İÇİNDEKİLER. vii GİRİŞ...1

Transkript

1 İÇİNDEKİLER GİRİŞ...1 BİRİNCİ BÖLÜM: İŞ YAŞAMI ÇALIŞMA, İŞ YAŞAMI İŞ VE İŞİN ÖNEMİ İŞ PSİKOLOLOJİSİ VE UĞRAŞI ALANLARI İŞ PSİKOLOJİSİ VE ENDÜSTRİ PSİKOLOJİSİ ARASINDAKİ FARKLAR İŞ PSİKOLOJİSİNİN TARİHİ İş Psikolojisi ve Meslek Hastalıklarının Tarihi İş Kazaları ve Psikoloji Tarihindeki Yeri İş Sağlığı ve İş Güvenliğine İlişkin Düzenlemelerin Tarihi Türkiye deki İş Psikolojisi ve İş Sağlığının Tarihi Türkiye de İş Psikolojisinin Tarihi Türkiye de İş Sağlığının Tarihi Türkiye de Meslek Hastalıkları Hastanelerinin Tarihi PSİKOLOJİ BİLİMİNİN ÇALIŞANLARIN SAĞLIĞI İLE İLGİLENMESİNİN NEDENLERİ...61 İKİNCİ BÖLÜM: İŞ SAĞLIĞI VE İŞ GÜVENLİĞİ İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİNİ ETKİLEYEN FAKTÖRLER Yönetimle İlgili Sebepler İnsandan Kaynaklanan Sebepler Tehlikeli Ortamlardan Kaynaklananlar MEKANİK FAKTÖRLERİN İŞÇİ SAĞLIĞINA ETKİLERİ İş Kazaları İş Kazasının Tanımı İş Kazalarının Oluşum Teorileri İş Kazalarının Nedenleri İş Kazalarında İnsan Faktörünün Yeri ve Önemi Kaza Epidemiyolojisi İş Kazalarının Önlenmesi...98 vii

2 viii Psikolojide İş Sağlığı-İş Güvenliği 2.2. Ağır Yük Kaldırma, Taşıma, İtme ve Çekme Duruş Bozuklukları FİZİK FAKTÖRLERİN İŞ SAĞLIĞINA ETKİLERİ Gürültü Sesin İnsan Kulağı Tarafından Algılanması Seslerin İnsan Kulağına Etkisi Gürültüye Maruz Kalanlarda Görülen Bulgular Titreşim (Vibrasyon) Titreşime Maruz Kalanlarda Görülen Bulgular Psikolojik Bulgular İş Sağlığı Açısından Titreşim Aydınlatma Kullanılan Aydınlatma Araçları İşe Göre Aydınlatma Çeşitleri Aydınlatma İle İlgili Sorunlar Bilgisayarın Göz Sağlığına Zararları ve Göz Yorgunluğu Gözleri Dinlendirmek İçin Yapılması Gerekli Egzersiz Isı ve Nem Isı ve Nemin Sağlığa Etkisi Isı ve Nemin İnsan Üzerindeki Psikolojik Etkisi Işınlar Işınların İş Sağlığına Etkileri Işınlardan Korunma Basınç Basınca Maruz Kalma Olasılığı Olan Meslek Grupları Basınca Maruz Kalanlarda Görülen Bulgular Basınçla İlgili İş Sağlığı ve İş Güvenliği Açısından Alınması Gerekli Önlemler Zaman Zaman Tuzakları Zamanı İyi Yönetememenin Çalışan Sağlığına Zararları Zamanın Planlanması KİMYASAL FAKTÖRLERİN İŞ SAĞLIĞINA ETKİLERİ Madenler-Metaller Kurşun (Pb) Organik Kurşun Bileşikleri Cıva (Hg) Organik Cıva Bileşikleri (HgO) Manganez (Mn) Talyum (TL) ve Bileşikleri SOLVENTLER-Aromatik Karbon Bileşikleri Benzen (Benzol C6 H6) Trikloretilen Tetrakloretilen (CHCI.CCI2) Karbon Sülfür (CS 2 )...160

3 İçindekiler ix 4.3. Zehirli Gazlar Karbon Monoksit (CO) Kükürtlü Hidrojen (H 2 S) Siyan Gazı (HCN) Pestisitler Pestisitlerin İnsan Sağlığına Etkileri Pestisitlerin Psikolojik Bulguları Korunma Asit ve Alkaliler Boyalar Plastik Maddeler Plastik Maddelerin İnsan Sağlığına Olan Toksik Etkileri BİYOLOJİK FAKTÖRLERİN İŞÇİ SAĞLIĞINA ETKİLERİ Şarbon Tetanoz Bruselloz-Malta Humması Akdeniz Humması Bağırsak Parazitleri Kuduz Tüberküloz Delidana Kuş Gribi Kırım Kongo Kanamalı Ateşi Kene-Karahumma Domuz Gribi Mers Ebola Hemorajik Ateşi TOZLARIN İNSAN SAĞLIĞINA ETKİLERİ Pnömokonyozlar Silikozis (SiO2) Silikozisin İş Sağlığına Olan Etkileri Slikozisin Psikolojik Bulgular Silikozun Bulunduğu Endüstriler Korunma Bissinozis Bissinozisin İş Sağlığına Etkileri Bisinosizin Psikolojik Bulguları Bisinozisin Görüldüğü Endüstriler Korunma Asbestos Asbestozun İş Sağlığına Etkileri Asbestozun Psişik Bulguları Korunma İŞÇİ SAĞLIĞINI ETKİLEYEN ORGANİZASYONEL FAKTÖRLER Çalışma Saatleri...195

4 x Psikolojide İş Sağlığı-İş Güvenliği 7.2. Vardiyalar (shift work) Vardiya Sisteminin Etkileri Yorgunluk Monotoni İş Genişletme (Job-Enlargement) İş Zenginleştirme (Job-Enrichment) İşin Yeniden Tasarımı Monoton İş Yapmanın İnsanda Oluşturduğu Davranış Bozuklukları Yabancılaşma (Telman ve Ünsal, 2004) Yabancılaşmanın Nedenleri ve Sonuçları Yabancılaşmanın Boyutları Tükenmişlik (Burnout Syndrome) Tükenmişliğin Belirtileri/Semptomları İş Yaşamında Tükenmişlik ve Nedenleri Tükenmişlikle Başa Çıkma İş Tatmini (İş Doyumu) Çatışma ve Negatif İnsanlar Negatif İnsanlar/ Negatiflik Nasıl Negatif İnsan Oluruz Negatif İnsanlarla Baş Edebilme Motivasyon Ergonomi İşe Göre Adam, Adama Göre İş Plato Durumu Plato Tuzağından Kurtulma İş Yerinde Taciz-Mobbing İş Yerinde Taciz Uygulamaları İş Yaşamında Taciz Kabul Edilen Davranışları Sergileyenler Örgüt Stratejisi Olarak Taciz Uygulanması İş Yerinde Tacizin Önlenmesi Örgütsel Stratejiler-Örgütsel Yaklaşımlar Bireysel Çözümler-Bireysel Yaklaşımlar Zor İnsanlarla Başa Çıkma İşe Uyum/Uyumsuzluk RUHSAL FAKTÖRLERİN İŞÇİ SAĞLIĞINA ETKİSİ Stres Stresin Kaynakları-Nedenleri Stres Olgusu Sırasında Ortaya Çıkan Tepkiler Stresin Neden Olduğu Olumsuzluklar Stresle Başa Çıkmayı Zorlaştıran Düşünce Biçimleri Stresle Başa Çıkmak İçin Yapılabilecekler Ruh Sağlığı ve Psikosomatik Hastalıkları Psişik Yapılı Hastalıklar...283

5 İçindekiler xi Bedensel Hastalıklar Moralle İlgili Sağlık Sorunları Plato Durumuyla İlgili Sağlık Sorunları İş Memnuniyeti/Memnuniyetsizliğiyle İlgili Çalışanın Sağlık Sorunları ÜÇÜNCÜ BÖLÜM: İŞ SAĞLIĞINDA EĞİTİM İŞ SAĞLIĞI KONUSUNDA GEREKEN EĞİTİMLER İŞ YERLERİNE VERİLMESİ GEREKEN EĞİTİMLER Oryantasyon Eğitimi İş Sağlığı, İş Güvenliği Eğitimleri Teknik Eğitim Elemanın Yapacağı İşle İlgili Eğitim Sosyal İçerikli Eğitimler Kendini Geliştirmeye Yönelik Eğitimler İş Ortamı ile İlgili İş Sağlığı, İş Güvenliği Eğitimleri Acil Eylem Planları ile İlgili Eğitimler İŞ YERİ HEKİMLERİNE VERİLMESİ GEREKEN EĞİTİM DOĞRU YERE, DOĞRU İNSAN ALMA AÇISINDAN YAPILACAKLAR TESTLER İş Sağlığı ve Meslek Hastalıklarında Kullanılan Testler Çalışan Memnuniyetinin Ölçülmesinde Kullanılan Testler İş Stresinin Belirlenmesinde Kullanılacak Testler DÖRDÜNCÜ BÖLÜM: 2000 Lİ YILLAR İTİBARİYLE İŞ VE ÇALIŞAN SAĞLIĞI ALANINDAKİ DEĞİŞİKLİKLER İŞ SAĞLIĞI VE İŞ GÜVENLİĞİ KONUSUNDA DEĞİŞİKLİKLER İş Sağlığı ve Güvenliğinin Bugünkü Önemi İş Sağlığı ve İş Güvenliği Yönetmelikleri İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu MESLEK HASTALIKLARI KONUSUNDAKİ DEĞİŞİMLER BELGELENDİRİLMİŞ İŞ GÜCÜ ÇALIŞMALARI Neden Belgelendirilmiş İş Gücü? Mesleki Yeterlilik Kurumu (MYK) Ulusal Meslek Standartlarının Oluşturulması Mesleki Yeterlilik Kurumunun Onaylayacağı Mesleki Yeterlilik Belgeleri Ulusal Yeterlilikler TÜRKİYE DE MESLEKİ YETERLİLİK KURUMUNUN VE ULUSAL YETERLİLİK SİSTEMİNİN GÜÇLENDİRİLMESİ PROJESİNİN AMAÇLARI İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİ YÖNETİM SİSTEMLERİ-OCCUPATIONAL HEALTH AND SAFETY-OHSAS OHSAS-İş Sağlığı ve Güvenliği Yönetim Sistemi OHSAS in Faydaları ÇALIŞMA YAŞAMINDA YAŞ ALMA VE KUŞAKLARLA İLGİLİ DEĞİŞİMLER VE EĞİTİM...348

6 xii Psikolojide İş Sağlığı-İş Güvenliği 6.1. İş Yaşamında Yaş Alma ve Kuşak Çatışmalarının İş Sağlığına Etkisi Sosyopat Davranışların Artması İŞ SAĞLIĞI İŞ GÜVENLİĞİ AVRUPA KONFERANSI VE AVRUPA TOPLULUĞU ÜLKELERİ VE TÜRKİYE DE İŞ SAĞLIĞI İŞ GÜVENLİĞİ ALANINDA SON GELİŞMELER İş Güvenliğinde Yeni Yaklaşımlar Yaş Almanın İş Gücüne Etkisi ve Artan İş Kazaları Yeni İş Türleri ve İş Güvenliği İŞ YAŞAMINDA ROBOTLAR VE BİLGİSAYARLAR İnsanın Tekrarlanan İşlerini Alması Beklenen Endüstriyel Robot Bilgisayar Teknolojisinin Gelişmesi Bilgisayar Teknolojisinin Endüstri ve Çalışanlara Getirisi KAYNAKÇA YAZARLARIN KONUYLA İLGİLİ ÖZ GEÇMİŞLERİ...377