HASTA BİLGİLENDİRME KİTAPÇIĞI Damar İçi Stent Uygulaması: Torasik Aort hastalığının tedavisi
G r ş T oras k T oras k aortun anatom s aort hastalıkları 1 3 4 Bende hang hastalık var? 6 T oras k stent uygulaması ned r? 8 Stent uygulaması nasıl? 9 Uygulamadan sonrak Tak p şeması tak p 10 11 Ne zaman doktorumu aramam? 12 Doktorunuza sormak sorular 12 Sözlük 14
Giriş Burada yer alan eğitsel bilgiler, torasik aort hastalıklarının tedavisinde kullanılan bir yöntem olan torasik stent uygulamasını anlamanıza yardımcı olmak üzere hazırlanmıştır. İşleme uygun bir aday olup olmadığınıza sadece bir hekim karar verebilir. 1
2
Torasik aortun anatomisi Aort, vücuttaki en büyük atardamardır. Atardamar, kanı kalpten vücudun geri kalanına taşıyan kan damarıdır. Torasik aort, aortun göğüste, belkemiğinin önünde yer alan bölümüdür. Normal olarak 2 ile 3,5 cm arasında bir çapa (genişliğe) sahiptir, ancak çapı yaşla birlikte biraz artar. Torasik aorttan dallara ayrılan birçok önemli atardamar, kalbe, beyine, kafaya ve belkemiğine kan taşır (bkz. Şekil 1). ŞEKİL 1 Çıkan Aort İnen Torasik Aort SMA Sağ Renal Arter Sağ Ana İliyak Arter Aort Arkı Kalp Çölyak arter Sol Renal Arter Abdominal Aort Sol Ana İliyak Arter 3
Torasik aort hastalıkları Görülme sıklıkları seyrek olsa da, aort duvarının bütünlüğünü veya esnekliğini etkileyebilecek birkaç durum bulunmaktadır: yaşlanma, ateroskleroz, kronik hipertansiyon, göğüs yaralanması ve genetik hastalıklar. Bunun sonucunda aort duvarı dayanıklılığını kaybeder ve kan basıncına bağlı olarak sızıntı ya da daha kötüsü, rüptür (yırtılma) oluşabilir. Aortun başlıca hastalıkları arasında anevrizmalar, diseksiyonlar, travmatik rüptürler (örneğin, bir trafik kazasından sonra), ülserler, intramural hematomlar ve fistüller yer alır. Anevrizma, bir kan damarının zayıflamış alanındaki çıkıntı ya da balonlaşmadır (bkz. Şekil 2). Kalp ŞEKİL 2 4
Aort diseksiyonu, aort duvarının katmanlarının anormal olarak ayrılmasıdır. Aort diseksiyonu, kan, aort duvarındaki küçük bir yırtıktan kanal dışına çıktığında ortaya çıkar. Kan daha sonra aortun iç ve dış duvarları arasında yeni bir kanal oluşturur (bkz. Şekil 3). ŞEKİL 3 Gerçek Lümen Aort Diseksiyonu Yalancı Lümen Kalp Torasik Anevrizma 5
Bende hangi hastalık var? Hastanın Adı Doğum Tarihi Hastane/Hekim Uygulama Tarihi Stent Referansları Doktorun Yorumları 6
HASTALIĞI ÇİZİN 7
Torasik stent uygulaması nedir? Torasik stent, metal bir iskeletin desteklediği bir sentetik tüptür (bkz. Şekil 4). Torasik stent, aortun hastalıklı bölgesinin devre dışı bırakılması ve zayıflamış duvarın güçlendirilmesi için tasarlanmıştır. Rüptür riskini önemli ölçüde azaltır ve kan akımının normal kanalında sürmesini sağlar. Taşıma bacağın sokulur ilerletilir Stent, stenti taşımak ve yerleştirmek üzere kullanılan uzun, tüpe benzer bir cihaz olan taşıma kateterinin içinde bulunur. Stent uygulamasından sonra taşıma kateteri vücuttan çıkarılır (bkz. Şekil 6). ŞEKİL 4 8
Stent uygulaması işlemi nasıl gerçekleştirilir? kateteri hastanın daki bir damara ve anevrizmaya. İşlem, bölgesel (örneğin, epidural) veya genel anestezi kullanılarak gerçekleştirilir. İşlemden önce doktorun lezyonu ve çevresindeki alanı görmesini sağlayan bazı incelemeler yapılır. İşleme hazırlanırken, stent taşıma kateterinin girişi için üst uyluk bölgesinde küçük bir insizyon (kesik) yapılır. Yol gösterici olarak floroskopi (röntgen) kullanılarak, taşıma kateteri kasığınızdaki büyük damardan torasik aortun hastalıklı bölgesine ilerletilir (bkz. Şekil 5). Taşıma kateteri kan damarına uygun şekilde yerleştirildiğinde torasik stent serbest kalır ve uygun boyuta genişler. Lezyonun şekline ve büyüklüğüne bağlı olarak, birden fazla stent kullanılabilir. İşlemin tamamlanması tipik olarak bir ŞEKİL 5 ila üç saat sürer. Hastanede yatış süresi tipik olarak iki ila dört gündür ve yoğun bakımda kalmanız gerekmeyebilir. fiek L 6 9
Uygulamadan sonraki takip Torasik stent uygulamasını takiben, doktorunuz kontrol için ilk bir yılda birkaç kez ve daha sonra hayatınız boyunca en az yılda bir kez sizi takip etmek isteyecektir. Bu randevuların her birinde BT taraması ya da başka görüntüleme testleri yapılabilir. Takip ziyaretlerinin amacı, stent konumunun uygun olduğundan ve aortta yeni bir hastalığın oluşmadığından emin olmaktır. Bazı durumlarda, takip ziyaretlerinden birinde, doktorunuz yeni bir işlem gerektiğini fark edebilir. 10
Takip Şeması Tarih Yer İnceleme türü Sonuç Temas Kurulacak Başlıca Kişiler 11
Ne zaman doktorumu aramam gerekir? Aşağıdaki belirtilerden herhangi birini hissederseniz, derhal doktorunuzu arayınız: Bacaklarda ağrı, hissizlik, soğukluk, güçsüzlük veya his kaybı. Her türlü sırt, göğüs, karın veya kasık ağrısı. Baş dönmesi, bayılma, çarpıntı veya ani halsizlik. oktorunuza sormak isteyebileceğiniz sorular Stent uygulaması ağrılı mıdır? Torasik stent uygulaması ağrılı değildir; lokal veya genel anestezi, kasıkta duyulabilecek ağrıyı önler. Atardamarlarda sinir bulunmamaktadır, dolayısıyla ağrı hissedilemez. Bazı hastalar işlemden sonraki ilk birkaç günde rahatsızlık hissettiklerini bildirmiştir. Stent uygulamasında rüptür riski nedir? Stent uygulaması ile rüptür riski artmaz. Çalışmalar, rüptürün önlenmesi açısından uzun süreli tedavi sonuçlarının olumlu olduğunu göstermektedir, ancak takip ziyaretleri sırasında hekiminizin önerilerine uymanız önem taşımaktadır. 12
Stent uygulaması ile ilişkili diğer riskler nelerdir? Diğer riskler arasında inme ve felç gibi komplikasyonlar yer almaktadır, ancak bunlar nadir görülür. Ayrıca erişim damarlarında hasar riski ve anestezi ile ilgili veya iyot enjeksiyonuna bağlı riskler bulunmaktadır. Çoğu hastada, tedavinin faydası komplikasyon riskinin üzerindedir. Doktor işlemi uygulamaya karar verirse, tedavinin faydası komplikasyon riskinin çok üzerindedir. Bütün riskleri öğrenmek için hekiminiz ile konuşun. İşlemden sonra doktorumu ne sıklıkta görmem gerekecek? Uygulamadan sonraki ilk bir yıl içinde, doktorunuzu iki veya üç kez göreceksiniz. Daha sonra, herhangi bir belirti ortaya çıkmadığı takdirde, takip için yılda en az bir kere doktorunuzu ziyaret etmeniz gerekecektir. Ne tür takip testleri gerekli olacaktır? BT taraması ya da MR gibi testler sıklıkla uygulanmaktadır. Göğüs röntgeni veya ultrason da kullanılabilir. Tedaviden sonra faaliyetlerimi kısıtlamam gerekecek mi? Gerekecekse, ne süreyle? Taburcu olduktan sonra, çoğu hasta kasıktaki yaranın iyileşmesi için 1 ay boyunca faaliyetlerini kısıtlamalıdır. Daha sonra, genellikle normal faaliyetlerin sürdürülmesi önerilir, ancak bu konuyu hekiminizle konuşmanız gerekir. Stent vücudumda ne kadar kalabilir? Stentler, hastaların vücudunda yıllarca kalan başka tıbbi cihazlar ile aynı tür malzemeden yapılmıştır. Günümüzde, 8 yıldan uzun süre vücudunda stent ile yaşamış olan hastalar bulunmaktadır. Stent uygulamasından sonra MR incelemesi güvenli midir? Çoğu stent MR ile uyumludur. Daha fazla bilgi için hekiminiz ile konuşunuz. 13
Sözlük Anevrizma: Bir kan damarının zayıflamış bir bölgesinde oluşan çıkıntı ya da balonlaşma. Aort: Vücudun atardamar sisteminin ana gövdesi. Ateroskleroz: Atardamar duvarında, yağlı maddelerin birikmesine bağlı olarak gelişen hastalık. BT taraması: Anevrizmanız ve buna komşu kan damarlarının görüntüsünü elde etmek için kullanılan bir dizi bilgisayarlı röntgen. Çölyak arter: Diseksiyon: ayrılması. Karaciğer ve dalağı besleyen atardamar. Atardamar duvarı katmanlarının anormal olarak Endovasküler: Damar içi. Eksklüzyon: Ana bölümden ayırmak ya da kapatmak. Femoral Arter: Uylukta yer alan ve iliyak arter ile birleşen atardamar. İliyak arter de aort ile birleşir. Stent için taşıma sistemi, genellikle femoral arterden sokulur. Fistül: Normal bir boşluk veya tüp ile serbest bir yüzey ya da bir başka boflluk arasındaki anormal, tüpe benzer geçit (örneğin, torasik aortun içinden dışına uzanan bir tüp). 14
Sözlük görüntüsü. gerçek zamanlı röntgen Yüksek kan basıncı. arter: Aort femoral atardamar. İntramural hematom: Aort duvarı kan. Lezyon: Hastalığa bağlı olarak uğramış doku alanı. Lümen: Tüpümsü yapı veya boş organ ş alan kan damarı). MR Rezonans Görüntüleme): Güçlü k alanlar kullanılarak yaratılan, vücut görüntü. Oklüzyon: Tıkanma veya tıkanmış olma durumu. e kapanan ya da tıkanan kan damarları kullanılır. Renal arter: besleyen atardamar. Rüptür: Kan damarı duvarında yırtılma. SMA Arter): Bağırsakları besleyen atardamar. 15
Sözlük Taşıma Damar stent yardımcı olan uzun, yaklaşık olarak 8 mm çapında tüpe benzer. Trombüs: Stent: Aortun hastalıklı eksklüzyonu ve duvarın amacıyla tasarlanan, metal r desteklenen tüp. Ultrason Görüntüsü: Yüksek frekanslı ses dalgaları kullanılarak yaratılan görüntü. Ülser: Aort duvarının lezyon. 16
MEDTRONIC BAYİLERİ Medtronic Türkiye İçerenköy Mah. Çetinkaya Sok. No:16 Gürbüz İş Merkezi Kat: 1-2 Bodrum Ataşehir/İstanbul Tel:+90.216.469.43.30 Medtro Vascular 3576 Unocal Place Santa Rosa, CA 95403 USA Tel: +1.707.525.0111 www.medtr com Medtro BV Earl Bakkenstraat 10 6422 PJ Heerlen The Netherlands Tel: +31.45.566.8000 Fax: +31.45.566.8668 Medtro Australas a 4/446 ct Road Gladesv lle, NSW 2111 Austral Tel: +61.2.9879.5999 Medtro La Am can Opera 3850 ct St. N. MS-V310 Shore ew, MN 55126 USA Tel: +1.763.514.8083 Medtro Interna onal Tra ng Sarl Route du Moll CH-1131 Tolochenaz Sw nd Tel: +41.21.802.7000 Medtro Interna onal Ltd. te 1602 16/F, Manul fe Plaza The Lee Gardens, 33 Hysan Avenue Causeway Bay, Hong Kong Tel: +852.2891.4456 Medtro of Canada Ltd. 6733 mat Road ga, ON L5N 1W3 Canada Tel: +1.905.826.6020