Türkiye de Veremle Mücadelede Ortak Hareket Çalıştayı Raporu Yrd. Doç. Dr. Hamza BOZKURT Verem Savaşı Dairesi Başkanı 14.07.2010 Ankara 1
Veremsiz bir Türkiye oluşturmak ülküsünü gerçekleştirmeye yönelik çalışmalar yapmak amacıyla 14.07.2010 tarihinde Ankara da Crowne Plaza Oteli nde Türkiye de Veremle Mücadelede Ortak Hareket Çalıştayı gerçekleştirilmiştir. Çalıştayın başkanlığını Verem Savaşı Dairesi Başkanı Yrd. Doç. Dr. Hamza BOZKURT ve sekreteryasını da Başkanlıkça görevlendirilen ekip yapmıştır. Dünyada tüberküloz enfeksiyonunu durdurmak amacıyla küresel plan oluşturulması için 2001 2005 yılları arasında çalışılmış, 2006-2015 yıllarını kapsayacak Stop-TB Küresel Planı (Global Plan to Stop TB 2006 2015) hazırlanmıştır. Stop-TB Ortaklığı nın hazırladığı söz konusu plan, DSÖ tarafından 2006 yılında Tüberkülozu Durdurma Stratejisi olarak deklare edilmiştir. Ülkemizin de yer aldığı DSÖ Avrupa Bölgesi ndeki 53 ülke, 22 Ekim 2007 tarihinde imzalanan Berlin Deklarasyonu ile bu stratejiyi uygulamayı taahhüt etmişlerdir. İmzalanan Deklarasyonda yer alan Tüberkülozu Durdurma Stratejisinin tüm bileşenleri ile uygulanmasını sağlamak taahhüdü doğrultusunda kamu ve sivil toplum örgütleri ile birlikteliği artırmak ve ülkemizde veremsiz bir Türkiye oluşturmak çalıştayımızın ana amacını oluşturmuştur. Üç aşamalı olarak gerçekleştirilmesi planlanan aktivitenin birinci bölümü olan ilk çalıştayda paydaşların potansiyel katkıları görüşülmüş, oluşturulacak çalışma gruplarına ait konu başlıkları ve ikinci çalıştayın tarihi belirlenmiştir. Program; sabah ve öğlenden sonra olmak üzere iki oturum halinde gerçekleştirilmiş olup, birinci oturumda açılış toplantısı ve panel düzenlenmiş, ikinci oturumda da paydaşlar ile konular görüşülmüştür. Açılış toplantısında Türk Toraks Derneği Başkanı Prof. Dr. Feyza ERKAN Veremle Mücadelede Sivil Toplum Örgütleri ile Ortak Hareketin Gerekliliği konusunda, Dünya Sağlık Örgütü Türkiye Temsilcisi Dr. Maria Christina PROFİLİ Veremle Mücadelede Sivil Toplum Örgütleri ile Ortak Hareket Hakkında Dünya Sağlık Örgütünün Bakışı konusunda görüşlerini aktarmışlardır. Verem Savaşı Daire Başkanımız Yrd. Doç. Dr. Hamza BOZKURT Türkiye de Veremle Mücadelede Sivil Toplum Örgütleri ile Ortak Hareket Çalıştayı konusunda, Sağlık Bakanlığı Müsteşarı Prof. Dr. Nihat TOSUN da çalıştayın önemi ve Türkiye de Veremle Mücadelede Elde Edilen Başarılar ile ilgili konuşmalarını yapmışlardır. Panelde ise Doç. Dr. Şeref ÖZKARA Tüberküloz Kontrolü ile İlgili Yurtdışında, Kamu ve Sivil Toplum Kuruluşları Tarafından Birlikte Yapılan Faaliyetler, Prof. Dr. Zeki KILIÇASLAN ise Tüberküloz ile Mücadelede Kamu ve Sivil Toplum Kuruluşlarının Birlikte Yapacakları Faaliyetlerin Ülkemiz ve Ülkemiz İnsanlarına Katkıları konularında sunumlarını yapmışlardır. Sunumlardan sonra salondaki davetlilerin konuyla ilgili katkı ve önerileri görüşülmüş, çalıştayın veremle mücadeleye katkılarının büyük olacağı ortak kanaatine varılmıştır. Verem Savaşı Daire Başkanı Yrd. Doç. Dr. Hamza BOZKURT başkanlığında Saat 14.00-17.15 saatleri arasında aşağıda isimleri bulunan üyeler ile çalıştayın ikinci oturumu yapılmış ve bu oturumda Uz. Dr. Mustafa H. TÜRKKANI çalıştay üyelerine verem hakkında kısa bir 2
sunu yapmış, Dr. Ülgen GÜLLÜ ise çalıştayın Ulusal Tüberküloz Kontrol Programı na katkılarının arttırılması amacıyla sivil toplum örgütlerinin eğitim, sosyal destek ve farkındalık/savunuculuk konularındaki katkılarının nasıl olması gerektiği hususundaki sunumlarını yapmışlardır. Çalıştay üyelerinin katkı ve önerileri doğrultusunda çalıştay devam etmiş, ortak hedefler olarak; Hastaların ve ailelerinin etiketlenme kaygısının ortadan kaldırılması, Verem hastalığının tanı ve tedavisi ile hastalıktan korunulması konularında toplumun bilgilendirmesi, Veremli hastalara ve ailelerine sosyo-ekonomik destek sağlanması, Ulusal bir koordinasyon ile paydaşların verem mücadelesine katılmalarının sağlanması, Sosyal etkinlikler düzenleyerek farkındalık ve kaynak artırımının sağlanması, İhtiyaçlar, sorunlar, kaynaklar ve fırsatların tespit edilerek gerekli çalışmaların yapılması belirlenmiştir. Çalıştay üyeleri ile birlikte veremle mücadelede ortak çalışmaların hangi konu başlıkları altında olması gerektiği konusunda beyin fırtınası gerçekleştirilmiş, çalıştayda aşağıda yer alan çalışma gruplarının oluşturulması kararlaştırılmıştır. ÇALIŞMA GRUPLARI 1- Toplumun Eğitimi/Farkındalık Yaratma, Etiketleme ile Mücadele 2- Sosyal Etkinlikler ve Hasta Desteği 3- Özel Gruplarda Verem Savaşı (Yabancı Uyruklular, Cezaevleri, HIV/AIDS hastaları) 4- Klinik Tanı ve Tedavi 5- Laboratuvar Tanısı 6- Çocukluk Çağı Tüberkülozu 7- Çok İlaca Dirençli Tüberküloz 8- Doğrudan Gözetimli Tedavi ve Uyumsuz Hastaların Yönetimi 9- Verem Savaşındaki Çalışmaların İzleme ve Değerlendirilmesi 10- Sağlık Çalışanlarının Eğitimi 11- Tüberküloz Enfeksiyon Kontrolü 12- Epidemiyolojik ve Yöneylem Çalışmaları Ayrıca çalıştayda kamuoyuna deklare edilecek olan metnin taslağı üyelere sunulmuş, ikinci çalıştayda deklarasyon metninin imza altına alınarak kamuoyuna sunulması kararlaştırılmıştır. Paydaşlar ikinci çalıştaya kadar çalışma grublarına kendilerini temsilen katılacak üyelerini ve destek verecekleri konuları belirleyecek ve Başkanlığa sunmuş olacaklar, Başkanlığın da onayı ile çalışma grupları teşekkül etmiş olacaktır. Oluşturulan çalışma grupları ikinci çalıştayda, yapacakları aktiviteleri hakkında iş planı yapıp, çalıştayın görüşlerine sunacak ve oy çokluğu ile kabul edilen programın uygulanma süreci başlayacaktır. Üçüncü çalıştayın tarihi de bu süreçte belirlenecektir. Sürdürülen aktiviteler plan dahilinde tamamlandıktan sonra üçüncü çalıştayda bu aktiviteler hakkında kamuoyuna bilgi verilecek, sunular yapılacak ve uygulanacak yeni program için çalışmalar ve planlar yapılacaktır. Daha sonrasında da bu aktiviteler yılda bir yapılacak çalıştaylarla kamuoyuna sunularak tekrarlanacaktır. 3
Veremle mücadele ortak hareket çalıştayının ikincisinin de 26 Ekim 2010 da yapılmasına karar verilerek çalıştaya son verilmiştir. Çalıştay üyeleri; Mustafa ONUK Şube Müd. Tekin SAĞIR Tabib Albay Ramazan AKYILDIZ Uzm. Yrd. Gamze TORUN Sosyal Çalışmacı Fazilet USANMAZ Sosyal Çalışmacı Hatice ÇAMUR İsmet KAYTAZ Uzm. Dr. Mustafa H. TÜRKKANI Uzm. Dr. Seher MUSAONBAŞIOĞLU Uzm. Dr. Nilay UÇARMAN Uzm. Dr. Ayşe Gül YILDIRIM Dr. Ülgen GÜLLÜ Prof. Dr. Feyza ERKAN Doç. Dr. Şeref ÖZKARA Prof. Dr. Zeki KILIÇASLAN Prof. Dr. Meral GÜLHAN Dr. Deniz KÖKSAL Prof. Dr. Sırrı KILIÇ Uzm. Dr. Engin SEBER Prof. Dr. Ayşe YÜCE Doç. Dr. Faruk AYDIN Doç. Dr. Nilay ÇÖPLÜ Doç. Dr. Alpaslan ALP Dr. Remzi KARŞI (Adalet Bakanlığı Ceza ve Tevkif Evleri Genel Müdürlüğü (Milli Eğitim Bakanlığı (Milli Savunma Bakanlığı Sağlık Dairesi Başkanlığı (Başbakanlık Sosyal Yardımlaşma ve Dayanışma Genel Müdürlüğü (Başbakanlık Sosyal Yardımlaşma ve Dayanışma Genel Müdürlüğü (Başbakanlık Sosyal Hizmetler ve Çocuk Esirgeme Kurumu Genel Müdürlüğü (Teşhis ve Tedavi Hizmetleri Koordinatörü, Türk Kızılayı (Türk Toraks Derneği Başkanlığı (Türk Toraks Derneği Başkanlığı Tüberküloz Çalışma Grubu (Ulusal Verem Savaşı Dernekleri Federasyonu Başkanlığı (Türkiye Solunum Araştırmaları Derneği Başkanlığı (Türkiye Solunum Araştırmaları Derneği Başkanlığı Tüberküloz Çalışma Grubu (Türkiye Enfeksiyon Hastalıkları ve Klinik Mikrobiyoloji Uzmanlık Derneği Başkanlığı (Türkiye Klinik Mikrobiyoloji ve İnfeksiyon Hastalıkları Derneği Başkanlığı (Türkiye Klinik Mikrobiyoloji ve İnfeksiyon Hastalıkları Derneği Tüberküloz Çalışma Grubu (Klinik Mikrobiyoloji Uzmanları Derneği Başkanlığı (Türk Mikrobiyoloji Cemiyeti Başkanlığı (Türk Mikrobiyoloji Cemiyeti Başkanlığı (Halk Sağlığı Uzmanları Derneği Başkanlığı 4
Dr. Yalçın KAYA Uzm. Dr. Ahmet Refik EREN Necdet ERECE Levent ETİZ Süleyman TÜRKER (Araştırmacı İlaç Firmaları Derneği Başkanlığı (İstanbul Verem Savaş Derneği Başkanlığı (Bursa Verem Savaş Derneği Başkanlığı (Adana Verem Savaş Derneği Başkanlığı (Trabzon Verem Savaş Derneği Başkanlığı 5