KDV UYGULAMASINDA İADE HAKKI DOĞURAN İŞLEMDE BULUNAN VE BEYAN EDEN MÜKELLEFLERİN SÖZ KONUSU İŞLEMLERİ TEVSİK ZORUNLULUĞU 1. KONU: Bilindiği üzere, daha önce yayımlanmış bütün KDV Genel Tebliğlerini yürürlükten kaldırarak, KDV uygulaması konusundaki açıklama ve düzenlemeleri tek bir metinde toplayan Katma Değer Vergisi Genel Uygulama Tebliği (KDVGUT), 26 Nisan 2014 tarihli Resmi Gazete de yayımlanmış ve 1 Mayıs 2014 tarihinde yürürlüğe girmiştir. Söz konusu Tebliğde, daha önceki Tebliğlerde yapılan açıklamaların birleştirilmesi ve tek metin haline getirilmesi dışında, bazı yeni uygulama ve düzenlemeler de gündeme getirilmiştir. Bu yeni uygulamalardan bir tanesi de, KDV iade talebinde bulunmasalar bile, iade hakkı doğuran işlemi bulunan ve bu işlemi beyannamede beyan eden mükelleflerin, söz konusu işlemleri tevsik edecek belgeleri vergi dairesine ibraz etme zorunluluğudur. Bu husus, anılan Tebliğin birçok bölümünde vurgulanmıştır. Bu çalışmamızda, konuya ilişkin açıklama ve değerlendirmelerimiz yer alacaktır. 2. KONUYLA İLGİLİ DÜZENLEMELER: Söz konusu Tebliğin, İade Hakkının İndirim Yoluyla Kullanılması başlıklı (IV/D-1) bölümünde; iade hakkı doğuran işlemleri bulunan mükelleflerin bu işlemler dolayısıyla yüklendikleri vergileri nakden veya mahsuben iade olarak talep etmek yerine indirim yoluyla giderme tercihinde bulunmalarının mümkün olduğu, tercihini bu yönde kullanan mükellefler tarafından iade hakkı doğuran işlem bedellerinin KDV Beyannamesinin Tam İstisna Kapsamına Giren İşlemler ve Diğer İade Hakkı Doğuran İşlemler tablolarında beyan edileceği, ancak tabloların "Yüklenilen KDV" veya "İadeye Konu Olan KDV" sütunlarına "0" (sıfır) yazılacağı belirtildikten sonra, Bu şekilde beyanda bulunan mükelleflerin, iade için istenenler hariç, iade hakkı doğuran işlemi tevsik eden belgeleri beyanname ekinde ibraz etmeleri gerekir şeklinde düzenleme yapılmıştır. Bunun dışında, istisnaların beyanı ile ilgili olarak yapılan açıklamalarda da, istisnanın tevsiki için bazı belgelerin ibraz edilmesi gerektiği açık bir şekilde vurgulanmıştır. Örneğin Tebliğin (II/A-1.1.2.) numaralı bölümünde mal ihracatının tevsiki; (II/A-1.2.3.) numaralı bölümünde bavul ticareti kapsamında yapılan satışların tevsiki; (II/A-2.2.) numaralı bölümünde hizmet ihracatının tevsiki; (II/A-3.3.) numaralı bölümünde roaming işlemlerinin tevsiki; (II/A-5.10. numaralı bölümünde yolcu beraberi eşya satışının tevsiki; (II/B-7.4.) numaralı bölümünde, ulusal güvenlik amaçlı teslim ve hizmetlerden kaynaklanan istisnanın tevsikine ilişkin açıklamalar yapılmıştır. Buna göre, iade hakkı doğuran işlemde bulunan mükellefler, iade talep etmeseler bile, uyguladıkları istisnayı tevsik eden belgeleri beyanname verme süresi içinde vergi dairesine vereceklerdir.
3. İBRAZ EDİLECEK BELGELER VE İBRAZ USULÜ: KDVGUT nde uygulanan istisnanın tevsiki için ibraz edilmesi gereken belgeler, her bir istisna konusu işlem itibariyle belirtilmiştir. Bu şekilde ibraz edilmesi gereken belgelerin iade hakkı doğuran işlem türü itibariyle gösterildiği tablo, yazımızın sonunda yer almaktadır. İbraz edilmesi gereken belgelerin, normal şartlarda beyanname ekinde ve kağıt ortamında vergi dairesine verilmesi gerekir. Ancak ibraz edilecek belgelerden Gelir İdaresi Başkanlığınca uygun görülenler elektronik ortamda ve Gelir İdaresi Başkanlığınca öngörülen içeriğe uygun olarak verilir. İnternet vergi dairesi üzerinden gönderilen belgeler, Gelir İdaresi Başkanlığınca uygun görülen durumlar hariç, kâğıt ortamında ayrıca vergi dairesine verilmez. 4. İŞLEMLERİNİ TEVSİK ETMEK ZORUNDA OLANLAR: Tebliğde yapılan açıklama ve düzenlemelere göre, yaptıkları iade hakkı doğuran işlemi tevsik etmek zorunda olanlar, tam istisna kapsamında işlem yapan mükelleflerdir. Bilindiği üzere, KDV uygulamasında iade hakkı; Tam istisna kapsamındaki işlemlerden, KDV Tevkifatına tabi işlemlerden, İndirimli orana tabi teslim ve hizmetlerden, Kaynaklanmaktadır. Bu işlem türlerine göre yapılacak iade usul ve esasları, tebliğin ayrı bölümlerinde açıklanmış ve tevsik uygulaması sadece tam istisna kapsamındaki işlemler için öngörülmüştür. Buna göre, iade hakkı doğuran işlem mahiyetinde olsa bile, iade talep edilmediği sürece, KDV Tevkifatına tabi işlemler ile indirimli orana tabi teslim ve hizmetlerin tevsikine gerek bulunmamaktadır. Ancak istisna kapsamında işlemde bulunan mükellefler, bu işlemle ilgili olarak; KDV iadesi talebinde bulunurlarsa, işlemlerini iadeye ilişkin usul ve esaslar çerçevesinde tevsik edeceklerdir. İade edilecek vergi ortaya çıkmakla birlikte, bu vergiyi iade olarak talep etmek yerine indirim yoluyla gidermeyi tercih etmeleri halinde (bu konuda beyannamede herhangi bir bildirim ya da kayıtta bulunup bulunmadıklarına bakılmaksızın), işlemleri açıklanan şekilde tevsik edeceklerdir. Tam istisna kapsamında işlemi olmakla birlikte beyannamede ödenecek verginin ortaya çıkması halinde de istisna konusu işlemin tevsik edilmesi gerekebilecektir. Çünkü bu durumda da anılan işlemler nedeniyle yüklenilen vergiler indirim konusu yapılmış yani indirim yoluyla giderilmiş olmaktadır. Dolayısıyla bu gibi durumlarda da istisna uygulanmak suretiyle, beyan edilen KDV matrahı azaltıldığı için, İdarenin işlemin tevsikini isteme ihtimalinin bulunduğunu da hatırlatmak isteriz.
İade hakkı doğurmayan yani kısmi istisna kapsamında bulunan işlem yapan mükelleflerin ise anılan işlemleri tevsik etmelerinin gerektiği konusunda Tebliğde bir düzenleme ve açıklama bulunmamaktadır. Bulunmaması da doğaldır. Çünkü söz konusu işlemleri yapanlar, bu işlemler nedeniyle yüklendikleri vergileri indirim konusu yapamadıkları ya da yaptılarsa düzeltmeleri gerektiği için, bu mükelleflerin uyguladıkları istisnayı tevsik etmelerine de gerek bulunmamaktadır. 5. UYGULAMANIN BAŞLAYACAĞI DÖNEM: KDVGUT, 1 Mayıs 2014 tarihinden itibaren yürürlüğe girmiştir. Dolayısıyla genel hukuk mantığı içinde, anılan Tebliğle yeni getirilen yükümlülüklerin de bu tarihten sonraki vergilendirme dönemleri için uygulanması gerekir. Nitekim bu husus, 66 numaralı KDV Sirkülerinde de Katma Değer Vergisi Genel Uygulama Tebliği, 1 Mayıs 2014 tarihinden itibaren yürürlüğe girmiş olup, bu tarihten sonraki işlemlere Tebliğde belirtilen usul ve esaslar uygulanır. Tebliğin yürürlük tarihinden önceki işlemlere ise mülga Tebliğlerde yer alan düzenlemelerin uygulanacağı açıktır şeklinde açıklama yapılmıştır. Buna göre, KDVGUT ile getirilen iade hakkı doğuran işlemlerin tevsikine ilişkin uygulamanın da Mayıs 2014 ve sonraki dönemler için uygulanması gerektiği düşüncesindeyiz. İADE HAKKI DOĞURAN İŞLEMLERİN TEVSİKİ İÇİN İBRAZ EDİLECEK BELGELER LİSTESİ
Kanun Maddesi 11/1-b İstisna Konusu İşlem Mal İhracatı Bavul Ticareti kapsamında yapılan satışlar Hizmet İhracatı Roaming Hizmetleri Serbest Bölgedeki Müşteriler İçin yapılan Fason Hizmetler Yolcu Beraberi Eşya (TİEY lara KDV Hesaplanarak Yapılan Satışlar) Tevsik İçin Gerekli Belgeler - Satış faturaları fotokopisi veya listesi - Gümrük beyannamesi veya listesi (veya gümrük beyannamesi yerine kullanılan belgeler) - Onaylı özel faturanın aslı veya firma yetkililerince onaylı örneği ya da onaylı özel faturaların muhtevasını içerecek şekilde hazırlanan liste - Hizmet faturalarının firma yetkililerince onaylı fotokopileri veya dökümlerini gösteren liste - Roaming hizmeti faturaları veya listesi - Yabancı ülkede roaming hizmetlerine ilişkin istisna uygulandığına ilişkin yazı - Fason hizmet faturaları veya listesi - Fason hizmete konu malın serbest bölgeden yurtiçine, yurtiçinden serbest bölgeye gönderilmesine ilişkin gümrük beyannamesi veya gümrük beyannamesi yerine geçen belge aslı veya örneği ya da listesi - Gümrükçe onaylı satış faturası veya fatura/çek aslı ya da onaylı örneği (iadenin yetki belgeli aracı firma tarafından yapılması halinde bu firmaların gönderdiği icmaller ile ödeme belgelerinin onaylı örnekleri) 11/1-c İhraç Kayıtlı Teslim - İhraç kaydıyla teslim faturaları veya listesi 17 DİİB kapsamında yapılan teslimler - İhraç kaydıyla teslim faturaları veya listesi - DİİB onaylı örneği Deniz, Hava ve Demiryolu Taşıma 13/a Araçlarının ve - Satış faturaları listesi tesislerin teslimi, tadil, -Vergi dairesinden alınan istisna belgesinin örneği, onarım ve bakımı ile imal ve inşaası Liman ve Hava 13/b Meydanlarında - Satış faturaları listesi Yapılan Hizmetler 13/c 13/d Altın, Gümüş, Platin ile İlgili Arama, İşletme ve Zenginleştirme, petrol arama, boru hattı ile taşıma Yatırım Teşvik Belgesi Kapsamında Makine ve Teçhizat - İstisna belgesi, - Makine ve teçhizat istisnası bildirim formu -Alıcının KDV istisnasından yararlanma hakkı
Teslimleri bulunduğunu gösterir istisna belgesinin onaylı örneği 13/e 13/f 13/g 13/ğ 14/1 14/3 Limanlar ve Hava Meydanlarına Bağlantı Sağlayan Demiryolu Hatları ile Liman ve Hava Meydanlarının İnşası, Yenilenmesi ve Genişletilmesine İlişkin İstisna Ulusal Güvenlik Amaçlı Teslim ve Hizmetlere İlişkin İstisna Başbakanlık Merkez Teşkilatına Yapılacak Araç Teslimlerinde İstisna Ürün Senetlerinin İhtisas/Ticaret Borsaları Aracılığıyla İlk Teslimi Uluslararası taşımacılık İhraç Malı Taşıyan Araçlara Motorin Teslimleri - Vergi dairesinden alınan istisna belgesinin örneği, Ana müteahhit açısından: - Ulusal güvenlik kuruluşundan alınan belgenin onaylı örneği (EK: 11A) Yüklenici firmalar açısından: - Ulusal güvenlik kuruluşunca yüklenici kuruluşa verilen istisna belgesi ve eki listenin onaylı örneği (EK: 11C, EK: 11B) - Yüklenici Firmalara Yapılan Teslim ve Hizmetlere Ait Liste (EK: 11D) 15/1-a Diplomatik temsilcilik - Ürünü temsil eden ürün senedinin bir örneği ile bu işlemin ilk teslim olduğunu tevsik etmek üzere ihtisas/ticaret borsalarından alınacak yazı - Uluslararası taşımacılık faaliyetinin yürütülmesi için ilgili mevzuat gereğince yetki belgesi alınmasının zorunlu olması halinde, söz konusu belge (Bu belge, belgede değişiklik olmaması kaydıyla sadece bir defa verilir.) - Taşımacılık işinin mahiyetine göre, taşıtın sınır geçişi yaptığına dair tebliğde sayılan belgelerden herhangi birinin aslı ya da onaylı örneği, - 11 Seri No.lu ÖTV Genel Tebliği ekindeki "İhraç Malı Taşıyan Araçlara Vergiden İstisna Motorin Teslimine İlişkin Bildirim Formu" nun bir örneği
15/1-b 17/4-s 26 29 30 6111 sayılı Kanun geçici 16 ve konsolosluklara yapılan teslimler Uluslararası kuruluşlara yapılan teslim ve hizmetler Engellilerin kullanımına mahsus araç ve gereçler BM, NATO ve OECD ye yapılan veya bu kurumlarca finanse edilen işlemlerle ilgili teslim ve hizmetler YİD projesi kapsamında yapılan teslim ve hizmetler Büyük ve stratejik yatırımlar İSMEP kapsamında yapılan teslim ve hizmetler - Dışişleri Bakanlığından alınan İstisna Belgesinin örneği -Takrir yöntemi kapsamındaki işlemlerde Dışişleri Bakanlığından alınan İstisna Belgesinin veya Takrir Belgesinin aslı veya onaylı örneği. - Dışişleri Bakanlığından alınan İstisna Belgesi veya uluslararası kuruluşların resmi talep yazısı veya yetkili kuruluş İstisna Belgesi örneği - Takrir yöntemi kapsamındaki teslimlerde Dışişleri Bakanlığından alınan İstisna Belgesinin veya Takrir Belgesinin aslı veya onaylı örneği. -Dışişleri Bakanlığından alınan İstisna Belgesi örneği (gerekirse Takrir Belgesinin onaylı örneği) - Vergi Dairesi Başkanlığından veya Defterdarlıktan alınan istisna belgesi ve belge eki onaylanan proje kapsamında istisna uygulanarak alınacak mal ve hizmet listesinin örneği - Yatırım teşvik belgesi ve eki listenin onaylı örneği -Yatırım teşvik belgesinde belirtilmemiş olması halinde, yatırımın stratejik yatırım kapsamında olduğunu tevsik eden belgenin onaylı örneği (Yatırım tamamlanıncaya kadar, değişiklik olmaması kaydıyla, bir defa verilir.) -İstanbul Vergi Dairesi Başkanlığınca İstanbul Proje Koordinasyon Birimine verilen, istisnadan yararlanılabileceğine dair Belgenin onaylı örneği