STRATEJİK PLANI 2015-2018 1
İÇERİK GİRİŞ MECLİSİ YÖNETİM KURULU DİSİPLİN KURULU PERSONELİ 1. DURUM ANALİZİ 1.1 DIŞ ANALİZ 1.1.1 Ordu Kentinin Tarihçesi - Osmanlı Egemenliğinde Ordu İli - Ordu Adının Nereden Geldiğine Dair Söylenenler 1.1.2 Coğrafik Durum ve İklim 1.1.3 Nüfus ve Demografik Veriler 1.1.4 Ekonomik Durum 1.1.5 Diğer Gelir Kaynakları 1.2 İÇ ANALİZ 1.2.1 Ordu Ticaret Borsası (OTB) Tarihsel Gelişimi 1.2.2 Yasal Yükümlülükler 1.2.3 Faaliyet Alanımız-Hizmet Anlayışımız 1.2.4 Organizasyon Yapısı ve Personel Profili 1.2.5 Kayıtlı Üye Profili 1.2.6 2014 Yılı Değerlendirme Faaliyetleri ve Üye Memnuniyeti Ölçümleri 1.2.7 Fiziki ve Teknolojik Altyapı Durumu 2. PAYDAŞ ANALİZİ 2.1 PAYDAŞ ETKİ/ÖNEM MATRİSİ VE PAYDAŞ LİSTESİ 2.2 SWOT ANALİZİ 2.2.1 SWOT Analizi Sonuçları 2.2.2 Misyonumuz 2.2.3 Vizyonumuz 2.2.4 İlkelerimiz 2.2.5 Güçlü Yanlar 2.2.6 Zayıf Yanlar 2.2.7 Fırsatlar 2.2.8 Tehditler 3. STRATEJİLER 3.1 STRATEJİK AMAÇLAR, HEDEFLER, FAALİYETLER 3.2 FAALİYET SORUMLULARI 3.3 PERFORMANS GÖSTERGELERİ 3.4 STRATEJİK FAALİYETLER VE MALİYETLENDİRME TABLOSU 3.5 STRATEJİK PLANIN UYGULANMASI, İZLENMESİ, DEĞERLENDİRİLMESİ 2
GİRİŞ Ordu Ticaret Borsası gücünü Anayasa nın 135. maddesinden alan ve 5174 sayılı kanunla görev ve yetkileri tanımlanmış köklü bir kurumdur. Bürokratik hantallığın ortadan kaldırılması, üye memnuniyeti odaklı hizmet anlayışının kurumsallaşması adına bu gün hangi noktada olduğumuz ve gelecekte nerede olacağımızın fotoğrafının çekilmesi önemlidir. İşte bu algı içerisinde Stratejik Plan daha da anlam kazanmaktadır. Kaynakların optimum kullanımı, şeffaflık ve etkinliklerin ölçülebilir kriterlere indirgenmesi, süreç yönetimi gibi çağın gerektirdiği adımları atmak stratejik planlamayla olabilecek bir konudur. Stratejik Planlama, hizmet kalitemizi iyi den mükemmele devşirecek önemli bir vizyondur. Rekabetçi bir düzende yaşıyoruz ve rekabet artık küresel bir hal almıştır. Bu ortamda ayakta kalabilmek; stratejik düşünmeyi, planlamayı ve yaşamayı gerektirmektedir. Rekabetten üstün ve farklı çıkmak için stratejik planlamayı içselleştirmiş olmak atılacak ciddi bir adımdır. Ordu Ticaret Borsası 2015-2018 dönemi Stratejik Planı hazırlanırken, üyelerimizin ve paydaşlarımızın görüşleri yol gösterici olmuştur. Yaşadığımız kente ve ülkeye karşı duyduğumuz sorumluluğun bir gereği olarak, hayal ürünü bürokratik çıktılar yerine, bizleri daha ileri noktalara taşıyacak hedefler ortaya konulmaya çalışılmıştır. Stratejik Plan, kendi iç dinamiklerimizle hazırlanmış olup; bu çalışmada emeği geçen tüm çalışan ve yöneticilerimize teşekkürlerimizi sunuyoruz. 3
MECLİSİ Salih GÜNEY Yılmaz AKDENİZ Ziya ENGİNYURT Erhan GÜREŞÇİ Yusuf Ziya ERKOÇ Ziver KAHRAMAN Cemil SİNAN Metin ÖZYÜREK Murat Barış MARAŞLI Mustafa ÖZYILMAZ Uğur SARIKOCA İdris İŞLEME Cihan ÇALKUR Murat BİLÜ Meclis Başkanı (TOBB Delegesi) Meclis Başkan Yrd. (TOBB Delegesi) Meclis Başkan Yrd. (TOBB Delegesi) Kâtip Üye (TOBB Delegesi) Üye (TOBB Delegesi) Üye (TOBB Delegesi) Üye (TOBB Delegesi) Üye Üye Üye Üye Üye Üye Üye YÖNETİM KURULU Ziver KAHRAMAN Cemil SİNAN Metin ÖZYÜREK Mustafa ÖZYILMAZ Murat Barış MARAŞLI Başkan Başkan Yrd. Başkan Yrd. Sayman Üye DİSİPLİN KURULU İlyas YALÇIN Sedat CENGİZ Okan ŞENOCAK Sinan ÜZÜM Muharrem ERKOÇ Başkan Üye Üye Üye Üye PERSONELİ Birol ÖZTÜRK Aslıhan Rukiye KOÇAK Mustafa ÖZTÜRK Serpil MEYDAN Hikmet BEDİR Sevtap GÜLER Tuğba ALP Kürşat TIKILOĞLU Mehmet ÇİÇEK Seylan MAĞDEN Mervenur YAYLA Şükrü MİNNET Genel Sekreter Muhasebe Müdürü Tescil Müdürü Tescil Memuru Tescil Memuru Tescil Memuru Tescil Memuru Tahsildar ve Takip Memuru Tahsildar ve Takip Memuru Sekreter Sekreter Hizmetli 1.DURUM ANALİZİ 4
1.1 DIŞ ANALİZ 1.1.1 Ordu Kentinin Tarihçesi Ordu kentinin tarihçesi söz konusu olduğunda en çok kullanılan hikâye kentin tamamen yandığı ve belediye başkanı Süleyman FELEK tarafından yeni baştan imar edildiğidir. Yıl 1883 Yaz mevsimidir Tarihe Çarşıda Yangın sıfatlaması ile geçmiştir bu olay Ordu o zamanlar Trabzon a bağlıdır 1883 yılı, o yıllar kentte Rumlar ve Türkler bir arada yaşamaktadır. Birçok iş kolunda dükkân sahibi olan Rumlar, kentin demografik ve ekonomik yaşamında önemli bir yer tutmaktadır. Bunlardan bir tanesi de Tahıl Pazarı nın hemen yanındaki Emekveren sokağındaki fırıncı Pavli dir. Pavli o gece fırınında kadayıf dökerken, sıçrayan kıvılcımlardan alev alan ahşap çatı yanmaya başlamış ve yangın kısa zamanda kontrolden çıkarak yan dükkânlara da sıçramıştır. Şehirde bir itfaiye teşkilatının olmaması, şehirde yaşayan halkın büyük kısmının Çambaşı Yaylasına çıkmış olması yangının kısa sürede dükkânları, barakaları hatta evleri kül etmesine yardımcı olmuştur. Kentte yaşayanlar yaz aylarında Çambaşı Yaylası na göç ediyordu çünkü kentin büyük bölümü bataklıktı ve yaz aylarında bu bataklıklarda üreyen sivrisinekler başta sıtma olmak üzere birçok hastalığa sebebiyet vermektedir ki; o dönemler ilaç ve doktor bulunmaması bu hastalıkların büyük çoğunun ölümle sonuçlanmasına neden olmakta idi İnsanlar ölmemek için yaz aylarında kenti terk eder, yaylalara çıkardı Rumlar ve diğer azınlıklarsa muhtemelen yaylalarda yerleri olmadığı için yazları kentte geçirmek zorunda kalıyordu. O dönem kentin çarşısı Şadırvan civarında dar bir alanda teşkilatlanmış, gelişi güzel ahşap dükkânlardan oluşuyordu, bu dükkânlar bir birlerine çok yakın olup, aralarından bir insanın bile geçebilmesi çoğu zaman imkânsızdı, yağmur yağdığında çamur deryası olan çarşıda hiçbir alt yapıda yoktu. Yangın çarşıyı tamamen ortadan kaldırmış, kentin diğer taraflarındaki bataklıklar yangının buralara yayılmasını önlemişti. Yangın sonrası bu bataklıkların önünde geniş arsalar ortaya çıkmış ve yeni şehir imarı hazırlanırken bu arasalar, daha iyi değerlendirilmiştir. Tahıl Pazarı, tam şehrin ortasına konulmuş ki; bunda, köylünün ürettiklerini bu pazarda satması ve pazarın şehrin her yerine eşit mesafe de olmasıyla da ulaşım imkanları açısından hiçbir alıcının dezavantaj yaşamaması kriterlerine dikkat edilmiştir. 1883 yangınının ardından şehrin yeniden imarıyla ilgili hazırlanmış olan planın tatbikine bin bir güçlükle 8 yıl sonra başlanabilmiştir. Yangın yerinde arsa ve binası olanlar plana karşı çıkmışlar, yeni imarda kimilerinin arsası yola ve caddeye gitmekte, kimileri kendilerine verilen yeni arsaları beğenmemekte ve buna benzer sorunlarla planın hayata geçmesi ertelenmektedir. Şehirde bir hoşnutsuzluk yaşanırken, iş belediye 5
başkanlarını tehdit etmeye kadar varmıştır. Bu tartışmaların ve sorunların altında, plan ana hatlarıyla aynen uygulamaya konulmuştur. Tahıl Pazarı tüm caddelerin açıldığı bir meydan olarak inşa edilmiş ve hiç kimsenin burada şahsi ticarethane ya da ticaret amaçlı tezgâh açmasına müsaade edilmemiştir. O günün şartlarında müstahsilin ürettiklerini hayvanlarına yükleyip, sadece tahıl pazarında açık pazarlık esasıyla tacire satıyor olması bu gün, birçok borsanın varmak istediği sistemi anımsatmaktadır. Dönemine göre Tahıl Pazarı bir borsa mekânı olmuştur. Tahıl Pazarı (İlk Halleri) Tahıl Pazarı öyle bir algı yaratmıştır ki, alıcı ve satıcılar bu mekânda bir araya gelmeye başlamış, aleniyet usulüyle yapılan pazarlıklarla piyasa fiyatı teşekkül etmiştir. Tacirler, dükkânlarını Tahıl Pazarı na yakın mahallelerde açmaya başlamış ve Tahıl Pazarı adeta bir borsa yeri haline gelmiştir. Zaman içinde fındığa dayalı, tek ürün desenli üretim modelinin hâkim olması ve devletin fındığa hatırı sayılır destek uygulamasıyla, müstahsilin ekonomik anlamda üretim çeşitliliğine bağlı üretim yapmasını engellemiştir. Fındık istihsalinin yıldan yıla artmasıyla da fındığa dayalı bir ticaret ve sanayi sektörü oluşmaya başlamış ve artık mahsulü yükleyip Tahıl Pazarına getirmeye gerek kalmamış, devletin açıkladığı fiyattan, tacir gelip ürünü müstahsilin kapısından alır olmuştur. Ancak değişen ve gelişen ekonomik şartlar, ürünün serbest piyasa mekanizması içinde, disipline olmuş mekânlarda alım satımını zorunlu hale getirmiştir. Artık adına Tahıl Pazarı denmez de Fındık İhtisas Borsası denilir belki ama her şey zaman içerisinde özüne de dönmektedir. Türkiye, dünya fındık üretiminde ve ticaretinde lider ülkedir. Fındıkta yaşanan birçok yasal ve yapısal sorunlara rağmen bu üstünlüğü halen devam etmektedir. Ordu kenti Türkiye de fındığın en fazla üretildiği ve fındık ticaretinin derinlik kazanmış olduğu kenttir. 6
Ordu ve çevresi M.Ö. 15. yüzyıldan beri insanlık tarihinin en eski yerleşim yerlerinden biri olarak literatüre geçmiştir. Bozukkale de bulunan kalıntılar, Miletos asıllı Sinop göçmenlerinin kurduğu Kotyora medeniyetine aittir. Bunun yanında Pers, Bizans, Helenistik, Roma, Selçuklu, Beylikler ve Osmanlı uygarlıklarının izleri olan kalıntılara da rastlanmaktadır. Denizci bir kavim olan Fenikeliler M.Ö. 11-12. yüzyıllarda değişik zamanlarda Karadeniz e seferler yapmışlar ve buralarda pazar yerleri kurmuşlardır. Okyanus yollarının henüz keşfedilmemiş olduğu bu dönemlerde Avrupa dan Karadeniz yoluyla gelen emtianın Asya ya ulaştırılması için bu yol oldukça önem arz etmekteydi. Miletlerin (Miletoslular) gelişmesi ve Karadeniz e hâkim olmalarıyla bu gün Ordu nun Kuzeybatısında bulunan ve halen mezarlık olarak kullanılan bölgeye 6. yüzyılın başlarında yerleştikleri tahmin edilmektedir. (Kotyora) Kotyora Grekçe de Dağ Eteği anlamına gelmektedir. Bu da, kasabanın kurulmuş olduğu yerin özelliklerine göre ad verilmiş olduğu anlamına gelmektedir. Türkmenlerden Çepni boyuna mensup Bayram Beyoğlu Hacı Emir Bey tarafından Ordu nun Mesudiye ilçesi topraklarında kurulan Hacıemiroğulları Beyliği nin 1381 yılında Emir Süleyman Bey komutasında Mesudiye den Ordu sahiline inmeyi başararak daha sonra da Giresun u Rumlardan alması ile Ordu, Türk egemenliğine girmiş oldu. Beyliğin Ordu da ki hükümranlığı Çelebi Mehmet ve Yıldırım Beyazıt zamanında Osmanlılara geçmiş olsa da Yıldırım Beyazıt-Timur savaşında beyliğin Timur dan yana tavır alması ve Timur un galibiyeti ile sonuçlanan, Anadolu da Türk Birliği nin dağılma aşamasına geleceği ve 13 yıl sürecek olan Fetret Devri nin başlangıcı olan Ankara Savaşı ile beylik Timur tarafından mükâfatlandırılarak bu topraklar tekrar kendilerine verilmiştir. Hacıemiroğulları Beyliği 1344-1461 yılları arasında varlıklarını devam ettirebilmişler. Fatih in Trabzon seferiyle Ordu, Osmanlı topraklarına 7
katılmıştır. Hacıemiroğulları Beyliği ise, bir aile olarak uzun yıllar Ordu topraklarında yaşamıştır. - Osmanlı Egemenliğinde Ordu İli Fatih Sultan Mehmet in Trabzon Rum Pontus Devleti ni ortadan kaldırması ile Ordu ili de Osmanlı hâkimiyetine girmiştir. Yavuz Sultan Selim (1512-1520) döneminde Trabzon, Canik (Samsun) ve Ordu nun bağlı bulunduğu Şebinkarahisar Livaları birleştirilmiş ve Erzincan vilayetine bağlanmıştır. 1805 yılında Şebinkarahisar sanacağı Erzurum dan alınarak Ordu ilinin Hapsamana (Gölköy) ve Bucak kasabaları ile birlikte Trabzon a bağlanmıştır. 1871 yılında yapılan idari teşkilatlanmayla Ordu kasabası merkez olacak şekilde Vona (Perşembe), Bolaman, Aybastı, Haspamana (Gölköy), Ulubey den müteşekkil bir kaza vücuda getirilmiştir. Daha sonraki aşamalarda gelişen Ordu ili zaman içerisinde şehirleşmiş ve halende büyümeye devam etmektedir. 8
Ordu nun şehir olmasında Bayramlı ve Bucak kasabaları önem arz etmektedir. Bayramlı Kasabası; Ordu nun 4 km Güneydoğusunda bu günkü Eskipazar da kurulmuştur. Kasabanın hangi tarihte ve kimler tarafından kurulduğu konusunda kesin bilgi bulunmamaktadır. Bayramlı kasabasının Fatih sultan Mehmet devrindeki arazi ve vergi defterinde Bölük i Niyabet i Ordu adıyla kaydedildiği görülmektedir. Bucak adına ilk defa Ordu ya bağlı bir köy adı olarak rastlanmaktadır. Köşe, Açı anlamına gelen Bucak ismi yine kurulu bulunduğu coğrafyanın özelliklerine göre bu adı almıştır. Zira Bucak köyü şehrin Güneyinde uzanan alçak sırt üzerine kurulmuş kentin köşe yerinde yer almaktadır. Bayramlı Kasabası 17. yüzyıl başlarında önemini kaybetmeye başlarken Bucak köyü öne çıkmaya başlamış ve zamanla Bucak Kasabası şeklini almıştır. Bayramlı Kasabasının sönmesinin iki ana nedeni vardır. Birincisi, kasabadan geçen Civil Deresi nin zaman içerisinde sazlık ve bataklık oluşturması ile sağlık açısından tehlike arz etmesi; ikincisi, Don Kazakları nın Karadeniz e gelerek korsanlık yapmaya başlamaları ve bir kasaba olması nedeniyle de Bayramlı Kasabasına yönelmeleridir. 1848 yılında Bucak Trabzon a bağlı bir kazaydı. 1869 yılında Bucak olan adı Ordu ya çevrilmiş ve halen de aynı adı taşımaktadır. Bucak adından Ordu adına geçen kazaya ; Vona (Perşembe), Ulubey, Hapsama (Gölköy) ve Bolaman bucakları bağlandı. 1883 yılında çarşıda çıkan bir yangın ile Ordu büyük bir felaket yaşamıştır. Yangından sonra çarşı, yeniden ve güzel caddeler yapılarak imar edilmiştir. Çarşı içinde ve yakınındaki birçok bataklık kurutulmuş, deniz seviyesinden alçak olan bazı yerler kumlar ile doldurulmuş ve fırtınalı havalarda denizin çarşıya taşması önlenmiştir. Bu tarihlerde şehrin Düz Mahalle ve Elmalık Mahallesi nde Rumlar, Zafer-i Milli Mahallesi ve Taşbaşı Mahallesi nde Ermeniler ile Türkler beraber yaşamaktaydı. Diğer mahallelerde Kiraz Limanı, Saray, Bucak ve Selimiye de ise tamamen Türkler yaşamaktaydı. 9
Ordu, 1920 yılına kadar kaza olarak kaldıktan sonra 17 Nisan 1920 tarih ve 69 Sayılı Ordu müstakil livası teşkiline dair kanun la merkezi Ordu olmak üzere Canik (Samsun) sancağına bağlı, Fatsa ve Ünye kazalarının da Ordu ya bağlanması suretiyle il statüsüne kavuşmuştur. - Ordu Adının Nereden Geldiği Konusunda Söylenenler; Ordu Türkçe bir kelime olup aslında Saray anlamı taşımaktadır. Saraylarda genelde hakanın oturmasından dolayı bu isim Hakanın oturduğu şehir anlamında da kullanılmıştır. Ordu adına ilk kez fatih döneminde bir nahiye adı olarak rastlanmıştır. (Bölük-i Niyabet-i Ordu) 15. yüzyılın ikinci yarısından sonra Ordu ismi bölgede bir yerleşme yerinin adı olarak kullanılmıştır. Ordu adıyla ilgili birçok söylentiler mevcut olup bunlardan en yaygını; Ordu adının karargâh, ordugâh, askeri birliğin konakladığı yer olarak kullanıldığı hikâyedir. Hikâye şöyledir; 18. yüzyılın başlarında şimdiki Ordu kentinin bulunduğu yer ormanlık, bataklık ve çalılık idi, Boztepe etekleri boştu, hiçbir mesken yoktu ve eteklerinde Bayramlı Kasabasında yaşayanların hayvanları otlardı. Sahil bataklık olduğundan mesken yoktu ve güneyde Bucak köyü vardı. Bayramlı civarında bulunan derebeyleri Osmanlının zayıflamasını da fırsat bilerek geniş aile yapılarına olan güvenle kendi başına buyruk davranmaya ve zamanın Osmanlıya bağlı olan yetkili memurları, yine Osmanlının zayıflamasını fırsat bilerek bu bağlılıklarından vazgeçerek keyfi davranmaya başlamış ve asayiş iyice bozulmuştur. Halk usanmış, haksızlık ve zorbalık almış yürümüştür. Bu kargaşa uzun süre devam etmiş sonunda İstanbul hükümeti bu kargaşadan haberdar olmuştur. Padişah mahalli güçlerin bu kargaşayı önlemekte yetersiz kalacağını düşünerek buraya bir askeri birlik göndermiştir. Birliğin bir kısmı Bucak köyünde, bir kısmıysa Bayramlı Kasabasında bulunan caminin önünde konuşlanmıştır. Askerlerin esas konaklama yeri ise Bucak köyüdür. Askerler her gün buradan Bayramlı ya giderek görev yapmakta, akşam da geri dönmektedir. Ordugâh Varmak, Ordu ya Varmak şeklinde söylene söylene bu yerin adı Ordu olarak anılır olmuştur. 1.1.2 Coğrafik Durum ve İklim Ordu ili 37-38 derece doğu meridyenleri, 40-41 derece kuzey paralelleri arasında yer almaktadır. Doğuda Giresun, batıda Samsun, güneyde Sivas ve Tokat, kuzeyde Karadeniz ile çevrilidir. İlin sorumluluk sahası ise 115 km genişlik, 62 km derinliğindedir. Kıyı 60 mil uzunluğunda olup küçük koy ve körfezleriyle de deniz araçlarının kolaylıkla barınabilecekleri yer ve plajlara sahiptir. İlin alanı 6001 km 2 dir. 10
Güneyden denize doğru akan; Turnasuyu, Melet Irmağı, Akçaova Deresi, Ilıca Deresi, Bolaman Irmağı, Elekçi Deresi, Curi Deresi, Çeviz Deresi ve Akçay Deresi araziyi derin vadiler halinde bölmektedir. Ordu kentinde tipik Karadeniz iklimi görülmektedir. Yazları ve kışları ılık geçen kent, mevsimine göre bol yağış almaktadır. Bu iklim şartlarına bağlı olarak fındık üretilmektedir. Ordu ilinin üretim deseni Ekonomik Durum başlığında ele alınacaktır. Kentte ulaşım kanalları adına ciddi sorunlar yaşanmaktadır. Başta havaalanı olmak üzere, demir yolu ve limanı yoktur. Bunun yanında çevre yolu da bulunmayan kent için trafik tam bir kâbusa dönüşmüştür. Karadeniz i iç bölgelere bağlayacak olan Karadeniz-Akdeniz Yolu ise henüz hizmete açılmamıştır. 1.1.3 Nüfus ve Demografik Veriler Ordu ilinin en karakteristik demografik özelliği ya da sorunu Göç tür. Fındığa dayalı üretim ve ticaret modeli, yıllar içinde nüfusu artan hane halkının ihtiyacını karşılayamaz hale gelince, Ordu ilinden başta metropollar olmak üzere yurt içi ve yurt dışına ciddi bir göç yaşanmıştır. Bu gün kentin hemen hemen tüm köyleri terk edilmiş görüntüsü vermekte, fındık bahçeleri ise gerekli bakımı görmediği için kalite ve verim bakımından tehdit altındadır. Türkiye İstatistik Kurumu tarafından hayata geçirilen Adrese Dayalı Nüfus Kayıt Sistemi verileriyle kentin nüfusu; 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 İlçe Nüfus Nüfus Nüfus Nüfus Nüfus Nüfus Nüfus Altınordu 167.829 168.765 171.915 177.707 183.780 186.000 186.097 Akkuş 33.059 32.178 29.185 30.018 27.947 31.106 26.582 Aybastı 26.598 25.824 25.346 24.935 24.253 24.852 24.247 Çamaş 10.667 11.654 10.920 10.534 9.950 9.381 10.403 Çatalpınar 16.259 16.403 16.019 15.859 15.413 14.695 14.669 Çaybaşı 15.108 15.089 14.376 14.207 13.850 15.295 15.163 Fatsa 96.135 97.124 99.684 100.303 101.696 107.031 105.960 Gölköy 35.642 36.576 42.902 34.554 32.810 37.564 32.832 Gülyalı 8.165 8.471 8.282 8.128 7.980 7.957 9.116 Gürgentepe 20.098 18.147 16.922 17.040 15.960 15.275 16.232 İkizce 19.301 19.114 18.868 20.543 18.528 20.332 16.745 Kabadüz 6.511 8.562 8.393 8.780 7.948 8.670 8.312 Kabataş 14.385 13.659 12.811 12.543 12.229 12.417 12.281 Korgan 33.755 33.798 33.492 33.267 32.390 33.000 32.370 Kumru 32.976 32.914 32.527 32.311 32.286 31.847 32.268 Mesudiye 12.129 13.501 14.407 12.889 12.739 18.805 16.975 Perşembe 34.259 34.052 33.204 32.894 32.300 32.150 32.131 Ulubey 20.235 20.325 19.012 18.263 17.541 16.999 20.868 Ünye 112.298 113.122 115.242 114.408 114.790 117.995 118.201 TOPLAM 715.409 719.278 723.507 719.183 714.390 741.371 731.452 11
Ordu kentinin nüfus değişimindeki seyre dair yorum yapabilmek için çevre iller ile Türkiye nüfusundaki değişime de bakmak gerekir. İl 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 Giresun 417.505 421.766 421.860 419.256 419.498 419.555 425.007 Trabzon 740.569 748.982 765.127 763.714 757.353 757.898 758.237 Rize 316.252 319.410 319.569 319.637 323.012 324.152 328.205 Türkiye Nüfusu 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 70.586.256 71.517.100 72.561.312 73.722.988 74.724.269 75.627.384 76.667.864 1.1.4 Ekonomik Durum Ordu kentinin ekonomisi fındığa endekslidir. Türkiye fındık üretiminin %20-25 i Ordu dan elde edilmektedir. Yıllar itibariyle iller bazında fındık rekoltesi; İLLER 2001 ÜRÜNÜ 2002 ÜRÜNÜ 2003 ÜRÜNÜ 2004 ÜRÜNÜ 2005 ÜRÜNÜ 2006 ÜRÜNÜ 2007 ÜRÜNÜ 2008 ÜRÜNÜ 2009 ÜRÜNÜ TON / KAB TON / KAB. TON / KAB. TON / KAB. TON / KAB. TON/KAB. TON/KAB. TON/KAB. TON/KAB. ORDU 195.262 166.031 138.552 54.170 172.128 188.060 140.300 210.583 91.758 GİRESUN 128.147 113.943 76.404 11.480 81.305 86.723 64.131 139.764 76.273 SAMSUN 72.194 58.489 47.180 16.292 65.034 79.312 37.714 115.706 71.656 TRABZON 65.000 56.523 42.170 14.586 47.863 55.006 42.491 74.307 36.308 Diğerinin SİNOP 634 781 740 656 1.295 içinde 1.758 1.615 1.847 RİZE 1.015 1.570 660 336 910 1.415 1.322 1.408 2.147 ARTVİN 4.916,28 3.864,50 4.866,08 3.283 6.450 7.240 7.821 8.350 11.572 GÜMÜŞHANE TOPLAM 467.168 401.202 310.572 100.803 374.985 417.756 295.537 551.733 291.561 DÜZCE 72.380 60.008 55.119 76.693 76.693 78.416 71.213 90.232 72.485 SAKARYA 117.942 121.979 75.723 119.545 62.682 113.988 88.245 115.262 84.012 ZONGULDAK 11.070 17.000 15.500 20.934 18.444 Diğerinin içinde 21.457 24.875 21.291 KOCAELİ 8.951 9.151 4.857 8.749 11.458 Diğerinin içinde 14.659 13.595 13.581 KASTAMONU 3.121 3.220 1.978 1.398 1.972 5.895 4.519 4.618 4.288 Diğerinin BARTIN 1.922 1.729,80 1.695,80 1.834 1.586 içinde 3.082 2.852 3.455 BOLU 1.379 204 DİĞER 33.945 TOPLAM 215.386 213.088 154.873 229.153 172.835 232.244 203.175 252.813 199.316 G.TOPLAM 682.554 614.290 465.445 329.956 547.820 650.000 498.712 804.546 490.877 GERÇEKLEŞEN 12 573.467 803.000 554.434 875.921 442.624
İLLER 2010 ÜRÜNÜ 2011 ÜRÜNÜ 2012 ÜRÜNÜ 2013 ÜRÜNÜ 2014 ÜRÜNÜ TON/KAB. TON/KAB. TON/KAB. TON/KAB. TON/KAB. ORDU 201.183 128.190 161.735 193.662 66.762 GİRESUN 63.776 53.108 110.168 89.637 SAMSUN 82.693 78.927 100.540 73.765 57.021 TRABZON 45.730 33.768 63.490 49.651 30.299 SİNOP 1.567 605 1.125 1.148 RİZE 2.566 2.121 3.611 2.416 3.830 ARTVİN 9.954 8.745 8.722 5.178 GÜMÜŞHANE 625 604 571 TOPLAM 407.469 306.089 449.995 416.028 157.912 DÜZCE 79.191 52.023 80.339 52.380 53.083 SAKARYA 117.231 55.789 122.766 60.860 96.169 ZONGULDAK 25.887 22.376 25.961 20.826 20.229 KOCAELİ 13.598 8.649 14.730 9.075 KASTAMONU 6.466 4.300 6.336 6.986 BARTIN 3.530 3.621 7.269 5.931 BOLU - - - 299 DİĞER 1.838 TOPLAM 247.741 146.758 257.401 156.357 169.481 G.TOPLAM 655.210 452.847(*) 707.396(*) 572.385 327.393 GERÇEKŞELEN 637.427 470.329 711.883 Türkiye fındık üretiminde lider olduğu gibi dünya fındık ticaretinde de lider durumdadır. Ancak fındığın fiyatını belirleyebilme yetkinliğine sahip değildir ve fındık fiyatı alıcı tarafından belirlenmektedir. Sezonlar itibariyle Türkiye nin fındık ihracatı ve fındıktan elde edilen gelir; SEZON MİKTAR TUTAR (TON/İÇ) ($) 2006-2007 248.664 1.262.427.049 2007-2008 207.287 1.589.547.748 2008-2009 244.628 1.178.101.490 2009-2010 213.142 1.343.910.079 2010-2011 281.331 1.783.567.587 2011-2012 229.628 1.819.725.808 2012-2013 301.193 1.750.439.804 13
Ordu ilinden yapılan fındık ihracatı ve elde edilen gelir ise; İHRACAT YILLAR MİKTARI (İç/kg) TUTARI($) 1999 25.875.000 129.153.448 2000 27.790.000 91.501.581 2001 51.560.000 144.021.648 2002 46.806.000 110.323.096 2003 40.779.569 119.014.374 2004 50.751.584 276.569.479 2005 39.695.758 354.232.292 2006 49.481.385 276.057.794 2007 45.592.000 296.916.000 2008 51.549.124 315.583.754 2009 29.381.000 146.618.605 2010 35.479.000 210.132.765 2011 34.178.000 235.138.278 2012 30.034.000 192.234.709 2013 23.002.000 146.309.000 Ordu kentinde yıllar itibariyle Fındık Üretim Alanı değişimi; İLÇESİ Üretim Alanı 2006 2007 2008 2009 Verimlilik Üretim Alanı Verimlilik Üretim Alanı Verimlilik Üretim Alanı Verimlilik (da) (kg/da) (da) (kg/da) (da) (kg/da) (da) (kg/da) Altınordu 205.000 127,51 205.000 83,41 205.750 132,00 205.750 46 Akkuş 94.000 68,83 88.770 42,24 94.270 54,00 94.270 29 Aybastı 78.000 61,54 74.202 28,97 78.240 84,00 78.240 33 Çamaş 56.216 90,72 56.210 54,26 56.210 105,00 56.210 37 Çatalpınar 59.050 93,14 58.050 64,60 59.040 97,00 59.040 44 Çaybaşı 42.890 83,94 42.137 45,09 42.890 90,00 42.890 47 Fatsa 216.632 123,71 210.542 128,24 216.630 141,00 216.630 60 Gölköy 216.847 25,36 202.636 39,97 216.840 62,00 216.840 29 Gülyalı 30.200 115,89 30.200 71,19 30.200 117,00 30.200 63 Gürgentepe 177.250 45,13 174.818 54,06 177.250 62,00 177.250 34 İkizce 99.985 117,02 97.394 52,36 99.980 108,00 99.980 47 Kabadüz 69.674 83,24 65.705 57,07 65.700 96,00 65.700 42 Kabataş 52.731 72,06 47.645 47,22 52.730 89,00 52.730 34 Korgan 116.845 69,32 113.436 39,67 116.840 67,00 116.840 30 Kumru 107.557 100,41 102.111 49,96 107.550 95,00 107.550 45 Mesudiye 27.889 51,97 27.890 35,86 27.900 55,00 27.900 26 Perşembe 105.833 118,11 105.840 82,20 105.840 120,00 105.840 53 Ulubey 162.636 83,01 160.838 59,07 162.630 94,00 162.630 42 Ünye 187.000 133,69 209.170 105,18 209.170 136,00 209.170 59 Ortalama Verim Ortalama Verim Ortalama Verim TOPLAM 2.106.235 89,29 2.072.594 67,69 2.125.660 99,00 2.125.660 43,00 14
İLÇESİ Üretim Alanı 2013 2014 Verimlilik Üretim Alanı Verimlilik (da) (kg) (da) (kg) Altınordu 270.760 94 270.760 46 Akkuş 55.000 62 55.000 0 Aybastı 89.400 76 89.400 0 Çamaş 70.130 92 70.130 38,5 Çatalpınar 48.650 67 48.650 35 Çaybaşı 63.250 88 63.250 0 Fatsa 269.690 92 269.690 54 Gölköy 140.680 73 140.680 0 Gülyalı 32.480 81 32.480 55,5 Gürgentepe 101.280 73 101.280 0 İkizce 94.320 85 94.320 19 Kabadüz 86.440 79 86.440 19,5 Kabataş 46.690 74 46.690 0 Korgan 87.500 77 87.500 0 Kumru 117.750 89 117.750 0 Mesudiye 30.430 60 30.430 0 Perşembe 193.300 86 193.300 67 Ulubey 176.750 90 176.750 17 Ünye 296.710 94 296.710 47 TOPLAM 2.271.210 2.271.210 Son dönemlerde fındığa alternatif ürün arayışları çerçevesinde öne çıkartılmaya çalışılan ürünler arasında Kivi dikkat çekmektedir. İklim şartları bakımından kent kivi üretimine oldukça elverişlidir. Türkiye de 21.410 hektar alanda 29.321 ton kivi üretilirken, Ordu yaklaşık 7 bin tonluk üretim hacmiyle Yalova dan sonra ikinci sırada yer almaktadır. Kivi nin anavatanı olan Yeni Zellanda da 365 bin ton kivi üretilirken bunun %80 i sanayide kullanılmaktadır. İtalya 430 bin tonluk üretim hacmiyle liderdir. Türkiye de ise kivinin sanayide kullanılması adına ciddi bir AR-GE çalışması mevcut değildir. Üretim hacmi ve alanındaki bu artışa bakılarak kivinin sorunsuz ve çok kazandıran bir ürün olduğunu iddia etmek yanıltıcı olur. Öncelikle kiviye dayalı sanayi yatırımının olmaması üreticiyi uzak pazarların fiyatına mahkûm etmektedir. En elzem yatırım olan soğuk hava depolarının olmaması, olsa bile çok yetersiz olması yine önemli bir sorundur. Üretici örgütlüğünün olmaması ve üreticinin bireysel olarak sorunlarla başa çıkmaya çalışması kivi üretimi için bir diğer olumsuz faktördür. Kiviye dayalı sanayi ve bu konuda AR-GE çalışmalarının olmaması eksikliktir. 15
İklim şartları bakımından öne çıkan bir diğer üretim şekli ise Kesme Çiçekçilik tir. Dünyanın en büyük kesme çiçek ithalatçısı olan Rusya, ihtiyacı olan çiçeği Avrupa üzerinden Ekvador ve Kolombiya dan temin etmektedir. Ekvador ve Kolombiya da ise iklim şartları bakımından Ordu iline benzer olarak, yüksek rakımlarda üretim yapılmaktadır. Oysaki Ordu ile Rusya arası oldukça yakın olup, bu kentte üretilen çiçeklerin Rusya ya ihracı hiç de zor değildir. Ordu ilinde Merkez Sağırlı köyünde bir üretici tarafından 2000 yılından beri serada karanfil yetiştirilmekte olup yıllık 1 milyon dal karanfil üretimi yapılmaktadır. Ve görülen şudur; Türkiye de karanfil üretiminin başkenti olarak algılanan Antalya da yılın 4 ya da 5 ayı çiçek açtırılabilirken, Ordu da yılın her ayında çiçek açtırılabildiği görülmektedir. Bunun yanında zambak, şebboy gibi çiçeklerin doğal şartlarda bile yetişebildiği görülmektedir. Bir diğer ekonomik değer ise Arıcılıktır. Türkiye bal üretiminin %15 i Ordulu arıcılar tarafından üretilmektedir. Gezginci Arıcılığın yaygın olduğu kentteki arıcıların da ciddi sorunlar yaşadıkları bilinmektedir. Arıcılık Araştırma İstasyonu bu alanda üstüne düşeni yapmaya çalışmaktadır. Balıkçılık, denize kıyısı olan her kent gibi önemli bir ekonomik faaliyettir. Balıkçı barınağının yapılması ile daha modernize bir tesise kavuşulmuş olsa da bu sektörde de yapısal sorunlar dikkat çekmektedir. Ordu Üniversite bünyesindeki Ziraat Fakültesi nin tarımsal üretim alanında zaman zaman çalışmalar yaptığı kaydedilse de Üniversite-Ekonomi İşbirliği sağlanabilmiş değildir. 1.1.5 Diğer Gelir Kaynakları Kent merkezinde 1 adet OSB bulunmaktadır ve bu alanda fındık fabrikaları hâkim bir yatırım profili dikkat çekmektedir. Yine fındığa dayalı sektörlerden olan 1 adet çikolata fabrikası ve 1 adet yağ fabrikası da kent ekonomisine katkı sağlamaktadır. Yönünü turizme çevirmiş olan turizm kenti olma vizyonunu işleyen kentte turizm adına özel sektör yatırımları devam etmektedir. Kentin sahip olduğu yaylaların, doğa turizmi açısından ciddi bir potansiyele sahip olduğu görülmektedir. 1.2 İÇ ANALİZ 1.2.1 Ordu Ticaret Borsası (OTB) Tarihsel Gelişimi Ordu Ticaret Borsası 15 Ağustos 1936 tarihinde Ordu Ticaret ve Zahire Borsası adıyla Baha TEGÜN başkanlığında kurulmuştur. 16
O dönem yürürlükte olan 655 sayılı yasayla Ticaret ve Sanayi Odası bünyesinde kurulan Borsa, Oda ile aynı daire içerisinde hizmet veriyordu. Ticaret ve Sanayi Odası ile Ticaret Borsası nın müştereken hizmet verdikleri bu bina 1939 Erzincan depreminde yıkılmıştır. 27 Aralık 1939 salıyı çarşamba ya bağlayan gece saat 2 sularında Erzincan da meydana gelen depremin ilimizde hissedilmesiyle bir çok bina yıkılmıştır. Bu binalardan biri de Ticaret Odası nın, Borsa ile müştereken kullandıkları binadır. Kurulduğu tarihte Türkiye nin 20. borsası olan Ordu Ticaret Borsası nın 59 üyesi vardı. 10 yıl sonra üye sayısını 138 e yükselten borsanın 2014 yılında üye sayısı 365 tir. 5174 sayılı kanunla yeniden, çağdaş normlara göre düzenlenen Ticaret Borsalarında gayri faal üyelerin borsa üyeliğinden çıkartılmalarının kolaylaştırılması ile gerçek durumu yansıtmayan, ticari hayattan elini eteğini çekmiş üyelerin borsa kayıtlarında görünmesi de engellenmiştir. Ticaret Borsaları 12.04.1947 tarihinde yapılan seçimlerle 4355 sayılı kanuna ve 28.09.1951 tarihinde de 5590 sayılı kanuna intibak etmiştir. 5590 sayılı kanunun yıllar içinde ihtiyaca cevap veremez hale gelmesiyle, 18.05.2004 tarihinde kabul edilerek 01.06.2004 tarihinde Resmi Gazete de yayınlanarak yürürlüğe giren 5174 sayılı kanunla Ticaret Borsalarının kuruluş, işleyiş ve hukuki yapıları yeniden tespit edilmiş ve bu kanunun 53.maddesi ile ilk defa Ürün İhtisas Borsaları da zikredilip, kurulmaları ve işleyişleriyle ilgili esaslar saptanmıştır. Ordu Ticaret ve Zahire Borsası adıyla kurulmuş olan borsamızın 1947 yılından sonra ismi Ordu Ticaret Borsası olmuş ve aynı isimle günümüze kadar hizmet vermeye devam etmiştir. Ordu Ticaret Borsası nın ilk hizmet binası 1939 Erzincan depreminden etkilenerek yıkılan, Ticaret ve Sanayi Odası ile müşterek kullanılan binadır. Bu bina iki katlı olup, eski yapı tarzında inşa edilmiş olduğundan, deprem karşısında mukavemetini koruyamamış ve yıkılmıştır. O yıllarda Ordu Ticaret Borsası, odanın bir köşesindeki bir masadan ve memurdan ibaretti. Şu anda hizmet verdiğimiz bina ve eski hizmet binasının üzerine kurulu bulunduğu arsa toplam 1288 m 2 olup bu arsa 1948 yılında 15 bin liraya alınmıştır. 17
Süleyman Felek Caddesi üzerinde bulunan arazi üzerine yapılan ilk borsa binasının ikmal inşaatı 70 bin lira olarak tahmin edilmiştir. 120 metrekarelik tek katlı borsa binası 1951 yılında tamamlanarak faaliyete geçmiştir. 1951 Yılında Hizmete Açılan İlk Müstakil Borsa Binası Şu anda Eski Hizmet Binası olarak tabir ettiğimiz bina 650 m 2 kullanım alanı olacak şekilde 1964 yılında iş hanı olarak tamamlanmıştır. Halen giriş katında faal durumda bulunan pasaj o dönem kentte ticari hayata önemli bir hareketlilik kazandırmıştır. Tek katlı binanın yetersiz kalması, iş hanı olarak tasarlanmış olan binanın birinci katının borsa binası olarak inşasını gündeme getirmiş ve 1990 yılında 650 metrekare olan bu yeni binaya geçilmiştir. 1994 yılında tek katlı ilk borsa binası yıkılarak yerine Fındık Ürün Borsası olarak projelendirilmiş ve bu gün kullanmakta olduğumuz binanın temeli atılmıştır. 465 m 2 taban üzerine 5 katlı olarak yapılan yeni binanın bu gün itibariyle zemin kat dâhil olmak üzere ilk 3 katı kullanılmaktadır. Laboratuar ve konferans salonlarının yer alacağı 4 ve 5. katlar ise henüz inşaat halindedir. 18
Bugünkü Borsa Binası Ordu Ticaret Borsası 5 Meslek Grubundan teşekkül etmektedir. 1- Yaş ve Kuru Meyveler 2- Canlı Hayvan 3- Bitkisel ve Nebati Yağlar 4- Değirmenlik Ürünler 5- Çeşitli Gıda Maddeleri (Bal) Bunların içinde Yaş ve Kuru Meyveler Grubu nda yer alan Fındık toplam işlem hacminin %95 ini oluşturmaktadır. Ordu, tek başına Türkiye fındık üretiminin % 30 unu karşılamaktadır. Bu da yıllık 180 200 bin ton üretim anlamına gelmektedir. Haliyle fındık tescilinin borsa işlem hacmi içerisinde büyük yer tutuyor olması son derece doğaldır. Yıllık işlem hacimlerinin karşılaştırmasında görüleceği üzere Ordu Ticaret Borsası, fındık tescili yapan borsalar arasında bu kategoride ilk sırada yer almaktadır. Canlı Hayvan 2000 yılında kotasyona alınmış olmasına rağmen borsa kontrolünde bir canlı hayvan pazarı olmadığı için bu alanda çağdaş normlarda bir borsacılık faaliyeti de söz konusu değildir. Canlı hayvan pazarı kurulmasıyla ilgili dönemin Ordu Belediyesi, şimdiki Altınordu Belediyesi yle müşterek bir proje yürütülmüş olsa da, bir sonuç alınamamıştır. 19
Türkiye bal üretiminin %13-15 i Ordulu arıcılar tarafından üretilmekte olup, arıcı ve kovan sayısı bakımından da ilimiz ilk sıralarda yer almaktadır. Ayrıca Türkiyedeki ilk ve tek Arıcılık Araştırma İstasyonu da ilimizde bulunmaktadır. Tüm bunların yanında arıcılık ve balın bir ticari iştigal konusu olarak yaygınlık kazanmaya başlaması ile Bal ın borsa kotasyonuna alınması uygun görülmüştür. 2007 yılında bal, dönemin Sanayi ve Ticaret Bakanlığı nın onayı ile borsamız kotasyonuna alınmıştır. (Sanayi ve Ticaret Bakanlığı, Gümrük ve Ticaret Bakanlığı ile Sanayi Bilim ve Teknoloji Bakanlığı şeklinde iki ayrı bakanlığa dönüşmüştür. Ticaret Borsaları Gümrük ve Ticaret Bakanlığı na bağlanmıştır.) Ekonomik krizlerin etkisiyle değirmenlik ürünleri işleyerek un haline getiren fabrikalar birer birer kapanmıştır. Ekonomik krizlerin yanında bu sektörde yaşanan fazla kapasite sorunu, zaman içinde sektörü felç etmiştir. Uygulanan teşviklerden mütevellit ihtiyacın çok üstünde un üretecek kapasiteye sahip tesislerin kurulup yaygınlık kazanması rekabet ortamını kızıştırdı ve birçok un fabrikası büyük zararlarla battı. Bitkisel ve Nebati Yağlar alanında faaliyet gösteren üç firma vardır. Bunlardan en önemlisi ve eskisi 2004 yılında ismini Ordu Yağ Sanayi A.Ş. olarak değiştiren ve 1957 yılında Fiskobirlik iştiraki olarak kurulan Ordu Soya A.Ş. dir. Bu firma şimdilerde özel sektör elinde olup, adını da değiştirmiştir. Hedeflerini her geçen gün daha da büyüten firma, fındıktan ürettiği Çotanak marka yağ ile pazarda hatırı sayılır bir yer edinmiştir. Ordu Ticaret Borsası nın Kurucu Yönetimi Şu İsimlerden Oluşuyordu Baha TEGÜN Birinci Reis (Başkan) Ömer AKYAZI İkinci Reis (Başkan Vekili) Mustafa HEKİM Aza Mehmet AKYAZI Aza Dursun GÜRSOY Aza Ziver AKIN Aza Ahmet Cemal MAĞDEN Aza Halis MUTLU Borsa Komiseri (Genel Sekreter) 1.2.2 Yasal Yükümlülükler Ordu Ticaret Borsası, Türkiye geneline yayılmış olan 365 Oda/Borsa ile bu Oda ve Borsaların çatı kuruluşu olan Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği nin kuruluş ve işleyişini düzenleyen 5174 sayılı kanuna dayanarak hizmet yürütür. 5174 sayılı kanunun 34.maddesinde Ticaret Borsalarının yasal yükümlülükleri şu şekilde sıralanmıştır. 20
a) Borsaya dâhil maddelerin, borsada alım satımını tanzim ve tescil etmek. b) Borsaya dâhil maddelerin borsada oluşan her günkü fiyatlarını usulü dairesinde tespit ve ilân etmek. c) Alıcı ve satıcının, teslim ve teslim alma ile ödeme bakımından yükümlülüklerini, muamelelerin tasfiye şartlarını, fiyatlar üzerinde etkili şartları ve ihtilaf doğduğunda ihtiyari tahkim usullerini gösteren ve Birliğin onayıyla yürürlüğe girecek genel düzenlemeler yapmak. d) Yurt içi ve yurt dışı borsa ve piyasaları takip ederek fiyat haberleşmesi yapmak, elektronik ticaret ve internet ağları konusunda üyelerine yol göstermek. e) 51 inci maddedeki belgeleri düzenlemek ve onaylamak. f) Borsaya dâhil maddelerin tiplerini ve vasıflarını tespit etmek üzere laboratuvar ve teknik bürolar kurmak veya kurulmuşlara iştirak etmek. g) Bölgeleri içindeki borsaya ilişkin örf, adet ve teamülleri tespit etmek, Bakanlığın onayına sunmak ve ilân etmek. h) Borsa faaliyetlerine ait konularda ilgili resmî makamlara teklif, dilek ve başvurularda bulunmak; üyelerinin tamamı veya bir kesiminin menfaati olduğu takdirde bu üyeleri adına veya kendi adına dava açmak. i) Rekabeti bozucu etkileri olabilecek anlaşma, karar ve uyumlu eylem niteliğindeki uygulamaları izlemek ve tespiti halinde ilgili makamlara bildirmek j) Mevzuatla bakanlıklara veya diğer kamu kurum ve kuruluşlarına verilen işlerin, bu Kanunda belirtilen kuruluş amaçları ve görev alanı çerçevesinde borsalara tevdii halinde bu işleri yürütmek. k) Üyelerinin ihtiyacı olan belgeleri vermek ve bunlara ilişkin gerekli hizmetleri yapmak. l) Yurt içi fuarlar konusunda yapılacak müracaatları değerlendirip Birliğe teklifte bulunmak. m) Sair mevzuatın verdiği görevlerle, ilgili kanunlar çerçevesinde Birlik ve Bakanlıkça verilecek görevleri yapmak. 21
1.2.3 Faaliyet Alanımız - Hizmet Anlayışımız 5174 Sayılı Kanunun 30.maddesi borsaların çalışma alanlarını belirlemektedir. Buna göre Ordu Ticaret Borsası nın çalışma alanı Fatsa ve Ünye ilçeleri ve bu ilçelere bağlı beldeler dışında kalan tüm Ordu kentidir. Ordu Ticaret Borsası çalışma alanında kotasyonunda bulunan ürünlerin ticaretini itina ile kayıt altına almakta ve özellikle fındık için tespit ettiği fiyatları internet sitesinde, fiyat ilan panolarında ilan etmekte SMS olarak da üyelerinin cep telefonlarına göndermektedir. Web sitesinde bulunan Fiyat Habercisi programı özel bilgisayarlara indirilebilir olup; fiyat değişiklikleri ayrı bir panelden online olarak da takip edilebilmektedir. OTB nin kotasyonunda bulunan maddeler; 1- Fındık 2- Canlı Hayvan ve Et 3- Bitkisel ve Nebati Yağlar 4- Un 5- Bal OTB nin hizmet anlayışının en belirgin yanı; 5174 Sayılı Kanunun 32. maddesi ile Ticaret Borsalarına kayıt olmak zorunlu kılınmış olsa da Ordu Ticaret Borsası üyelerine karşı bir amir kurum olarak değil, üye odaklı ve üye memnuniyeti esaslı hizmet etmeyi her zaman önemsemiş ve kurumsal yapısını bu anlayış üzerine oturtmuş olmasıdır. Bu hizmet anlayışı esas olmak üzere 5174 sayılı kanunun 32. maddesi hükmü, borsa kotasyonundaki ürünlerin ticaretini yapanların mağdur olmaması adına, itina ile uygulanır. OTB üyelerine hizmet verirken, hizmet bedeli olarak ortaya çıkan ücretlerin kabul edilebilir makul miktarlar olmasına özen gösterir. Kanunların kendisine verdiği yetkileri üyelerin aleyhine kullanmak türünden menfaatçi yaklaşımlar OTB nin hizmet anlayışı ile uyuşmamaktadır. 22
1.2.4 Organizasyon Yapısı ve Personel Profili MECLİS YÖNETİM KURULU GENEL SEKRETER TESCİL MÜDÜRLÜĞÜ MUHASEBE MÜDÜRLÜĞÜ - Tescil Memurları - Veznedar - Sekreterler - Tahsildar ve Takip Memurları - Hizmetliler - Şoför Toplam Personel Sayısı : 12 Kadrolu Personel : 9 Sözleşmeli Personel : 3 Personelin Eğitim Durumu İlkokul 0 Ortaokul 0 Lise 9 Ön lisans 1 Lisans 1 Doktora 1 1.2.5 Kayıtlı Üye Profili 23 FAAL ASKI ANONİM ŞİRKET 14 1 LTD. ŞTİ. 141 26 KOLL. ŞTİ. 3 3 ADİ ORTAKLIK 0 0 KOOPERATİF 10 0 GERÇEK KİŞİ 194 20 TOPLAM 362 50
OTB 5174 sayılı kanun 32. maddesi hükmünce kotasyonunda bulunlar ürünlerin ticaretini yapmaya başlayanları kanunda belirtilmiş olan esaslarla kaydetmektedir. Yine 32. Madde de zikredildiği üzere; İçinde bulunulan yıldan itibaren geriye doğru iki yıl boyunca borsa kotasyonundaki ürünlerin alım ve/veya satımını yapmayanlar ile adresi tespit olunamayanların kayıtları Meclis kararı ile askıya alınmaktadır. OTB her yıl Ocak ayında üye kayıtlarını güncelleme işlemi yapmaktadır. 1.2.6 2014 Yılı Değerlendirme Faaliyetleri ve Üye Memnuniyeti Ölçümleri 2014 Yılına dair detaylı Faaliyet Raporu hazırlanmış olup bu rapor öncelik üyelerimiz olmak üzere her kesimle paylaşılmıştır. Üyelerimizin her tür şikâyet ve önerileri yazılı hale getirilmiş, şikâyetler ve öneriler ışığında tespit edilen eksiklikler giderilmiştir. Üyelerimiz ile sürekli olarak yüz yüze görüşmeler yapılmaktadır. Merkezde bulunan üyelerimiz Tahsildar ve Takip Memurlarımız tarafından iş icabı sürekli ziyaret edilirken bu ziyaretlerde üye şikâyetleri ve önerileri de dinlenmekte yazılı olarak üst yönetime iletilmektedir. İlçelerdeki üyelerimizde tescil işlemleri için her ay düzenli olarak ziyaret edilmekte bu esnada şikâyet ve önerileri dinlenmekte, yazılı hale getirilip üst yönetime sunulmaktadır. Yönetim Kurulu Başkanımız bizzat, iki ayda bir ilçelerdeki tüm üyeleri ziyaret etmekte, öneri ve şikâyetlerini bizzat almaktadır. Bunun yanında, yılda en az 1 defa Müşteri Memnuniyeti Anketi uygulanarak müşteri memnuniyet oranı ölçmektedir. Şikâyet ve öneriler üst yönetim tarafından itina ile ele alınıp bizzat Yönetici Temsilcisinin takibi ile gerekli iyileştirmeler yapılır. Yönetim Kurulu ya da Meclis kararı gerektiren konularda, konu süratle ilgili organın gündemine alınır ve çözüm cihetine gidilir. Gerekli iyileştirmeler yapıldığında, şikâyet ve öneri sahibi üyelere dönülüp memnuniyetleri sorgulanır. Bu çalışma anlayışı üye maksimum memnuniyet seviyesine ulaşana kadar sürer. Üyelerimizin ticari faaliyetlerini kolaylaştırmak, alım satımlarında dayanak oluşturmak, orta ve uzun vadeli planlar yapabilmeleri adına web sayfamız başta olmak üzere, fiyat panolarında günlük fiyatlar ilan edilmektedir. Fiyattaki değişiklik anında bu iletişim kanalları ile üyelere ulaştırılmaktadır. Her ne kadar üyelerimize yönelik olarak bu hizmeti yapıyor olsak da başta müstahsil olmak üzere tüm piyasa bu verilerden faydalanmaktadır. Yine Toplu SMS sistemi ile üyelerimizi ilgilendiren her türden gelişme anında üyelerimizin cep telefonlarına mesaj olarak gönderilmektedir. Bu anlamda her altı ayda bir üyelerin cep telefonu numaraları güncellenmekte var ise değişiklikler hemen sisteme işlenmektedir. 24
Ulusal Fındık Konseyi 5488 Sayılı Tarım Kanunun 11.maddesine dayanılarak kurulmuş olan Ulusal Fındık Konseyi nin Kurucular Kurulu nda borsamız da yer almaktadır. 12 kişiden oluşan Kurucular Kurulu, Tarım ve Köy İşleri Bakanlığı Tarımsal Üretim ve Geliştirme Genel Müdürlüğü nün 12.07.2007 tarih ve 020-107 sayılı oluru ile yetkili kılınmıştır. Ulusal Fındık Konseyi nin başkanlığı 2011-2013 yılları arasında borsamız temsilcisince yapılmış olup, sekretaryası halen borsamızca tutulmaktadır. Yıllar İtibariyle İşlem Hacmi YILLAR İŞLEM HACMİ (TL) 1999 185.960.958,55 2000 221.354.152,66 2001 412.321.007,51 2002 492.579.486,93 2003 583.566.807,71 2004 770.154.594,11 2005 1.369.535.737,18 2006 1.394.164.561,27 2007 1.462.070.535,82 2008 1.394.456.781,78 2009 1.133.421.392,18 2010 1.364.939.419,41 2011 1.898.533.009,00 2012 1.603.139.545,71 2013 2.253.697.390,56 Haziran 2014 ayında yapılan üye memnuniyeti anketine göre; Ankete katılan üyelerimizin;. %40 ı Her Gün. %28 i Haftada Bir. %26 sı Ayda Bir. %6 sı Yılda Birkaç Defa Borsamızdan hizmet aldıkları belirlenmiştir. Borsamız hizmet ve faaliyetlerinden üyelerimizin;. %60 ı SMS ile. %15 i Web Sitesi Aracılığıyla. %13 ü Telefon, Faks vd. ile. %12 si Mail ile Haberdar oldukları belirlenmiştir. 25
Ankete katılan üyelerimizin;. %87 sinin Tescil İşlemleri. %7 sinin Danışmanlık. %6 sının Bilgi Edinme Hizmetlerimizden faydalandıklarını belirtmelerine karşılık, eğitim ve seminer başlığının %0 olduğu dikkat çekmektedir. 2015-2019 dönemi için eğitim ve seminer gibi başlıklarda hizmet verilmesinin önemi de ortaya çıkmış olmaktadır. Borsamızdan hangi hizmeti talep ediyorsunuz? Başlıklı soruya üyelerimizin;. %53 ü Bilgi Edinme. %7 si Eğitim, Seminer. %8 i Danışmanlık Başlıklarını işaretlerken, %32 si Diğer seçeneğini işaretlemiştir. Çalışanlarımızın hizmet kalitesinin değerlendirildiği bölümde üyelerimizin;. %60 ı İyi. %30 u Çok İyi. %8 i Vasat. %2 si Kötü Değerlendirmesini yaparken İyi ve Çok İyi başlıklarının toplamı olan %90 ın üye memnuniyet oranı olarak değerlendirilmesi kanaatiyle, üyelerimizin %90 ının personelimizin hizmet kalitesinden memnun olduğu sonucuna varılmaktadır. Borsamızdan aldıkları hizmetlerden memnuniyetlerinin sorulduğu başlıkta;. % 47 si İyi. %25 i Çok İyi. %25 i Vasat. %3 ü Kötü Değerlendirmesi yapılmış olup; çok iyi ve iyi tercihlerinin toplam müşteri memnuniyetini yansıtıyor olacağı kanaatiyle müşteri memnuniyeti oranının %72 olduğu ölçülmüştür. Borsamızın hizmet verme hızının sorulduğu başlıkta üyelerimizin;. %51 i İyi. %7 si Çok İyi. %35 i Vasat. %7 si Kötü Değerlendirmesini yapmıştır. Bu başlıkta üye memnuniyet oranı %58 olarak ölçülmüştür. 26
1.2.7 Fiziki ve Teknolojik Alt Yapı Durumu Mülkiyeti Borsaya ait Var Hizmet Binası 2.325 m 2 Taşıt 2 Adet Server 1 Adet Bilgisayar 9 Adet Siyah/Beyaz Yazıcı 10 Adet Renkli Yazıcı 2 Adet Fotokopi 3 Adet Scanner 4 Adet Telefon Santrali 1 Adet Güç Kaynağı 1 Adet Video Kayıt Cihazı 1 Adet Fotoğraf Makinesi 1 Adet Laptop 5 Adet Projeksiyon 2 Adet Ses Kayıt Cihazı 1 Adet Toplantı Salonu Mevcut Eğitim Salonu Mevcut TV 5 Adet Güvenlik Kamerası 4 Adet Klima 10 Adet Asansör 2 Adet Merkezi Anons Sistemi Mevcut Elektronik Pano 2 Adet Toplu SMS Sistemi Mevcut ADSL/Kablosuz İnternet Mevcut Web Sitesi Mevcut 2. PAYDAŞ ANALİZİ 2.1 PAYDAŞ ETKİ/ÖNEM MATRİSİ VE PAYDAŞ LİSTESİ Paydaşlar; Kuruluşun ürün ve hizmetleri ile ilgisi olan, kuruluştan doğrudan veya dolaylı, olumlu ya da olumsuz yönde etkilenen veya kuruluşu etkileyen kişi, grup veya kurumlardır. Paydaşlar, iç ve dış paydaşlar ile yararlanıcılar/müşteriler olarak sınıflandırılabilir. İç Paydaşlar; Borsa çalışanları, yöneticileri, üyeleri, borsanın bağlı olduğu üst kuruluş (TOBB) iç paydaşlara örnektir. Bu örneklerden de anlaşılacağı üzere iç paydaşlar; Borsayı etkileyen ve borsadan etkilenen kişi, kurum ve kuruluşları ifade etmektedir. 27
Dış Paydaşlar; Borsa faaliyetiyle ilgili olan diğer kamu ve özel sektör kuruluşları, örneğin; TOBB a bağlı Oda/Borsalar, Vergi Daireleri ve Mal Müdürlükleri, Ticaret İl Müdürlüğü, Belediyeler, Valilik, Kaymakamlık Müşteriler/Yararlanıcılar; Borsa üyesi olmayıp da borsanın hizmetlerinden yararlananlar dış paydaş olarak tanımlanmaktadır. Buna en klişe örnek müstahsillerdir. Borsa hizmetleri neticesinde ortaya çıkan ürün fiyatına göre ürününü kıymetlendiren müstahsiller ciddi birer yararlanıcıdır. Paydaş ETKİ/ÖNEM Matrisi ETKİ ÖNEM ZAYIF GÜÇLÜ ÖNEMSİZ İZLE BİLGİLENDİR ÖNEMLİ ÇIKARLARINI GÖZET ÇALIŞMALARA DAHİL ET BİRLİKTE ÇALIŞ Paydaş Listesi PAYDAŞ ETKİ ÖNEM PAYDAŞ ADI İÇ PAYDAŞ ZAYIF/GÜÇLÜ ÖNEMLİ/ÖNEMSİZ DIŞ PAYDAŞ MÜŞTERİ TOBB İç Paydaş Güçlü Önemli OTB Meclisi İç Paydaş Güçlü Önemli Üyeler İç Paydaş Güçlü Önemli Çalışanlar İç Paydaş Güçlü Önemli Ordu Valiliği Dış Paydaş Güçlü Önemli Altınordu Belediyesi Dış Paydaş Güçlü Önemli Ordu Büyükşehir Belediyesi Dış Paydaş Güçlü Önemli TSE İl Temsilcisi Dış Paydaş Güçlü Önemli Vergi Daireleri Dış Paydaş Güçlü Önemli OSMMMO Dış Paydaş Güçlü Önemli Karadeniz İhracatçılar Dış Paydaş Güçlü Önemli Birliği Gıda Tarım ve Hayvancılık İl/İlçe Dış Paydaş Güçlü Önemli Müdürlüğü Ordu Üniversitesi Dış Paydaş Güçlü Önemli 28
Ordu Milletvekilleri Dış Paydaş Güçlü Önemli KOSGEB Dış Paydaş Güçlü Önemli Ulusal Fındık Konseyi Dış Paydaş Güçlü Önemli Fatsa TB Dış Paydaş Güçlü Önemli Ünye TB Dış Paydaş Güçlü Önemli FİSKOBİRLİK Dış Paydaş Güçlü Önemli Basın Dış Paydaş Güçlü Önemli Ordu TSO Dış Paydaş Zayıf Önemli Fatsa TSO Dış Paydaş Zayıf Önemli Ünye TSO Dış Paydaş Zayıf Önemli Ziraat Odaları Dış Paydaş Zayıf Önemli Fındık Araştırma Dış Paydaş Zayıf Önemli İstasyonu Arıcılık Araştırma Dış Paydaş Zayıf Önemli İstasyonu TÜBİTAK Dış Paydaş Zayıf Önemli Ordu OSB Dış Paydaş Zayıf Önemli Ordu Halkı Dış Paydaş Zayıf Önemli İŞKUR Dış Paydaş Zayıf Önemsiz Milli Eğitim Müdürlüğü Dış Paydaş Zayıf Önemsiz Üye Olmayıp Müşteri Zayıf Önemli Hizmet Alanlar 2.2 SWOT ANALİZİ Strenghts / Weaknesses / Opportunities / Threats Sözcüklerinin baş harflerinden türetilmiş bir kısaltma olan SWOT: Güçlü Yanlar / Zayıf Yanlar / Fırsatlar / Tehditler şeklindeki durumların analizine dayanmaktadır. Swot Analizi kuruluşun mevcut durumunu tetkik etmek ve anlamak, mevcut durumdan hareketle geleceği planlamak için önemli bir analiz şeklidir. Swot analizinde bir yandan dış dünyadaki gelişmelere bağlı olarak ortaya çıkan fırsat ve tehditlerin ortaya çıkardığı durumlar değerlendirilip kuruluşun zayıf ve güçlü yanları detaylı bir şekilde ortaya konulmaktadır. Bu değerlendirme ve bakış açısına bağlı olarak Ordu ilindeki üretici, tüccar ve sanayici ile ihracatçılar için hizmet üreten OTB için var olan tehdit ve fırsatlar 19 Temmuz 2014 tarihinde gerçekleştirilen Swot Analizi ile tespit edilmiştir. 29
2.2.1 Swot Analizi Sonuçları OTB tarafından, 2011-2014 Stratejik Planında da ortaya konulmuş olan Misyon,Vizyon ve İlkeler ele alınmış, OTB nin mevcut durumunun ve gelecekte olmak istediği yerin net olarak ifade edildiği kanaatine varılmıştır. Bu manada Misyon, Vizyon ve İlkeler in aynen savunularak, hizmet anlayışının bu eksende devam etmesinin teminine karar verilmiştir. Stratejik Plan Kitapçığının giriş bölümünde vurgulandığı şekliyle OTB nin Misyon, Vizyon ve İlkeleri şu şekildedir; 2.2.2 Misyonumuz Çağdaş normlara uygun kaliteli hizmeti, zamanında ve eksiksiz sunan, üye memnuniyetini esas alan, üyeleri ve çalışanları ile bir bütünün ayrılmaz parçası haline gelmiş lider borsa olmak. 2.2.3 Vizyonumuz Çağdaş borsacılık anlayışı içerisinde ülkemizin daha çok kazanması adına lider borsa olmak. 2.2.4 İlkelerimiz Üye odaklı düşünmek ve üye memnuniyetini ön planda tutmak. Çağdaş borsacılık anlayışı içinde üyelerimizin lehine olan her tür yatırımı yapmak, yapılmasına öncü olmak, teşvik etmek. Üyelerimizin ticari faaliyetlerini iyileştirecek projeler üretmek, üretilen projelere destek vermek. Özelde yaşadığımız kentin, genelde ise ülkemizin ve tüm dünya insanlarının lehine olan sosyal projelere koşulsuz destek olmak. Eğitimi her şeyin üstünde tutmak ve öğrendiğini üyeleri lehine kullanmak. En İyi olan değil En Mükemmel Olan Ticaret Borsası olmak. Global normlardaki ekonomik, sosyal ve kültürel gelişmeleri izlemek ve bu gelişmeleri kentimiz lehine kullanmak. 2.2.5 Güçlü Yanlar 1936 yılında Türkiye nin 20. borsası olarak kurulan OTB nin, kurulduğu günden beri kesintisiz olarak hizmet vermesi, Kurulduğu günden bu yana kurum hafızasının yazılı belgelere dayanılarak saklanmış olmasının, kentin ekonomik gelişimi hakkında önemli bir veri olması, Türkiye de en çok fındık üretilen ilin borsası olması, İşlem hacmi yönünden bölgesinde lider borsa olması, Hizmet kalitemizi artırmak amacıyla 2010 yılında TS EN ISO 9001 Kalite Yönetim Sistemi Belgesine sahip olarak bu sistemin işlevselleştirilmesi ve TOBB Akreditasyon Sistemi nin 7.Döneminde akredite olması, 30
Üretiminde lider olduğumuz bal ın borsa kotasyonunda olması, Üyelerine yönelik bilgilendirme kaynaklarının etkin olarak kullanılması, Personel eğitimin önemsenmesi ve donanımlı personel yaratılması gayreti, personelin öğrenmeye açık olması, Çalışanlar arasında bağın güçlü olması ve iletişim tekniklerinin etkin olması, Personelimizin eğitim düzeyinin her geçen gün yükseliyor olması, Çalışanların her koşul ve durumda kurumsal hedefleri birincil planda tutması, Çalışanlar tarafından benimsenmiş vizyon, misyon ve kalite politikasının varlığı, Üyeler ile karşılıklı güvene dayalı, çözüm odaklı güçlü ilişikler kurulmuş olması, İl ve Bölge Oda/Borsalar ile yakın ilişkide olunması ve ilişkilerin güçlü olması, Kentteki STK ve Meslek Kuruluşları ile iyi ilişkiler içinde olunması ve bu anlamda işbirliği yapma isteğimizin yüksek olması, Borsa Meclisinin duyarlı olması, üye odaklı politikaları önde tutması ve kaliteli hizmet verilmesi adına ortaya konulan projeleri desteklemesi, Tercih edilen bir web sitesine sahip olunması, Fiziki ve teknolojik alt yapının yeterli olması ve sürekli iyileştirme vizyonu taşınması, Hizmetlerimizin bir çıktısı olarak belgelere dayalı istatistiklerin düzenli olarak tutulması ve paylaşılması. Bu anlamda borsamız kaynaklarının, kamuoyunda, güvenilir olarak kabul görüyor olması, Giderek güçlenen mali yapının hizmet alanımıza dair yeni yatırımlar yapma cesaretini geliştirmesi, Düzenli bir yayın organımızın mevcudiyeti, Düzenli olarak sektörel ve güncel raporlar yazabilme ve bu raporları kamuoyuyla paylaşabilme kabiliyetinde olunması, Fındık ticaretinin oldukça köklü oluşu, piyasa teamüllerinin oturmuş ve işler olması, Fındık işleme sanayinin - fındığa katma değer kazandırma sürecinin - mevcut olması, Yeniliğe ve gelişime açık olunması. 2.2.6 Zayıf Yanlar 31 Meslek Komitelerinin teşekkül edilememesi, bunun sonucu olarak da iş kollarına göre detaylı çalışmaların yapılamaması, Satış salonu bulunmaması, Laboratuvarın olmaması, Kurumsallaşma sürecinin tamamlanamamış olması, Üniversite mezunu personel sayısının yeterli düzeyde olmaması, Yabancı dil bilen personel sayısının az olması, AR-GE faaliyetlerinin yetersiz oluşu, AB Hibelerinden yararlanacak bir proje hazırlanmamış olması, Danışmanlık hizmetlerinden yararlanılmaması, Canlı Hayvan Pazarı nın kurulamamış olması, fındık ticareti yapanlardan sonra en kalabalık meslek grubu olan Canlı Hayvan Ticareti Yapanlar ın bu anlamda yeterince desteklenmemesi, Kentimizin sanayi yatırımı almaması ve sürekli göç vermesi, Tarıma dayalı sanayinin fındıkla sınırlı kalmış olması,