REX/219 AB-Türkiye Karma İstişare Komitesi'nin 21. Toplantısı Kayseri, 14 Temmuz 2006 Kayseri'de 13 ve 14 Temmuz 2006'da yapılan AB-TÜRKİYE KARMA İSTİŞARE KOMİTESİ 21. toplantısında Sn. Jan Olsson (Eş-Başkan) ve Sn. Şemsi Bayraktar (Eş-Başkan) tarafından yapılan ORTAK AÇIKLAMA ******** 1. Türkiye-AB Karma İstişare Komitesi (KİK), AB ve Türkiye'den sivil toplum kuruluşlarının temsilcilerini bir araya getiren bir organdır. Üyeleri, sivil toplumu temsil eden çeşitli ekonomik ve sosyal çıkar gruplarından oluşmaktadır. 2. Devlet Bakanı ve Türkiye'nin AB Baş Müzakerecisi Sayın Ali Babacan, Büyükelçi Maria Serenius, AB Genel Sekreteri Büyükelçi Oğuz Demiralp, Avrupa Komisyonu Türkiye Delegasyonu Temsilcisi Büyükelçi Hansjörg Kretschmer, Bölgeler Komitesi Dış İlişkişler Komisyonu Başkanı Sayın Roger Kaliff ve AB-Türkiye Karma Parlamento Komisyonu Türk Delegasyonu Başkanı Sayın Aydın Dumanoğlu, Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği Başkanı Sayın M. Rifat Hisarcıklıoğlu, Türkiye-AB KİK in bu toplantısına katılmışlar ve AB-Türkiye ilişkileri ile ilgili çok çeşitli konularda görüşlerini açıklayarak canlı bir müzakere ortamına katkıda bulunmuşlardır. C:\Documents and Settings\tobb31\Desktop\internet_KIK\deklerasyonson.doc S.T. TR
- 2 - Sivil toplum kuruluşlarının Türkiye'nin üyelik müzakereleri sürecine katılımı 3. KİK, 3 Ekim 2005'te tam üyelik müzakerelerine başlanmasını takiben, Bilim ve Araştırma Faslındaki müzakerelerin 12 Haziran 2006 da açılması ve geçici olarak kapatılmasını memnuniyetle karşılamaktadır. Bu, Türkiye'nin AB'ye tam üyelik sürecinin öngörüldüğü şekilde ilerlediğinin bir işaretidir. 4. KİK, Türkiye'deki reform sürecinin yavaşlamasını üzüntüyle karşılamakta ve Türkiye'nin, farklı konulardaki müzakerelerde ilerleme sağlanması için bir koşul oluşturmaya devam eden Kopenhag Siyasi Kriterlerini yerine getirmesinin önemini vurgulamaktadır. 5. KİK, müzakere sürecinin daha şeffaf olması gereğini vurgular ve özellikle tarama raporlarının yayımlanmasını talep eder. Sivil toplum kuruluşlarının müzakere konu başlıklarının açılmasından yeterli bir süre önceden bilgilendirilmesi ayrıca önemlidir. 6. KİK, müzakere sürecinde Türkiye'deki sivil toplum kuruluşları ile yararlı istişarelerde bulunmasının sağlanması için Türk Hükümeti ve Türkiye'deki sivil toplum kuruluşları arasında sürekli bir diyalog mekanizması oluşturulması gerektiğine işaret etmektedir. KİK, sivil toplum kuruluşlarının bağımsız ve farklılaştırılmış olarak, mümkün olduğunca çok çıkar grubuna açık bir şekilde temsil edilmesinin önemini vurgular. 7. KİK, Türkiye Ekonomik ve Sosyal Konseyi'nde reform yapılması önerilerinin henüz herhangi bir sonuç vermediğini gözlemlemektedir. KİK, Türkiye Ekonomik ve Sosyal Konseyi nin demokratikleşme sürecinin önemli bir unsuru haline gelmesi ve Türkiye'de ekonomik ve sosyal politikaların belirlenmesi sürecine katılması gerektiğini vurgulamaktadır. KİK, Ekonomik ve Sosyal Komite nin, sivil toplum temsilcilerinin sayısının arttırılması, hükümet temsilcilerinin rolünün değiştirilmesi suretiyle yeniden tasarlanması gereğini vurgular. 8. KİK, diyaloga ve karşılıklı ilişkilerin güçlendirilmesine katkıda bulunmaları için AB ve Türkiye'deki sivil toplum kuruluşlarına yapılan çağrıyı memnuniyetle karşılamaktadır. KİK, bununla birlikte bu çerçevede vize işlemlerinin kolaylaştırılması gibi sivil toplum kuruluşları arasındaki temasların geliştirilmesinin teşvik edilmesi gerektiğine de işaret etmektedir. KİK, gelecek toplantısında, uygun makamlarla vize konusunda bir tartışma düzenlenme kararı almaktadır. 9. KİK, AB ve Türk makamlarının tam üyelik süreci ve sivil toplum diyaloğuna katılmaları için sivil toplum kuruluşlarına yeterli destek sağlamaları gerektiğini tekrar belirtmektedir. Makul bir kapasiteye sahip olmadıkları takdirde, sivil toplum kuruluşlarının katkısı beklenen sonuçları vermeyecektir. 10. KİK, Türkiye-AB Sivil Toplum Diyalogunun teşvik edilmesinin, 2006 mali yardım programının başlıca önceliklerinden biri olduğunu görmekten memnuniyet duymaktadır. KİK, bununla birlikte Türk makamlarına bu çalışmaların etkin bir şekilde yürütülmesinin
- 3 - sağlanması için yeterli idari kaynak ve insan kaynakları sağlamaları için çağrıda bulunmaktadır. Hibe tahsis usulü şeffaf olmalı ve bütün sivil toplum kuruluşlarına etkin bir şekilde dağıtılmalıdır. 11. KİK, Bölgeler Komitesinin, yerel temsilcilerin Türkiye-AB ilişkilerine tam olarak katılımını sağlamak amacıyla bir Türkiye-AB Temas Grubu kurulması insiyatifini ilgiyle not eder. Sendikal haklar 12. Raportörler Sayın Tom Etty ve Sayın Rüçhan Işık ın raporlarının eleştirel bir incelemesinden sonra, KİK konuyu tekrar ele alma ve gelecek toplantıda ortak bir rapor sunacak bir çalışma grubu oluşturma kararı almaktadır. 13. KİK, 12 Haziran 2006'da yapılan AB-Türkiye Ortaklık Konseyi'nde AB temsilcilerinin, AB standartları ve ilgili ILO sözleşmelerine uygun olarak sendikal hakların verilmesi için sendikal haklara ilişkin yasalarda, yani işçi sendikaları yasası ve toplu sözleşme, grev ve lokavt yasasında değişiklik yapması için Türkiye'ye çağrıda bulundukları açıklamaları memnuniyetle karşılamaktadır. 14. KİK, mevzuat ve uygulamaların ILO Sözleşmeleri ile uyumlu bir hale getirilmesi konusundaki acil talep ve Avrupa Komisyonu'nun sendikal hakların AB tam üyeliği konusundaki müzakere gündemindeki önceliklerden biri olacağı yolundaki açıklamasına karşın, yasa tasarılarının sosyal ortaklara sunulmuş, ancak Parlamento'da henüz kabul edilmemiş olmasını üzüntü ile karşılamaktadır. KİK eş başkanlarının Türkiye Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanına 2005 sonbahar dönemi ve 2006 ilkbahar döneminde yaptığı iki ziyaret de herhangi bir sonuç doğurmamıştır. Kadın ve istihdam 15. KİK, Türkiye'nin özellikle politikalarının AB'nin kadın erkek eşitliği konusundaki politikası ile uyumlu hale getirilmesi açısından kadın ve istihdam alanında önemli güçlükler ve fırsatlarla karşı karşıya bulunduğu görüşündedir. Avrupa Kadın Erkek Eşitliği Paktı nda yer alan AB kurumları tarafından yapılan değerlendirmede, AB'ye Üye Devletlerin nasıl hareket etmeleri gerektiği açıkça gösterilmektedir. Türkiye bu standartlara uyumdan büyük fayda sağlayacaktır. Kadınların işgücü pazarına etkin bir şekilde katılımı, Türkiye'nin ekonomik ve sosyal kalkınma hedeflerinin gerçekleştirilmesi açısından büyük önem taşımaktadır. KİK, Sayın Olsson, Sayın Kudatgobilig ve Sayın Kılıç tarafından hazırlanan kadın ve istihdam konusundaki ortak raporu dikkate alarak aşağıdaki tavsiyelerde bulunmaktadır: 16. KİK, Türk kadınlarının günümüzde çalışma yaşamında karşılaştıkları sorunların, yasal nedenlerden çok ekonomik ve sosyal nedenlerden kaynaklandığını belirtmektedir. Toplumda kadın ve erkeklere verilen roller kapsamında kadınlar, esas olarak, aile içindeki ve özellikle
- 4 - kırsal kesimdeki ücretsiz işlerden sorumludur. KİK, özellikle kırsal kesimdeki kadınların eğitiminin, kadınların istihdam piyasasına girmeleri ve yerel yönetimler ile birlikte yerel insiyatiflerde de yer almaları imkanını geliştirmesi açısından gerekliliğinin altını çizmektedir. 17. KİK, mevcut önyargıların değiştirilmesini amaçlayan mekanizmalara ihtiyaç duyulduğunu vurgulamaktadır. Bu konuda kapsamlı bir tartışmanın acilen başlatılması ve kamu makamları, sosyal ortaklar ve kadın kuruluşları yanı sıra diğer sivil toplum kuruluşları ve medya tarafından teşvik edilmesi gerekmektedir. 18. KİK, AB'ye tam üyelik süreci ile bağlantılı olarak Türkiye'de kapsamlı bir kadın istihdam politikasına ve bir Ulusal İstihdam Stratejisi hazırlanmasının gerekli olduğunu vurgulamaktadır. Bu strateji, sosyal ortaklar ve öteki sivil toplum kuruluşları, özellikle de kadın kuruluşları ile işbirliğine dayalı olmalıdır. Bu çerçevede KİK, çocuk bakımı, yaşlı ve engelli bakım hizmetleri konusunda bir altyapı oluşturulmasını tavsiye etmektedir. 19. KİK, Türk sosyal ortaklarının kriter belirleme ve izleme araçları ile birleştirilmiş somut girişimleri de kapsayan kadın erkek eşitliği konusunda bir ulusal program üzerinde anlaşmaya varmalarını şiddetle tavsiye etmektedir. 20. Cinsiyete dayalı ayrımcılığın işgücü pazarında önemli ölçüde yaygın olması nedeniyle, KİK nesnel bir iş sınıflandırma sisteminin oluşturulması gerektiğini belirtmektedir. Farklı istihdam ve çalışma koşullarında her türlü ayrımcılıkla mücadele edilmesi için Çalışma Yasası'nın kapsamı da genişletilmelidir. 21. KİK, kadınların varlıklarını sürdürebilen işletmeler kurabilmeleri için teşviklere gerek duyulduğunu vurgulamaktadır. Kadınlara mesleki bilgi ve yönlendirme, danışmanlık hizmetleri ile girişimcilik ve yönetim alanlarında eğitim verilmelidir. Bu çerçevede kamu sektörü ve özel sektördeki sosyal ortakların oynaması gereken önemli bir rol vardır. 22. KİK, Parlamento'da bir Kadın Erkek Eşitliği Daimi Komisyonu oluşturulmasını tavsiye etmektedir. Bu komite, Türkiye Büyük Millet Meclisi'ne sunulan bütün yasa tasarılarını kadın erkek eşitliği açısından değerlendirecektir. Buna benzer bir inisiyatif, tüm politikalarda kadınerkek eşitliğini geliştirmek amacıyla hükümet kurumları düzeyinde de ele alınabilir. 23. KİK, bu raporun hazırlanmasına katkıda bulunan kadın örgütleri ve diğer olası kadın örgütleri ile çalışmaya devam etmek niyetindedir ve kadınların daha iyi ve sürekli temsilini istemektedir. Bu, aynı zamanda kadın çıkarlarının da KİK in genel çalışmaları içerisinde yer almasını kolaylaştıracaktır.
- 5 - Lizbon Stratejisi Çerçevesinde Türkiye'nin Ekonomik Kalkınması KİK, Sayın Päärendson ve Sayın Keskin tarafından hazırlanan Lizbon Stratejisi Çerçevesinde Türkiye'de Ekonomik Gelişme başlıklı ortak raporu dikkate alarak aşağıdaki tavsiyelerde bulunmaktadır: 24. KİK, ekonomik, sosyal ve çevre sütunlarına oturtulan Lizbon Stratejisinin Türkiye'de AB bünyesindekilerden farklı politika öncelikleri ile uygulanabileceği görüşündedir. 25. KİK, Türk Hükümetinin mevcut orta vadeli ekonomik politika programını, AB Büyüme ve İş için Bütünleşmiş Kılavuzu na göre yapılandırılan ve Avrupa Konseyi tarafından 2005'te kabul edilen bir Ulusal Reform Programı'na dönüştürmesini tavsiye etmektedir. Bu süreç, sivil toplum kuruluşları ile diyalog ve işbirliği içinde gerçekleştirilmelidir. 26. KİK, Türkiye'nin ekonomik ve mali istikrar ve sürdürülebilirliği muhafaza etmesi için; genç nüfusu, stratejik açıdan önemli konumu, güçlü ticari bağlantıları ve etkileyici üretim hacmi gibi bütün rekabet üstünlüklerini kullanması gerektiğini vurgulamaktadır. 27. KİK, bütçe usullerindeki reform sürecinin devam etmesi ve düzenleyici ve yasal çerçevelerde yapılan iyileştirmelerin tam olarak uygulanması gerektiğini vurgulamaktadır. 28. KİK, ayrıca Türkiye'de cazip bir ticari ortam sağlanması için hukukun üstünlüğü ilkesinin güçlendirilmesi, özelleştirmeler, işgücü pazarında kadın ve erkekler arasında daha fazla eşitlik ve kayıt dışı ekonominin azaltılması yoluyla yeni yapısal reformlar gerçekleştirilmesini tavsiye etmektedir. Türkiye'nin çalışma mevzuatı, iş güvenliği ve sağlığı ve sosyal koruma ile ilgili alanlarda ciddi çaba göstermesi ve sivil toplum kuruluşlarını sürece katması gerekmektedir. Modern altyapıya (ulaştırma sistemleri, bilgi ve iletişim teknolojisi) yatırım yapılması da gereklidir. 29. KİK, şirketler hukuku alanındaki mevzuatın müktesebatla uyumlu hale getirilmesi ve bu mevzuatın kalitesinin, sosyal ortakların ve öteki sivil toplum kuruluşlarının yasal düzenlemelerde yapılan değişikliklere katılımı sağlanarak artırılması gerektiğini vurgulamaktadır. 30. KİK, Türkiye'nin çalışma yaşamında verimliliği ve kaliteyi arttıran etkin bir işgücü pazarı politikası oluşturması ve uygulaması gerektiğinin altını çizmektedir. Tarım reformundan sonra kırsal alanlarda serbest kalan işgücünün çalışma yaşamına dahil edilmesi ve kırsal çeşitlendirme yoluyla yeni istihdam imkanlarının yaratılması da büyük önem taşımaktadır. 31. KİK, pazardaki yeni beceri gereksinimlerinin karşılanması için eğitim ve öğretim sistemlerinde reform yapılması çağrısında bulunmaktadır. Mesleki eğitim istemlerinin kalitesinin artırılması ve yaşam boyu eğitimin teşvik edilmesi gerekmektedir.
- 6-32. KİK, gelecek toplantısında bu konuda gözden geçirilmiş tavsiyeleri inceleme kararı almaktadır. Gelecek KİK toplantısı KİK'in 22. toplantısı, AB de, 2007 yılının ilk üç ayı içerisinde yapılacaktır. Bu açıklama, Türk makamlarına, AB kuruluşlarına, Türk ve AB sivil toplum kuruluşlarının temsilcilerine ve medya kuruluşlarına gönderilmiştir. Türkiy-AB KİK çalışma belgeleri ve öteki bilgiler, sekreteryalarla temasa geçilerek alınabilir: Sn. Mustafa Bayburtlu, Müdür, Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği (TOBB). (Tel: 00.90.312.413 82 30; email: abm@tobb.org.tr) ve Sn. Laila Wold, İdareci, Dış İlişkiler Bölümü, Avrupa Ekonomik ve Sosyal Komitesi (Tel: 00.32.2-546.91.58; email: laila.wold@eesc.europa.eu)