HASTA TAŞIMA ve KALDIRMA PROSEDÜRÜ Hazırlayan: Cihan ARABACI
VÜCUT MEKANİKLERİ Hareket vücudun canlılık kazanmasını sağlar. Sadece güçlü kaslara sahip olmak yeterli değildir. Kasların doğru ve çeşitli işlerde nasıl kullanılabileceği, nasıl düzgün duruşa sahip olunabileceği bilinmelidir. ***Vücuttaki kas, eklem, kemik ve sinirlerin diğer sistemlerle işbirliği yaparak çalışmalarını anlatan bilime VÜCUT MEKANİKLERİ denir.
VÜCUT MEKANİKLERİ ***Vücut mekaniklerini anlayabilmek için DENGE KANUNLARI na göz atmakta yarar vardır. *Bir cismin dengede kalabilmesi için denge kuralları na uygun davranması gerekir. Cismin dengede olması için: a)cismin ağırlık merkezi yere yakın olmalıdır, b)cismin taban alanı geniş olmalıdır, c)ağırlık merkezinden geçen çekül doğrultusu taban alanı içinde olmalıdır.
CİSİMLERİN AĞIRLIK MERKEZİ Bir cismin ağırlık merkezi, cismin her durumda dengesini sağladığı noktadır. Ayakta duran bir kişinin ağırlık merkezi, göbeğin arkasında ve kalça kemiklerinin ortasındadır.
YERÇEKİMİ ÇİZGİSİ Yerçekimi çizgisi, ağırlık merkezinden geçen düşey çizgidir *Ağırlık merkezi yere yakın ve destek alanı genişse, cisim daha dengelidir. *Ağırlık merkezi yerden yüksek ve destek alanı darsa, cismin dengesi kolay bozulur.
DENGE Aynışekilde, kişi ayakta dururken ağırlık merkezi yerden yüksekte olduğundan; ayaklarını geniş açarak bastığında dengesini koruyabilirken, ayaklarını bitişik tuttuğunda dengesini kolaylıkla kaybedebilir.
VÜCUT MEKANİĞİNİN TEMEL İLKELERİ 1-Tabanı kaymayan, terletmeyen, sıkmayan, yüksek topuğu olmayan; rahat ayakkabılar giyin. 2-Sadece yuvarlayamadığınız, itemediğiniz veya çekemediğiniz şeyleri kaldırın. 3-Ağır cisimleri çekmekten ziyade itmeyi deneyin, iterken dizinizden destek alın. 4- Mümkün olduğunca yüzünüz hastaya (kaldıracağınız cisme) dönük olsun.
VÜCUT MEKANİKLERİNİN TEMEL İLKELERİ 5-Kaldıracağınız cisme/ hastaya mümkün olduğunca yakın durun. Zorunluluk olmadıkça kollarınızı uzatarak kaldırmaya çalışmayın. 6-Ayaklarınızı omuzlarınızın genişliğinizde açın ve yere tam basın.
VÜCUT MEKANĐKLERĐĐLKELERĐ 7-Yerden bir şey kaldırırken, daima dizlerinizi bükerek ve bacak kaslarınızı kullanarak yere çömelin, asla belinizden bükülmeyin. 8-Kaldırma esnasında sırtınızı (omurganızı) düz tutun. Kalça kaslarınızı kasın ve karın kaslarınızı içe çekin.
VÜCUT MEKANĐKLERĐ ĐLKELERĐ 9-Ayağa kalkarken bir ayağınızı hafifçe öne çıkarın. Bu sizin daha iyi dengede durmanızı sağlar. 10-Başınızı dik tutun, yumuşak ve dengeli iş yapın. Ani hareketler kaslara aşırı yük bindireceğinden yaralanmalara neden olabilir. Bir şeyi kaldırırken iş birliğini sağlamak için daima bir, iki, üç diye sayıp aynı anda kaldırmak en doğru davranıştır. 11-Kaldırırken, bacaklarınızı ve güçlü uyluk kaslarınızı kullanın, daha zayıf olan bel kaslarınızı değil.
VÜCUT MEKANİKLERİİLKELERİ 12-Herhangi bir şeyi/ hastayı kaldırırken, döndürürken vücudunuzu omuzlarınızdan döndürmeyin. (omurganız daima aynı düzlemde olsun)
VÜCUT MEKANİKLERİİLKELERİ 13-Hastayı nasıl kaldırabileceğinizi ve taşıyabileceğinizi kaldırmadan önce planlayın, kaldırdıktan sonra çok geç olabilir. 14-Sedyeyi belinizden yukarı kaldırmaya çalışmayın. Sadece çok gerektiğinde hafif yükler omuz hizasına kadar yükseltilebilir. 15-Mümkün olduğunca geri geri (arkaya doğru) değil, ileri (öne doğru) yürüyün.
VÜCUT MEKANİKLERİİLKELERİ 16-Var olan malzemelerden yükünüzü hafifletecek şekilde sonuna kadar yararlanın. 17- Sınırlarınızın farkında olun ve kahramanlık yapmayın. Çok ağır hasta olduğunda ya da uzun mesafe taşımanız gerektiğinde mutlaka yardım alın.
HASTANIN TAŞINMASINDA TEMEL İLKELER Hastayı güvenli bir şekilde kaldırmak ve taşınmasını sağlamak, düşme ve travma riskinden korumak birinci hedefimizdir. Hasta taşımak iyi bir ekip çalışması gerektirir. Tüm hareketleri yönlendirecek sorumlu bir kişi olmalı, bu kişi hareketler için gereken komutları vermelidir. Bu kişi genellikle ağırlığın en fazla dikkat edilmesi gereken bölge olan baş ve boyun kısmını tutan kişi olmalıdır.
HASTANIN SEDYE İLE TAŞINMASI Hastaların hastane içerisindeki başka bölüme transferi, hasta güvenliği açısından hasta yatağı ile yapılır. *Hastanın sedye ile taşınması gerekiyor ise, minimum iki kişi tarafından yapılır. Gerekli durumlarda üç ya da dört kişi ile de taşıma yapılabilir. İŞLEM AŞAĞIDAKİ GİBİDİR: 1-Sedyenin üzerine temiz bir örtü yerleştirilir. 2-Hasta sedyeye alınmadan önce yapılacak işlem ve nedeni görevli hemşire tarafından hastaya açıklanır.
SEDYE İLE HASTA TAŞIMA 3-Yatağın kenarlıkları indirilir. 4-Sedye hasta yatağının yanına getirilir. 5-Yatak ile sedyenin baş kısmının aynı yönde olmasına dikkat edilir. 6-Hasta yatağı sedye hizasına kadar yükseltilir. 7-Sedye yatağa yaklaştırılır ve tekerlekleri kilitlenir. Yatağın frenlerinin kilitli olup olmadığı kontrol edilir. 8-Hastanın sedyeye transferinde altına yerleştirilen sağlam bir çarşaf kullanılır.
YATAK VE SEDYENİN TEKERLEK KİLİTLERİ KONTROL EDİLMELİDİR.
SEDYE İLE HASTA TAŞIMA 9-Çarşafla transferlerde, hastanın düz bir şekilde ve yine «bir, iki, üç komutu «ile ekibin aynı anda uyumlu bir şekilde hareket ederek hastayı transfer etmesi önemlidir. Aksi durumlarda hasta zarar görebilir. 10-Hasta sedyeye alındıktan sonra üzeri örtülür, mahremiyetine saygı gösterilir. 11-Sedyenin emniyet kenarlıkları yükseltilir, frenleri açılır. 12-Sedyenin ön ve arka tarafına geçilir ve yönü belirlendikten sonra ilgili bölüme hasta götürülür.
SEDYE İLE HASTA TAŞIMA KURALLARI 1-Oksijen tüpü kullanılan hasta seyyar oksijen tüpü ile transfer edilir. 2-Bulaşıcı hastalığı olan hastanın transferinde bulaşıcı hastalığının bulaş yoluna göre önlem alınmalıdır. Eldiven, maske, önlük giyme vs. Kullanılan malzeme tek kullanımlık olmalıdır. 3-Bebek ve çocukların taşınmasında ebeveynlerinden birinin ya da güven duyduğu bir kişinin yanında olmasında yarar vardır. 4-Hareket kısıtlılığı olan hastalar hareket ettirilmeden uygun pozisyonda transfer edilir.
SEDYE İLE HASTA TAŞIMA KURALLARI 5-Serumu olan hastalar hemşire eşliğinde taşınır. Serumu çıkarılabilecekler çıkarılır. 6-Ajite ve saldırgan hastalar transfer eleman sayısı arttırılarak taşınır. 7-Ambulu hasta mutlaka hemşire ile taşınır. 8-Hasta taşınması öncesi hastanın nakil olacağı birim (klinik, yoğun bakım, radyolojik görüntüleme birimi vs. ) ile görüşülerek ilgili hazırlıklar tamamlanır.
SEDYE İLE HASTA TAŞIMA KURALLARI 8-Hasta transferinde görevli (hekim, hemşire, posta) hastaya KİMLİK DOĞRULAMASI yapar. 9-Hasta anlayabilecek durumda ise hastaya ve yakınına bilgi verilir ve işbirliği sağlanır. 10-Etrafındaki eşyalar ve malzemeler taşımada kullanılacak araca göre düzenlenir. 11-Hekim durum değerlendirmesine göre hekim talimatına uyulur. Hekim kararına göre, hekim, hemşire tarafından hastaya refakat edilir. 12- Hasta dosyası sedyeye konmamalıdır.
ÇARŞAF KULLANILARAK HASTANIN YATAKTAN SEDYEYE// SEDYEDEN YATAĞA ALINMASI 1-Hasta yatağında yan döndürülür. 2-Çarşaf hastanın sırtı tarafına yatağın üzerine serilir. 3-Hasta çarşaf üzerine döndürülür ve çarşaf içine alınır.
4-Sedye yatağa paralel olarak yerleştirilir. 5-Yatak yüksekliği sedyeye göre ayarlanır 6-Sedye ve yatak tekerlekleri kilitlenir. 7-Hasta sedye üzerine çarşaf ile aktarılır.
HASTANIN TEKERLEKLĐ SANDALYEYE ALINMASI 1- Tekerlekli sandalyenin frenleri kilitlenmelidir. 2- Sandalyenin ayak gelecek yerleri dış yanlara doğru açılmalıdır. 3- Hastaya yapılacak işlem ve gerekliliği anlatılmalıdır. 4- Hastanın önce yatağın kenarına oturup, karşıya bakması sağlanır. (3-5 dakika) 5- Hasta ayağa kaldırılır. Kendi ekseni etrafında döndürülerek, yüzünün, tekerlekli sandalyenin tersi yönünde olması sağlanır. 6- Hasta oturtulur. Ayakları ayak koyma pedalları üzerine yerleştirilir.
HASTANIN TEKERLEKLĐ SANDALYEYE ALINMASI 7- Elleri ile araba kol kenarlarından tutunması söylenerek, hasta emniyete alınır. 8- Tekerlekli sandalyenin frenleri hastanın tespitinden sonra açılmalıdır. 9- Hastanın oturtulması sırasında baş dönmesi, kalkma güçlüğü vb. yaşanırsa tansiyon, nabız takibi yapılır. 10- Gerekli görülürse sedye ile taşıma yapılmalıdır.
BULAŞICI HASTALIĞI OLAN HASTALARIN TAŞINMASI 1-Bulaşıcı hastalığın bulaşma yoluna göre önlem alınmalıdır. Eldiven, maske, önlük giyme vb. 2-Gerekmeyen tüm cihazlar ve diğer malzemeler kaldırılmalıdır. 3-Mümkün olduğunca tek kullanımlık çarşaflar ve malzemeler kullanılmalıdır. 4-Kan vb. vücut sıvıları ile bulaşan yüzeyler temizlendikten sonra dezenfektan ile silinmelidir. 5-Taşıma sonrası duş altında yıkanma. 6-Bulaşıcı hastalıklara karşı aşılanma.
ÇEŞİTLİ HASTA TAŞIMA ŞEKİLLERİ
ÇEŞİTLİ HASTA TAŞIMA ŞEKİLLERİ