Günlük k Yaşamda amda Yapay Zeka (Artificial Intelligence In Everyday Life) Yrd. Doç.. Dr. Aybars UĞURU UR EGE Üniversitesi Bilgisayar MühendisliM hendisliği i BölümüB
Yapay Zeka (YZ) Artificial Intelligence (AI) Zeka Yapay Zeka (YZ) YZ nın Çalışma ve Araştırma rma Alanları YZ nın Uygulama Alanları Günlük k Yaşamda amda Yapay Zeka Türkiye de Yapay Zeka Alanındaki ndaki Faaliyetler Gelecek Tahmini 2
Zeka Karmaşı şık k bir problemi çözmek için i in gerekli bilgileri toplayıp birleştirme kabiliyetidir. Karmaşı şık k bir problemi, çözüm m arama alanını daraltarak kısa k yoldan çözebilme kabiliyetidir. Hedef : Bir problemi, etkin ve kısa k yoldan çözmek Zeka nın n sözls zlük k anlamı : İnsanın n düşünme, d akıl l yürütme, y nesnel gerçekleri ekleri algılama, lama, kavrama, yargılama, sonuç çıkarma yeteneklerinin tümü. t. Ayrıca : Soyutlama, öğrenme ve yeni durumlara uyma gibi yetenekler de zeka kapsamı içindedir. indedir. 3
Zeka nın n Tanımlar mları Zeka nın, n, üzerinde anlaşmaya varılm lmış 2 tanımı bulunmaktadır: 4
Zeka nın n 1. Tanımı Amerika Psikoloji Derneği American Psychological Association tarafından önerilen tanım: Bireyler, karmaşı şık k düşünceleri d anlama yetenekleri ile, etkin bir şekilde çevreye uyum sağlayabilmeleri ile, deneyim kazanarak öğrenmeleri ile, değişik ik şekillerde akıl l yürütmeleri y ile, düşünerek d engelleri aşabilmeleri a abilmeleri ile birbirlerinden ayrılırlar. rlar. Bu bireysel farklılıklar klar güçg üçlü olmakla birlikte tamamıyla yeterli değildir: Herhangi bir kişinin inin bireysel performansı farklı şartlarda ve farklı sahalarda değişmektedir. Zeka üzerine yapılmakta olan çalışmalar, bu karmaşı şık k olaylar kümesini k aydınlatmay nlatmayı ve düzenlemeyi d amaçlamaktad lamaktadır. 5
Zeka nın n 2. Tanımı 1994 yılında y 52 yapay zeka araştırmac rmacısı tarafından imzalanan bir tanım m : Akıl l yürütme, y planlama, problem çözme, soyut düşünme, d karmaşı şık k düşünceleri d anlama, hızlh zlı öğrenme ve deneyimlerle öğrenmeyle birlikte birçok elemandan oluşan çok genel zihinsel yetenek. Sadece kitaplardan öğrenme, dar bir akademik yetenek veya test başar arısı ile sınırls rlı değildir. Bunların ötesinde, etrafta olanları kavramak, algılamak, lamak, farkına varmak ve ne yapacağı ğına karar verebilmeyi de içeren i daha geniş ve derin bir yetenektir. 6
Canlılarda larda Zeka İnsan zekası ve Diğer Canlılarda larda Zeka Hayvanlarda Zeka var mıdır? m 7
Hayvanlarda Zeka Hayvan Zekası (Animal Intelligence), Animal Cognition başlığı altında incelenir. Bazı araştırma rma alanları : Dikkat (Attention( Attention) Sınıflandırma (Categorization( Categorization) Bellek (Memory( Memory) Dil (Language( Language) Akıl l Yürütme, Y Problem Çözme ve Araç Kullanma (Reasoning,, Problem Solving and Tool Use) Bilinç (Consciousness)) : Ayna testi Hile (Deception( Deception) 8
İnsanlarda Zeka Önceki slaytlarda verilen bilgilere göre, g birbirinden bir ölçüde bağı ğımsız z bir dizi yetenek. 9
Zeka Katsayısı Testi IQ (Intelligence( Quotient) ) Test Zekayı ölçmeyi sağlayan farklı standart testlerin birinden türetilen bir skor değeridir. eridir. Alman psikolog William Stern tarafından 1912 de ilk olarak ortaya atılm lmıştır. Modern zeka ölçüm m testlerinin farklı isimleri olmasına rağmen IQ testi olarak adlandırılmaktad lmaktadırlar. Eğitimdeki veya işi hayatındaki başar arıyı tahminlemede de kullanılırlar. 10
Duygusal Zeka Emotional Intelligence (EI) Duygusal Zeka Katsayısı EQ (Emotional ( Intelligence Quotient) ) ile ölçülür. Kişinin inin kendisinin, başkalar kalarının n veya diğer grupların n duygularını, algılama, lama, değerlendirme erlendirme ve yönetme y yeteneği i veya kapasitesi olarak tanımlan mlanır. İlk olarak 1920 lerin başı şında, Columbia Üniversitesinden Edward Thorndike,, sosyal zeka (social( intelligence) ) kavramını tanımlam mlamıştır. Daniel Goleman ın çalışmaları ile daha da yaygınla nlaşmıştır r (1995). 11
Çoklu Zeka Dil Mantık k / Matematik Müzik Uzay Bedensel Doğa Kişileraras ilerarası Kişisel isel Howard Gardner tarafından tanımlanm mlanmış 8 zeka Şairler, yazarlar, hatipler, iletişimciler. imciler. İyi iletişim im kurma yeteneği, konuşma ve yazma. Matematikçiler, iler, mantıkçılar. Yüksek Y matematiği i ve karmaşı şık k mantıksal ifadeleri anlayıp işleme yeteneği. Soyut kavram ve kurallar ortaya çıkarabilme, genelleştirme yeteneği. Müzisyenler. Denizciler. Cerrahlar, ressamlar, heykeltraşlar lar,, modern cihazlar kullanmayan gemiciler. Üç boyutlu yön y n bulma. Dansçılar, sporcular, ustalar. Vücudunu V iyi kullanabilme ve hareket yeteneği. Biyolojiciler, doğabilimciler abilimciler.. Farklı türleri anlama, doğadaki örüntüleri tanıma, nesneleri sınıflandırma yeteneği. Satıcılar, öğretmenler, politikacılar. lar. Fark yaratabilme. Kişinin inin kendini bilmesi. Farkındal ndalık (Self-awareness awareness). 12
Yapay Zeka Yapay zeka ise, organik olmayan sistemlerdeki zekadır. Genelde bilgisayarlar yardımı ile oluşturulur. 13
Yapay Zeka İnsan zekasının n bilgisayar tarafından taklit edilmesini sağlamaya yönelik y metotlarla ilgilenen çalışma alanıdır. Yapay Zeka nın n Temel Konuları : Bilgi Gösterimi G (Knowledge( Representation) Çıkarsama (Inference( Inference) Öğrenme (Learning( Learning) 14
YZ nın çalışma ve araştırma rma alanları (dalları) Mantıksal YZ (Logical( AI ) Arama (Search) Örüntü Tanıma (Pattern( Recognition) Temsil, GösterimG (Representation) Çıkarsama (Inference) Akıl l YürütmeY (Reasoning) Öğrenme (Learning From Experience) Planlama (Planning) Varlıkbilim (Ontology) Sezgi (Heuristics) 15
Yapay Zeka Tekniklerinden Yararlanan Diğer Bazı Çalışma Alanları Uzman Sistemler (Expert( Systems) Bulanık k Mantık (Fuzzy Logic) Genetik Algoritmalar (Genetic( Algorithms ) Yapay Sinir AğlarA ları (Neural Networks) Robotbilim (Robotics( Robotics) Bilgisayarlı Görü ve GörüntG ntü İşleme (Image( Processing&Computer Vision) Ses Tanıma (Speech( Recognition) Doğal Dil Anlama (Natural Language Understanding) Oyun Oynama (Game( Playing) Yapay Yaşam am (Artificial Life) Veri Madenciliği (Data Mining) Yazılım m Etmenleri (Intelligent Agents) Anlamsal (Semantic( Semantic) ) Web Dağı ğıtık k YZ (Distributed( AI) 16
Yapay Zekanın n Tanımı YZ tanımlar mlarının n türleri t : Düşünme, D çıkarsama ve davranış (eylem) Bilim kurgudaki insan benzeri robot, ideal zeki makinedir. Bu, mantm antıklı zeki programlar yapmaktan farklıdır. r. 1. Kategori : İnsan gibi düşünen d sistemler 2. Kategori : İnsan gibi davranan sistemler. 3. Kategori : Mantıkl klı düşünen sistemler. 4. Kategori : Mantıkl klı davranan sistemler. Doğru şeyi yapan sistem mantıkl klıdır. İnsan mantıks ksız z değildir? 17
Turing Testi İnsan gibi düşünen d sistemler : Turing Test Alan Turing tarafından 1950 de önerildi. Bir makinenin zeki olup olmadığı ığını belirleyen test. Bir bilgisayarın n bu testi geçebilmesi ebilmesi için i in hangi yeteneklere sahip olması gereklidir? 18
Yapay Zekanın n Temelleri AI, yeni bir alan olmasına rağmen, diğer disiplinlerden teknikler ve fikirler alır. Felsefe (MÖ 428-) Matematik, Algoritma (800-) Psikoloji (1879-) Bilgisayar MühendisliM hendisliği i (1940-) Dilbilim (1957-) 19
Yapay Zeka nın n (YZ) Tarihi (0) Yunan Mitolojisi : akıll llı makineler, mekanik araçlar ve yapay zeka. Abbasiler döneminde d (750-1256), 9. yy da hidrolik prensiplere dayalı otomatik makineler geliştirildi. İlk otomat sistemlerden sonra, bu çalışmalara Selçuklular döneminde Ebul-İz devam etmiştir. tir. Rönesans döneminde d otomatik makineler konusundaki çalışmalara yenileri eklenmiştir (Leonardo da Vinci) Pascal,, ilk hesap makinesini geliştirmi tirmiştir. tir. Babbage,, ilk programlanabilir bilgisayarı geliştirmi tirmiştir (19. yy). Sembolik Mantık çalışmaları (Boole, Frege, Russel, Whitehead). Turing in hesaplanabilirlik teorisi (İlk( zeki sistemler çalışmaları). 1940 : Sibernetik (İnsan( nsan-makine) 20
Yapay Zeka nın n (YZ) Tarihi (1) 2. Dünya D savaşı sonrası : Asıl l gelişmeler, modern bilgisayarların n ortaya çıkmasından sonra yaşand andı. Marvin Minsky,, ilk NN bilgisayarı 1951 de yaptı.. (Jüri von Neumann) 1956 : İlk olarak YZ deyimi kullanıld ldı.. YZ konusunda düzenlenmid zenlenmiş ilk konferans olan Dartmouth Konferansında, nda, John McCarthy yapay zeka terimini türetti. t Allen Newell,, J.C. Shaw ve Herbert Simon un yazdığı Mantık k Kuramcısı (The Logic Theorist) ) adlı ilk YZ programı tanıtıld ldı. 1957 : Aynı kişiler iler General Problem Solver ı yazdılar. 1952-1962 1962 : IBM den Arthur Samuel,, satranç oynayabilen ilk programı yazdı. (Daha önce 1950 de Shannon,, sonra Turing) 1958 : MIT den John McCarthy,, LISP dilini geliştirdi. 21
Yapay Zeka nın n (YZ) Tarihi (2) 1961 : LISP te Üniversite 1. Sınıf S f düzeyindeki d matematik problemlerini çözebilen bir program olan Saint (Aziz) i i yazıld ldı. 1962 : İlk endüstriyel robot şirketi kuruldu. 1963 : MIT de de,, IQ sorularını çözebilen Analogy programı yazıld ldı. Ivan Sutherland,, bilgisayarlarda etkileşimli imli grafik kullanımını başlatt lattı.. Edward A. Feigenbaum ve Julian Feldmnan,, YZ konusundaki ilk makale olan Bilgisayarlar ve DüşünceD nce yi yayınlad nladı. 1964 : MIT deki bir araştırma rma sonuçlar ları,, bilgisayarların n doğal dili, basit matematik problemleri çözebilecek kadar anladığı ığını gösterdi. 1965 : Joseph Weizenbaum,, herhangi bir konuda ingilizce sohbet edebilen ELIZA yı geliştirdi. Bu programın n psikoterapist sürümü, s, oldukça a popüler bir oyuncak haline geldi. 22
Yapay Zeka nın n (YZ) Tarihi (3) 1968 : Marvin Minsky ve Seymour Papert,, sinir ağlara larının n sınırlars rları konusunda bir makale yayınlad nladı.. Sonraki yıl, y Perceptrons adlı kitabı yayınlad nladılar. lar. 1969 : YZ konusundaki ilk uluslararası konferans düzenlendi. d 1970 : Bilgisayar Destekli Öğretim programı. 1971 : İngilizce söylenen s komutları yerine getirebilen robot kol. 1975 : Öğrenme yeteneğine sahip bir programın n bulduğu u sonuçlar ların n bilimsel dergilerde yayımlanmas mlanmasının n ilk örneği. 1979 : Uzman sistemler geliştirilmeye başland landı.. Pittsburgh Üniversitesinde ilk iyileştirici program Internist (Stajer)) geliştirildi. 1980 : Uzman Sistemler, ticari alanda kullanılmaya lmaya başland landı.. Amerika YZ derneği, ilk ulusal YZ konferansını gerçekle ekleştirdi. 23
Yapay Zeka nın n (YZ) Tarihi (4) 1984 : Yapay Sinir AğlarA ları yaklaşı şımı ortaya çıktı 1987 : Marvin Minsky,, zihnin teorik tanımlamas mlamasını yapan Toplumun Zihni adlı kitabı yayınlad nladı. 1997 : Deep Blue adlı satranç programı,, dünya d satranç şampiyonu Garry Kasparov u yendi. 1998 : İnternet in yaygınla nlaşması ile, YZ tabanlı birçok program geniş kitlelere ulaştı. 2000 : Etkileşimli imli robot oyuncaklar piyasaya sürülds ldü. 24
Yorumlar Kolay bir çalışma alanı mıdır? Yapay zeka alanı,, kendinden beklenilenleri gerçekle ekleştirebilmiş midir? Yapay zeka günümüzde g neleri gerçekle ekleştirebilmektedir? Olması gereken nedir? Yapay zekanın n değişik ik tanımlar mları? Bir programı,, yapay zeka olarak kabul etmek için i in gerekli olan özellikler nelerdir? Yapay Zekanın n geleceği? (İstenenler,( istenmeyenler) Makinelerin kendi bilinçleri leri olacak mı? m Akıll llı makineler hayatın n içine i ine ne kadar girecek? İnsan beyni modellenebilecek, insanın n makine kopyası yapılabilecek mi? Makineler insanlığı geçebilecek ebilecek mi? Bir arı simülat latörü yapılabilecek mi? 25
Yapay Zeka nın n Amaçlar ları Temel amaç,, insanların n zor yaptığı işleri yapabilecek sistemler üretmek. İnsan beyninin fonksiyonlarını,, bilgisayar modelleri yardımıyla yla anlamaya çalışmak. İnsanın n bilgi kazanma, öğrenme ve buluş yapma gibi zihinsel yeteneklerini araştırmak. rmak. Öğrenme metotlarını bilgisayar sistemlerine aktarmak. İnsan bilgisayar iletişimini imini kolaylaştıran kullanıcı arabirimleri geliştirmek. Yapay uzman sistemler oluşturmak. Yapay zekaya sahip robotlar geliştirmek (İş( İşbirliği) i) Bilgisayarları,, bilimsel araştırma rma ve buluşlarda larda kullanmak. 26
Yapay Zeka ile Yapılanlar AI, hem sıradan, s hem de uzmanlık k gerektiren işlerin i otomatikleştirilmesi tirilmesi ile ilgilidir. Bir hastalık k tedavisinin belirlenmesi için i in bir program rahatlıkla yazılsa da, iki yaşı şındaki bir çocuğun un yaptığı işler, günümüzde g AI araştırmalar rmalarının sınırında nda veya ötesindedir (yüz z tanıma, iletişim im kurma,...). Günümüzde YZ da sınırlı amaçlarla mutlu olunmaktadır r : Bilgisayarlara belirli işleri i yaptırma Sınırlı ses tanıma Evde veya diğer alanlarda Akıllı Yardımc mcılar İnternet teki teki basit YZ örnekleri 27
Günümüzde YZ Yaklaşı şımları Yapay Sinir AğlarA ları Genetik Algoritmalar Yapay Zeka nın İnternet üzerindeki uygulamaları yeni bir alan. Mobile Agent Systems İnternet üzerinde, istenilen konudaki yazılar ları okuyarak, istenilen araştırma rma yazısının n hazırlanmas rlanması. İstenilen fiyat ve özellikte ürünün n bulunması (E-ticaret) İnternet üzerinde YZ lı karakterlerle sohbet etmek 1965 te Joseph Weizenbaum E.L.I.Z.A (Bugün n A.L.I.C.E) 28
Bilgisayar Oyunlarında nda YZ 2D den 3D ye. Gerçek ekçi i grafikler. Çok gerçek ekçi i karakterler. Karakterlerin yürüyüşy gibi hareketleri gerçek ek yaşamdaki amdaki gibi. İnsanların, n, kendileri gibi düşünen d karakterlerle etkileşim im kurmaya yönelimi y var. Ateş edip puan toplayarak oynanan oyunlar yerine, yapay zeka örnekleri kullanılarak larak gerçekle ekleştirilen oyunlar istenmeye başland landı (Karakterlerle etkileşim, im, konuşma, plan yapan karakterler) Oyunlarda yapay zeka, monotonluğu u aşmaya mayı sağlıyor. Diğer Alanlar 29
Sinemada Bilgisayarlar ve YZ (1) 1907 den itibaren bu alanın n ilk örneklerinde konu : Kendilerini yapanlara hizmet etmek için i in tasarlanmış mekanik adamlar kontrolden çıkarak insanlar için in tehdit unsuru haline geliyorlardı. 1950 lerde Hollywood un teknolojiye bakışı oldukça a olumlu ve iyimserdi. İyi kalpli bilgisayarlar veya YZ bilgisinin yanlış kişilerce ilerce ele geçirilmesi konu edildi. 1960 larda kötümser k bir hava oluştu. Yapay zeka örnekleri nükleer n gücüg ele geçirirler. İnsanlar yapay hale gelmiştir. 1970 lerde korku, yerini bilgisayarların n günlg nlük k hayattaki tehlikelerine bırakb rakır. r. 1977 de YıldY ldız z Savaşlar ları,, 1950 lerin teknoloji taraftarlığı ığını geri getirir. 30
Sinemada Bilgisayarlar ve YZ (2) 1980 lerdeki filmlerdeki YZ örneklerinin birincil amacı,, insanlığı yok etmektir (Terminatör-1984 gibi). Sonraları bilgisayarlar komedi unsuru olmuş,, günlg nlük yaşam amın n parças ası haline gelmiş,, daha az korkulur olmuştur. 1990 larda İnternet in yaygınla nlaşmasının n sinemada etkileri görülür. g r. Bir tuşla kişinin inin kimliğini ini yok etme, sanal dünyalar d gibi. 2001 yılında y Steven Spielberg in in Yapay Zeka filminde ise, sorun yaşayan, ayan, bir çocuk robottur. Tamamıyla bilgisayar tabanlı etmenler (robot, bilgisayar) Humanoid Robot (Kısmen insana benzetilmiş) Android (Genelde biyolojik, çıkarsaması insan beynininkine benzer) Cyborg (İnsan+ek) 31
Günümüzde AI nedir? Dünya Algılama Eylem Çıkarsama 32
Örnek AI Sistemi 1) Satranç Oynama (Chess( Playing) Deep Blue (IBM) gibi. Algılama lama : Satranç tahtasının n ileri özellikleri Eylemler : Hareket seçme Çıkarsama : Tahta konumlarını değerlendirme erlendirme sezgisi ve arama. 33
Örnek AI Sistemi 2) Tıbbi T Teşhis (Medical( Diagnosis) Pathfinder (D. Heckerman,, Microsoft Research) gibi. Algılama lama : Belirtiler, test sonuçlar ları Eylemler : Test önerme, teşhis etme Çıkarsama : Bayesian Inference,, makine öğrenmesi, Monte Carlo simülasyonu. 34
Örnek AI Sistemi 3) Kendi Başı şına Giden Araba (Car driving itself) ALVINN (D. Pomerleau,, CMU) gibi. Algılama lama :Yolun sayısal sal kamera görüntg ntüsü Eylemler : 64 farklı direksiyon açısıa Çıkarsama : Back propagation eğitimli yapay sinir ağıa ğı. 35
ALVINN ALVINN (Autonomous( Land Vehicle in a Neural Network) etwork), insanların sürüşünü izleyerek taşı şıtları kontrol etmeyi öğrenen yapay sinir ağıa tabanlı bir algılama lama sistemidir. ALVINN,, genel amaçlı bir yol izleme sistemi olarak birçok önemli özelliğe e sahiptir. Eğitildiği i yol tipi için i in sürmeyi s öğrenmektedir. ektedir. Yapısı basittir. Farklı durumlarda çalışabildiği i kanıtlanm tlanmıştır. 36
CMU NavLab 37
Veri Üç çeşit yol üzerinde gitmek üzere tasarlanmış ıştır: single-lane dirt access road single-lane paved bicycle path lined two-lane highway 38
ALVINN: Nasıl Öğrenir? (CMU) 39
Klasik AI ve Modern AI Klasik AI da da, çıkarsama en önemli AI problemiydi ve Genel Problem Çözücü,, altın n hedefti. Modern AI da da,, olasılık, istatistik, karar teorisi ve matematik yoğun olarak kullanılmaktad lmaktadır. Genel çözücü yerine, özel problemleri çözmeye çalışmaktadır. Yeni alanlar ortaya çıkmıştır. 40
Günlük k Yaşamda amda Yapay Zeka Arabalar Ses Tanıma Otomatik park etme Bankac acılık Dolandırıcılık k Tespiti Robotbilim Bilgisayarlı Görü Yol Planlama Cep Telefonları Ses Tanıma İnternet Arama Makineleri Sohbet Robotları Güvenlik Yüz z Tanıma Parmakizi Tanıma İris tanıma 41
Akıll llı Evler Merkezi sıcakls caklık k denetimi Su sıcakls caklığı denetimi Elektrik ve Aydınl nlık k denetimi 42
Uzman Sistemler Tıp p (MYCIN) Kimya Madencilik Bilgisayar Teknisyenliği Havayolu Planlama Bilgisayar Oyunları. 43
Askeri Kendi kendine giden taşı şıtlar, uçaklaru Yol Planlama Hedef Tespiti Akıll llı Silahlar Strateji Belirleme 44
Robotlar ve Oyuncaklar 20Q (20 Questions ball) Roboraptor, Pleo and Rex Aibo Lego Mindstorms Amazing Amanda doll 45
Android (İnsan şeklinde Robot) Projeleri www.androidworld androidworld.com Dünyada yapılm lmış/yürütülmekte olan büyük b ölçekli 94 adet android projesi bulunmaktadır. Büyük k bir kısmk smında Yapay Zeka ya ihtiyaç duyulmaktadır. 46
ASIMO (Honda( Honda s Humanoid Robot)) ASIMO gerçek ek dünyada d işlemek i üzere tasarlanmış ıştır. Yürüyebilir, koşabilir, eğim e inip çıkabilir, merdiven inip çıkabilir, iletişim im kurabilir, kişileri ileri seslerinden veya yüzlerinden tanıyabilir. 47
ASIMO nun Özellikleri HEIGHT WEIGHT WALKING SPEED RUNNING SPEED WALKING CYCLE GRASPING FORCE 4 ft 3in (130cm) 119 pounds (54kg) 1.7 mph (2.7 km/hour) 3.7 mph (6km/hour) Cycle Adjustable, Stride Adjustable 0.5 kg/hand (5 finger hand) 48
AIBO : Sony nin nin ürettiği i Eğlence E amaçlı ilk robot http://www.aibo.com 49
Qrio (Sony) engebeli ve eğimli e yüzeylerde y yürüyebiliyor y yebiliyor koşabiliyor, zıplayabiliyor z iki kamera sayesinde derinlik algılayabiliyor layabiliyor çevresinin 3B haritasını çıkartabiliyor. insanları yüzlerinden ve seslerinden tanıyabiliyor öğrenebiliyor kablosuz yerel ağa üzerinden internete bağlanabiliyor sahibinin ilgilendiğini ini düşündd ndüğü metinleri internetten indirip okuyabiliyor şarkı söyleyebiliyor, dans edebiliyor dengesini kaybedip düşmesi d durumunda kollarını öne uzatarak kendini koruyabiliyor, ve kendi kendine tekrar ayağa a kalkabiliyor 50
Diğer Bazı Robotlar 51
Robot Eller GIFU III hand from Dainichi Company Ltd, Kani, Japan. Bir Fransız şirketinin (Techno Concept) android eli 2,500 Euros (= $3325). Faulhaber Group Hand 20 Eklemi vardır. Eylül 2008 Fiyatı : $51,400 Bilgisayar Mühendisliği Bölümü 52
Türkiye deki Faaliyetler - İstanbul (Yapay Zeka Alanında) nda) İTÜ (İstanbul Teknik Üniversitesi) Yapay Sinir AğlarA ları Doğal Dil İşleme Evrimsel Algoritmalar Makine Öğrenmesi Boğazi aziçi Üniversitesi Yapay Sinir AğlarA ları Robotbilim Doğal Dil İşleme Diğer, Koç Üniversitesi Sabancı Üniversitesi Yeditepe Üniversitesi Marmara Üniversitesi 53
Ankara Türkiye deki Faaliyetler İstanbul dışıd (Yapay Zeka Alanında) nda) ODTÜ (Ortadoğu u Teknik Üniversitesi) Bilkent Üniversitesi Hacettepe Üniversitesi İzmir EGE Üniversitesi Genetik Algoritmalar Yapay Sinir AğlarA ları Karınca Kolonisi Optimizasyonu Algoritmaları Dokuz Eylul Üniversitesi Yaşar ar Üniversitesi Diğer İller Erciyes Fırat Selçuk 54
Gelecekte Yapay Zeka Robotbilim Teknolojisi Akıll llı Taşı şıtlar Akıll llı Evler Akıll llı Cihazlar Daha Zeki Yazılımlar ve İnternet Yapay Zeka yaşam amın n ayrılmaz bir parças ası haline gelecek. 55
Kaynaklar Aybars UĞUR, U UR, Yapay Zeka Ders Notları,, EGE Üniversitesi Bilgisayar MühendisliM hendisliği i Bölümü, B 2001. Russell,, S.J. And Norvig,, P., Artificial Intelligence : A Modern Approach, Second Edition, Prentice-Hall Hall,, 2003. (AIMA) Wikipedia and Vikipedi 56
Teşekk ekkürler