BİTKİ MATERYALİ II: ANGIOSPERMAE

Transkript

1 BİTKİ MATERYALİ II: ANGIOSPERMAE Prof.Dr. Yahya AYAŞLIGİL Yrd.Doç.Dr. Doğanay YENER İstanbul Üniversitesi, Orman Fakültesi Peyzaj Mimarlığı Bölümü Bitki Materyali ve Yetiştirme Tekniği Anabilim Dalı

2 Bitki Sistematiği Bitki sistematiğinin amacı, bitkileri birbirleriyle olan tabii akrabalık derecelerini göz önünde tutarak ve filogenetik gelişmelerine dayanarak inceleyip, küçük veya büyük topluluklar halinde gruplamaktır.

3 Her bir bitkinin tek bir bilimsel adı vardır. Bu türün adı iki kelimeden oluşur. İlki cins adı, ikincisi tür adı yani türün epitetidir. Tür isminden sonra ise otör adı, yani o bitkinin ilk tanımını yapan yazarın (author) adı yer alır. Bu isimler dik olarak ve genellikle kısaltılarak yazılır. Örneğin Acer palmatum Thunb., Alev Akçaağacı, İsveçli botanikçi Thunberg ( ) tarafından isimlendirilmiştir

4 Familya (aile): Genel görünüşü ve teknik karakterleri açısından az ya da çok birbirine benzeyen cins veya cinsler topluluğudur. Daha büyük bitkilerin oluşturduğu familyalar birbirinden üreme organlarının (çiçek, meyve, tohum) yapısal karakteristikleri ile ayrılırlar. Tek bir cinsi olan familyaya (monotipik) örnek olarak Ginkgoceae verilebilir. Bu familyada sadece Ginkgo biloba yer almaktadır. Rosaceae familyasında ise 100 kadar değişik şifalı bitki, ağaç, çalı cinsleri yer alır. Familya adı büyük harfle başlar ve dik yazılır. Cins: Birbiriyle az ya da çok ilişkili olan bir ya da birçok türden oluşan bitki topluluğudur. Burada türler arasındaki benzerlikler genelde, aynı familya içerisindeki cinslerin birbirine olan benzerliğinden daha çoktur. Cins adı büyük harfle başlar ve italik yazılır.

5 Tür: Otoriteler tarafında farklı şekillerde tanımlanmış ve bitki sınıflandırmasındaki en önemli birim kabul edilmiştir. Taksonominin temel taşı türdür. Birbirine oldukça benzerlik gösteren ve aralarında döllenerek kendilerine benzer döller meydana getirebilen bireyler topluluğudur. Eğer bir tür iki veya daha çok alttür veya varyete gibi alt taksonlara ayrılıyorsa bu türlere politipik tür, eğer alt türe ayrılmıyorsa buna monotipik tür denir. Tür ismi yazılırken cins adından sonra gelir, küçük harfle ve yine italik yazılır. Alttür: Bitki türlerinin alt grubudur. Buradaki farklılık kalıtımsal ve coğrafyaya bağlı olarak değişiklik gösterebilir. En az bir morfolojik özelliği bakımından fark eden ve coğrafi olarak sınırlandırılmış yerel popülasyonlardır. Bir türün alttürleri arasında üreme engeli olmamakla birlikte deniz, dağ gibi coğrafi engeller sonucu döllenme gerçekleşmez. Sadece kendi içinde gen alışverişinde bulunan bu popülasyon zamanla türün diğer popülasyonlarından ileri derecede farklılaşır. Bu durum zamanla üreme engeli oluşturur ve yepyeni bir tür çıkar. Alttür ssp. veya subsp. şeklinde kısaltılarak gösterilir.

6 Varyete: En az bir morfolojik özellik bakımından türden ayrılan, fakat türün yayılış alanı içerisinde küçük veya büyük gruplar halinde bulunur. Ör: Gleditsia triacanthos var. inermis isimli varyetede diken bulunmaz. Kısaltılmış olarak var. şeklinde gösterilir. Varyete adı italik yazılır Kültivar: Hortikültürel anlamda bitki sınıflandırmasının en önemli birimidir. Kültür bitkilerinden türeyen ve birçok özelliği (morfolojik, fizyolojik, kimyasal vs) ile ayrılan ve tekrar üretildiğinde ise aynı özellikleri taşıyan bitkilerdir. Ör: Berberis thunbergii Atropurpurea Kültivar isimleri tırnak işareti içerisinde, ilk harfi büyük ve dik yazıyla yazılır.

7 Odunsu Bitkiler

8 ODUNSU BİTKİLER Gymnospermae Angiospermae Açık Tohumlular Kapalı Tohumlular

9 Odunsu Bitkileri Tanımada (Teşhis Etme) Kullanılan Özellikler Nelerdir? Habitus Yaprak Çiçek Meyve Sürgün Tomurcuk Gövde Kabuğu (Bitkilerin morfolojik özellikleri- Tasarım potansiyelleri)

10 Gymnosperm ve Angiosperm ler Arasındaki Önemli Farklılıklar Nelerdir? Gymnospermae Tohum tomurcukları karpeller tarafından örtülmeyip açıkta bırakılmıştır. Angiospermae Karpeller iki yan tarafı ile kapanarak Stigma+Stilus+Ovaryum (Pistil) den oluşan kapalı bir organ (dişi organ) geliştirirler. Tohum tomurcuklarını bu organ ile örterler. Tek döllenme görülür. Endosperm (embriyoyu besleyen doku) döllenmeden önce oluşmuştur. Çiçekler genellikle tek cinslidir. Yani monoik ve dioik çiçek egemendir. Çift döllenme görülür. Endospermi oluşturmak için ve Zigotu oluşturmak için olan döllenmelerdir. Çiçekler genellikle iki evciklidir. Yani erkek ve dişi organlar aynı birey üzerinde bulunur.

11 Gymnosperm ve Angiosperm ler Arasındaki Önemli Farklılıklar Nelerdir? Gymnospermae Tozlaşma rüzgar yoluyla (Anemogam) gerçekleşir. Yaşayan tüm Gymnosperm örnekleri odunsudur. Angiospermae Tozlaşma hem rüzgar yoluyla hem de böceklerle (Entomogam) gerçekleşir. Angiospermlerin büyük bir çoğunluğu otsudur. Çok sayıda da odunsu bireylere sahiptir. Odunları sadece traheid ve öz ışınlarından oluşmaktadır. Sekonder odunlarında traheidlerle birlikte traheler de bulunur.

12 Angiosperm lerde Yaprak Özellikleri

13 YAPRAK MORFOLOJİSİ

14 BİLEŞİK YAPRAK TİPLERİ

15 YAPRAK DİZİLİŞLERİ

16 YAPRAK ŞEKİLLERİ

17 YAPRAK DAMARLANMA TİPLERİ

18 Angiosperm lerde Sürgün ve Tomurcuk Özellikleri

19 SÜRGÜN VE TOMURCUK MORFOLOJİSİ

20 Angiosperm lerde Çiçek Yapısı

21

22 ÇİÇEKLENME TİPLERİ

23 Angiosperm lerde Meyve Yapısı

24 MEYVE TİPLERİ

25