TMMOB COĞRAFĐ BĐLGĐ SĐSTEMLERĐ KONGRESĐ 2009 02-06 Kasım 2009, Đzmir ĐZMĐRGAZ A.Ş. DE CBS TABANLI MASAÜSTÜ VE ĐNTERNET UYGULAMALARI S. G. Bilgen 1 1 ĐZMĐRGAZ,Đzmir Doğalgaz Dağıtım A.Ş.,Yapım Đşletme Müdürlüğü, Coğrafi Bilgi Sistemleri Uzmanı, gokcen.bilgen@izmirgaz.com.tr ÖZET Coğrafi Bilgi Sistemleri nin en önemli özelliklerinden biri verinin tek bir yerde toplanması ve toplanan bu verinin kolay kullanabilirliğini sağlayan uygulamaların geliştirilebilmesidir. Çeşitli programlama dilleri kullanılarak geliştirilen masaüstü ve web tabanlı uygulamalar sayesinde lokasyona bağlı veriler, kolay erişilebilir ve sorgulanabilir bir yapıda her türlü kullanıcıya sunulabilmektedir. Uygulamalar, aynı zamanda kullanıcı talepleri doğrultusunda değiştirilebilir bir yapıya sahip olduğundan kullanım kolaylığına sahiptir. Çeşitli kullanıcı gruplarına göre farklı uygulamalar düzenlenebileceği gibi istenilen doğrultuda kullanıcının veritabanına erişim yetkileri de ayarlanabilir. Đzmirgaz A.Ş. de CBS tabanlı olarak geliştirilen uygulamalar, masaüstü uygulamalar ve internet uygulamaları olmak üzere iki ayrı kısımda incelenebilir. Adres Bilgi Sistemi, Şebeke Bilgi Sistemi ve Altyapı Bilgi Sistemi geliştirilen masaüstü uygulamaları arasındadır. Web tabanlı olarak geliştirilmiş olan internet/intranet uygulaması ise şifreleme yolu ile düzenlenen erişim yetkileri kapsamında hem intranet hem de internet kullanıcılarına yönelik olarak hazırlanmış olup http://cbs.izmirgaz.com.tr internet adresinden erişim sağlanabilmektedir. Anahtar Sözcükler: Uygulama geliştirme, web/internet CBS, yazılım geliştirme, coğrafi veri altyapısı, birlikte çalışabilirlik ABSTRACT GIS BASED WEB AND DESKTOP APPLICATIONS IN IZMIRGAS COMPANY Geographic Information Systems has lots of significant functions. One of them is as a part of information technology gathering and storing information at the same database. Additionally by the help of GIS technology it can be developed a variety of applications that provides easily usage of this data and system. The applications are designed in two categories called desktop and web application. Address Information System, Network Information System and Infrastructure Information System are examples of desktop applications. The web application of Đzmirgaz Company is served on http://cbs.izmirgaz.com.tr. At the same time in line with the users requirements the applications can be editing. This makes an advantage for applications together with easily and attractive usage for all the users. In addition the applications can be edit for various user groups thus the access privileges can also be managed. Keywords: Developing Applications, WEB GIS, integrated mapping 1. GĐRĐŞ ĐZMĐRGAZ A.Ş., bir milyon aboneye hizmet verebilecek kapasite ve nitelikte bilgiyi saklayan, yöneten ve değerlendiren bir sistem yapısına sahiptir. Geliştirilen bu bilgi yönetim sistemi tüm şirket içi çalışanlar ve ilişkide bulunulan tüm diğer kuruluşların (EPDK, BOTAŞ, yerel yönetimler, diğer altyapı kuruluşları vb.) sahip olunan bilgiye kolayca ulaşmasını sağlama amacına yöneliktir. Bu amaç doğrultusunda Đzmirgaz A.Ş. de CBS tabanlı olarak Đzmir Doğalgaz Bilgi Paylaşım ve Yönetim Sistemi geliştirilmiştir. Bu sistem, doğalgaz altyapı şebeke verileri ile mekansal üstyapı bilgilerini sözel bilgilerle sayısal ortamda ilişkilendiren; harita tabanlı bilginin merkezi bir veritabanında, abone, şebeke altyapısı, bakım-onarım vs. gibi diğer sistemlerarası bilgilerle eşleştirilerek bütünleşik bir yapıda toplandığı, sorgulandığı ve analiz edilerek sunulduğu bir sistemdir. Sistemin temel amacı gerekli bilgi paylaşımının sağlanması ve paylaşılan bu bilgiyle doğrultulu olarak da yöneticilerin ve diğer sistem kullanıcıların sahip oldukları süreçlerde sistemi bir karar destek aracı olarak kullanabilmelerinin sağlanmasıdır. Harita tabanlı olarak geliştirilen sistem Adres Bilgi Sistemi Şebeke Bilgi Sistemi gibi birtakım alt sistemlerden oluşmasının yanında Abone Bilgi Yönetim Sistemi(ABYS), Bakım Onarım Malzeme Yönetim Sistemi (MAXIMO) gibi şirket içerisinde kullanılan diğer sistemler ile de bütünleşik çalışabilir durumdadır. Entegre olarak çalışılabilme özelliği tüm verilerin merkezi bir veritabanında barındırılıyor olmasından kaynaklanmakta bu durum ise bilgiye hızlı ve kolay erişilebilmesini sağlamaktadır. Söz konusu Đzmir Doğalgaz Bilgi Paylaşım ve Yönetim Sistemi nin hayata geçirilmesi ve kullanılması geliştirilen arayüz tasarımları doğrultusunda hazırlanan uygulamalar aracılığıyla olmaktadır. Uygulamalar sistem için gerekli veri ihtiyacının güncel tutulmasını sağladığı gibi sistemin genel olarak kullanımı bu uygulamalar ile desteklenmektedir. Tüm uygulamalar kullanıcı ihtiyaç ve talepleri doğrultusunda hazırlanır. Belirlenen şifreleme ve yetkilendirmeler ile istenilen kullanıcının istenilen işlemleri yapabilmesi sağlanır böylece yetkisiz kişilerin erişimleri kısıtlanabilir.
Đzmirgaz A.Ş. de CBS Tabanlı Masaüstü ve Đnternet Uygulamaları Uygulamalar, internet tabanlı veya masaüstü olarak geliştirilebilir. Đzmirgaz A.Ş. de masaüstü uygulaması olarak Adres Bilgi Sistemi, Şebeke Bilgi Sistemi ve Altyapı Bilgi Sistemi Masaüstü Uygulamaları kullanılmaktadır. WEB Uygulaması ise internet tabanlı olarak geliştirilmiş ve kullanıma açılmış olan bir diğer uygulamadır. 2. MASAÜSTÜ UYGULAMALAR 2.1 Adres Bilgi Sistemi Masaüstü Uygulaması Amaç ve Özellikleri Đzmirgaz A.Ş. için gerekli olan tüm adres verileri Adres Bilgi Sistemi bütününde hazırlanmakta ve depolanmaktadır. Yolorta çizgileri, cadde/sokak isimleri, bina verileri, ilçe ve mahalle sınırları gibi tüm bilgiler adres veritabanının oluşturulması için kullanılmaktadır. Tüm bu verilerin hazırlanması, veritabanına eklenmesi, istenilen eşleştirmelerin yapılması, gerektiğinde numarataj güncellemelerinin gerçekleştirilmesi, sistemde tanımlı olmayan yeni bir adresin ilave edilmesi gibi çeşitli işlemlerin yapılmasına yönelik olarak bu uygulama geliştirilmiştir. Uygulamanın en fazla kullanılan özelliği yeni bir adres eklentisinin yapılabilmesidir. Đzmirgaz A.Ş. de tüm bilgi sistemi adres verisi üzerine entegre olarak geliştirilmekte olduğunda bu modül, uygulamanın vazgeçilmez bir parçası olarak kabul edilmektedir. Uygulama özellikleri: CBS nin katman yapısı özelliği sayesinde yol, bina, mahalle sınırları gibi tüm adres verisini tek bir ekranda görüntülemek Đstenilen noktaya veritabanı ile etkileşimli olarak otomatik yeni adres girişini gerçekleştirmek Veritabanı üzerinden bilgiye erişim Ekran kaydırma, büyütme, küçültme gibi çeşitli temel harita fonksiyonlarından yararlanmak Tıklanılan noktanın tablosal bilgisinin sorgulamak Đlçe/mahalle/sokak/bina numarası detayında adres aramak Seçilen bir adreste abonelik yapılmışsa mevcut abone bilgilerine ulaşmak Hedef Kullanıcılar Şekil 1: Adres Bilgi Sistemi Masaüstü Uygulaması "Adres Sorgu" Ekranı ve Veritabanı / Katman Tasarımı Sisteme, adres tabanlı yeni veri girişinden sorumlu olan tüm kullanıcılar için hazırlanmış olan bu uygulamaya erişim yetkilendirmeleri, şifrelendirme aracılığıyla yapılmaktadır. Yeni adres/numarataj verisinin girilmesinin yanında kullanıcılar tarafından gerekli görüldüğü takdirde adres güncelleme, numarataj değiştirme, seçilen herhangibir adresin bina adını, daire ve kat adetleri gibi çeşitli veri girişlerini yapabilme yetkileri de mevcuttur. Uygulama Gelişim Aşamaları Her CBS projesinde olduğu gibi ilk adım olarak altlık haritalar oluşturulmuştur. MapInfo ortamında hazırlanan altlık haritalar ile ilgili veri güncelleme işlemleri sürekli olarak yapılmakta olup sözü geçen uygulamada bu altlıklar kullanılmaktadır. Uygulama, MapInfo runtime üzerinde Delphi arayüzü ile geliştirilmiş olup kullanıcının çok basit bir arayüz ile çalışması sağlanmıştır. Altlık haritaların oluşturulması ile kullanılacak veri katmanlarının oluşturulması birlikte ilerleyen bir süreçtir. Hangi grup verilerin ne tür tablosal bilgiler ile birlikte tutulacağının belirlenebilmesi amacı ile öncelikle gerekli veritabanı tasarımları yapılmıştır. Bu şekilde, eldeki verilerin neler olduğu gruplanmış hangi katman altında hangi tür verilerin
Bilgen tutulacağına karar verilmiş ve bir bütün şekline dönüştürülmüştür. Kullanılan verinin büyüklüğü, kaynağı hangi sıklıkta güncelleneceği, ölçeği gibi bilgiler bu süreç içerisinde belirlenmiştir. Sorular ve Cevaplar Bu uygulama kullanılarak aşağıda belirtilen şu sorulara cevap alabilmek mümkündür: X bölgesinde veya noktasında ne var? (okul, hastane vb.) Seçilen bir noktanın adresi nedir? X bölgesi ile Y bölgesini birbirine bağlayan yollar nelerdir? Ne tür alanlar otoyolu, dereyi kesmektedir? X mahallesi, Y sokak Z numaralı adres nerededir? Seçtiğim adreste abonelik işlemi yapılmış mı? Yapılmış ise bu aboneye ait bilgiler nelerdir? Seçtiğim adresin bina ismi nedir? Kaç katlıdır ve kaç adet daire vardır? Seçtiğim adres Đzmirgaz A.Ş. bölgelendirmesine göre hangi bölge ve sektör kapsamındadır? Seçtiğim adreste herhangibir servis-kutusu talebi yapılmış mı? Şekil 2: Adres Bilgi Sistemi Masaüstü Uygulaması "yeni adres ekleme" ve "bina adresi sorgulama" Ekran Görüntüsü Diğer Sistemlerle Entegrasyon CBS nin birlikte çalışabilirlik fonksiyonu Đzmirgaz A.Ş. deki çeşitli uygulamalarda diğer sistemlerle veri alışverişi yapılması düzeyinde entegre çalışabilmesi ile sağlanmaktadır. Bu uygulamada, seçilen bir adreste abonelik işleminin yapılıp yapılmadığı bilgisi ve herhangibir aboneye ait olan bilginin sorgulanması Abone Bilgi Yönetim Sistemi(ABYS) Entegrasyonu kapsamında sağlanmaktadır. Ayrıca abonelik isteyenlerin adreslerinin ABYS ile CBS arasındaki entegrasyon sayesinde doğruluğunun kontrolü yapılmakta ve gerektiğinde harita üzerinden gösterilerek bina yeri tespit edilebilmektedir. Uygulama sunucusu üzerindeki abone yazılımı içinde yer alan MapJ bileşeni Oracle veritabanındaki GIS verilerini bir pencere içinde abone programı kullanıcısına dinamik harita olarak sunabilmektedir. ABYS, aboneye ait her türlü bilgiyi merkezi veritabanında bulundurmakta ve bu bilginin güncelliğini sağlamakta öte taraftan geliştirilen uygulamalarda önceden hazırlanan çeşitli view ve stored procedurelerle bu bilgilere ulaşılabilmektedir. Adres temelinde ABYS ye bağlantı talebi kabul edilsin mi?, münferit bağlantı talebi kabul edilsin mi? Ön proje onaylansın mı gibi tüm soruların cevabı CBS Adres Bilgi Sistemi tarafından iletilir. Bu entegrasyon ile aynı zamanda adres sisteminde oluşan herhangi numarataj değişikliklerinin eş zamanlı olarak ABYS tarafına da yansıtılması sağlanır. 2.2 Şebeke Bilgi Sistemi Masaüstü Uygulaması Amaç ve Özellikleri Şebeke Bilgi Sistemi nde ise Đzmirgaz A.Ş. şebekesine ait her türlü veri hazırlanmakta ve depolanmaktadır. Bu veriler, projelendirme aşamasındaki tasarım verileri ve çalışmaların yapılması sonucunda sahadan toplanan as_built adı verilen iş bitirme verileri olmak üzere iki ana grupta hazırlanır. Hem proje aşamasındaki veriler hem de iş sonunda toplanan verilerin CBS aracılığıyla tek bir yerden görüntülenebilmesi projede ne gibi farklılıkların oluştuğu ne tür düzenlemelerin gerçekleştirildiği gibi konular hakkında fikir sahibi olunmasını sağlar. Uygulama Özellikleri; Boru hattı, vana, servis-kutusu, manşon, tee gibi doğalgaz şebeke altyapı verilerinin mevcut sistem içerisinde bütün olarak görüntülemek Mevcut boru hattı ve planlanan güzergâh ile ilgili bilgiye tek ekrandan ulaşmak Ekran kaydırma, büyütme, küçültme gibi çeşitli temel harita fonksiyonlarından yararlanmak
Đzmirgaz A.Ş. de CBS Tabanlı Masaüstü ve Đnternet Uygulamaları Dışarıda hazırlanmış olan bir projeyi otomatik olarak dönüştürmek Gerekli görüldüğünde erişim yetkisi dâhilinde veritabanı ile etkileşimli olarak yeni boru hattı çizimi yapmak, fittings malzeme ilavesi gerçekleştirmek Şekil 3: Şebeke Bilgi Sitemi Masaüstü Uygulaması "Şebeke Sorgu" Ekran Görüntüsü ve Veritabanı / Katman Tasarımı Hedef Kullanıcılar Şebeke ile ilgili her türlü bilginin hazırlanması ve gerekli topolojik düzeltmelerin yapılarak oluşturulmuş verinin veritabanına entegre edilmesinden sorumlu olan kullanıcılara yönelik olarak hazırlanmış bir uygulamadır. Uygulama Gelişim Aşamaları Doğalgaz şebekesine ait boru, vana, servis kutusu, servis hattı, istasyonlar, bölge regülatörleri gibi çeşitli veriler Şebeke Bilgi Sistemi uygulamasında altlık olarak kullanılan haritalardır. Adres bilgi sisteminde olduğu gibi şebeke için de hang, verilerin hangi bilgilerle birlikte nasıl bir veritabanında tutulacağı konusunda sistem tasarımı yapılmıştır. Böylece bilgilerin ne tür gruplar altında tutulacağı belirlendiği gibi bu bilgilerin hangi yollarla elde edileceği de belirlenmiştir. Daha önce de bahsedildiği gibi şebeke verileri iki ana grupta toplanmaktadır. Đlk grup, tasarım aşamasında tamamen projelendirilmiş olan verileri kapsar. Bu veriler Netcad ortamında hazırlanmış olup bunların Mapinfo ortamına aktarılması program içerisindeki bir dönüşüm aracının kullanılması ile sağlanır. Ancak bu noktada da CAD den CBS ye her dönüşüm işleminde olduğu gibi tablosal açıklayıcı verinin sisteme girilmesi işlemi ayrı bir süreç teşkil etmiştir. Her bir boru parçasının çapı, tipi, uzunluğu vb gibi bilgiler de sisteme ayrıca işlenmiştir. Đkinci grup, hat döşenme çalışmaları sırasında harita mühendisleri tarafından sahadan koordinatlı olarak toplanan ölçümleri yapılan verilerin sisteme aktarılması ile oluşturulur. Bu verilerin işlenmesi için bir kodlama sistemi geliştirilmiş, bilgiler bu kodlama yöntemi ile sahadan toplanmış ve belirlenen formata dönüştürülmüştür. Đstenilen formatta dosyalar halinde iletilen verilerin dönüşümü uygulama kullanılarak gerçekleştirilmektedir. Geliştirilen kodlama sistemi dönüştürülecek olan verilerin tablosal bilgilerini de içerdiği için uygulama kullanılarak dönüşüm yapıldığı sırada otomatik olarak açıklayıcı niteliksel bilgiler de kolaylıkla hazırlanmış olur. Elde edilen bu bilgilerle çeşitli harita tabanlı analizlerin yapılabilmesi için aşılması gereken bir diğer aşama da bu verilerin istenilen şekilde temizlenme işlemlerinin yapılmasıdır. Her türlü dönüşüm işlemi sonucunda ortaya çıkan bu gereklilik CBS de en fazla zaman alan aşamalardan birini oluşturmaktadır. Ancak bu aşama ne kadar detaylı ve kusursuz şekilde gerçekleştirilebilirse o kadar doğru raporlama ve analizler elde edilmiş olur. Sorular ve Cevaplar Bu uygulama kullanılarak aşağıda belirtilen şu sorulara cevap alabilmek mümkündür: Đzmirgaz A.Ş. bölge ve sektörleri nelerdir? X bölgesi Y sektörü nerededir? Seçilen herhangibir nokta üzerinde mevcut hatlar hangileridir? Seçilen bir vananın çapı, numarası, basınç sınıfı gibi bilgileri nelerdir? Seçilen bir servis hattının uzunluğu ne kadardır? Seçilen bir adreste imalat çalışmaları tamamlanmış mı?
Bilgen Şekil 4: Şebeke Bilgi Sistemi Masaüstü Uygulaması "Bakım-Onarım" Menü Ekran Görüntüsü Diğer Sistemlerle Entegrasyon Şekil 5:Şebeke Bilgi Sistemi Masaüstü Uygulaması "Bilgi Güncelleme" Ekran Görüntüsü Tek bir bilgiden birçok yere ulaşılabilmesi sistemin bütünlüklü olarak entegre bir şekilde çalıştığını gösteren en önemli özelliktir. Örneğin, verilen bir adres bilgisinden o adreste bulunan herhangibir abonenin adı soyadı veya doğalgaz tüketimi gibi bilgilere ulaşılabilmesi adres bilgi sistemi ile abone bilgi ve yönetim sistemi entegrasyonu sayesinde gerçekleşmektedir. Doğalgaz hatlarının döşenme çalışmaları sırasında yerleştirilen servis-kutuları, vanalar ve diğer tüm malzemeler yerleşim alanlarına göre belirli bir sistem dahilinde birbirini tekrar etmeyecek şekilde numaralandırılmaktadır. Şebeke bilgi sistemi masaüstü uygulaması ile şebekede belirlenen bu numaralar ile adres düzeyinde verilen referans numaralarının birbirine bağlanması sağlanır. Böylece sadece şebekeden sorumlu uzman mühendis ve koordinatörlerin kullandığı şebekeye ait olan herhangibir numaradan hem adres tabanlı bir veriye hem de abone bazlı herhangibir bilgiye erişim gerçekleşmiş olur. 2.3 Altyapı Bilgi Sistemi Masaüstü Uygulaması Amaç ve Özellikleri Bir diğer uygulama olan Altyapı Bilgi Sistemi masaüstü uygulaması hem adres tabanlı veri tablolarının hem de doğalgaz şebeke veri katmanlarının bir arada görüntülenebildiği ve birbirleriyle ilişkilendirilerek istenilen çeşitlilikte raporların alınabildiği bir uygulamadır. Bu uygulama, CBS nin katman yapısı özelliği sayesinde tüm verilerin üst üste çakıştırılmış olarak görüntülenmesini ve bu yapı üzerinden sorgulama ve analizler yapılmasını, çeşitli tematik haritalamaların oluşturulmasını ve raporlar çekilmesini sağlar. Uygulama Özellikleri; Adres ve doğalgaz şebeke altyapısına ait tüm verilerin tek bir ekrandan görüntülemek Heriki sistemden istenilen raporları oluşturmak
Đzmirgaz A.Ş. de CBS Tabanlı Masaüstü ve Đnternet Uygulamaları Yatırım ilerleme durumu ile ilgili bilgi görüntülemek. (örneğin, hangi bölgelere hangi tarihte doğalgaz verildi? Seçilen herhangibir bölgede hedeflenen yatırım tarihi nedir?) Seçilen bir alana ait istatistikî bilgileri almak (herhangibir alan içerisine kalan toplam metrajı almak veya o alan içinde kullanılan servis-kutusu vana veya çeşitli fittings malzemelerin adetlerini sorgulamak) Hedef Kullanıcılar Diğer uygulamaların aksine bu uygulamada herhangibir veri girişi söz konusu değildir. Bu nedenle söz konusu uygulama yöneticiler ve tüm kullanıcılar için alacakları kararlar için bir destek mekanizması niteliğindedir. Uygulamadan elde edilen raporlar, yapılan çeşitli analizler yöneticilere hızlı, gerekçeli, doğru karar almalarında yardımcı olur. Uygulama Gelişim Aşamaları Doğrudan veritabanında bulunan bilgiler uygulamada altlık olarak kullanılır ve istenilen aralıklarda veri güncellemesi sağlanır. MapInfo yazılımı üzerinde uygulama geliştirmeye yarayan basic tabanlı bir programlama dili olan MapBasic ile hazırlanan uygulama kullanıcı talepleri ve ihtiyaçları doğrultusunda sürekli olarak geliştirilir güncellenir. Kullanıcıya kolaylık sağlamak için yeni diyalog kutuları tanımlanmış ve bir dizi işlemi, kullanıcılar için otomatik olarak yapacak programlar geliştirilerek uygulama bir bütün halinde oluşturulmuştur. Şekil 6: Altyapı Bilgi Sistemi Masaüstü Uygulaması Ekran Görüntüleri Sorular ve Cevaplar Şekil 7: Altyapı Bilgi Sistemi Masaüstü Uygulaması "Rakamlar" Menü Ekran Görüntüsü Bu uygulama kullanılarak aşağıda belirtilen şu sorulara cevap alabilmek mümkündür: Doğalgaz kullanan bölgeler nerelerdir?
Bilgen Yatırım/imalat çalışması devam eden bölgeler nereleridir? Sokaktaki abone olan binalar hangileridir? Seçilen bir alan içerisinde kalan toplam doğalgaz kullanıcı sayısı nedir? Seçilen bir adresteki abone sayısı nedir? Herhangibir bölgede planlanan hat miktarı nedir? Seçilen bir sektör içinde kalan hat metrajı nedir? Servis-kutusu talebi olan adresler hangileridir? Çaplarına göre boruların gösterimi Tiplerine göre servis-kutusu dağılım analizleri 3. WEB UYGULAMALARI Amaç ve Özellikleri Đnternet tabanlı olarak geliştirilen bu uygulama hem şirket içinde hem de internet üzerinden diğer kullanıcılara harita üzerinde sorgulama, analiz yapma ve rapor çekme ihtiyaçlarını karşılamak üzere oluşturulmuştur. Bu servis aynı zamanda şirketin uzak kullanıcılarına ve de müşterilerine web üzerinden bilgi alışverişi yapma imkanı sağlar. Uygulama Özellikleri; Sınırsız sayıda kullanıcıya harita üzerinde sorgulama, analiz yapma ve rapor çekme ihtiyaçlarını karşılamak Müşterilere web üzerinden bilgi verme imkanı sağlamak Kurumun uzak kullanıcılarına bilgi vermek EPDK Temel teknik kriterler madde 5 de detaylı olarak belirtilen kurulacak sistemde bulunması gereken sorgulamaları yapmak Şekil 8: Web Uygulaması Ekran Görüntüleri Hedef Kullanıcılar Bu kullanıcıların herhangibir veri girişi söz konusu değildir. Sadece sorgulama ve analiz yapma imkanları vardır. Uygulama her türlü kullanıcıya yönelik olarak hazırlandığından tüm bilgilere erişim yetkilerinin sınırlandırılabilmesi kapsamında şifreli olarak giriş oluşturulmuştur. Kurum kullanıcıları kendileri için belirlenen şifre ile sisteme giriş yapabildiklerinden yetkileri dahilinde istedikleri menü ve raporlamalara erişebilmektedir. Uygulama Gelişim Aşamaları Konum bazlı Windows tabanlı WEB uygulaması, CBS yazılım geliştirme programı olan MapXtreme. NET ile geliştirilmiştir. WEB sunucusu, uzak kullanıcılar ve kurum içinde web tabanlı sorgulama ihtiyacı bulunan kullanıcılar ve bunun dışında EPDK ya sağlanacak kullanıcı ile doğrudan rapor verebilme imkanı sağlamaktadır. WEB sayfasından müşterilere harita tabanlı bilgi verme ihtiyacı da bu sunucu tarafından karşılanmaktadır.
Đzmirgaz A.Ş. de CBS Tabanlı Masaüstü ve Đnternet Uygulamaları Şekil 9: Web Uygulaması Ekran Görüntüleri Sorular ve Cevaplar Bu uygulama kullanılarak cevap alınması mümkün olan sorulardan bazıları şunlardır: Đlçe, mahalle, cadde/sokak bina numarası bilinen bir adresi nasıl bulabilirim? Seçtiğim adresin olduğu bölgede doğalgaz kullanılıyor mu? Seçtiğim adres abonelik kaydı için uygun mu? Haritadan seçtiğim adresteki binanın ilçe adı, mahalle adı, cadde/sokak adı, bina kapı numarası, bina adı, daire sayısı, işyeri sayısı, ısınma tipi bilgileri nedir? Seçtiğim adreste abonelik işlemi yaptıran var mı? Haritada doğalgaz şebekesine ait bilgiler görüntülenebiliyor mu? Seçilen doğalgaz hattına ait boru tipi, basıncı, et kalınlığı, kapasitesi, üretici firma bilgileri nelerdir? Şehiriçi basınç düşürme ve ölçüm istasyonları görüntülenebiliyor mu? Bu istasyonlara ait tip, kapasite giriş basıncı, çıkış basıncı bilgileri nelerdir? Seçilen vana veya servis kutusu ile ilgi bilgi alınabiliyor mu? Şebeke içinde seçilen bir bölge içinde hat tipleri ve çaplarına göre uzunluk, şehiriçi bölge istasyonu, servis kutusu, bağlantı malzemeleri hakkında sayısal veri alınabiliyor mu? SONUÇ Coğrafi Bilgi Sistemleri nin kullanılmasıyla toplanan tüm veriler bilgi sistemleri yardımı ile incelenmekte ve lokasyona bağlı çözümler kısa zamanda üretilebilmektedir. Geliştirilen uygulamalar üretilen bu çözümlere verilebilecek en iyi örnekler olup sistemin mümkün olduğunca fazla kişi tarafından kullanılmasını sağlar. Uygulamalar coğrafi bilginin kullanımını daha da kolaylaştırarak yaygınlaştırılmasını sağladığından sunulan hizmet kalitesin artmasını destekler. Her ne kadar uygulama geliştirilmesi teknik uzmanlar tarafından gerçekleştiriliyor olsa da yaygın olarak kullanılması için herhangi bir uzmanlık bilgisi gerekmemekte, verilecek küçük çaplı eğitimlerle gerekli ihtiyaç karşılanabilmektedir. Bu nedenle kullanıcı dostu uygulamalar ve ara yüz tasarımlı ekranlar hazırlanması ve kullanıcı ihtiyaçları doğrultusunda da geliştirilmeye devam edilmesi sistemin ömrünü uzatması açısından oldukça önemlidir. KAYNAKLAR Tecim V., 2008. Coğrafi Bilgi Sistemleri Harita Tabanlı Bilgi Yönetimi, Renk Form Ofset Matbaacılık. Bilgen S.G., Tecim V., 2006. CBS Tabanlı Doğalgaz Altyapı Bilgi ve Yönetim Sistemi Projesi: Đzmir-Karşıyaka Örneği, Fatih Üniversitesi 4. Coğrafi Bilgi Sistemleri Bilişim Günleri, 550-562, Đstanbul. ĐZMĐRGAZ A.Ş dokümanı. 2006. Đzmirgaz CBS Tasarım Raporu, Başar Coğrafi Bilgi Sistemleri.