T.C. MİLLÎ EĞİTİM BAKANLIĞI

T.C. MİLLÎ EĞİTİM BAKANLIĞI MEGEP (MESLEKÎ EĞİTİM VE ÖĞRETİM SİSTEMİNİN GÜÇLENDİRİLMESİ PROJESİ) İNŞAAT TEKNOLOJİSİ ASMA ÇATI YAPMAK ANKARA 2006

Milli Eğitim Bakanlığı tarafından geliştirilen modüller; Talim ve Terbiye Kurulu Başkanlığının 02.06.2006 tarih ve 269 sayılı Kararı ile onaylanan, Mesleki ve Teknik Eğitim Okul ve Kurumlarında kademeli olarak yaygınlaştırılan 42 alan ve 192 dala ait çerçeve öğretim programlarında amaçlanan mesleki yeterlikleri kazandırmaya yönelik geliştirilmiş öğretim materyalleridir (Ders Notlarıdır). Modüller, bireylere mesleki yeterlik kazandırmak ve bireysel öğrenmeye rehberlik etmek amacıyla öğrenme materyali olarak hazırlanmış, denenmek ve geliştirilmek üzere Mesleki ve Teknik Eğitim Okul ve Kurumlarında uygulanmaya başlanmıştır. Modüller teknolojik gelişmelere paralel olarak, amaçlanan yeterliği kazandırmak koşulu ile eğitim öğretim sırasında geliştirilebilir ve yapılması önerilen değişiklikler Bakanlıkta ilgili birime bildirilir. Örgün ve yaygın eğitim kurumları, işletmeler ve kendi kendine mesleki yeterlik kazanmak isteyen bireyler modüllere internet üzerinden ulaşılabilirler. Basılmış modüller, eğitim kurumlarında öğrencilere ücretsiz olarak dağıtılır. Modüller hiçbir şekilde ticari amaçla kullanılamaz ve ücret karşılığında satılamaz.

İÇİNDEKİLER AÇIKLAMALAR...ii GİRİŞ...1 ÖĞRENME FAALİYETİ - 1...3 1. ASMA ÇATI MAKASI... 3 1.1. Asma Çatı...3 1.1.1. Tanımı...3 1.1.2. Çeşitleri...3 1.1.3. Çatı Tanzimi...3 1.1.4. Özellikleri...6 1.1.5. Kullanıldıkları Yerler...8 1.2. Asma Çatı Makası...8 1.2.1. Tanımı...8 1.2.2. Çeşitleri...8 1.2.3. Elemanları...16 1.3. Asma Çatı Makası Yapım Kuralları...17 UYGULAMA FAALİYETİ- 1...18 1.4. Asma Çatı Makası Yapılması...18 ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME...22 ÖĞRENME FAALİYETİ 2...23 2. ASMA ÇATI İSKELETİ...23 2.1. Elemanları...23 2.2. Asma Çatı İskeleti Yapım Kuralları...24 UYGULAMA FAALİYETİ- 2...25 2.3. Asma Çatı İskeleti Yapılması...25 ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME...31 MODÜL DEĞERLENDİRME...32 CEVAP ANAHTARLARI... 33 KAYNAKLAR...34 i

AÇIKLAMALAR AÇIKLAMALAR KOD ALAN DAL/MESLEK MODÜLÜN ADI MODÜLÜN TANIMI SÜRE ÖN KOŞUL YETERLİK MODÜLÜN AMACI EĞİTİM ÖĞRETİM ORTAMLARI VE DONANIMLARI ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME 582YIM039 İnşaat Teknolojisi Alanı Betonarme Kalıpçılık ve Çatıcılık Asma Çatı Yapmak Asma Çatı Makası ve Asma Çatı İskeletinin İşlendiği Öğrenme Materyalidir. 40/32 (+40/32 Uygulama tekrarı yapmalı) Çatı Aplikasyonu ve Oturtma Çatı Modüllerini Almış Olmak Asma Çatı Yapmak Genel Amaç: Gerekli ortam sağlandığında asma çatı makaslarını yaparak asma çatı yapabileceksiniz. Amaçlar: Asma çatı makasını doğru, eksiksiz ve işe uygun olarak yapabileceksiniz. Asma çatıyı doğru, eksiksiz ve işe uygun olarak yapabileceksiniz. Çatı planı, çatı iskeleti elemanları, keser, çivi, cıvata, testere Modül içinde yer alan her öğrenme faaliyetinden sonra, verilen ölçme araçları ile kazandığınız bilgileri ölçerek kendinizi değerlendireceksiniz. Öğretmen, modül sonunda size ölçme aracı ( test, çoktan seçmeli, doğru yanlış vb) uygulayarak modül uygulamaları ile kazandığınız bilgileri ölçerek değerlendirecektir. ii

GİRİŞ GİRİŞ Sevgili Öğrenci, Hızla İlerleyen ekonomik gelişmeler ve endüstriyel ilişkiler, iş dünyasında uzman personel kullanımını önemli hale getirmiştir. İşletmeler her seviyede eğitilmiş personele ihtiyaç duymaktadır. Mesleki ve teknik eğitimin geliştirilmesi amacını güden bu proje çerçevesinde hazırlanan bu modülde bilgi ve uygulama şeklinde asma çatı makası yapımı ve asma çatı iskeleti yapımı anlatılmaktadır. Bu modülü başarı ile tamamladığınız takdirde siz de verilen projeye göre asma çatı makası hazırlayarak asma çatı iskeletini oluşturabileceksiniz. 1

2

ÖĞRENME FAALİYETİ 1 AMAÇ ÖĞRENME FAALİYETİ - 1 Gerekli araç, gereç ve ortam sağlandığında asma çatı makasını kuralına uygun olarak yapabileceksiniz. ARAŞTIRMA Çevrenizde uygulanmış asma çatıları inceleyiniz. Piyasada asma çatı uygulaması yapan kuruluşlarla diyalog kurunuz. Araştırma sonuçlarını sınıf ortamında arkadaşlarınızla paylaşınız. 1.1. Asma Çatı 1.1.1. Tanımı 1. ASMA ÇATI MAKASI Çatı üzerine gelen yükleri ve çatının kendi yüklerini makaslar yardımı ile iki yandaki mesnetlere aktaran çatılara asma çatı denir. 1.1.2. Çeşitleri Asma çatılar makaslardaki asma sayısına göre sınıflandırılır: Bir askılı çatı İki askılı çatı Üç askılı çatı Dört askılı çatı Beş askılı çatı 1.1.3. Çatı Tanzimi Çatı tanziminin tespit edilmesinde mimari görünüşler, iklim şartları ve yörenin tarzı dikkate alınır bütün bunların yanı sıra bina planının şekli de çatı tanziminin belirlenmesinde önemlidir. Tabi ki en önemlisi binaya yakışan iklime uygun çatı tanzimini yapabilmektir. Eğer çatımızı kırma çatı şeklinde düşünüyorsak, tanzimde prensip boşluğu dikdörtgenlere ayırmak ve binayı teşkil eden köşelerin açıortaylarını uzatıp kesiştikleri noktaları birleştirmekten ibarettir. Buna göre aşağıdaki Şekil. 1.1, de görülen şekle çatı tanzim etmek gerekirse F-K çizgisini uzatıp F-H-D-G dikdörtgeni şekline sokarız, köşeleri 90 derece olan çatılarda köşegenleri 45 olarak ortaya doğru uzatmak lazımdır. Burada F,G köşeleri uzatıldığı zaman ortada E noktasında birleşir, H-D köşeleri C noktasında birleşir, 3

Burada E ve C noktalarına tepe noktası adı verilir. Çatı boyuna göre uzayan E- C çizgisi omurga veya mahya adını alır. F-E, E-G ve C-D çizgileri tepeden saçağa kadar uzayan birer sırt olduklarından eğik mahya diye anılır. Yine İ-L-H-K D dikdörtgeninde L ve İ köşelerinden 45 alınıp doğrular uzatıldığında A noktasında birleşir. K noktasında 135 alıp uzatırsak daha önce H den aldığımız doğru ile B, de kesişir. A ve B yi birleştirirsek A-B mahyasını bulmuş oluruz; burada C-B düşük mahya K-B dere mahyası ismini alır. Yine İ-A ve A-L çizgilerde eğik mahya ismini alır ve çatımızı kırma çatı şeklinde tanzim etmiş oluruz. Şekil. 1.1 ve Şekil 1.2 de değişik çatı tanzimleri görmektesiniz. saçak Ön görünüş G D E C B F K A H Üst görünüş I L Plana çatı tanzim edilmesi GE,EF,IA,AL,CD Egik mahya EC,AB Düz Mahya CB düşük mahya BK Dere Mahya Şekil.1. 1 4

Şekil. 1.2 Şekil. 1.3: Beşik şeklinde değişik çatı tanzimleri 5

1.1.4. Özellikleri Asma çatılarda kullanılan parçaların boyutları, isimleri, makaslar, aşıklar ve mertekler arasındaki mesafeler oturtma çatılarda olduğu gibidir. Asma çatılarda oturtma çatılardan farklı olarak çatının yükünü yandaki mesnetlere iletme görevini yapan yanlamalar mevcuttur. Asma çatılarda parçaların birleşme ve kesişme noktaları olan düğüm noktaları önemlidir. Burada parçaların eksenlerinin bir noktada kesişmesine dikkat etmeliyiz. Birleşim yerlerinde bulonlar, demir lamalar, kanca ve bağ demirleri kullanılır (Şekil. 1.4, 1.5, 1.6, 1.7, 1.8 ve 1.9). Yanlamalar gergi kirişlerine ve askılara payanda giyme ile birleşir. Giyme 1/6 oranında olur. Giyme ucunda pratikte en az 20 cm bırakılmalıdır (Şekil. 1.10 ve 1.11). Asma çatılarda makası meydana getiren parçalardan yanlama, diyagonal (köşegen), gergiler ve göğüslemeler basınca; bırakma kirişi, askılar ve kuşaklar da çekmeye çalışır (Şekil. 12). 1/6 Bag demiri Şekil. 1.4. Yanlama askı birleşimi Şekil. 1.5. Blon 8 Askı Demiri 15 Blon ( civata ) 20 Boşluk 2-3 cm Şekil. 1.6.Askı gergi kirişi birleşimi Şekil. 1.7. U demiri ile birleştirme 6

1/6 Lama demiri kanca Şekil. 1.8. Lama demiri ile ek Şekil. 1.9. kanca Yanlamanın Bırakma kirişine payannda giyme ile birleşmesi Şekil. 1.10. Yanlama gergi krişi birleşimi Enaz 20 cm olur 1/6 yanlama askı Yanlamanın askıya payanda giymesi ile bağlanması giyme ucunda pratikte enaz 20 cm bırakılır Şekil. 1.11: Çekmeye ve basınca çalışan çubuklar 7

f a b c d e 9.00-12.00 1.1.5. Kullanıldıkları Yerler a-göğüsleme, b-yanlama. c- Mertek, d-askı, f-diyagonal, e-bırakma kirişi Üç Askılı çatı Makası Şekil. 1.12 Asma çatılar atölye, fabrika, hangar, toplantı salonu gibi ortada kolon vb taşıyıcıların bulunması istenilmeyen yapılarla dekoratif amaçlı yapılan kamelya gibi yerlerde kullanılır 1.2. Asma Çatı Makası 1.2.1. Tanımı Üzerine gelen yükü yanlara ileten 4.00, den geniş açıklarda uygulanan çatı makası tipine denir. 1.2.2. Çeşitleri Asma çatı makası kullanılan askı sayına göre isimlendirilir. Bir,iki,üç,dört ve beş askılı gibi. 1.2.2.1. Bir Askılı Çatı Makası Mesnet açıklığı 4.00 ila 6.00 m arasında olan binalarda uygulanır. Aşağıdaki şekilde bir askılı çatı makası ve düğüm noktalarının detay resimleri görülmektedir. Şekil. 1.14, şekil. 1.15, şekil. 1.16 ve şekil. 1.17 B A C 4.00-6.00 Bir askılı çatı makası Şekil.1.13 8

1 3 2 6 5 7 1- Mertek, 2- Yanlama, 3- Damlalık aşığı, 4- Bırakma kirişi, 5-Bulon, 6- Yastık kirişi, 7-Duvar Şekil. 1.14: A Detayı 1 2 3 1- Yanlama 2- Üçgen takoz 3- Bırakma kirişi C det Şekil.1. 15: Damlalık detayında yanlama bırakma kirişi birleşimi 9

1 1-Askı 2- U Demiri 2 3 3- Bırakma Kirişi Şekil. 1.16: C- Detayı 25 cm 2 3 1 1- Mertek 2- Mahya aşığı 3- Askı 4- Demir lama 5- Yanlama 4 5 Şekil.1. 17: B- Detayı 1.2.2.2. İki Askılı Çatı Makası : Açıklığı 6.00 9.00 metre arasında açıklıklarda uygulanır. Askılar arasındaki mesafelerin eşit şekilde yapılması uygun olur, fakat ortadaki iki askı arasının daha az olacak şekilde de tanzim edilebilir. Askı yanlama ve gerginin birleşim yerin de parçalar birbirine geçmelerle bağlanır ve bağ demiri ile takviye edilir. Aşağıda iki askılı çatı makasları ve birleşim yeri detayları görünmektedir. Şekil.1.18, şekil. 1.19, şekil. 1.20 ve şekil. 1.21 10

D 6.00-9.00 İki Askılı Çatı Makası Şekil 1.18. E.... 6.00-9.00 Şekil. 1.19: İki askılı çatı makası ( çift kuşaklı) 2 1 3 1- Mertek 2- Orta aşık 3- Çift kuşak 4- Gergi 5- Askı 6- Yanlama 6 4 5 Şekil.1. 20: E- Detayı 11

4 1 3 2 1- Mertek 2- Aşık 3- Gergi kirişi 4- Yanlama 5- Göğüsleme 6- Askı 5 6 Şekil.1. 21: D detayı 1.2.2.3. Üç Askılı Çatı Makası 9.00 12.00 metre arasında mesnet açıklığı bulunan binalarda ve beşik çatı şeklinde tanzim edilen hangar atölye depo fabrika ve benzeri binalarda uygulanır. Açıklık büyük olduğundan bırakama kirişleri çeşitli şekillerde eklenir ve yanlarına konulan lama demirleri ile takviye edilir. Çatı arasındaki hacimden yaralanılması istenirse diyogoneller kaldırılır iki askı arasına çift kuşak konularak çatı arasında meydana gelen hacimden faydalanılabilir. Aşağıda değişik üç askılı çatı makası ile bunlarla ilgili detaylara yer verilmiştir. Şekil. 1.22. Şekil. 1.23, Şekil. 1.24, Şekil. 1.25, Şekil1.26, Şekil. 1.27 Ve Şekil. 1.28 G F H 9.00-12.00 Şekil. 1.22: Üç askılı çatı makası 12

1 2 4 3 1- Aşık 2- Mertek 3- Yanlama 4- Bırakma kirişi 5- Bulon 6- Yastık kirişi 7- Taşıyıcı mesnet 6 5 7 Şekil.1. 23: F- Detayı 2 1 1- Mertek 2- Orta aşık 3- Yanlama (Çift) 4- Askı 5- Diyogonel 4 3 5 Şekil. 1.24: G-Detayı ( Yanlama çift) 13

2 1 3 1- Diyogonel 2- Askı 3-Çift bırakma kirişi Bırakma kirişi çift yapılırsa, Şekil. 1.25: Bırakma kirişi çift yapılırsa H- Detayı 1 2 4 3 1- çift askı,2- diyogonel, 3- bırakma kirişi, 4- blon Askı çift yapılırsa H - Detayı Şekil. 1.26: Askı çift yapılırsa H- Detayı 14

K 9.00-12.00 Üç askılı çift kuşaklı asma çatı makası Şekil. 1.27 1... 4 3 2 5 6 7 1- Mertek, 2- Yanlama, 3- Çift Kuşak, 4- Orta Aşık, 5- Diyogonel,6- Gögüsleme, 7 Askı K Detayı çift kuşaklı Şekil. 1.28 15

1.2.3. Elemanları Asma çatı makası elemanları çatı makasını meydana getiren parçalardır. Aşağıda isimleri ölçüleri verilmiştir. Şekil. 1.29 Yanlama Askı Diyogonel Makası meydana getiren elamanlar Bırakma Kirişi Şekil. 1.29 Bırakma - Gergi Kirişi: Asma çatılarda çekmeye çalışır. Yüklerin bir kısmını askılar vasıtası ile yanlamalara iletir, ebadı makasın büyüklüğüne göre 10x12, 10x14, 12x14, 12x16, 14x18, ve16x20 cm olabilir çift olarak yapıldığı takdirde ölçüler 2x5x15, 2x6x18,2x8x20 cm olur Askı: Aşıklardan gelen yükleri yanlamalara iletirler tek olarak düşünüldüğünde kare kesitli yapılır 10x10, 12x12, 14x14, ve 16x16 cm dir Yanlama: Askılara aşıktan gelen yükleri yana doğru veren taşıyıcı bir elamandır, ebatları yüklere göre 10x20, 10x14, 10x20, 12x14, 12x16, 14x18, 16x20 cm olur Yardımcı Parçalar: Makaslarda ve çatı iskeleti oluşturulmasında düğüm noktaları ve ek yerlerinde elemanları birbirine bağlayan elemanlardır çatı özellikleri konusuna bakınız. a- Lama demirleri b- Bağ demirleri c- Kanca d- Blonlar ( cıvatalar) e- (U ) demiri (askı demiri) Kuşaklar: Makasın açılmasına mani olmak için aşık askı yanlama ve mertekleri her iki yüzden bağlayan elemanlardır. 3x10,5x10, 6x12,6x16 cm kesitinde olur 16

1.3. Asma Çatı Makası Yapım Kuralları Makası meydana getiren elemanların boyutları üzerine gelen yüke ve çatı açıklığının büyüklüğüne göre statik hesapla bulunur. Yanlamalar detaylarda görüldüğü gibi askılara payanda giymesi ile birleştirilir. Pratikte giyme ucunda en az 20 cm bırakılmalıdır ve giyme derinliği 6/1 oranında olmalıdır. Birleşim yerlerinde blon, bağ demiri, demir lama, kanca ve askı kullanılır. Birleşim yerlerinde elemanların eksenlerinin bir noktada kesişmesi gerektiğine dikkat edilmelidir. 17

UYGULAMA FAALİYETİ UYGULAMA FAALİYETİ- 1 1.4. Asma Çatı Makası Yapılması İşlem Basamakları Öneriler 1. Yapılacak olan asma çatı makaslarını 1/5 ölçeğinde düzgün bir yüzeye çiziniz ( Tatbikatta 1/1 ölçeğinde çizilir) Çizeceğimiz şekli şablon olarak ve malzeme hesabında kullanacağımız için dikkatli ve kurallara uygun olarak çiziniz. Resim. 1.1 Hacim hesaplamayı anımsayınız. Resim.1. 2 2. Makaslar için malzeme listesini hazırlayınız 18

3. Hazırlanan parçaları kesit ebatlarına göre işleyiniz. Resim. 1.3 Çalışmaya başlamadan çalışma yapacağınız el aletleri ve makineleri hazırlayınız, güvenlik önlemlerini alınız. Resim. 1.4 Resim. 1.5 Resim. 1.6 4. İşlenen parçaları resim üzerin koyarak markalayınız. 19

Resim.1. 7 Markaladığınız parçalara numara vermeyi unutmayınız. Resim. 1.8 5. Markalanan parçaları işleyiniz İşlenecek parçaları sıkıştırmadan çalışma yapmayınız. Resim. 1.9 6. İşlenen parçaları monte ederek makasları meydana getirip cıvataları sıkıştırınız. 20

Resim. 1.10 Resim. 1.11 Sıkıştırma uygun kullanınız. yaparken anahtar Resim.1.12 21

ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME Aşağıdaki cümlelerde noktalarla belirlenmiş yerleri doğru sözcüklerle doldurunuz. 1. Üzerine gelen yükleri.. yardımı ile mesnetlere ileten çatı makasına asma çatı makası denir 2. Asma çatı makası meydana getiren elemanların birleşim noktalarında bir noktada kesişmelidir 3. Yanda şekilde görülen elaman birleşiminde kullanılan yardımcı parçanın ismi.. dır. 4. Yanlama ve askı birbirlerine oranında payanda giymesi ile bağlanırlar 5. Makasların açılmasına mani olmak için aşık yanlama ve mertekleri her iki yüzden bağlayan elamana.. denir Cevaplarınızı cevap anahtarı ile karşılaştırınız DEĞERLENDİRME Cevaplarınızı cevap anahtarı ile karşılaştırınız doğru cevap sayınızı belirleyerek kendinizi değerlendiriniz yanlış cevap verdiğiniz ya da verirken tereddüt yaşadığınız sorularla ilgili konuları faaliyete, dönerek tekrar inceleyiniz. Tüm sorulara doğru cevap verdiyseniz diğer faaliyete geçiniz. 22

ÖĞRENME FAALİYETİ 2 AMAÇ ÖĞRENME FAALİYETİ 2 Gerekli ortam sağlandığında asma çatı iskeletini kuralına uygun olarak yapabileceksiniz. ARAŞTIRMA Çevrenizdeki asma çatı iskeletlerini inceleyiniz. Rapor düzenleyiniz, raporunuzu sınıfla arkadaşlarınızla paylaşınız. 2.1. Elemanları 2. ASMA ÇATI İSKELETİ Ahşap asma çatıyı meydana getiren elemanlar, Şekil. 2.1 1. Meyilli yüzeyler : a. Kaplama tahtaları b. Mertekler c. Aşıklar 2. Makaslar: a. Yanlama b. Bırakma veya gergi kirişi c. Askı d. Kuşak e. Yardımcı bağlantı parçaları f.diyagonel veya payanda 3. Göğüslemeler: 4. Rüzgar kirişleri ( Konturvatmanlar ) 5. Yastık kirişi 1. Meyilli Yüzeyler: Çatının üzerine gelen yağmur ve kar sularının birikmeden kolaylıkla akıtılabilmesi için oluşturulan eğik yüzeylerdir. Kaplama tahtaları, çıtalar, mertekler ve aşıklardan meydana gelir. a. Kaplama Tahtaları ve Kiremit Çıtaları: Mertekler üzerine çakılan 1,5-2 cm 8-20 cm genişliğinde tahtalar ile 2,5x5 cm ebadındaki çıtalardır b. Mertekler: Çatı örtüsünden aldıkları yükü aşıklara ileten ve çatı örtü malzemesinin cinsine ve iklim şartlarına göre 40 ila 60 cm ara ile aşıklara çakılan 5x10,6x12,8x12 cm ölçülerinde yapılır, eğik der ve düşük mahyalara tespit edildiğinde dayama adı verilir. 23

c. Aşıklar: Merteklerden aldıkları yükü yanlamalar vasıtası ile mesnetlere iletir aşıklar arasındaki uzaklık 1,50-3,50 m dir taşıdıkları yüke göre; 8x12,10x12,12x14,12x16,12x18,14x16,14x18 ve 16x 20 cm kesitinde yapılır. 2. Makaslar: Asma çatı makasını meydana getiren elemanlar bölümüne bakınız. 3. Göğüslemeler: Rüzgar kuvvetlerini karşılayan aşıklarla askıları meyilli olarak (45) birbirine bağlayan ve hesap açıklıklarını azaltan elemanlardır. 5x10,6x12, 8x8, 8x10, 8x12 cm kesitinde yapılır. 4. Rüzgar kirişleri (konturvatmanlar): Çatının rüzgar tesirine karşı dengesini sağlamak binanın her iki ucundaki ilk iki makas arasına çapraz olarak çakılan elemanlardır.3x10, 5x10, 6x12, ve 6x14 cm kesitinde olur. 5. Yastık Kirişi: Asma çatılarda makaslardan gelen yükleri mesnetlere dağıtan elemanlardır 5x10,6x12,8x12 veya 8x16 cm dır; Yastık kirişleri duvar rutubetinden zarar görmemeleri için izole edilerek konulmalıdır. 1 2 3 5 4 5 3 4 8 6 9 6 7 1- Mahya aşığı, 2-Göğüsleme, 3- Mertek, 4- Yanlama, 5- Damlalık aşığı, 6- Yastık Kirişi 7- Duvar, 8- Askı, 9- Bırakma Kirişi Asma çatı iskeleti ve parçalarının adları Şekil. 2.1 2.2. Asma Çatı İskeleti Yapım Kuralları Çatı tanzim planı hazırlanmalıdır. Makas şekli tespit edilmelidir. Makas aralıkları 2.00-3.00 m arasında olmalıdır. Aşık aralıkları 1.50 3.50 m arasında olmalıdır. Mertek aralıkları 0.40-0.60 m arasında olmalıdır. Göğüslemeler 45 açı ile çakılmalıdır. 24

UYGULAMA FAALİYETİ UYGULAMA FAALİYETİ- 2 2.3. Asma Çatı İskeleti Yapılması İşlem Basamakları 1. Asma çatı iskeleti elemanlarını hazırlayınız. Öneriler Gerekli emniyet önlemlerini almadan çalışmaya başlamayınız. Resim. 2.1 2.Yastıkları monte ediniz. Yastık kirişlerini yerleştirirken düzecinde olmasına dikkat ediniz. Resim. 2.2 Resim. 2.3 3.Makasları yapmak ve monte etmek 25

2.00-3.00 m ara ile makaslar geçici kuşaklar yardımı ile yerine yerleştirileceğini anımsayınız. Pratikte makasları yerleştirirken vinçlerden faydalanın. Bazı durumlarda makasları yerleştirmek için iskelede kurulabilir. Resim. 2.4 Resim. 2.5 4.Aşıkları monte etmek Resim. 2.6 26

Resim. 2.7 Göğüslemelerin çatıya yandan yüklere karşı kullanıldığını anımsayınız. Resim. 2.8 5.Kuşak ve göğüslemeleri monte etmek Resim. 2.9 27

Mertekleri çakarken mutlaka ip çekiniz. Aralıklarının 40-60cm arasında olacağını hatırlayınız. Resim.2.10 6. Mertekleri monte ediniz. Resim.2.12 28

Resim. 2.13 Resim. 2.14 7. Çatı aydınlığını yapınız. Resim.2.15 29

Resim.2.16 Resim. 2.17 Resim. 2.18 30

ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME Aşağıdaki cümlelerde noktalarla belirlenmiş yerleri doğru sözcüklerle doldurunuz. 1. Aşağıda şematik şekli verilen bir askılı çatı makasını A detayı çizilmiştir detayı eksik kısmını tamamlayınız. A 2. Mertekler.. ara ile aşıklar üzerine çakılır. 3. Aşıklar ara ile makas üzerine yerleştirilir. 4. Makaslar yastık kirişleri üzerine.. ara ile yerleştirilir. 5. Rüzgar kuvvetlerini karşılayan ve aşıklarla askıları meyilli olarak birbirine bağlayan elemanlara.. denir. Cevaplarınızı cevap anahtarı ile karşılaştırınız DEĞERLENDİRME Cevaplarınızı cevap anahtarı ile karşılaştırınız doğru cevap sayınızı belirleyerek kendinizi değerlendiriniz yanlış cevap verdiğiniz ya da cevap verirken tereddüt yaşadığınız sorularla ilgili konuları faaliyete dönerek tekrar inceleyiniz Tüm sorulara doğru cevap verdiyseniz modül değerlendirmeye geçiniz. 31

MODÜL DEĞERLENDİRME MODÜL DEĞERLENDİRME PERFORMANS TESTİ ( YETERLİLİK ÖLÇME) DEĞERLENDİRME KRİTERLERİ Evet Hayır Asma çatı makası yapılması 1. Yapılacak olan asma çatı makasını ölçekli olarak düzgün bir yüzeye çizdiniz mi? 2. Makasların hazırlanması için malzeme listesi hazırladınız mı? 3. Makineleri çalışmak için hazır hale getirdiniz mi? 4. Parçaları kesit ebadına göre makinede işlediniz mi? 6. Markalanan parçaları düzgün olarak işlediniz mi? 7. İşlenen parçaları monte ederek makasları meydana getirdiniz mi? Asma çatı iskeleti yapılması 8. Asma çatı iskeleti için elemanları hazırladınız mı? 9. Yastık kirişleri düzgün olarak monte ettiniz mi? 10. Daha önce yaptığınız makasları düzgün olarak yastık kirişleri üzerine monte ettiniz mi? 11. Makasların üzerine aşıkları monte ettiniz mi? 12. Mertekleri 40-60 cm ara ile aşıklar üzerine monte etinizmi? 13. Kuşakları ve göğüslemeleri kurallara uygun olarak monte ettiniz mi? 14. Çatı aydınlığını yaptınız mı? DEĞERLENDİRME Yaptığınız değerlendirme sonucunda eksikleriniz varsa öğrenme faaliyetini tekrarlayınız Modülü tamamladınız, tebrik ederiz. Öğretmeniniz size çeşitli ölçme araçları uygulayacaktır. Öğretmeninizle iletişime geçiniz. 32

CEVAP ANAHTARLARI CEVAP ANAHTARLARI ÖĞRENME FAALİYETİ 1 İN CEVAP ANAHTARI 1 Yanlama 2 Eksenleri 3 Askı demiri 4 1/6 5 Kuşak ÖĞRENME FAALİYETİ 2 CEVAP ANAHTARI 1 2 0.40-0.60 m 3 1.50-3.50 m 4 2.00-3.00 m 5 Göğüsleme 33

KAYNAKLAR KAYNAKLAR YARARLANILAN KAYNAKLAR Taymaz Haydar, Yapı Bilgisi Cilt 2, M.E.B, Ankara, 1985 Noğay Sami, Meslek Bilgisi, öz yeşim ofset matbacılık, Ankara, 1991 Güner M.Selçuk, YÜKSEL Yapı Bilgisi, Erzurum, 2001 Altınay Abdurrahman, Temelden Çatıya, Hüsnütabiat Matbası, İstanbul, 1961 Halim Öksüzoğlu, Ümit Yegül, Naim Yaman, Yapıcılık( Ahşap) İş ve İşlem Yaprakları Sınıf 2, Başbakanlık Basımevi, ANKARA, 1979 ÖNERİLEN KAYNAKLAR Halim ÖKSÜZOĞLU, Ümit YEGÜL, Naim YAMAN Yapıcılık( Ahşap) İş ve İşlem Yaprakları Sınıf 2 Başbakanlık basımevi, ANKARA, 1979 34