÜSÜ Yağmur ormanlarında yaşar.
HABİTATI Ne öncelikle kendi habitat ve bushmeat ticaret ormansızlaşma olduğunu, bonobo en çok tehdit ortadan kalkması, ancak bu şu anda içeri sadece faktörler değil, bonobo bir türdür bir tür nitelendirir Tehdit Altındaki Türlerin IUCN (Doğa Koruma Uluslararası Birliği) Kırmızı Listesi resmen "tehdit". Diğer yönü de son derece kırılgan bir yaşam alanı sağlıyor. Bonobo Kongo nehrinin altında, ülkenin kuzey yarısında, özellikle Ekvator Eyaleti, sadece Demokratik Kongo Cumhuriyeti (eski Zaire, Belçika Kongo) bulunur.
Demokratik Kongo Cumhuriyeti'nde orman alanı ile dünyanın ikinci büyük tropikal orman olduğunu.fransa'da yaklaşık beş katı büyüklüğünde olan orman, kapsadığı arazinin% 80'i ormandır. Nüfusu 40 milyon ve bunların% 40'ı kentsel alanlarda yaşıyor. Bonobolar habitat kuzey ve batı, Nehri Lomami doğu ve Kasai Sankura güneyinde Kongo Nehri tarafından sınırlandırılmaktadır. Alanı, 800.000 kilometrekareden fazla bir alan olarak tahmin ediliyor. Demokratik Kongo Cumhuriyeti'nde bonobo nüfuslarının sayısal tahminleri güvenilir değildir. İlk tahminler 100.000 bonobo vardı, ama daha yeni tahminler nüfusu 10.000 ila 25.000 bonobo olacağını göstermektedir.
Genel Davranışları Günlük aktiviteleri (% 20) toplayıcı, (% 13) seyahat ve (% 20) beslenme, dinlenme döngüsü (% 43) şeklindedir. Anaerkil bir toplum yapısı vardır. Şempanzelere göre baskınlık az maymun türüdür. Rekabet ederler ama paylaşımcılardır. Besin kıtlığında seks karşılığı besin değişimi yaparlar. Dişi verimli olmasa bile, örneğin çiftleşme yetişkin erkek ve dişi arasında sık görülür. Anlaşmazlıkları seksle çözerler. Grup içi stres atma yöntemidir. Homoseksüel ilişki de görülür. Lezbiyenlik vardır. Oral ve anal seks de mevcuttur. Ensest ilişki yoktur. Onun haricinde ilişki serbettir. Yüz yüze çiftleşme görülür. Farklı pozisyonlar da kullanabilirler.
EKOSİSTEMDEKİ NİŞLERİ Bonoboların ağaç meyvelerini tüketerek tohumları uzaklara yayarak yayılmasını sağlarlar. Her türlü besinle beslenerek yağmur ormanlarında habitatı kontrol eder. Yoğun olarak ağaçların dallarında yaşamlarını sürdürürler. Her gün ağaçlarda yuva yaparak kalırlar. Diğer küçük memelileri avlarlar ve rekabet edebilirler.
Ekonomi, Korunma, Avlanma Nesli tehlike altında olan türdür. Koruma altındadır. Maden, tarım, orman ticareti, yangın gibi etmenlerle habitatları yok olmakta ve zarar görmektedir. Bonobo maymunları yavruları alınarak ticareti yapılır. Canlı hayvan ticareti ve eğlence sektörü en büyük zararı verir.bu da populasyon dengesini bozar. Avlanma ile yok olma tehlikesi altındadır. Uluslar arası sözleşme ile ticareti yasaklanmıştır(1973).
BONOBO Bonobo maymunları hakkında geniş kapsamlı bir araştırma yapılmamıştır. Yapılan çalışmalar zeka düzeyi, genetik ve sosyal davranışlarını kapsamaktadır. Bu çalışmalar gösteriyor ki bonobolar insan kadar olmasa da çok benzer özellik taşımaktadır. İnsanlara gen benzerliği %99 olması insanı insan yapan özelliklerin neler olduğunu bize daha net açıklamaktadır. Bu bağlamda bonobolar deney hayvanı olarak kontrollü olmak kaydıyla yapılması uygun olabilir. Koruma önlemleri daha da arttırılmalı ve habitat kaybı engellenmelidir. Sosyal ortamlarından koparılmamalıdır. Bir canlı bulunduğu yerin değil, dünyanın öz kaynağıdır. Onun için koruma önlemleri ve yok olmaları tüm dünyayı ilgilendirir.