PROGRAMLA İLGİLİ GENEL BİLGİLER Ofis, bir işletmeyi veya bir hizmeti yönetmek üzere organizasyonel faaliyetlerin yapıldığı alandır. Ergonomi, maksimum iş güvenliği ve verimlilik sağlamak amacıyla, insanların anatomik ve bilişsel özelliklerinin, çalıştıkları çevre ve sistemlerin incelenmesine ve bu öğeler arasında maksimum uyumun sağlanmasına yönelik çalışmaların bütünü olarak tanımlanabilir. Bir diğer tanımıyla ergonomi, çalışan kişinin işi, iş aletleri ve iş çevresiyle olan ilişkilerini araştırır. Modern ofisler basit önlemlerle engellenebilecek potansiyel tehlikeler ile doludur. Ergonominin amacı ise sakatlanma veya yaralanma riskini en aza indirerek insan vücudundan en yüksek verimi almaktır. Çalışma ortamı ve alışkanlıkları ile basit ayarlamalar yapmayı öğrenmek kişinin rahatını ve verimliliğini büyük ölçüde arttıracaktır. Ergonominin risk faktörleri göz önünde bulundurularak ofislerde iş sağlığı ve güvenliği sağlanmaktadır. Ofis sektörü meslek hastalıkları ve iş kazaları yönünden ele alınması gereken bir sektördür. Ofislerdeki iş kazalarının inşaat, metal ve maden sektöründeki kazalara oranla daha düşük olması ilginin bu yöne kaymasını azaltmaktadır. Ancak iş kazalarının küçük veya büyük olması değil insan sağlığı temel alınması gerektiği için ofislerde iş sağlığı ve güvenliği önlemleri bakımından incelenmelidir. Özellikle son yıllarda ofislerde meydana gelen meslek hastalıklarının artması bu konunun ehemmiyetini gözler önüne sermektedir. Ergonomi, temel olarak iş ortamının çalışana uygun hale getirilmesidir. İnsanla işi arasındaki uygunluğu değerlendirirken birçok açıdan incelemek gerekir. Bazıları: Yapılan iş ve işin işçi üzerinde oluşturduğu yük Kullanılan teçhizat (şekli ve göreve uygunluğu) Kullanılan bilgi(nasıl sunulduğu, değerlendirildiği ve değiştirildiği) Fiziksel ortam(sıcaklık, nem, aydınlatma, gürültü ve titreşim) Sosyal ortam(takım çalışması ve yönetim desteği Hedef kitlenin; Ergonomi kavramını ve tanımını öğrenmesi Ergonomi sürecini öğrenmesi PROGRAM HEDEFLERİ Ergonomi ile ilgili görev ve sorumluluklarını öğrenmesi Ergonomi konusunun OHSAS ve İSG açısından önemini öğrenmesi Ergonominin amacını öğrenmesi
Çalıştıkları ortamda ergonomik kuralları öğrenmesi Ergonomi uygulamalarını öğrenmesi Ergonomi çeşitlerini öğrenmesi Ergonominin faydalarını öğrenmesi Çalışma duruşlarını öğrenmesi hedeflenmektedir. PROGRAMIN SÜRESİ Ofislerde iş güvenliği programının toplam eğitim süresi 520/416 saat olarak planlanmıştır. Anlatım, tartışma, örnek olay, gösterip-yaptırma, problem çözme, bireysel çalışma, e- öğrenme öğretim yöntem ve teknikleri kullanılacaktır. REFERANS DOKÜMANLAR VE DAYANAKLAR Müfredatın hazırlanmasına proje kapsamında oluşturulan anket ve gözlem raporlarının sonuçları incelenerek başlanmıştır. Bunun dışında OHSAS 18001 ile ilgili eğitim kaynakları, eğitim programları ve müfredatlar araştırılmıştır. Eğitim alan yararlanıcılara sertifika verilir. BELGELENDİRME Yararlanıcıların aldığı tüm konular ve modüller sertifika ekinde belirtilir. Yararlanıcıların kazandığı yeterliklere ve becerilere sertifikada yer verilir.
KURS PROGRAMI MODÜL LİSTESİ MODÜL KATEGORİLERİ MODÜLLER SÜRE KREDİ Gürültü 40/32 ÇEVRESEL FAKTÖRLER Sıcaklık, Nem ve Hava Akımı 40/32 Aydınlatma 40/32 Kimyasallar 40/32 TOPLAM FİZİKSEL FAKTÖRLER Bina(iş yeri yerleşim planı) 40/32 Ekranlı Araçlar 40/32 Tekrarlanan işler 40/32 Uygunsuz Duruşlar 40/32 PSİKOLOJİK FAKTÖRLER Çalışandan Kaynaklanan Faktörler 40/32 İş yapısından Kaynaklanan Faktörler 40/32 İşletmenin Yapısından Kaynaklanan Faktörler 40/32 PROGRAMIN UYGULANMASINA YÖNELİK AÇIKLAMALAR Yeni işe başlayanlar Mevcut çalışanlar Okuldan yeni mezun lise ve üniversite öğrencileri
İSG uzmanları OHSAS uzmanları PROGRAMDA AMAÇLANAN ÖĞRENME KAZANIMLARI Hedef kitle; Ergonomi kavramını ve tanımını bilir. Ergonomi sürecini bilir. Ergonomi ile ilgili görev ve sorumluluklarını bilir. Ergonomi konusunun OHSAS ve İSG açısından önemini bilir. Ergonominin amacını bilir. Çalıştıkları ortamda ergonomik kuralları bilir. Ergonomi uygulamalarını bilir. Ergonomi çeşitlerini bilir. Ergonominin faydalarını bilir. Çalışma duruşlarını bilir. MODÜLLER 1. ÇEVRESEL FAKTÖRLER: Çevresel Faktörler çalışan için ek bir yük oluşturur. İş performansının azalmaması, sağlığın zarar görmemesi açısından bu faktörlerin bilinmesi, bu faktörlerin normal ve aşırı düzeyde olmalarında organizmanın vereceği fizyolojik cevapların tanınması gerekir. Modül Adı: Gürültü Gürültünün insan sağlığı üzerine olan olumsuz etkileri öğrenilir.
Gürültüden korunma yöntemleri öğrenilir. Kulak koruyucuların avantajları, dezavantajları, bakımı ve tipleri öğrenilir. Modül Adı: Sıcaklık Nem ve Hava Akımı İstenmeyen hava koşullarına karşı alınabilecek önlemler öğrenilir. Isı ve nem kontrolü için havalandırma ve aşırı ısıya karşı korunma metotları öğrenilir. Çalışanların sayı ve saatine göre havalandırma dereceleri öğrenilir. Modül Adı: Aydınlatma Işığın yansımaları ve doğru kullanımı öğrenilir. Genel aydınlatmada tercih edilebilecek sarkıtlar belirlenir. Modül Adı: Kimyasallar Doğru yazıcı kullanımı öğrenilir. Kartuş, toner değişimine dikkat çekilir. 2.FİZİKSEL FAKTÖRLER Ergonomi ile ilgili fiziksel faktörler, fiziksel etkinlikleriyle ilişkili olarak insanların anatomik,fizyolojik ve biyomekanik karakteristikleriyle ilgilenmektedir. Dolayısıyla çalışma sırasındaki duruş özellikleri, yinelenen hareketler, işle ilgili kas iskelet sistemleri, işyeri yerleşim planı, güvenlik ve sağlık ergonomi ile ilgili fiziksel faktörlerin temel konularını oluşturmaktadır. Modül Adı: Bina(iş yeri yerleşim planı)
Pencerelerin güvenlik açısından önemi fark edilir. Acil çıkış kapıları önündeki engeller kaldırılacağı öğrenilir Elektrik kabloları yürüyüşe engel olmayacak şekilde toplanacağı bilinir. Tuvaletlerde gerekli havalandırma ve aydınlatma sağlanacağı öğrenilir. Modül Adı: Ekranlı Araçlar Monitörün göz seviyesinden uzaklık açısını öğrenir ve ayarlar. Doğru klavye kullanımını öğrenir. Çalışanın rahat bir pozisyonda olması için çalışma masasında yeterli alan bulundurmayı, düzen kurmayı öğrenir. Ayarlanabilir bel-sırt desteği olan ergonomik sandalye tercihi ön plana çıkar. Modül Adı: Tekrarlanan İşler Kasların dinlenmesi için yeterli araların verilmesi gerektiğinin farkına varılır. İskelet sistemindeki ağrılar ve rahatsızlıkların nasıl azalacağı bilinir. Modül Adı: Uygunsuz Duruşlar Gün içerisinde iki saatten fazla oturarak çalışmamak gerektiği ve zararları öğrenilir. Gün içerisinde iki saatten fazla beli bükerek ve eğerek çalışmamak gerektiği ve zararları öğrenilir. Ayaklara destek vermeden oturmamak gerektiği ve zararları öğrenilir. 3.PSİKOLOJİK FAKTÖRLER
Çalışandan kaynaklanan, işin yapısından kaynaklanan ve işletmenin yapısından kaynaklanan faktörler olmak üzere üçe ayrılır. Kişi bu faktörlerle baş etmeyi öğrenir. Modül Adı: Çalışandan Kaynaklanan Faktörler Uyuşmazlıklar, işyerindeki negatif sosyal iletişim ile baş etmeyi öğrenir. Çalışanlar arası çatışmalarla baş etmeyi öğrenir. Meslek sorunları ile baş etmeyi öğrenir. Modül Adı: İş Yapısından Kaynaklanan Faktörler İşin yükü ve niteliği ile baş etmeyi öğrenir. Grup içerisinde çalışma baskısıyla baş etmeyi öğrenir. Modül Adı: İşletmenin Yapısından Kaynaklanan Faktörler Rol çatışmasına ve rol belirsizliğine karşı nasıl davranması gerektiğini öğrenir. Sınırlı kariyer ve düşük ücret karmaşası karşısında nasıl tutum sergileyeceğini öğrenir. ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME Ofis hastalıklarından korunmak için ergonomik ofis dizaynı kullanmayı öğrenir. Statik duruşu öğrenir. Doğru sandalye kullanımını öğrenir. Doğru monitör kullanımını öğrenir. Uygunsuz duruşlardan kaçınır. Tekrarlanan işlerde kasların dinlenmesi için yeterli arayı verir. Çalışma masasında bir düzen oluşturmayı öğrenir ve bunu alışkanlık haline getirir.
Birbirleriyle ters orantılı olan amaç kriterlerini optimize edebilir. Bilgisayar destekli ergonomik ürün ve iş yeri analiz tekniklerini kullanabilir. Ergonomi- İşbilim e uygun Tasarım yaklaşımının temel ilkelerini kavrar. Ergonomik ürün tasarımının genel kurallarını tanımlar ve uygular. Çalışma verimliliği ve iş güvenliği açısından ergonomi kavramının önemini tanımlar. KAYNAKÇA Ofluoğlu, G. (2005). OHSAS 18001 İş Sağlığı ve İş Güvenliği Yönetim Sistemi. Cilt:8, Sayı: 3 Durmuş, A. (2010) İŞ Güvenliği ve İşçi Sağlığı Ders Notları. Ondokuz Mayıs Üniversitesi Talim ve Terbiye Kurulu Başkanlığı. (2006).İşçi Sağlığı ve İşçi Güvenliği Modülü. MEGEP www.kagem.com.tr www.tse.gov.tr. http://www.ecas.com.tr/ohsas-18001-is-sagligi-ve-guvenligi-yonetim-sistemi http://www.kascert.com/goster.aspx?metin_id=268 http://www.isokalitebelgesi.com/ohsas-18001-belgesini-kimler-alabilir http://www.belgelendirme.com.tr/belgelendirme-standartlari/ohsas-18001-standart/164-ohsas- 18001-2007-standardi-kapsami-nedir http://www.riskmed.com.tr/index.php?option=content&task=view&id=422