ULUSAL YETERLĠLĠKLER, ALAN YETERLĠLĠKLERĠ VE PROGRAM YETERLĠLĠKLERĠ Prof. Dr. Nebahat SARI Bologna Uzmanı 28 Mayıs 2010, Namık Kemal Üniversitesi
BOLOGNA SÜRECĠ Yükseköğretim sistemimizin uluslararasılaşması için fırsat.
BOLOGNA SÜRECĠ 2010 yılına (2012) kadar Avrupa Yükseköğretim Alanı yaratmayı hedefleyen bir Avrupa reform sürecidir. Süreç, tamamen her ülkenin özgür iradeleri ile katıldıkları bir oluşumdur ve ülkeler Bologna Süreci nin öngördüğü hedefleri kabul edip etmeme hakkına sahiptirler. Avrupa Yükseköğretim Alanında gerçekleşmesi arzulanmayan tek şey, üye ülkelerin eğitim sistemlerinin tek tip yükseköğretim sistemi haline getirilmesidir.
BOLOGNA SÜRECĠNĠN ÇIKIġI Bologna Süreci nin temelleri 1998 yılında Fransa, İtalya, Almanya ve İngiltere Eğitim Bakanlarının Sorbonne da gerçekleştirdikleri toplantı sonunda yayımlanan Sorbonne Bildirisi ile atılmıştır.
BOLOGNA KAPSAMINDAKĠ ÜLKELER 19 Haziran 1999 (29 ülke) Avusturya Macaristan Portekiz Belçika Ġzlanda Romanya Bulgaristan Ġtalya Slovak Cumhuriyeti Çek Cumhuriyeti Letonya Slovenya Danimarka Litvanya Ġspanya Estonya Lüksemburg Ġsveç Finlandiya Malta Ġsviçre Fransa Hollanda Ġngiltere Almanya Norveç Ġrlanda Yunanistan Polonya 19 Mayıs 2001 Prag Bakanlar Konferansı (+4=33 ülke) Hırvatistan Kıbrıs LihtenĢtayn Türkiye 19 Eylül 2003 Berlin Bakanlar Konferansı (+7=40 ülke) Arnavutluk Rusya Federasyonu Andora Sırbistan-Karadağ Bosna-Hersek Makedonya Vatikan Cumhuriyeti 18-19 Mayıs 2005 Bergen Bakanlar Konferansı (+5=45 ülke) Ermenistan Azerbaycan Gürcistan Moldova Ukrayna 2007 Londra Bakanlar Konferansı (+1=46) Karadağ 11-12 Mart 2010 BudapeĢte ve Viyana Bakanlar Konferansı (+1=47) Kazakistan
Salamanca Convention Graz Convention Göteborg Student Convention 2010 da EHEA nın tamamlanması
BOLOGNA BAKANLAR KONFERANSI, 11-12 MART 2010 Sonraki toplantı BükreĢ (Romanya) te 26-27 Nisan 2012 tarihlerinde
BOLOGNA SÜRECĠNĠN NĠHAĠ HEDEFĠ (2010?) Öğrenci, öğretim elemanı ve idari kadro hareketliliği yüksek, Ulusal eğitim sistemleri birbiri ile karşılaştırılabilir, Yeterlilikler Ulus ötesi eğitim boyutlarını dikkate alan, Öğretim ve araştırma etkinliklerini birbiri ile çok iyi ilişkilendirmiş Tüm süreci iç ve dış paydaş katılımı ile sürekli denetleyen ve izleyen bir yükseköğretim sistemi oluşturmak
BERGEN-2005 LONDRA-2007 LEUVEN-2009 DERECE SĠSTEMĠ MÜKEMMEL (4.67) ÇOK ĠYĠ (4.33) ÇOK ĠYĠ (4.33) İkili Sistemin Uygulama Düzeyi MÜKEMMEL (5) MÜKEMMEL (5) MÜKEMMEL (5) 1 den 2 ye Geçiş ÇOK İYİ (4) MÜKEMMEL (5) MÜKEMMEL (5) İkili Sistemdeki Öğrenci Oranı MÜKEMMEL (5) - - Ulusal Yeterlilikler Çerçevesi Uygulama Düzeyi - ĠYĠ (3) ĠYĠ (3) KALĠTE GÜVENCESĠ ORTA (2.00) ÇOK ĠYĠ (4.00) ÇOK ĠYĠ (4.00) AYA ile Uyumlu Ulusal Kalite Sis. Uyg. Düzeyi ORTA (2) MÜKEMMEL (5) - Dış Kalite Güvence Sistemi Gelişme Düzeyi ORTA (2) ÇOK İYİ (4) ĠYĠ (3) Öğrencilerin Katılım Düzeyi ORTA (2) ÇOK İYİ (4) MÜKEMMEL (5) Uluslararası Katılım Düzeyi ORTA (2) ĠYĠ (3) ÇOK İYİ (4) DĠPLOMA VE ÖĞRENĠM SÜRELERĠNĠN DENKLĠĞĠ ÇOK ĠYĠ (3.67) ÇOK ĠYĠ (4.33) ÇOK ĠYĠ (4.00) Diploma Eki Uygulama Düzeyi ÇOK İYİ (4) ÇOK İYİ (4) İYİ (4) Lizbon Tanınma Konvansiyonu ĠYĠ (3) ÇOK İYİ (4) MÜKEMMEL (5) ECTS Uygulama Düzeyi ÇOK İYİ (4) MÜKEMMEL (5) ĠYĠ (3) YAġAM BOYU ÖĞRENĠM ĠYĠ (3) ZAYIF (1) Önceki Öğrenimin Tanınması - ĠYĠ (3) ZAYIF (1) ORTAK DERECELER MÜKEMMEL (5.00) - Ortak Derecelerin Oluşturulması ve Tanınması - MÜKEMMEL (5) - GENEL SONUÇ (GENEL PUAN) ĠYĠ (3,45) ÇOK ĠYĠ (4.13) ĠYĠ (3,80)
YAġAM BOYU ÖĞRENME «Permettre à chacun d'être acteur de son évolution personnelle et professionnelle»
YAġAM BOYU ÖĞRENME ETKĠNLĠKLERĠ
ÇOCUK ÜNĠVERSĠTESĠ
YETERLĠLĠKLERDE GÜNCEL DURUM Avrupa Yeterlilikler Çerçevesi Bölüm Misyonu Ocak-2010 da tamamlandı ÇalıĢılıyor Ulusal Yeterlilikler Çerçevesi Alana Özgü Yeterlilikler PaydaĢ GörüĢleri Eğitim Amaçları Program Çıktıları Yeterlilik: Geçerliliği kabul edilen bir öğretim programının başarıyla tamamlanması sonucu o program için öngörülen öğrenme çıktılarının kazanıldığını onaylayan ve yetkili bir otorite tarafından basılı olarak verilen derece, diploma veya sertifika türü belgedir. Öğrenme Çıktıları
Ulusal Yeterlilikler Çerçevesi: Uluslararası alanda o ülkenin yüksek öğretim sisteminin şeffaflığı tanınması öğrenenler ve mezunlarının hareketliliği için bir araçtır. ve yükseköğretim kurumlarının uluslararası çekiciliğini artırmak
Ġlk olarak: Ulusal Yeterlilikler Çerçevesi olarak, 21/05/2009 da YÖK tarafından onaylandı, Gereği yapılmak üzere 30/06/2009 da üniversitelere gönderildi. Nihâi olarak: Türkiye Yükseköğretim Yeterlilikler Çerçevesi olarak 21 Ocak 2010 da TYYÇ ONAYLANDI Ulusal Yeterlilikler Çerçevesi Türkiye Yükseköğretim Yeterlilikler Çerçevesi
TYYÇ FAALĠYETLERĠ (21.01.2010 tarihli YÖK kararı) TARĠH 1 Süreci başlatmak için karar alınması Nisan 2006 2 Çalışma takviminin oluşturulması 2006 3 Sürecin organizasyonu 2006-2008 4 Çerçevenin tasarımı Kasım 2008 5 Paydaşlardan görüş alınması Ocak 2009 6 Çerçevenin onaylanması Kısmen (TUYÇ) Mayıs 2009 Tamamen (TYYÇ) Ocak 2010 7 İdari organizasyon Şubat 2010 8 Çerçevenin yükseköğretimde uygulanması Pilot düzeyde uygulama Aralık 2010 Tüm kurumlarda uyg. Aralık 2012 9 Yeterliliklerin TYYÇ ye dahil edilmesi 2010-2015 10 Çerçevenin AYÇ ile uyumluluğunun belgelendirilmesi 2010-2012 11 TYYÇ Web sitesinin oluşturulması ve yayınlanması 2010
Bilgi Beceri Yetkinlik Ön Lisans Lisans Y. Lisans Doktora Kuramsal Uygulamalı Kavramsal Bilişsel Uygulamalı Bağımsız Çalışabilme ve Sorumluluk Alabilme Yetkinliği Öğrenme Yetkinliği İletişim ve Sosyal Yetkinlik Alana Özgü Yetkinlik Bilgi (knowledge): Herhangi bir çalışma veya araştırma alanı ile ilgili gerçeklerin, ilkelerin, teorilerin ve uygulamaların bütünü Beceri (Skill): Bilgiyi uygulayabilme, problemleri çözebilme ve görevleri tamamlayabilmek için bilgiyi kullanabilme yeteneği Yetkinlik (Competence): Bilgiyi, kişisel, sosyal ve/veya metodolojik becerileri iş ve çalışma ortamları ile mesleki ve kişisel gelişim konusunda kullanabilme yeteneği
TÜRKĠYE YÜKSEKÖĞRETĠM YETERLĠLĠKLER ÇERÇEVESĠ (TYYÇ) TYYÇ DÜZEYĠ BĠLGĠ -Kuramsal -Uygulamalı BECERĠLER -Kavramsal/Biliş sel -Uygulamalı Bağımsız Çalışabilme ve Sorumluluk Alabilme Yetkinliği Öğrenme Yetkinliği YETKĠNLĠKLER Ġletişim ve Sosyal Yetkinlik Alana Özgü Yetkinlik 5 ÖNLĠSANS EQF-LLL: 5. Düzey QF-EHEA: Kısa Düzey -Ortaöğretim düzeyinde kazanılan yeterliliklere dayalı olarak alanındaki güncel bilgileri içeren ders kitapları, uygulama araçgereçleri ve diğer kaynaklarla desteklenen temel düzeydeki kuramsal ve uygulamalı bilgilere sahip olma. - Alanında edindiği temel düzeydeki kuramsal ve uygulamalı bilgileri aynı alanda bir ileri eğitim düzeyinde veya aynı düzeydeki bir alanda kullanabilme becerileri kazanma. - Alanında edindiği temel düzeydeki bilgi ve becerileri kullanarak, verileri yorumlayabilme ve değerlendirebilme, sorunları tanımlayabilme, analiz edebilme, kanıtlara dayalı çözüm önerileri geliştirebilme. - Alanı ile ilgili temel düzeydeki bir çalışmayı bağımsız olarak yürütebilme. - Alanı ile ilgili uygulamalarda karşılaşılan ve öngörülemeyen karmaşık sorunları çözmek için ekip üyesi olarak sorumluluk alabilme. - Sorumluluğu altında çalışanların bir proje çerçevesinde gelişimlerine yönelik etkinlikleri yürütebilme. - Alanında edindiği temel düzeydeki bilgi ve becerileri eleştirel bir yaklaşımla değerlendirebilme, öğrenme gereksinimlerini belirleyebilme ve karşılayabilme. - Öğrenimini aynı alanda bir ileri eğitim düzeyine veya aynı düzeydeki bir mesleğe yönlendirebilme. - Yaşamboyu öğrenme bilinci kazanmış olma. - Alanı ile ilgili konularda sahip olduğu temel bilgi ve beceriler düzeyinde düşüncelerini yazılı ve sözlü iletişim yoluyla aktarabilme. - Alanı ile ilgili konularda düşüncelerini ve sorunlara ilişkin çözüm önerilerini uzman olan ve olmayan kişilerle paylaşabilme. - Bir yabancı dili en az Avrupa Dil Portföyü A2 Genel Düzeyi nde kullanarak alanındaki bilgileri izleyebilme ve meslektaşları ile iletişim kurabilme. - Alanının gerektirdiği en az Avrupa Bilgisayar Kullanma Lisansı Temel Düzeyinde bilgisayar yazılımı ile birlikte bilişim ve iletişim teknolojilerini kullanabilme. - Alanı ile ilgili verilerin toplanması, uygulanması ve sonuçlarının duyurulması aşamalarında toplumsal, bilimsel, kültürel ve etik değerlere sahip olma. - Sosyal hakların evrenselliği, sosyal adalet, kalite ve kültürel değerler ile çevre koruma, iş sağlığı ve güvenliği konularında yeterli bilince sahip olma.
TÜRKĠYE YÜKSEKÖĞRETĠM YETERLĠLĠKLER ÇERÇEVESĠ (TYYÇ) TYYÇ DÜZEY Ġ BĠLGĠ -Kuramsal -Uygulamalı BECERĠLER -Kavramsal/Bilişsel -Uygulamalı Bağımsız Çalışabilme ve Sorumluluk Alabilme Yetkinliği Öğrenme Yetkinliği YETKĠNLĠKLER Ġletişim ve Sosyal Yetkinlik Alana Özgü Yetkinlik 6 LĠSANS EQF-LLL: 6. Düzey QF-EHEA: 1. Düzey -Alanındaki güncel bilgileri içeren ders kitapları, uygulama araç-gereçleri ve diğer kaynaklarla desteklenen ileri düzeydeki kuramsal ve uygulamalı bilgilere sahip olma. - Alanında edindiği ileri düzeydeki kuramsal ve uygulamalı bilgileri kullanabilme. - Alanında edindiği ileri düzeydeki bilgi ve becerileri kullanarak verileri yorumlayabilme ve değerlendirebilme, sorunları tanımlayabilme, analiz edebilme, araştırmalara ve kanıtlara dayalı çözüm önerileri geliştirebilme. - Alanı ile ilgili ileri düzeydeki bir çalışmayı bağımsız olarak yürütebilme. - Alanı ile ilgili uygulamalarda karşılaşılan ve öngörülemeyen karmaşık sorunları çözmek için bireysel ve ekip üyesi olarak sorumluluk alabilme. - Sorumluluğu altında çalışanların bir proje çerçevesinde gelişimlerine yönelik etkinlikleri planlayabilme ve yönetebilme. - Alanında edindiği ileri düzeydeki bilgi ve becerileri eleştirel bir yaklaşımla değerlendirebilme, -Öğrenme gereksinimlerini belirleyebilme ve öğrenmesini yönlendirebilme. -Yaşamboyu öğrenmeye ilişkin olumlu tutum geliştirebilme. - Alanı ile ilgili konularda ilgili kişi ve kurumları bilgilendirebilme; düşüncelerini ve sorunlara ilişkin çözüm önerilerini yazılı ve sözlü olarak aktarabilme. - Alanı ile ilgili konularda düşüncelerini ve sorunlara ilişkin çözüm önerilerini nicel ve nitel verilerle destekleyerek uzman olan ve olmayan kişilerle paylaşabilme. - Toplumsal sorumluluk bilinci ile yaşadığı sosyal çevre için proje ve etkinlikler düzenleyebilme ve bunları uygulayabilme. - Bir yabancı dili en az Avrupa Dil Portföyü B1 Genel Düzeyi nde kullanarak alanındaki bilgileri izleyebilme ve meslektaşları ile iletişim kurabilme. - Alanının gerektirdiği en az Avrupa Bilgisayar Kullanma Lisansı İleri Düzeyinde bilgisayar yazılımı ile birlikte bilişim ve iletişim teknolojilerini kullanabilme. - Alanı ile ilgili verilerin toplanması, yorumlanması, uygulanması ve sonuçlarının duyurulması aşamalarında toplumsal, bilimsel, kültürel ve etik değerlere uygun hareket etme. - Sosyal hakların evrenselliği, sosyal adalet, kalite kültürü ve kültürel değerlerin korunması ile çevre koruma, iş sağlığı ve güvenliği konularında yeterli bilince sahip olma. 22
TÜRKĠYE YÜKSEKÖĞRETĠM YETERLĠLĠKLER ÇERÇEVESĠ (TYYÇ) TYYÇ DÜZEYĠ BĠLGĠ -Kuramsal -Uygulamalı BECERĠLER -Kavramsal/Bilişs el -Uygulamalı Bağımsız Çalışabilme ve Sorumluluk Alabilme Yetkinliği YETKĠNLĠKLER Öğrenme Yetkinliği Ġletişim ve Sosyal Yetkinlik Alana Özgü Yetkinlik 7 YÜKSEK LĠSANS EQF-LLL: 7. Düzey QF-EHEA: 2. Düzey - Lisans düzeyi yeterliliklerine dayalı olarak, aynı veya farklı bir alanda bilgilerini uzmanlık düzeyinde geliştirebilme ve derinleştirebilme. - Alanının ilişkili olduğu disiplinler arası etkileşimi kavrayabilme. - Alanında edindiği uzmanlık düzeyindeki kuramsal ve uygulamalı bilgileri kullanabilme. - Alanında edindiği bilgileri farklı disiplin alanlarından gelen bilgilerle bütünleştirerek yorumlayabilme ve yeni bilgiler oluşturabilme, - Alanı ile ilgili karşılaşılan sorunları araştırma yöntemlerini kullanarak çözümleyebilme. - Alanı ile ilgili uzmanlık gerektiren bir çalışmayı bağımsız olarak yürütebilme. - Alanı ile ilgili uygulamalarda karşılaşılan ve öngörülemeyen karmaşık sorunların çözümü için yeni stratejik yaklaşımlar geliştirebilme ve sorumluluk alarak çözüm üretebilme. - Alanı ile ilgili sorunların çözümlenmesini gerektiren ortamlarda liderlik yapabilme. - Alanında edindiği uzmanlık düzeyindeki bilgi ve becerileri eleştirel bir yaklaşımla değerlendirebilme ve öğrenmesini yönlendirebilme. - Alanındaki güncel gelişmeleri ve kendi çalışmalarını, nicel ve nitel veriler ile destekleyerek alanındaki ve alan dışındaki gruplara, yazılı, sözlü ve görsel olarak sistemli biçimde aktarabilme. - Sosyal ilişkileri ve bu ilişkileri yönlendiren normları eleştirel bir bakış açısıyla incelemeyebilme, geliştirebilme ve gerektiğinde değiştirmek üzere harekete geçebilme. - Bir yabancı dili en az Avrupa Dil Portföyü B2 Genel Düzeyi nde kullanarak sözlü ve yazılı iletişim kurabilme. - Alanının gerektirdiği düzeyde bilgisayar yazılımı ile birlikte bilişim ve iletişim teknolojilerini ileri düzeyde kullanabilme. -Alanı ile ilgili verilerin toplanması, yorumlanması, uygulanması ve duyurulması aşamalarında toplumsal, bilimsel, kültürel ve etik değerleri gözeterek denetleyebilme ve bu değerleri öğretebilme. - Alanı ile ilgili konularda strateji, politika ve uygulama planları geliştirebilme ve elde edilen sonuçları, kalite süreçleri çerçevesinde değerlendirebilme. - Alanında özümsedikleri bilgiyi, problem çözme ve/veya uygulama becerilerini, disiplinlerarası çalışmalarda kullanabilme. 23
TYYÇ DÜZEYĠ BĠLGĠ -Kuramsal -Uygulamalı TÜRKĠYE YÜKSEKÖĞRETĠM YETERLĠLĠKLER ÇERÇEVESĠ (TYYÇ) BECERĠLER -Kavramsal/Bilişsel -Uygulamalı Bağımsız Çalışabilme ve Sorumluluk Alabilme Yetkinliği Öğrenme Yetkinliği YETKĠNLĠKLER Ġletişim ve Sosyal Yetkinlik Alana Özgü Yetkinlik 8 DOKTORA EQF-LLL: 8. Düzey QF-EHEA: 3. Düzey - Yüksek lisans yeterliliklerine dayalı olarak alanındaki güncel ve ileri düzeydeki bilgileri özgün düşünce ve/veya araştırma ile uzmanlık düzeyinde geliştirebilme, derinleştirebilme ve alanına yenilik getirecek özgün tanımlara ulaşabilme. - Alanının ilişkili olduğu disiplinler arası etkileşimi kavrayabilme; yeni ve karmaşık fikirleri analiz, sentez ve değerlendirmede uzmanlık gerektiren bilgileri kullanarak özgün sonuçlara ulaşabilme. -Alanındaki yeni bilgileri sistematik bir yaklaşımla değerlendirebilme ve kullanabilme. - Alanına yenilik getiren, yeni bir düşünce, yöntem, tasarım ve/veya uygulama geliştirebilme ya da bilinen bir düşünce, yöntem, tasarım ve/veya uygulamayı farklı bir alana uygulayabilme, özgün bir konuyu araştırabilme, kavrayabilme, tasarlayabilme, uyarlayabilme ve uygulayabilme. -Yeni ve karmaşık düşüncelerin eleştirel analizini, sentezini ve değerlendirmesini yapabilme. - Alanına yenilik getiren, yeni bir düşünce, yöntem, tasarım ve/veya uygulama geliştiren ya da bilinen bir düşünce, yöntem, tasarım ve/veya uygulamayı farklı bir alana uygulayan özgün bir çalışmayı bağımsız olarak gerçekleştirerek alanındaki ilerlemeye katkıda bulanabilme. - Alanı ile ilgili en az bir bilimsel makaleyi ulusal ve/veya uluslar arası hakemli dergilerde yayınlayarak ve/veya özgün bir yapıt üreterek ya da yorumlayarak alanındaki bilginin sınırlarını genişletebilme. - Özgün ve disiplinlerarası sorunların çözümlenmesini gerektiren ortamlarda liderlik yapabilme. - Yaratıcı ve eleştirel düşünme, sorun çözme ve karar verme gibi üst düzey zihinsel süreçleri kullanarak alanı ile ilgili yeni düşünce ve yöntemler geliştirebilme. - Sosyal ilişkileri ve bu ilişkileri yönlendiren normları eleştirel bir bakış açısıyla inceleyebilme, geliştirebilme ve gerektiğinde değiştirmeye yönelik eylemleri yönetebilme. - Uzman kişiler ile alanındaki konuların tartışılmasında özgün görüşlerini savunabilme ve alanındaki yetkinliğini gösteren etkili bir iletişim kurabilme. - Bir yabancı dili en az Avrupa Dil Portföyü C1 Genel Düzeyi nde kullanarak ileri düzeyde yazılı, sözlü ve görsel iletişim kurabilme ve tartışabilme. - Alanındaki bilimsel, teknolojik, sosyal veya kültürel ilerlemeleri tanıtarak, yaşadığı toplumun bilgi toplumu olma ve bunu sürdürebilme sürecine katkıda bulunabilme. - Alanı ile ilgili karşılaşılan sorunların çözümünde stratejik karar verme süreçlerini kullanarak işlevsel etkileşim kurabilme. - Alanı ile ilgili konularda karşılaşılan toplumsal, bilimsel, kültürel ve etik sorunların çözümüne katkıda bulunabilme ve bu değerlerin gelişimini destekleyebilme. - Alanı ile ilgili çalışmalarda araştırma yöntemlerini kullanabilmede üst düzey beceriler kazanmış olma. 24
TYYÇ DÜZEYLERĠ KREDĠ VE Ġġ YÜKÜ ARALIKLARI TYYÇ DÜZEYLERĠ 5. DÜZEY (ÖN LĠSANS) 6. DÜZEY (LĠSANS) 7. DÜZEY (YÜKSEK LĠSANS) 8. DÜZEY (DOKTORA) SÜRE (Yıl) TOPLAM AKTS KREDĠSĠ (Yıl x 60 AKTS) TOPLAM Ġġ YÜKÜ (Saat) (1 AKTS= 25-30 saat) 2 120 3.000-3.600 4 240 6.000-7.200 1,5-2 90 120 3-4 180 240 2.250-2.700 3.000-3.600 4.500-5.400 6.000-7.200 Bir akademik eğitim-öğretim yılı 60 AKTS ve 1500-1800 saat iģ yükü esas alınarak hesaplanmıģtır.
ÖĞRENCĠ Ġġ YÜKÜ
ALAN YETERLĠLĠKLERĠ TYYÇ kapsamında Temel Alan Yeterliliklerinin tanımlanması için Uluslararası Eğitim Sınıflandırma Stardardı (ISCED 97) nın belirlediği temel alanlar benimsenmiştir. Yeni TYYÇ Temel Alan Yeterliliklerinin tanımlanmasında görev alacak olan Temel Alan Konseyleri Üyeleri ilgili temel alanlarda konu uzmanı dekanlar arasından ÜAK Eğitim Konseyleri tarafından belirlenmiş ve her konseyde Bologna Uzmanları görevlendirilmiştir. Avrupa Yeterlilikler Çerçevesi Ulusal Yeterlilikler Çerçevesi Alana Özgü Yeterlilikler Program Yeterlilikleri Ders Öğrenme Kazanımları
ALANA ÖZGÜ YETERLĠLĠKLER Ulusal düzeyde yükseköğretim yeterlikleri gözönünde bulundurularak herhangi bir meslek alanındaki yeterliliklerin ilgili paydaşların görüşleri alınarak belirli bir düzen içerisinde yapılandırıldığı bir sistemdir. Alana özgü yeterliliklerin belirlenmesinde; Mezunlar, ilgili kurumlar, STK, öğretim üye ve elemanları, bölüm personeli ve öğrencilerin aktif katılımı ve katkısı önemlidir.
ISCED NEDİR? ISCED (International Standard Classification of Education) Uluslararası Eğitim Sınıflandırma Standardı 1976 yılında başlayan çalışmalar, UNESCO tarafından sırasıyla 1997, 1999 ve 2006 yıllarında güncellenmiştir. ISCED, ülkelerin ulusal eğitim sistemlerinin yapısı ve ekonomik gelişme aşamaları ne olursa olsun eğitim sistemlerini şeffaflaştıran çok amaçlı bir sistemdir.
ISCED 97 EĞĠTĠM VE ÖĞRETĠM TEMEL ALANLARI ISCED GENEL ALAN KODU GENEL ALANLAR ISCED TEMEL ALAN KODU EĞĠTĠM VE ÖĞRETĠM TEMEL ALANLARI 1 Eğitim 14 Öğretmen YetiĢtirme ve Eğitim Bilimleri 2 3 4 Bilim 5 BeĢeri Bilimler ve Sanat Sosyal Bilimler, ĠĢletme ve Hukuk Mühendislik, Üretim ve ĠnĢaat 21 Sanat 22 BeĢeri Bilimler 31 Sosyal ve DavranıĢ Bilimleri 32 Gazetecilik ve Enformasyon 38 Hukuk 42 YaĢam Bilimleri 44 Doğa Bilimleri 46 Matematik ve Ġstatistik 48 Bilgisayar 52 Mühendislik 54 Üretim ve ĠĢleme 58 Mimarlık ve Yapı 6 Tarım 7 Sağlık ve Refah 62 Tarım, Ormancılık ve Su Ürünleri 64 Veterinerlik 72 Sağlık 76 Sosyal Hizmetler 8 Hizmet 81 KiĢisel Hizmetler
ALANA ÖZGÜ YETERLĠLĠKLER Genel Alan No ve Adı Temel Alan No ve Adı Alan yürütücüsü Bologna uzmanı / TYYÇ çalıģma grubu üyesi 1 Eğitim 14 Öğretmen YetiĢtirme ve Eğitim Bilimleri Prof. Dr. Meral Aksu, ODTÜ Prof. Dr. Gönül Akçamete Yrd. Doç.Dr. Armağan Erdoğan 2 BeĢeri Bilimler ve Sanat 21 Sanat 22 BeĢeri Bilimler Prof. Dr. Zehra Çobanlı, Anadolu Ü. Prof. Dr. Nadir Suğur, Anadolu Üniversitesi Prof. Dr. Rahmi Sungur Prof. Dr. Nuran Özyer Prof. Dr. Ġ.Naci Cangül 31 Sosyal ve DavranıĢ Bilimleri Prof. Dr. Sedat Murat, Ġstanbul Ü. Prof.Dr. Ahmet Selamoğlu 3 Sosyal Bilimler, ĠĢletme ve Hukuk 32 34 Gazetecilik ve Enformasyon ĠĢletme ve Yönetim Bilimleri Prof. Dr. Nejdet Atabek, Anadolu Ü. Prof. Dr. Ömer Torlak, Çankırı Karatekin Ü. Prof.Dr. Nejat Erk Prof. Dr. Ramazan Gözen Prof. Dr. Emin KöktaĢ 38 Hukuk Prof. Dr. Mustafa Akkaya, Ankara Ü. Prof. Dr. Lerzan Özkale
ALANA ÖZGÜ YETERLĠLĠKLER Genel Alan No ve Adı Temel Alan No ve Adı Alan yürütücüsü Bologna uzmanı / TYYÇ çalıģma grubu üyesi 42 YaĢam Bilimleri 4 Bilim 44 Doğa Bilimleri 46 Matematik- Ġstatistik Prof. Dr. Ġ. Naci Cangül, Uludağ Ü. Prof. Dr. Atabay Düzenli Prof. Dr. ReĢat Kasap 5 Mühendislik, Üretim ve ĠnĢaat 48 Bilgisayar 52 Mühendislik 54 Üretim ve ĠĢleme 58 Mimarlık ve Yapı Prof. Dr. Zafer Dursunkaya, ODTÜ Prof. Dr. Haluk Pamir ODTÜ Prof. Dr. Hasan Mandal Prof. Dr. Zafer Gül Prof. Dr. Süheyda Atalay Prof. Dr. Muzaffer Elmas 6 Tarım 62 Tarım, Ormancılık ve Su Ürünleri Prof. Dr. Ayzin Küden Çukurova Ü. Prof. Dr. Nebahat Sarı Prof. Dr. Fahri Yavuz 64 Veterinerlik Prof. Dr. Rıfkı Hazıroğlu Ankara Ü. Prof. Dr. Miraç Akçay
ALANA ÖZGÜ YETERLĠLĠKLER Genel Alan No ve Adı Temel Alan No ve Adı Alan sorumlusu Bologna uzmanı / TYYÇ çalıģma grubu üyesi 7 Sağlık ve Refah 72 Sağlık Tıp DiĢ Hekimliği Eczacılık Sağlık Bilimleri 8 Hizmet 81 KiĢisel Hizmetler Prof. Dr. Sadık Kılıçturgay, Uludağ Ü. Prof.Dr. Celal Tümer, Hacettepe Ü. Prof.Dr. Ferda Özdemir Trakya Ü. Prof.Dr. Maksut CoĢkun Ankara Ü. Prof. Dr. Salih KuĢluvan, NevĢehir Ü. Prof. Dr. Selda Önderoğlu Prof. Dr. Koray Boduroğlu Doç.Dr. Önder Kutlu Yrd. Doç.Dr. Ömer Açıkgöz 14 Haziran 2010 da alan yeterliliklerinin tamamlanması, 2010 yılı sonunda pilot uygulamanın baģlatılması planlanmaktadır.
ALANI YETERLĠLĠKLERĠ-ÖNLĠSANS (5. DÜZEY) TARIM, ORMAN VE SU ÜRÜNLERĠ TEMEL ALANI YETERLĠLĠKLERĠ-ÖNLĠSANS (5. DÜZEY) TYYÇ DÜZEYĠ BĠLGĠ -Kuramsal -Uygulamalı BECERĠLER -Kavramsal/Bilişsel -Uygulamalı Bağımsız Çalışabilme ve Sorumluluk Öğrenme Yetkinliği YETKĠNLĠKLER Ġletişim ve Sosyal Yetkinlik Alana Özgü Yetkinlik 5 ÖNLĠSANS EQF-LLL: 5. Düzey QF-EHEA: Kısa Düzey -Tarım, Orman ve Su Ürünleri alanlarıyla ilgili özellikle uygulamalı bilgilere sahip olma, -Edindiği bilgilerin doğruluğu, güvenirliliği ve güncelliğini değerlendirme ve kavrama, - Alanı ile ilgili yöntem ve teknik bilgilere sahip olma. - Edindiği bilgi ve becerileri kullanarak alanıyla ilgili olay ve olguları inceleyebilme, sorunları tanımlayabilme, analiz edebilme ve çözüm önerileri geliştirebilme. -Alanı ile ilgili bir çalışmayı bağımsız olarak gerçekleştirebilme, -Uygulamalarda karşılaşılan ve öngörülemeyen sorunları çözmek için bireysel veya ekip üyesi olarak sorumluluk alabilme, - Sorumluluğu altında çalışanları yönetebilme. -Alanında edindiği bilgi ve beceriler ile yaşam boyu öğrenmeye ilişkin olumlu tutum geliştirebilme, - Bilgiye ulaşma yollarını bilme ve etkin bir şekilde kullanma -Güncel olay ve gelişmelere duyarlı olma ve izleme, -Alanıyla ilgili konularda ilgili kişi ve kurumları bilgilendirebilme; düşüncelerini ve sorunlara ilişkin çözüm önerilerini aktarabilme ve sorumlularla paylaşabilme, -Bir yabancı dili en az Avrupa Dil Portföyü A2 genel düzeyinde kullanarak alanındaki bilgileri izleyebilme ve meslektaşları ile iletişim kurabilme. -Çalışma alanlarının gerektirdiği düzeyde bilişim ve iletişim teknolojilerini kullanabilme, -Farklı kültürlerde yaşayabilme ve sosyal yaşama uyum sağlayabilme, -Alanında verilerin toplanması ve sonuçlarının uygulamaya aktarılmasında yetkinlik kazanmış olma, -Bilimsel, kültürel ve etik değerlere uygun hareket etme, -Alanıyla ilgili mevzuata uygun davranma, - Sosyal hakların evrenselliği, sosyal adalet, kalite kültürü ve kültürel değerlerin korunması ile çevre koruma, iş sağlığı ve güvenliği konularında yeterli bilince sahip olma.
TARIM, ORMAN VE SU ÜRÜNLERĠ TEMEL ALAN YETERLĠLĠKLERĠ-LĠSANS (6. DÜZEY) TARIM, ORMAN VE SU ÜRÜNLERĠ TEMEL ALANI YETERLĠLĠKLERĠ-LĠSANS (6. DÜZEY) TYYÇ DÜZEY Ġ BĠLGĠ -Kuramsal -Uygulamalı BECERĠLER -Kavramsal/Bilişsel -Uygulamalı Bağımsız Çalışabilme ve Sorumluluk Öğrenme Yetkinliği YETKĠNLĠKLER Ġletişim ve Sosyal Yetkinlik Alana Özgü Yetkinlik 6 LĠSANS EQF- LLL: 6. Düzey QF- EHEA: 1. Düzey - Tarım, Orman ve Su Ürünleri alanlarıyla ilgili kuramsal ve uygulamalı bilgilere sahip olma, - Edindiği bilgilerin doğruluğu, güvenirliliği ve güncelliğini değerlendirme ve bilgi üretme yöntemlerini kavrayabilme, - Ekosistem, biyoçeşitlilik ve sürdürülebilir kaynak yönetimi ve teknoloji kullanımına yönelik bilgilere sahip olma, - Alanı ile ilgili stratejileri, yöntem ve teknikleri ölçme ve değerlendirme bilgisine sahip olma, - Gıda, yenilenebilir enerji/ biyo enerji, hammadde üretimi ve işleme süreçleri hakkında bilgi sahibi olma. - Edindiği kuramsal ve uygulamalı bilgileri kullanarak alanıyla ilgili olay ve olguları bilimsel yöntem ve tekniklerle inceleyebilme, - Elde ettiği verileri yorumlayabilme ve değerlendirebilme, - Sorunları tanımlayabilme, analiz edebilme, araştırmalara ve kanıtlara dayalı çözüm önerileri geliştirebilme becerilerine sahip olma. - Alanıyla ilgili çalışmaları bağımsız olarak yürütebilme, danışmanlık, denetim ve bilirkişilik yapabilme, - Uygulamalarda karşılaşılan ve öngörülemeyen sorunları çözmek için bireysel veya ekip üyesi olarak sorumluluk alabilme, - Sorumluluğu altında çalışanların gelişimlerine yönelik etkinlikleri planlayabilme ve yönetebilme. - Disiplinler arası çalışma yapabilme. - Alanında edindiği bilgi ve beceriler ile yaşam boyu öğrenmeye ilişkin olumlu tutum geliştirebilme, -Sorgulayıcı ve araştırıcı olma, - Bilgiye ulaşma, analitik düşünme ve tasarım yapabilme, - Edinilen bilgileri toplum yararına kullanabilme yetkinliğine sahip olma. - Toplumun ve dünyanın gündemindeki olaylara/gelişmelere duyarlı olma ve izleme, -Toplumsal sorumluluk bilinci ile yaşadığı sosyal çevre için proje üretebilme ve uygulayabilme, - Alanıyla ilgili konularda ilgili kişi ve kurumları bilgilendirebilme, düşüncelerini ve sorunlara ilişkin çözüm önerilerini yazılı ve sözlü olarak aktarabilme, toplumun bilinçlenmesine katkıda bulunabilme, - Düşüncelerini ve sorunlara ilişkin çözüm önerilerini verilerle destekleyerek, uzman olan veya olmayan kişilerle paylaşabilme, - Bir yabancı dili en az Avrupa Dil Portföyü B1 düzeyinde kullanarak alanındaki bilgileri izleyebilme ve meslektaşları ile iletişim kurabilme, - Alanlarının gerektirdiği bilgisayar yazılımları ile bilişim ve iletişim teknolojilerini kullanabilme, -Farklı kültürlerde yaşayabilme ve sosyal yaşama uyum sağlayabilme. - Çevresel, teknik, teknolojik ve ekonomik yönleri dikkate alarak tarım, orman ve su ürünleri alanlarında plan ve proje yapabilecek, uygulayabilecek, yönetebilecek ve izleyebilecek yetkinliğe sahip olma, - Bilimsel, kültürel ve etik değerlere uygun hareket etme, - Alanıyla ilgili mevzuata hakim olma ve uygun davranma yetkinliğini kazanmış olma, - Sosyal hakların evrenselliği, sosyal adalet, kalite kültürü ve kültürel değerlerin korunması ile çevre koruma, iş sağlığı ve güvenliği konularında yeterli bilince sahip olma.
TARIM, ORMAN VE SU ÜRÜNLERĠ TEMEL ALANI YETERLĠLĠKLERĠ-YÜKSEK LĠSANS (7. DÜZEY) TYYÇ DÜZEYĠ 7 YÜKSEK LĠSANS EQF- LLL: 7. Düzey QF- EHEA: 2. Düzey BĠLGĠ -Kuramsal -Uygulamalı - Lisans düzeyi yeterliliklerine dayalı olarak Tarım, Orman ve Su Ürünleri alanlarında bilgilerini uzmanlık düzeyinde geliştirebilme ve derinleştirebilme, -Uzmanlaştığı alana ilişkin disiplinler arası etkileşimi kavramış olabilme. BECERĠLER -Kavramsal/Bilişsel -Uygulamalı - Uzmanlık düzeyindeki kuramsal ve uygulamalı bilgiyi kullanarak disiplinlerarası bilgileri sentezleyerek yorumlayabilme ve yeni bilgiler ve teoriler üretebilme, - Sorunları araştırma yöntemlerini kullanarak ve nedensonuç ilişkisi kurarak çözümleyebilme. Bağımsız Çalışabilme ve Sorumluluk - Alanıyla ilgili uzmanlık gerektiren bir çalışmayı bağımsız olarak yürütebilme, - Alanı ile ilgili uygulamalarda karşılaşılan ve öngörülemeyen karmaşık sorunların çözümü için yeni stratejik yaklaşımlar geliştirebilme ve sorumluluk alarak çözüm üretebilme, - Alanı ile ilgili sorunların çözümlenmesini gerektiren ortamlarda önderlik yapabilme. Öğrenme Yetkinliği - Uzmanlık alanıyla ilgili kaynaklara ulaşabilme ve bu kaynaklardan yararlanabilme, - Alanında edindiği uzmanlık düzeyindeki bilgi ve becerileri eleştirel bir yaklaşımla değerlendirebilme ve öğrenmesini yönlendirebilme, - Alanında edindiği bilgi ve beceriler ile yaşamboyu öğrenmeye ilişkin olumlu tutum geliştirebilme. YETKĠNLĠKLER Ġletişim ve Sosyal Yetkinlik - Çalışmalarını ve uzmanlık alanındaki gelişmeleri yazılı, sözlü ve görsel olarak aktarabilme, - Sosyal ilişkileri ve bu ilişkileri yönlendiren normları eleştirel bir bakış açısıyla inceleyebilme, geliştirebilme ve gerektiğinde değiştirebilme, - Bir yabancı dili en az Avrupa Dil Portföyü B2 Genel Düzeyi nde kullanarak sözlü ve yazılı iletişim kurabilme, - Alanının gerektirdiği düzeyde bilgisayar yazılımı ile birlikte bilişim ve iletişim teknolojilerini ileri düzeyde kullanabilme. Alana Özgü Yetkinlik - Alanı ile ilgili verilerin toplanması, değerlendirilmesi, yorumlanması ve yayımlanması aşamalarında toplumsal, bilimsel, kültürel ve etik değerleri gözeterek denetleyebilme ve bu değerleri öğretebilme, Alanı ile ilgili konularda strateji, politika ve uygulama planları geliştirebilme ve elde edilen sonuçları, toplam kalite yönetimi süreçleri çerçevesinde değerlendirebilme, - Alanında özümsedikleri bilgiyi, problem çözme ve/veya uygulama becerilerini, disiplinler arası çalışmalarda kullanabilme.
TARIM, ORMAN VE SU ÜRÜNLERĠ TEMEL ALANI YETERLĠLĠKLERĠ-DOKTORA (8. DÜZEY) TYYÇ DÜZEYĠ 8 DOKTORA EQF- LLL: 8. Düzey QF- EHEA: 3. Düzey BĠLGĠ -Kuramsal -Uygulamalı - Yüksek lisans düzeyi yeterliliklerine dayalı olarak Tarım, Orman ve Su Ürünleri alanlarında güncel ve ileri düzeydeki bilgileri özgün düşünce ve/veya araştırma ile uzmanlık düzeyinde geliştirebilme, derinleştirebilme ve alanına yenilik getirecek özgün tanımlara ulaşabilme, -Uzmanlaştığı alanın ilişkili olduğu disiplinler arası etkileşimi kavrayabilme, yeni ve karmaşık fikirleri analiz, sentez ve değerlendirmede uzmanlık gerektiren bilgileri kullanarak özgün sonuçlara ulaşabilme. BECERĠLER -Kavramsal/Bilişsel -Uygulamalı - Alanındaki güncel bilgileri sistematik bir yaklaşımla değerlendirebilme ve kullanabilme, - Alanına yenilik getiren, yeni bir düşünce, yöntem, tasarım ve/veya uygulama geliştirebilme ya da bilinen bir düşünce, yöntem, tasarım ve/veya uygulamayı farklı bir alana uygulayabilme, özgün bir konuyu araştırabilme, kavrayabilme, uyarlayabilme ve uygulayabilme, - Yeni ve farklı düşüncelerin eleştirel analizini, sentezini ve değerlendirmesini yapabilme, - Alanı ile ilgili çalışmalarda araştırma yöntemlerini kullanabilmede üst düzey beceriler kazanmış olma. Bağımsız Çalışabilme ve Sorumluluk - Alanına yenilik getiren, yeni bir düşünce, yöntem, tasarım ve /veya uygulama geliştiren ya da bilinen bir düşünce, yöntem, tasarım ve/veya uygulamayı farklı bir alana uygulayan özgün bir çalışmayı bağımsız olarak gerçekleştirerek alanındaki ilerlemeye katkıda bulunabilme, - Alanı ile ilgili en az bir bilimsel çalışmayı ulusal ve/veya uluslararası hakemli dergilerde yayınlayarak alanındaki bilginin sınırlarını genişletebilme, - Özgün ve disiplinler arası sorunların çözümlenmesini gerektiren ortamlarda önderlik yapabilme. Öğrenme Yetkinliği - Yaratıcı ve eleştirel düşünme, sorun çözme ve karar verme gibi zihinsel süreçleri kullanarak alanı ile ilgili yeni düşünce ve yöntemler geliştirebilme. - Alanında edindiği bilgi ve beceriler ile yaşamboyu öğrenmeye ilişkin olumlu tutum geliştirebilme, YETKĠNLĠKLER Ġletişim ve Sosyal Yetkinlik - Sosyal ilişkileri ve bu ilişkileri yönlendiren normları eleştirel bir bakış açısıyla inceleyebilme, geliştirebilme ve gerektiğinde değiştirebilme, - Uzman kişiler ile alanındaki konuların tartışılmasında özgün görüşlerini savunabilme ve alanındaki yetkinliğini gösteren etkili bir iletişim kurabilme, - Bir yabancı dili en az Avrupa Dil Portföyü C1 Genel Düzeyi nde kullanarak ileri düzeyde yazılı, sözlü ve görsel iletişim kurabilme. Alana Özgü Yetkinlik - Alanında özel konularda uzmanlaşma, - Akademik ve profesyonel bağlamda teknolojik, sosyal veya kültürel ilerlemeleri tanıtarak, bilgi toplumu olma sürecine katkıda bulunmak, - Alanı ile ilgili karşılaşılan sorunların çözümünde stratejik karar verme süreçlerini kullanarak işlevsel etkileşim kurabilme, - Alanı ile ilgili konularda karşılaşılan toplumsal, bilimsel, kültürel ve etik sorunların çözümüne katkıda bulunabilme ve bu değerlerin gelişimini destekleyebilme.
Program Çıktılarının Belirlenmesinde; Nasıl Bir Program? Nasıl Bir Mezun Ġstiyoruz? Sorularına yanıt ararız. Öğrencinin hangi yeterliliklere (bilgi, beceri ve yetkinliklere) sahip olması beklenir?
PROGRAM YETERLĠLĠKLERĠ/ÇIKTILARI NASIL BELĠRLENĠR? 1. Program eğitim amaçları ve hedefleri belirlenmelidir. 2. Program yeterlilikleri açık, gözlenebilir ve ölçülebilir olmalıdır. 3. Program yeterlilikleri, alan yeterliklerine dayalı olarak belirlenmelidir. 4. Program yeterlilikleri; bilgi, beceri ve yetkinlik başlıkları altında oluşturulabilir. 5. Programa ilişkin içerik ve yapı (müfredat) oluşturulur. 6. Programın çıktılarını karşılayacağı varsayılan dersler belirlenir. 7. Derslerin öğrenme kazanımları/çıktıları oluşturulur. 8. Öğretme-öğrenme süreçleri ve değerlendirme yöntemleri kararlaştırılır. 9. Dersin iş yükü ve AKTS kredisi belirlenir.
Örnek: Bahçe Bitkileri Program Yeterlilikleri/Çıktıları (PÇ1) Bahçe Bitkileri ve diğer ziraat mühendisliği alanlarındaki temel bilgilere sahip olma ve anımsama, karşılaşılan sorunların çözümüne yönelik olarak, amaca uygun gerekli verileri tanımlama, bilgi teknolojilerini kullanarak veri toplama ve sorun çözme, (PÇ2) Meyve, sebze, bağ ve süs bitkileri yetiştirilmesi ve ıslahı konularında kuramsal ve uygulamalı (arazi ve laboratuvar) bilgi sahibi olma, (PÇ3) Bahçe Bitkileri tarımında istenen düzeyde verimin ve kalitenin elde edilmesini olumsuz etkileyebilecek çevresel, biyolojik, teknik ve ekonomik sorunların kaynağını bulma ve değerlendirebilme, (PÇ4) Meyve, sebze, bağ ve süs bitkilerini tanımlayabilme, adlandırabilme ve yetiştirebilme becerisi, (PÇ5) Bahçe, sera ve bağ tesisi kurabilme ve işletebilme,...
PÇ 1 PROGRAM ÇIKTILARINI DERS ÇIKTILARI ĠLE ĠLĠġKĠLENDĠRME (Kesit) PÇ 2 PÇ 3 PÇ 4 PÇ 5 PÇ 6 D1 X X X X X X D2 X X X X X X D3 X X X X X D4 X X X D5 D6 X X PÇ 7 PÇ 8 PÇ 9 D1: Genel Meyvecilik D2: Bahçe Bitkileri Islahı D3: Bitki Biyokimyası D4: Fitopatoloji D5: Mesleki Projelendirme D6: Genetik Ders çıktılarını program çıktıları ile karģılaģtırmak için dereceleme sistemi oluģturulabilir. PÇ 10 PÇ 11 X PÇ 12 PÇ 13
P.Ç.1 P.Ç.2 P.Ç.3 P.Ç.4 P.Ç.5 Örnek: Bahçe Bitkileri Programı Çıktıları Katkı Düzeyi Program Çıktıları 1 2 3 4 5 Bahçe Bitkileri ve diğer ziraat mühendisliği alanlarındaki temel bilgilere sahip olma ve anımsama, karşılaşılan sorunların çözümüne yönelik olarak, amaca uygun gerekli verileri tanımlama, bilgi teknolojilerini kullanarak veri toplama ve sorun çözme becerisi Meyve, sebze, bağ ve süs bitkileri yetiştirilmesi ve ıslahı konularında kuramsal ve uygulamalı (arazi ve laboratuvar) bilgi sahibi olma Bahçe Bitkileri tarımında istenen düzeyde verimin ve kalitenin elde edilmesini olumsuz etkileyebilecek çevresel, biyolojik, teknik ve ekonomik sorunların kaynağını bulma ve değerlendirebilme becerisi Bahçe Bitkileri alanında genetik kaynakların ve çevrenin korunması ile sürdürülebilir kullanımı için yöntemleri uygulama becerisi Meyve, sebze, bağ ve süs bitkilerini tanımlayabilme, adlandırabilme ve yetiştirebilme becerisi P.Ç.6 Bahçe, sera ve bağ tesisi kurabilme ve işletebilme becerisi P.Ç.7 P.Ç.8 Bahçe bitkilerinin ıslahı, yeni çeşit geliştirme, geliştirilen çeşitlerin çoğaltma materyallerinin (tohum, fide, fidan) üretimi konularında bilgi ve beceri sahibi olma Bahçe Bitkilerinde biyoteknolojiyi kullanabilme ve uygulayabilme becerisi P.Ç.9 P.Ç.10 P.Ç.11 P.Ç.12 Bahçe bitkilerinin sulama ve gübrelenmesi konusunda doğru zamana karar verme ve bahçe bitkilerinde meydana gelen hastalık ve zararlıları tanımlayabilme becerisi Bahçe ürünlerinde derim, derim sonrası ve muhafazada oluşan değişimleri inceleme, ürün içeriklerini değerlendirme ve analizleme becerisi Bahçe Bitkileri alanındaki bilgileri elde etme, araştırma, değerlendirme, kayıt etme, proje yazma ve uygulama becerisi Bireysel yetenekleri arttırıcı farklı rolleri teşhis etme ve üstlenme yolu ile çalışma ekibinin bir üyesi olarak ve farklı ortamlarda başarılı bir şekilde takım çalışma becerisi
DERS ÖĞRENME ÇIKTILARI Ulusal Yeterlilikler Çerçevesi Alana Özgü Yeterlilikler Program Çıktıları Ders A Ders B Müfredat Ders C Ders D Öğrenme Çıktıları Öğrenme çıktıları Öğrenme Çıktıları Öğrenme Çıktıları
Tüm yükseköğretim kurumlarımızın kalite belgesi alması dileğiyle.
ĠLGĠNĠZE TEġEKKÜR EDERĠM. http://bologna.yok.gov.tr http://bologna.gov.tr