MAKİNE SOĞUTMA SİSTEMLERİ

MAKİNE SOĞUTMA SİSTEMLERİ

Soğutma Sisteminin Gereği ve Önemi: Motorlar ısı enerjisini mekanik enerjiye çevirirken aynı zamanda çok ısınırlar. İş zamanında yanma odasındaki sıcaklık 2000-2500 C a kadar ulaşır.bazı motor parçalarının 800 C ısınmalarına sebep olur. Motor parçaları soğutulmadığı taktirde; a. Parçaların mekanik dayanımı zayıflar. b. Parçalar üzerinde aşırı genleşmeler meydana gelir ve hareketli parçalar arasında bulunan yağ boşluğu sıfıra iner. Yağlanamayan parçalar kuru sürtünme sonucu oluşan ısının da etkisiyle birbirine kaynar veya sıkışır kalır. (Pistonun silindirde sıkışması ve yatak sarma gibi olaylar.) c. Motor yağı, yağlama özelliğini kaybederek görevini yapamaz. Yukarıda açıklanan olumsuz etkileri ortadan kaldırmak için, motorun tamamen soğutulması da çözüm değildir. Çünkü, motor çalışma sıcaklığına ulaşmadan istenilen gücü veremez. O hâlde soğutma sisteminin görevi; motor parçalarının, motor yağının aşırı ısınmasını önlemek ve motorun tam güç verecek şekilde çalışma sıcaklığında kalmasını sağlamaktır.

SOĞUTMA SİSTEMLERİ Sıvı ile soğutma - Açık devreler -Kapalı devreler Hava ile soğutma -Doğrudan hava ile -Radyatörlü sistem

SIVI ve HAVA İLE SOĞUTMA Dizel makineleri silindirlerinin yanma odalarında yakıtın yanmasıyla oluşturulan ısı miktarı yaklaşık olarak 1250-2200 kcal / bhp-saat değerleri erleri arasındad ndadır. Denemeler; FARKI Su ile soğutmada bu ısının %28_%33 ü Hava ile soğutmada bu ısının %15_%25 i makine dışına taşındığını göstermektedir

Açık soğutma sistemi-1

Açık soğutma sistemi-2

yağlama yağı soğutucusu deniz suyu pompaları deniz suyu çıkışı deniz suyu girişleri Süpürme havası soğutucusu Silindir gömlek soğutucusu

Açık Soğutma Sistemi-3

Kapalı soğutma -1

Kapalı sistem-2

Kapalı sistem-3

Kapalı sistem-4

Kapalı sistem(keel keel)omurga sistemi

HAVALI SOĞUTMA SİSTEMİ

RADYATÖRLÜ SOĞUTMA SİSTEM

PİSTON SOĞUTMA DEVRELERİ Yüksek güçlü ve ağır devirli gemi makinelerinde piston soğutma suyunun miktarı beygir gücü başına 0,65litre kadardır. Bu suyun manifoldlardaki giriş sıcaklığı 50 C C ve müsaade edilen maksimum çıkışış sıcaklığı ise 55 C C dolaylarındad ndadır. 1_elektro-pomp 5_çıkış manifoldu 2_termostatik val 6_toplama tankı 3_kuler 7_basıçlı hava üfleme donanımı 4_çıkış manifoldlarına

Silindir kaverlerinin soğutulması

Soğutma suyu dolaşımı Suyun miktarı; -suyun giriş ve çıkış sıcaklığına -yükselmesi öngörülen sıcaklığa bağlıdır Küçük ve orta güçlü makinelerde giriş ve çıkış sıcaklıkları arasındaki fark 7 C C olmalı Büyük k makinelerde ise biraz daha az olmalıdır. Açık k devrelerde çıkışış suyu sıcakls caklığının 60 C üzerine çıkarılmamalı Kapalı devrelerde max. Çıkışış suyu sıcaklığı 65 C_82 C_82 C C değerleri erleri arasındad ndadır.

Sert ve kaba sularla soğutulan makine soğutma suyu sıcaklıkları; Suyun metal tuzları ve yabancı maddeler bulundurması ve çökerek kışır katmanı oluşturması önlemek için çıkış suyu sıcaklığının 43 C-46 46 C yi geçmemesi gerekir

Uyarı!! Çıkış suyu sıcaklığını düşürmek adına; normalden daha fazla miktarda soğuk suyun dolaştırılması yanlıştır. Böyle bir uygulama makinenin özgül yakıt sarfiyatını artırır ve yararlı güçü azalır. Düşük soğutma suyu yağın vizkozitesini çoğaltır ve pistonun sürtünmesini artırır. Silindir ceket sıcaklıkları arasındaki sürtünme kayıpları; --Piston büyük ve ağır ise gücün %8 i --Piston hafif ve silindire dokunan yüzeyi küçük ise %4 ü kadardır.

KULER (SOĞUTUCU) -Borulu Soğutucular -Pleyt(düzlem) Türü Soğutucular -Soğutma Kuleleri ( kara tesislerinde kullanılır) a)atmosferik Soğutma Kuleleri b)mekanik Çekimli(Draflı Draflı)Soğutucular

Isı değiştirgeçlerinin konstrüksiyona göre sınıflandırılmasında, borulu ısı değiştirici pratikte çok rastlanır.

Yağlama yağı basıncı > (büyüktür) Denizsuyu basıncı

Tatlı su basıncı > (büyüktür) deniz suyu basınçından

Kalitesiz suyun motor elemanları üzerinde meydana getirdiği kireç ısı geçirgenliğini azaltır. ( ( 1 mm kireç tabakası, 10 mm kalınlığındaki metalin ısı geçirgenliğine eşittir)

Pleyt(düzlem)tip soğutucu

Borulu soğutucuların yararları ** Küçük cap ve et kalınlıklarında boru kullanılması nedeniyle iyi ısı transferi ** Küçük hacimli olduklarından istenilen yere yerleştirilebilir ** Boruların iç ve dış yerleri temizlenmesi kolaydır

Borulu soğutucuların sakıncaları ** Korozyona dayanabilmek için pahalı malzeme (bakır ve bakır alaşımları) kullanılmaları gerekir. ** Boruların deniz suyu tarafından taşınan(balçık, kum ve diğer organik olmayan yabancı maddelerle tıkanması ve temizleme ihtiyacı ** Organizmaların boruların içinde ve dışında yaşam mahalli bularak tılaması ve ısı transferini bozması

olmamalıdır. EKSPEN IN TANK Ekspenşın tankların hacmi, toplam su hacminin % 5 inden küçük Pompa boğazlarından, boru flenclerinden kaçınılmaz kaçaklar ve buharlaşma nedeniyle azalan suyuda karşılamak üzere ekspenşın tankların hacmi tüm soğutma sistemi hacmi % 10 u olarak da öğütlenmektedir

Paslanmayı önlemek için çelik saclardan yapılmaları tavsiye edilir

Su pompalar (serküleytin( pomp)

SOĞUTMA SİSTEMİ TECRÜBESİ ve KONTROLÜ Piston Soğutucusunun Aşırı Isınması Piston yağla soğutulan makinelerde, soğutma yağının aşırı ısınmasının olası nedenleri şunlardır; a)piston kafasının çatlaması nedeniyle,kızgın ve basınçlı egzoz e gazlarının veya kızgın havanın piston yağına karışması b)silindir gömleği duvarlarının türlü nedenlerle soğutulmaması ası makine ve pistonların aşırı ısınmasına neden olur.dolayısıyla soğutucu yağ,pistondan aldığı ısı ile önemli şekilde ısınır. c)yağlama yağ kulerleri boruların tıkanması veya çok sayıda kapalı boru bulunması ya da soğutucunun deniz suyu tarafında deniz canlılarının çoğaltılması veya soğutucu boru yüzeylerinin cam sertliğinde ve yalıtkan bir karbon katmanıyla kaplanması nedeniyle ısı transferlerinin bozulması sonucu, soğutma yağının aşırı ısınması d)yağlama yağı,dolaşım pompasının az yağ basması ve çalışmamasıdır

Çalışmakta olan bir makine aşırı ısınıyor ise; Soğutma devresinde dolaştırılan su miktarının yeterli olmaması.bu gibi durumlarda,dolaşım suyu miktarının çoğaltılması gereklidir.eğer dolaşım pompası,küçük,güçlü makinelerde olduğu gibi,makineden " V kayışı" ile hareket ediyorsa,kayışının kayarak yerinden çıkması,gevşemesi olması veya kopması olasıdır. Silindir ceketleri ve başlıklarından kışır katmanının oluşması.su ceketlerinin temizlenmesi gerekir Silindirlerin yeterli olmayan yağlanması,yağdanlıkların ayarı gerekir. Yağlama yağı zayıf özelliklerde,kirli veya yakıt tarafından kirletiliyor.yağın değiştirilmesi gerekir.ancak makineyi imal eden en firmanın bu konudaki talimatı göz önünde bulundurulmalıdır. Yağlama yağı filtrelerinin tıkalı olması.filtrelerin temizlenmesi i ve yeniden doldurularak devreye alınmaları gerekir. Yağlama yağı pompasının önemli bir şekilde aşınmış olması.pompanın gözden geçirilerek,yapımcı firma işletme kitabına göre onarılması gerekir.

Yük Göstergesinin Pozisyonu Değişmediği Halde Manifold Borularından Egzoz Sıcaklığının Artması Olası nedenler aşağıdakilerden biri veya bir kaçı olabilir; a)makine ısı olarak yükselmiştir. b)makine silindirlerin portları kirlenmiştir. c)arızalı veya kirli türboşajer veya hava kulerleri nedeniyle makine koruyucu ızgaralar kirlenmiştir d)süpürge havası bölümünde skavenç yangını vardır

Soğutma Suyu Basıncının Azalıp Çoğalması a)işletme sırasında yeterli olmayan havasızlandırma ve imla nedeniyle soğutma hücrelerinde havanın birikmesi b)silindir kaverindeki soğutma suyu çıkışlarının havasızlandırma valflarının kapalı oluşu c)soğutma suyu sistemine giren gazın arızalara neden olması d)soğutma suyu boruları tıkanmış,ayar valfları arızalı veya hemen hemen kapalı

Silindirin Birinde Soğutucu Çıkış Sıcaklığının Yükselmesi a)sorun oluşturan silindir aşırı yükte çalışmaktadır. b)silindir güç pistonu kızgın çalışmakta veya arızalıdır. c)soğutma hücresi yeterli bir şekilde havasızlandırılmamış.. Bunun denetimi yapılmalıdır. d)silindir üzerindeki kapalı valflerı kazara kapalı bırakılmış veya arızalı olmasıdır. e)soğutma suyu boruları veya hücreleri tıkalı f)arıza nedeniyle soğutma suyuna gazların girmesi