Çatı Şekilleri ve Adları: Çatı şekilleri binanın mimari durumu, yörenin iklim durumu ve mimarî tarzına göre değişiklik gösterir. Üzerinde gezilecek

Ebat: px

Şu sayfadan göstermeyi başlat:

Download "Çatı Şekilleri ve Adları: Çatı şekilleri binanın mimari durumu, yörenin iklim durumu ve mimarî tarzına göre değişiklik gösterir. Üzerinde gezilecek"

Koray Kurtuluş
8 yıl önce
İzleme sayısı:

1 ÇATILAR Binayı üstten gelen kar, yağmur, rüzgâr, sıcak, soğuk gibi dış tesirlere karşı korumak, estetik bir güzellik ve bütünlük kazandırmak amacıyla inşa edilen yapı elemanlarına çatı denir. Çatılar, ahşap, çelik, betonarme malzemelerden veya bu malzemelerin birlikte kullanılması ile inşa edilebilirler. Çatılar, meyillerine, meyilli yüzeylerine, yağmur oluklarının durumuna ve inşa şekillerine göre sınıflandırılabilirler. Çatının şekline yörenin iklim durumu tesir eder. Binanın şekli, cinsi ve oturacağı mesnet durumu, çatının şekil ve cinsinin tesbit edilmesinde dikkat edilecek hususlardır.

Çatılar, ahşap, çelik, betonarme malzemelerden veya bu malzemelerin birlikte kullanılması ile inşa edilebilirler.

2 Çatı Şekilleri ve Adları: Çatı şekilleri binanın mimari durumu, yörenin iklim durumu ve mimarî tarzına göre değişiklik gösterir. Üzerinde gezilecek olan çatılar teras çatı şeklinde yapılır. Üzerinde gezilmeyecek çatılar ise meyilli yüzeyli yapılır. Binanın yeri, şekli ve büyüklüğü, çatının meyilli yüzeylerinin şekil ve sayısına tesir eder. Binanın kullanım amacı ve ışık alma durumuna göre de çatıya şekil verilir. Çatı Çeşitleri Sundurma Çatı, Kırma Çatı, Kule Çatı, Şet Çatı, Beşik Çatı, Mansard Çatı, Fenerli Çatı, Kombine Çatı.

Binanın yeri, şekli ve büyüklüğü, çatının meyilli yüzeylerinin şekil ve sayısına tesir eder.

3 Sundurma Çatı Tek yüzeyli çatıda denilen sundurma çatının yapımı kolay ve maliyeti azdır. Çamaşırlık, garaj, odunluk-kömürlük, bahçıvan odası gibi açıklığı az olan yerlerde uygulanırlar. Müstakil binalarda, ayrık olarak uygulandığı gibi, başka bir binanın duvarına dayalı şekilde de yapılabilmektedir. Tek Satıhlı Çatı Sundurma çatı adı verilen bu çatı yağmur sularını tek yönde toplayarak akıtır. Küçük evlerde, dağ evlerinde, küçük satış kulübelerinde, sergi salonlarında, geçici şantiye binalarında ve depolarda, büyük binalara yaslanan küçük binaların çatıları tek satıhlı yapılır.

Müstakil binalarda, ayrık olarak uygulandığı gibi, başka bir binanın duvarına dayalı şekilde de yapılabilmektedir.

4 Beşik Çatı İki tarafa meyilli ve iki yüzeyi olan çatıdır. Küçük tesislerde, evlerde, depo binalarında, sıra bloklarda, gizli dereli olarak bitişik binalarda çok uygulanan bir çatı şeklidir.

5 Kırma Çatı Dört yöne akıntısı olan çatı şeklidir. Ev, apartman, büro binaları, otel ve resmi binalarda uygulanır. Dört yüzeyli olursa basit kırma çatı, dörtten fazla yüzeyli olursa mürekkep veya birleşik çatı adını alır.

6 Tepeden Işık Alan Özel Çatılar Bina içerisindeki çalışma alanlarına ışık vermek amacı ile düzenlenen ve pencereli olarak inşa edilen değişik şekillerdeki çatılardır. Fabrika, atölye, hangar, çiftlik binalarının çatıları bu şekilde inşa edilir.

olarak inşa edilen değişik şekillerdeki çatılardır.

7 Mahyaları Bir Noktada Birleşen Çatılar Bu çatılara sivri çatı adı da verilir. Minare, kule, türbe, şadırvan, ve camilerin kubbe çatıları bu şekilde yapılır.

8 Mansard ve Şevli Çatılar Yüzeylerinde birden fazla eğim kullanılarak inşa edilen çatılardır. Çatının kar tutmaması ve çatı arasından yararlanılması için eğim dik tutulur. Çatının ikinci eğimi çatı katından itibaren azaltılır.

Çatının kar tutmaması ve çatı arasından yararlanılması

9 Haçvari Çatı Kare veya kareye yakın dikdörtgen planlı binalarda yapılan ve her cepheden beşik çatı görünüşü veren bir çatı şeklidir. Sekiz adet meyilli yüzü vardır.

10 Basit Kırma Çatı Birleşik Kırma Çatı Kule Çatı Kombine Çatı

11 Fenerli Çatı Mansard Çatı Şet Çatı

12 ÇATI PLANI ÇİZİMİ

13 Çatı Yüzeylerini Sınırlayan Hatlar 1. Saçak kenarı: damlalık, oluk. 2. Bina yüzeyi hattı 3. Meyilli yüzey 4. Düz mahya 5. Dere mahya 6. Düşük mahya 7. Tepe noktası 8. Eğik mahya, sırt

14 Çatıyı Meydana Getiren Elemanlar 1. Yastık kirişi 7. Gergi kirişi 13. Rüzgârlık tahtası 2. Damlalık aşığı 8. Yanlama 14. Yağmur oluğu 3. Çatı örtüsü 9. Göğüsleme 15. Dikme 4. Örtü altı kaplaması 10. Askı 16. Bırakma kirişi 5. Mertek 11. Payanda 17. Yastık 6. Aşık 12. Kuşaklama 18. Mahya Aşığı

Çatı örtüsü 9. Göğüsleme 15. Dikme 4. Örtü altı kaplaması 10. Askı 16.

15 Çatı örtüsü Çatının en üstünde bulunan kısımdır. Çatıyı kar, yağmur, rüzgâr gibi harici tesirlere karşı korur. Kar ve yağmur sularını çatı yüzeyinden yağmur oluk ve borularına nakleder. Örtü cinsi çatının meyline ve cinsine göre değişir. Örtü olarak kiremit, eternit, oluklu veya düz madeni levhalar, arduvaz, bitüm Örtü Altı Kaplaması Çatı örtüsünün üzerine döşendiği kısımdır. Örtü altı kaplaması için 1,5-2,5 cm kalınlığında tahtalar veya 3x5 cm lik çıtalar kullanılır. Tahtalar ya bitişik veya 5-15 cm aralıkla çakılır. Çıtalar ise kiremit aralığına göre belirli aralıklarla merteklerin üzerine 7 lik çiviyle çakılır. Mertekler Çatı örtüsü ve örtü altı kaplamasını taşır. Çatının iskeletini meydana getirir. Çatının meyline göre eğimde çatıya tespit edilir. Boyutları 5/8-5/10-6/10-6/12-4/12-5/12 cm dir cm ara ile yerleştirilir.

Örtü altı kaplaması için 1,5-2,5 cm kalınlığında tahtalar veya 3x5 cm lik çıtalar kullanılır. Tahtalar ya bitişik veya 5-15 cm aralıkla çakılır.

16 Aşıklar Merteklerin yükünü alan elemanlardır. Çatıda bulunduğu yere göre isim alır. Damlalık aşığı saçak kısmında, mahya aşığı veya tepe aşığı mahya altında bulunur m yatay aralıkla yerleştirilir. Açıklıkları ise 3-4 m arasında değişir. Boyutları 10/14-12/16-14/18 cm arasında alınır. Dikmelere ve uçlarından duvarlara oturur. Dikmeler Aşıklardan gelen yükleri alan düşey elemanlardır. Kirişlere, yastıklara, taşıyıcı duvar ve döşemelere otururlar. Kesitleri kare şeklinde ve 8x8-10x10-12x12 cm arasındadır. Göğüslemeler Aşıkların yatay durmalarını ve sehim yapmamalarını sağlamak amacıyla aşık altlarından dikmelere 45 meyille tespit edilen desteklerdir. Kesitleri 8x8-10x10-8x10 5x10-6x10 cm arasındadır.

Dikmeler Aşıklardan gelen yükleri alan düşey elemanlardır. Kirişlere, yastıklara, taşıyıcı duvar ve döşemelere otururlar.

17 Yanlamalar Askılı çatı sisteminde asma makaslarda, aşıklardan dikmelere gelen yükleri alarak mesnetlere nakleden taşıyıcı çubuklardır. Boyutları 8x16-10x16 cm arasında alınır. Payandalar Askılı çatı sisteminde asma makaslarda, dikmelere gelen yükleri çatı makası ortasındaki düğüm noktasına ileten meyilli konumdaki çubuklardır. Kesitleri yanlamalarda olduğu gibi alınır. Kuşaklamalar Çatının enine açılmasını önlemek, mertek, yanlama payanda ve dikmeleri her iki yandan kavrayarak birbirine bağlamak için orta aşık altlarından geçecek şekilde yatay uzatılan çubuklardır. Kesitleri 2,5x15-2,5x20-5x10-5x20 cm ebadında alınır. Rüzgar Kirişleri Çatı makaslarının rüzgar tesiri ile devrilmesini önlemek ve birbirine bağlamak gayesi ile iki baştaki makası çapraz bağlayan kirişlerdir.

Kuşaklamalar Çatının enine açılmasını önlemek, mertek, yanlama payanda ve dikmeleri her iki yandan kavrayarak birbirine bağlamak için orta aşık altlarından geçecek şekilde yatay uzatılan

18 Kiremitler Düz, oluklu (alaturka), marsilya tipi olmak üzere üç ayrı şekil ve ölçüde imal edilir. Düz kiremitler 4x6-5x8 cm kesitli, cm aralıklarla çakılmış çıtaların üzerine döşenir. Döşenme şekilleri beslemeli, bindirmeli ve çift sıralı örtü şekillerinde yapılır. Düz kiremit örtü için çatı meyli 1/3 olmalı. Alaturka kiremitle örtüde, kiremitler bir ters, bir düz olarak dizilir. Kiremit boyları 40 cm ve yamuk şeklindedir. Bir metrekare çatı yüzeyine 60 adet alaturka kiremit kullanılır. Mahya kiremidi olarak bir metretül için 4 adet kullanılır.

Döşenme şekilleri beslemeli, bindirmeli ve çift sıralı örtü şekillerinde yapılır. Düz kiremit örtü için çatı meyli 1/3 olmalı.

19 Marsilya tipi kiremitler diğer kiremitlere göre daha hafiftir. Örtü kabiliyeti daha iyidir. 33,5 cm ara ile 4x6 cm kesitli çıtalar üzerine dizilir. Bir metrekare çatı yüzeyine 17 adet kiremit hesap edilir. Bir metretül için 3 adet mahya kiremit kullanılır. Kiremitlerin dizilmesine saçak kenarından başlanılır. İlk sıra bağlama teli ile, çatı üzerine çakılan çivilere bağlanır. İkinci sıra serbest dizilir, tek sayılı sıralar birinci sıra gibi bağlanarak mahyaya döşenir, mahya, özel yapılmış mahya kiremidi ile kapatılır.

Bir metretül için 3 adet mahya kiremit kullanılır. Kiremitlerin dizilmesine saçak kenarından başlanılır.

20 Eternit Levha Örtü Depo ve atölyelerin çatı örtülerinde kullanılır. Türkiye de 92x250 cm boyutunda imal edilir. Çatı örtüsü altına su ve rutubete karşı yalıtım için katranlı veya bitümlü kartonla örtü yapılır. Ruberoit denilen bu örtü 1 m genişlikte, m uzunlukta, gr/m2 ağırlıkta bulunur. Tecrübe için üzerine doldurulan 3 cm yüksekliğindeki suyu 72 saat geçirmemeli, 3 cm çaplı yuvarlak çubuğa sarılınca kırılmamalı ve çatlamamalı.

Ruberoit denilen bu örtü 1 m genişlikte, 10-20 m uzunlukta, 330-650 gr/m2 ağırlıkta bulunur.

21 Madeni Çatı Örtüleri Bu örtüler kullanılacak ise eğimi az çatılar yapılabilir. Galvanizli, oluklu saç, düz levha, çinko, kurşun ve bakır levhalar kullanılır. Oluklu saçlar 80x240 cm boyutunda imal edilir. Levhaların birbirine eklenmeleri çıtalı veya çıtasız olarak yapılır.

22 Çatı İnşa Şekilleri Dikmesiz Oturtma Çatı Bırakma kirişi ve merteklerle yapılır. Mertekler 50 ile 90 cm arasında atılır.

23 Sundurma Çatılar Tek yüzeyli olan sundurma çatının en basit olanı kapı üzerlerine yapılan sundurma şeklidir. Sundurma, üst aşık kuşaklama sevi-yelerinden duvara bağlanır. Ayrıca dikmelerin oturtması için duvar-da 2-3 m ara ile taş konsollar bırakılır.

24 Dikmeli İki Yöne Meyilli Çatı Makasları (tek dikmeli)

25 Dikmeli İki Yöne Meyilli Çatı Makasları (çift dikmeli)

Benzer belgeler

ÇATILAR. Celal Bayar Üniversitesi Turgutlu Meslek Yüksekokulu İnşaat Bölümü. Öğretim Görevlisi Tekin TEZCAN İnşaat Yüksek Mühendisi

ÇATILAR. Celal Bayar Üniversitesi Turgutlu Meslek Yüksekokulu İnşaat Bölümü. Öğretim Görevlisi Tekin TEZCAN İnşaat Yüksek Mühendisi ÇATILAR Celal Bayar Üniversitesi Turgutlu Meslek Yüksekokulu İnşaat Bölümü Öğretim Görevlisi Tekin TEZCAN İnşaat Yüksek Mühendisi ÇATILAR Bir yapıyı üstünden etkileyen yağmur, kar, rüzgar, sıcak ve soğuk