BEN NE YAPAB L R M?
Starpet Verimli Tüketim Hareketi nedir? Starpet'in, baflta enerji olmak üzere, tüm do al kaynaklar n verimli ve tasarruflu kullan m konular nda toplumda fark ndal k oluflturmak amac yla hayata geçirdi i kurumsal sosyal sorumluluk projesidir. Dünya, iklim de iflikli i ve küresel s nma tehdidi alt nda bulunmaktad r. Hava, su, toprak, bitki örtüsü, hayvanlar, madenler vb. tüm do al kaynaklar h zla ve geri dönüflü olmayan bir flekilde tükenmektedir. Bu durumla mücadele etmenin yolu, do al kaynaklar tahrip etmeden ve mümkün olan en verimli flekilde kullanmakt r. Projenin amac nedir? Verimli Tüketim Hareketi ile Starpet'in çal flanlar, bayileri, tedarikçileri ve tüketicilerinden bafllayarak herkesin, her türlü do al kayna daha verimli tüketmesini sa lamak, bu konuda toplumsal bir bilinç ve davran fl de iflikli i oluflturmak amaçlanmaktad r.
Starpet bu projeyi neden gerçeklefltiriyor? Starpet, tüm insanl n bugününü ve gelece ini ilgilendiren bir konuda, üzerine düflenleri yerine getirmeyi sosyal sorumlulu u olarak kabul etmektedir. Starpet, enerji sektöründe faaliyet gösteriyor olmas nedeniyle, baflta enerji olmak üzere, tüm do al kaynaklar n verimli ve tasarruflu kullan m konular nda fark ndal k oluflturmay görev bilmektedir. Starpet Verimli Tüketim Hareketi'ne ben nas l destek olabilirim? Günlük yaflamdaki her türlü tüketim faaliyetinizde duyarl davranarak, do al kaynaklar verimli bir flekilde tüketebilir; bu sayede giderlerinizi azalt rken, do al kaynaklar n gelecek nesillere aktar lmas na katk da bulunabilirsiniz. Detayl ipuçlar n, kitapç n ilerleyen sayfalar nda bulabilirsiniz.
Bulafl klar n z elde de il makinede y kayarak, y lda yaklafl k 40 ton su tasarruf edebilirsiniz. Bulafl k makinesini tam kapasiteyle çal flt rabilir, az kirli bulafl klar için k sa veya ekonomik devirli, düflük s l program kullanabilirsiniz. Bulafl klar makineye koymadan önce durulamak yerine yemek art klar n s y rmakla, daha az elektrik, su ve deterjan tüketebilirsiniz. Kirli kaplar akan musluk suyu yerine le en içinde su ve deterjan yard m ile y kayarak günde 30-60 litre daha az su harcayabilirsiniz. Sebze-meyveleri akan suyun alt nda de il, su dolu bir kapta y kayabilirsiniz. Sebze-meyve y kad n z suyla çiçek sulayabilir, temizlik yapabilirsiniz. Buzdolab n n kap s n uzun süre aç k tutmaktan kaç nabilirsiniz. S cak yiyecekleri dolaba koymadan önce oda s cakl na gelmesini bekleyerek ve g dalar saran fazla paketleri azaltarak enerji tüketimini azaltabilirsiniz. Su s tmak için gazl oca kullanmak % 50 daha az enerji harcamak demektir. htiyac n z oldu u kadar su s tmaya özen gösterebilirsiniz.
ster elektrik enerjisi, ister gaz kullan ls n, ocaklarda yemek piflirmek, f r nda yemek piflirmekten daha ekonomiktir. Yemek piflirirken f r n n kapa n gerekti inden fazla açmaktan kaç nabilirsiniz. Kapa her aç flta f r n s cakl 25 derece düfler. Elektrikli f r n ve ocaklar piflirme süresinden birkaç dakika önce kapatarak mevcut s cakl kta piflmeye devam etmesini sa layabilir, bu sayede bir miktar enerji tasarrufu sa layabilirsiniz. Ocakta yemek piflirirken tencerenin kapa n kapatabilirsiniz. Yeme i kapa aç k piflirmek, 3 kat daha fazla enerji tüketir. Yemek piflirirken bas nçl tencereler kullanarak, piflirme süresini k saltabilirsiniz. Banyo yapmak yerine 5-6 dakikada dufl alarak su tüketiminizi % 25 azaltabilirsiniz. Duflta ortalama 40-60 litre su tüketilirken, banyoda 120-150 litre su harcan r. Su s zd ran tuvalet rezervuarlar ndaki kaçak günde 700 litreye kadar ulaflabilir. Rezervuara birkaç damla boyal su ilave ederek 5-7 dakika içinde rezervuar n zdan su s z p s zmad n anlayabilirsiniz. Tuvalet rezervuar n n su depolama kapasitesini düflürerek ya da düflük kapasiteli rezervuarlar kullanarak su tüketimini % 20'ye kadar azaltabilirsiniz.
Difllerinizi f rçalarken, trafl olurken ve yüzünüzü sabunlarken muslu u kapal tutarak 15-35 litre suyu ziyan etmemifl olursunuz. Suyu tasarruflu kullanabilirsiniz. Difllerinizi f rçalarken 1 bardak su kullanabilir, dufl al rken aralarda suyu kapatabilirsiniz. Çamafl r makinesini tam kapasiteyle çal flt rabilir, az kirli çamafl rlarda ekonomik program tercih edebilirsiniz. Çamafl rlar kurutma makinesi ile kurutmak yerine asarak kurutabilirsiniz. Banyo yapmak yerine dufl almak % 30'a yak n enerji tasarrufu demektir. Sifonun içine su dolu 1,5 litrelik bir pet flifle yerlefltirerek, y lda 2 ton sudan tasarruf edebilirsiniz. Elektrikli ev aletleri al rken A s n f enerji etiketli cihazlar tercih ederek, elektrik faturan zda önemli tasarruf elde edebilir, örne in buzdolab için harcad n z enerjiyi % 60 azaltabilirsiniz. Elektrik süpürgesinin haznesini s k s k boflaltarak, emifl gücünü art r p süpürgeyi daha verimli kullanabilirsiniz. Tasarruflu ampul kullanarak, % 80 daha az enerji harcayabilirsiniz. Cihazlar kumandadan kapat lmalar halinde, stand-by konumunda enerji tüketmeye devam ederler. Harcanan bu enerji cihaz n kendi enerjisinin yaklafl k % 5'i kadard r. Is yal t m yapt rarak, s nma giderlerinizi % 50'ye kadar azaltabilirsiniz.
Tatil günleri evden ayr lmadan önce s t c n z kapatabilirsiniz. Kap önü, balkon, teras gibi yerleri y karken hortumla su tutmak yerine kova ve süpürge kullanabilirsiniz. Bahçe sulamak için, buharlaflman n az oldu u sabah ya da akflamüstü saatlerini tercih edebilirsiniz. Otomobilinizi hortumla y kamak yerine silerek ya da kova ve sünger kullanarak temizleyebilirsiniz. Kullanmad n z fl klar kapatabilirsiniz. Çal flma saatleriniz düzenliyse, s t c n z evden ayr lmadan 30 dakika önce kapatarak tasarruf edebilirsiniz. Kulland n z s radan ampulleri tasarruflu ampuller ile de ifltirebilirsiniz. Cihaz al rken enerji verimli olanlar n tercih edebilirsiniz. Geri dönüflümlü ürünleri tercih edebilirsiniz. Taze malzemelerden yap lm fl yiyecekleri tercih edebilirsiniz. fllenmifl ve paketlenmifl yiyecekler için daha fazla enerji harcanm flt r ve bu yiyeceklerin ambalajlar n n do ada yok olmas uzun zaman alabilir. Market al flverifllerinizde, yak n çevrede üretilmifl ürünleri tercih edebilirsiniz. Almak istedi iniz fley dünyan n öbür ucunda üretilmiflse, size ulaflmak için geçti i yollarda tonlarca karbondioksit aç a ç km fl demektir.
Kullanmad n z zamanlarda bilgisayar n z kapal tutabilirsiniz. Bilgisayarlar en fazla enerjiyi kullanılmadıkları zamanlarda açık bırakılmaları nedeni ile harcarlar. K sa süreli aralarda bilgisayar ekran n dü mesinden kapatabilirsiniz. Kullanmad n z zamanlarda yaz c ve fotokopi makinelerini kapal tutarak enerjiden tasarruf edebilirsiniz. Klasik musluklar yerine kolay aç l p kapanan musluklarla su tüketimini % 25 azaltabilirsiniz. Saniyede bir damla su s zd ran musluktan y lda 1 ton su bofla akar. Bina ayd nlatmas için sensörlü sistemleri tercih edebilirsiniz. Kazan, s pompas, klima gibi cihazlar n z n filtrelerini temizletebilir ya da de ifltirebilirsiniz. Elektronik s ayarl (termostatl ) klimalar tercih edebilir ve klimalar çal fl rken kap ve pencereleri kapal tutabilirsiniz. Klimalar k fl n s tma amaçl kullanmaktan kaç nabilirsiniz.
Yaz n klima çal fl rken günefl fl nlar n n do rudan içeri girmesini engelleyebilirsiniz. Gerekmedikçe yaz c ç kt s almayarak ka t tüketimini azaltabilirsiniz. Tüm elektrikli cihazlar akflam iflten ç karken kapatabilirsiniz. Tasarruflu tüketim al flkanl klar n z çal flma arkadafllar n za da kazand rabilirsiniz. Ani gaz ve fren, benzin tüketimini % 5 art r r. Gereksiz yere ani fren yapmaktan ve gaza basmaktan kaç nabilirsiniz. Trafik fl klar na yaklafl rken ani durufllardan kaç nabilir, h z n z yavaflça azaltabilirsiniz. Do ru h zdayken vites de ifltirmek, yak t tüketimini % 15'e kadar düflürür. Arac n z n lastiklerinin hava bas nc düflükse yak t tüketimi artar. Araç lastiklerinizin bas nc n s k kontrol edebilirsiniz.
Camlar aç k olarak saatte 100 kilometrelik bir h zla otomobilinizi sürmeniz % 4 fazla yak t tüketimi demektir. Arac n z sürerken camlar n z kapatabilirsiniz. Büyük araçlar, daha fazla yak t tüketerek, daha fazla karbondioksit aç a ç kart r. Gerekmedikçe büyük araç kullanmaktan kaç nabilirsiniz. Toplu tafl ma araçlar n tercih edebilirsiniz. ki dakikadan fazla duracaks n z, konta kapatabilirsiniz. Bu kadar uzun süre sabit durmak, motoru durdurup yeniden çal flt rmaktan daha fazla yak t tüketmenize neden olur. K sa mesafelere arac n zla gitmek yerine yürüyebilirsiniz. So uk bir motor, s nm fl bir motordan iki kat fazla yak t harcar. Yaz aylar nda gölgeye park ederek arac n z n gereksiz s nmas n engelleyebilir, s nmadan do abilecek yak t buharlaflmas n n önüne geçebilirsiniz. Yüksek viteste iken 2000-2500 devir h z nda yol almaya çal flabilirsiniz. Arac n z bir saniye yüksek devirde kullanman z, yar m saatlik normal sürüflte sebep oldu unuz kadar karbon sal m na sebep olur. Arac n z n klimas n sadece gerekli durumlarda kullanabilirsiniz. D flar daki hava s cakl 25 C iken, klima yak t verimlili ini % 12 azalt r.
Enerjiyi verimli kullanmal y z, çünkü; Dünyadaki en önemli enerji kayna olan fosil yak tlar h zla tükeniyor. Enerji üretimi ve tüketimi sonucunda ortaya ç kan sera gaz emisyonlar, küresel s nma ve iklim de iflikli inin en önemli nedenleri aras nda yer al yor. Enerjiyi verimli kullanarak, evde ve iflyerinde önemli ölçüde tasarruf edebiliriz. Kaynaklar: ENVER, Türkiye Enerji ve Enerji Verimlili i Çal flmalar Raporu, http://www.enver.org.tr/modules/mastop_publish/files/files_4caeccbad1161.pdf Friends of Earth, Climate Top Tips Report, www.foe.co.uk/resource/briefing_notes/50_climate_top_tips.pdf International Energy Agency, World Energy Outlook 2009 Fact Sheet, http://www.iea.org/weo/docs/weo2009/fact_sheets_weo_2009.pdf UNEP Kick The Habbit Climate Neutrality Guide 2008, http://www.unep.org/publications/ebooks/kick-the-habit/
Fark yaratmak Türkiye'nin; binalarda % 30, sanayide % 20, ulafl mda % 10 tasarruf potansiyeli bulunuyor. 50 milyon ton CO 2 = 25 milyar USD Ülke olarak, son 10 y lda ortalama % 10 tasarruf edebilmifl olsayd k; 25 milyar USD daha az harcam fl, 50 milyon ton CO 2 'nin atmosfere sal nmas n engellemifl olacakt k. www.verimlituketim.com Bu kitapç n bask s nda geri dönüfltürülebilir ka t kullan lm flt r.