KONU: ÖN YÜZÜ BETON KAPLI DOLGU BARAJLAR SUNUM YAPAN: IŞIN ERGENEMAN



Benzer belgeler
KONU: Önyüzü Beton Kaplı Barajların Türkiye Pratiğinden Örnekler SUNUM YAPAN: Mehmet Harun ASKEROĞLU

Bahar. Yrd. Doç. Dr. Burhan ÜNAL. Yrd. Doç. Dr. Burhan ÜNAL Bozok Üniversitesi n aat Mühendisli i Bölümü 1.

INS13204 GENEL JEOFİZİK VE JEOLOJİ

INS13204 GENEL JEOFİZİK VE JEOLOJİ

BARAJ GÜVENLİĞİ AÇISINDAN TİP SEÇİMİ: ÖYBK BARAJLARDA ETKEN FAKTÖRLER VE ILISU BARAJI ÖRNEĞİ ÖZET

Doç. Dr. Halit YAZICI

BÖLÜM 7. RİJİT ÜSTYAPILAR

DERİVASYON VE DİPSAVAK TASARIMI İnş. Y. Müh. MURAT IŞILDAK

İŞ GRUPLARININ MALİYETTEKİ ORANLARI

İNŞAAT PROJELERİNİN YAPIM SÜRECİNDE KEŞİF VE METRAJ

Yüzeyaltı Drenaj (Subsurface Drainage) Prof.Dr.Mustafa KARAŞAHİN

İSTİNAT YAPILARI TASARIMI

EK-2 BERGAMA OVACIK ALTIN İŞLETMESİ TÜBİTAK RAPORU ELEŞTİRİSİ NE İLİŞKİN GÖRÜŞLER

Prof. Dr. Osman SİVRİKAYA Zemin Mekaniği I Ders Notu

BARAJLARIN SINIFLANDIRILMASI

Dolgu ve Yarmalarda Sondaj Çalışması ve Değerlendirmesi. HAZIRLAYAN Özgür SATICI Mad. Yük. Jeo. Müh. (MBA)

Ders Notları 2. Kompaksiyon Zeminlerin Sıkıştırılması

BARAJ PLANLAMA VE TASARIMI

ATIK BARAJLARINDA UYGULANAN JEOTEKNİK ÇALIŞMALAR; GÜMÜŞTAŞ (GÜMÜŞHANE) ÖRNEĞİ SELÇUK ALEMDAĞ ERDAL GÜLDOĞAN UĞUR ÖLGEN

UYGULAMA EL KİTABI LINEFLEX EPDM MEMBRAN

Prof. Dr. Osman SİVRİKAYA Zemin Mekaniği I Ders Notu

TOPRAK İŞ KONU-5 SIKIŞTIRMA MAKİNELERİ

Yrd. Doç. Dr. Selim BARADAN Yrd. Doç. Dr. Hüseyin YİĞİTER

KONU: SUNUM YAPAN: - DOLGU BARAJLARDA TASARIMA YÖNELİK ANALİZLER -KİL ÇEKİRDEKLİ DOLGU BARAJLAR - ASFALT ÇEKİRDEKLİ BARAJLAR MUSTAFA SELVİ

RİSKLİ YAPILARIN TESPİT EDİLMESİNE İLİŞKİN ESASLAR. 4- Özel Konular

5/3/2017. Verilenler: a) TS EN standardından XF1 sınıfı donma-çözülme ve XA3 sınıfı zararlı kimyasallar etkisi için belirlenen kriterler:

ŞANTİYE TEKNİĞİ Dr. A. Erkan KARAMAN

Ermenek Barajı Göl Alanı Genel Görünümü

BETON KARIŞIM HESABI. Beton; BETON

inşaat mühendisliğinde de tünel kazımı esnasında gevşek zeminlerin ve parçalı kayaların stabilizasyonunda,

ANALİZ YÖNTEMLERİ. Şevlerin duraylılığı kaya mekaniği ve geoteknik bilim dallarının en karmaşık konusunu oluşturmaktadır.

ÇELİK YAPILAR. Çelik Yapıda Cephe. Çelik Yapıda Cephe. Çelik Yapıda Cephe. Çelik Yapıda Cephe. Çelik Yapıda Cephe. Çelik Yapıda Cephe

KONU: Beton Baraj Tasarım İlkeleri, Örnek Çalışmalar SUNUM YAPAN: Altuğ Akman, ESPROJE Müh.Müş.Ltd.Şti

İSTİNAT DUVARLARI YRD.DOÇ.DR. SAADET BERİLGEN

YOL İNŞAATINDA GEOSENTETİKLERİN KULLANIMI

DUMLUPINAR ÜNİVERSİTESİ MÜHENDİSLİK FAKÜLTESİ İNŞAAT MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ GÜZ YARIYILI

ALÜMİNYUM KOMPOZİT PANELLER

INSA354 ZEMİN MEKANİĞİ

BSK Kaplamalı Yollarda Bozulmalar P R O F. D R. M U S T A F A K A R A Ş A H İ N

DUVARLAR duvar Yapıdaki Fonksiyonuna Göre Duvar Çeşitleri 1-Taşıyıcı duvarlar; 2-Bölme duvarlar; 3-İç duvarlar; 4-Dış duvarlar;

Hidrolik Yapılarda (Kanallar, Kıyı Koruma Yapıları, Göletler) Erozyon Koruması

İnşaat Nakliye iş kalemleri/iş grupları için Örnek Analiz Formatı

Verilenler: a) TS EN standardından XF1 sınıfı donma-çözülme ve XA3 sınıfı zararlı kimyasallar etkisi için belirlenen kriterler:

Beton Yol Kalınlık Tasarımı. Prof.Dr.Mustafa KARAŞAHİN

YIĞMA YAPI TASARIMI DEPREM BÖLGELERİNDE YAPILACAK BİNALAR HAKKINDA YÖNETMELİK

AFYON KOCATEPE ÜNİVERSİTESİ FEN BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ

Ders Notları 3 Geçirimlilik Permeabilite

BİRİM FİYAT TEKLİF CETVELİ İhale kayıt numarası : 2014/ A 1 B 2 Sıra No Iş Kalemi No İş Kaleminin Adı ve Kısa Açıklaması

Zemin ve Asfalt Güçlendirme

T.C. ULAŞTIRMA DENİZCİLİK VE HABERLEŞME BAKANLIĞI ALTYAPI YATIRIMLARI GENEL MÜDÜRLÜĞÜ HAVA MEYDANLARI BİRİM FİYAT ANALİZLERİ 2014

KONU: ÖZET DEĞERLENDİRME SUNUM YAPAN: DR. ERSAN YILDIZ

AFYON KOCATEPE ÜNİVERSİTESİ FEN BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ İNŞAAT MÜHENDİSLİĞİ ANABİLİM DALI BAŞKANLIĞI DOKTORA PROGRAMI

Proje Adı: İstinat Duvarı Sayfa 1. Analiz Yapı Tel:

Yrd. Doç. Dr. Selim BARADAN Yrd. Doç. Dr. Hüseyin YİĞİTER

TEMELDE SU YALITIMI. Celal Bayar Üniversitesi Turgutlu Meslek Yüksekokulu İnşaat Bölümü. Öğretim Görevlisi Tekin TEZCAN İnşaat Yüksek Mühendisi

ZEMİNLERİN KAYMA DİRENCİ

YOĞUNLUK : minimum kg/m3. ISI İLETKENLİK : 0,028W/Mk SU EMME : % 0,1 SU BUHARI DİFÜZYON DİRENCİ : YANGIN SINIFI : B1 (TS 11989)

REZA SHIRZAD REZAEI 1

Doç. Dr. Halit YAZICI

Zeminlerin Sıkışması ve Konsolidasyon

teknik uygulama detayları

İSTİNAT DUVARLARI DOÇ.DR. MEHMET BERİLGEN

LİMİT DENGE ANALİZİ (Deterministik Yaklaşım)

BRİKET DUVAR. Celal Bayar Üniversitesi Turgutlu Meslek Yüksekokulu İnşaat Bölümü. Öğretim Görevlisi Tekin TEZCAN İnşaat Yüksek Mühendisi

KAYA KÜTLESİ SINIFLAMALARI

beton karışım hesabı

YAPI ELEMANLARI DERS SUNUMLARI 7. HAFTA

YAPI TEMELLERİ HAKKINDA

Geoteknik Mühendisliği

BÖLÜM : 9 SIZMA KUVVETİ VE FİLTRELER

1. GİRİŞ 2. ETÜT ALANI JEOLOJİSİ

AFYON KOCATEPE ÜNİVERSİTESİ FEN BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ

Köpük Beton - I. Çimento Araştırma ve Uygulama Merkezi. Kasım, 2015

YAPI MALZEMESİ OLARAK BETON

Taşıyıcı Sistem İlkeleri. Dr. Haluk Sesigür İ.T.Ü. Mimarlık Fakültesi Yapı ve Deprem Mühendisliği Çalışma Grubu

HEYELAN ETÜT VE ARAZİ GÖZLEM FORMU

Derz sızdırmazlığı için PVC esaslı Su Tutucu Bantlar

HEYELANLAR HEYELANLARA NEDEN OLAN ETKENLER HEYELAN ÇEŞİTLERİ HEYELANLARIN ÖNLENMESİ HEYELANLARIN NEDENLERİ

Özel Betonlar. Çimsa Çimento Araştırma ve Uygulama Merkezi. Mayıs, 2017

INM 405 Temeller. Yrd.Doç.Dr. İnan KESKİN. Temel Çukuru Güvenliği; Destekli Kazıların Tasarımı. Hafta_13

KARAYOLLARINDA YÜZEY DRENAJI. Prof. Dr. Mustafa KARAŞAHİN

İSTİNAT YAPILARI TASARIMI

ÇATI KONSTRÜKSİYONLARINDA GAZBETON UYGULAMALARI Doç.Dr.Oğuz Cem Çelik İTÜ Mimarlık Fakültesi Yapı Statiği ve Betonarme Birimi

Konsol Duvar Tasarımı

3/9/ µ-2µ Filler (taşunu) 2µ altı Kil. etkilemektedir.

10. KONSOLİDASYON. Konsolidasyon. σ gerilmedeki artış zeminin boşluk oranında e azalma ve deformasyon yaratır (gözeneklerden su dışarı çıkar).

Zenon Panel Montaj Kılavuzu - Sayfa 1

Geocell Ön Yüzlü Yeşil İstinat Duvarları

YAPAN: ESKISEHIR G TIPI LOJMAN TARİH: REVİZYON: Hakan Şahin - ideyapi Bilgisayar Destekli Tasarım

Dr. Ayhan KOÇBAY Jeoteknik Hizmetler ve Yeraltısuları Dairesi Başkanlığı

Talaş oluşumu. Akış çizgileri plastik deformasyonun görsel kanıtıdır. İş parçası. İş parçası. İş parçası. Takım. Takım.

11/10/2013 İNŞAAT MÜHENDİSLİĞİNE GİRİŞ BETONARME YAPILAR BETONARME YAPILAR

ZEMİN MEKANİĞİ DERS NOTLARI

Akifer Özellikleri

1. Temel zemini olarak. 2. İnşaat malzemesi olarak. Zeminlerin İnşaat Mühendisliğinde Kullanımı

5/8/2018. Windsor Probe Penetrasyon Deneyi:

YENİLME KRİTERİ TEORİK GÖRGÜL (AMPİRİK)

BÖLÜM 6 - TEMEL ZEMİNİ VE TEMELLER İÇİN DEPREME DAYANIKLI TASARIM KURALLARI 6.1. KAPSAM

Transkript:

KONU: ÖN YÜZÜ BETON KAPLI DOLGU BARAJLAR SUNUM YAPAN: IŞIN ERGENEMAN 1

SUNUM İÇERİĞİ Ön Yüzü Beton Kaplı Dolgu Barajların Tarihçesi ve Genel Tasarım Özellikleri Temel kazıları ve iyileştirmeler Topuk plağı, ön yüzey betonu ve derzlerin tasarım esasları Baraj dolgu zonları ve parapet duvarın tasarım esasları Hasar gören yüksek barajlardan örnekler ve alınan dersler 2

ERKEN DÖNEM (1850 1940) GEÇİŞ DÖNEMİ (1940 1965) MODERN DÖNEM (1965 ) California Altına Hücum döneminde madencilerin inşa ettiği kaya dolgu barajlar (ön yüzleri ahşap, maks. 25 m., çokdikeğimler) İlk ön yüzü beton dolgu baraj : Chatsworth Park 1895 California Geçiş döneminin son örneği New Exchequer Dam 1965 California (150 m. Yükseklik) Sorunlar: Yığma kaya dolgu nedeniyle yüksek oturmalar Kaya dolgunun sıkıştırılması ile ilgili sorunlar Ciddi sızıntı problemleri Foz do Areia Barajı Brezilya (160 m. yükseklik) Modern dönemin ÖBKB ye güveni oluşturan bir örneği. Titreşimli silindirlerin gelişmesi Sulama ile dolgu zonlarının daha iyi sıkıştırılması Gelişen baraj performansı 3

MODERN DÖNEM DÜNAYDAKİ VE TÜRKİYE DEKİ ÖBKB ÖRNEKLERİ ÖN YÜZÜ BETON KAPLI BARAJ YÜKSEKLİĞİ (m) TAMAMLANMA TARİHİ ITAIPU, Paraguay/Brezilya 190 1982 TSQ 1, Çin 187 1998 ANTAMINA, Peru 140 2001 MOHALE, Lesotho 145 2002 CAMPOS NOVOS, Brezilya 202 2005 BARRA GRANDE, Brezilya 140 2005 BAKUN, Malezya 205 2011 SHUIBUYA, Çin 233 2008 KÜRTÜN, Gümüşhane 110 2003 TORUL, Gümüşhane 137 2008 DİM, Antalya 123.5 2009 ATASU, Trabzon 118 2011 SİLVAN, Diyarbakır 158.5 İnşaat halinde 4

ÖBKB GENEL TASARIM ÖZELLİKLERİ Maksimum işletme su seviyesi Parapet Duvar Baraj Kret Kotu Ön yüzey betonu (Su bariyeri) Dolgu Tasarrufu Beton bordür Topuk Plağı Dolgu Zonları (Kuru Parametreler) Enjeksiyon perdesi Rezervuardaki su yükü Stabiliteye olumlu etki Dolgu zonları kuru Depremde boşluk suyu basıncı oluşmaması, iç erozyon olmaması 5

NEDEN ÖBKB TERCİH EDİLİYOR? Ekonomik nedenler dolgu miktarının azalması, inşaat süresinin kısalması (Ilısu Barajı gövde tasarımı kil çekirdekli dolgu tipinden ön yüzü beton kaplıya çevrilerek, toplam dolgu hacmi 43.8 Milyon m 3 ten 25 Milyon m 3 e indirilmiştir.) Her türlü geçirimli/yarı-geçirimli malzemenin kullanılabilmesi Kil malzemenin bulunamadığı durumlar Beton baraj için temelin uygun olmadığı yerler Depreme karşı dayanıklılık 6

TASARIM AŞAMASI ANALİZLER Tasarım esasıtasarım teorileri değil ampirik yöntemler Daha önceki tecrübeler Şev Stabilite Analizleri Gerilme-Deformasyon Analizleri (Oturma miktarının hesaplanması, kamber hesabı) Dinamik Analizler Deprem durumundaki oturma miktarının belirlenmesi (Hava payı 3-4 katı) Gövde Altı Sızma Analizleri 7

ÖBKB BARAJ ŞEVLERİ, KRET KOTU VE KRET GENİŞLİĞİ Maksimum su seviyesi (Muhtemel maksimum feyezan) Maksimum işletme su seviyesi Hidrostatik su basıncı Kaya dolgu 1.2-1.3 Kum-çakıl dolgu 1.5-1.6 1 Baraj Kret Kotu = Maks. İşl. s.s. + Maksimum hava payı veya Maksimum s.s. + Normal hava payı Kaya dolgu 1.3-1.4 Kum-çakıl dolgu 1.6-1.7 1 Memba şevi mansap şevinden daha dik Kret genişliği H<150 m 8-10 m H>150 m 10-12 m 8

İNŞAAT OTURMA MİKTARININ HESAPLANMASI (Kamber) S = (γ r * H 2 )/(100 * E v ) S = Oturma (m) γ r = Kaya dolgunun birim hacim ağırlığı (kn/m 3 ) H = Barajdaki sütun yüksekliği (m) E v = Düşey deformasyon modülü (MPa) E v Oturma miktarı Baraj Kaya Cinsi E v (MPa) Foz de Aria Bazalt 32 Segredo Bazalt 45 Aguamilpa Çakıl 190 Salvajina Temiz Çakıl 390 Alto Anchicaya Hornblend-Diyorit 145 Golilas Kirli Çakıl 210 9

ÖN YÜZEY BETONU DEFORMASYON TAHMİNİ Maksimum deformasyon: Betona normal doğrultuda Baraj yüksekliğinin %40 - %50 sinde İnşaat oturma miktarına bağlı Vadi şekil faktörüne bağlı (A/H 2 ) Maksimum Ön Yüzey Betonu sapmasının H 2 /E v ye oranı (Pinto ve Marques, 1998) 10

TEMEL KAZILARI VE İYİLEŞTİRMELER Sıyırma kazısı Yüzey temizliği (Baraj temeli temizliğinin pratik olmaması halinde erozyon ve borulanmayı önleyici tedbir) Topuk plağı boyunca enjeksiyon uygulaması İnşaat kaydı Jeolojik harita Yüksek basınçlı hava ve su ile temizlik Topuk plağından uzaklaştıkça dolgu miktarı doğrusal olarak artmalı 11

TEMEL KAZILARI VE İYİLEŞTİRMELER Çevresel derz bölgesi altında dolgu yüksekliği0.6 m-1.0 m Lokal boşluklar beton ile desteklenir. A : Topuk plağı B : Ön yüz betonu C : Beton dolgu D : 1D:2Y eğim E : Ana kayaya 4 m saplanmış ankraj demiri 12

ALÜVYON ÜZERİNE ÖBKB TASARIMI Alüvyonun taşıma gücü / ekonomik değerlendirmeler Alüvyon tamamen kazılabilir. Alüvyonun üzerinde ÖBKB. Topuk plağı sağlam kayaya oturabilir. Alüvyonda sızdırmazlık perdesi mafsal ile topuk plağına bağlanır. Bakır Su Tutucu Düşey Cut-Off Duvarı Derz Dolgusu Topuk Plağı o o Arkun Barajı (140 m), 60 m alüvyon üzerinde, inşaat halinde Puclaro Barajı, Şili, 2000 (80 m) 113 m alüvyon üzerinde 13

ALÜVYON KAZILARAK TOPUK PLAĞININ YERLEŞTİRİLMESİ Topuk plağı sağlam kayaya oturtulması durumunda, topuk plağı mansabında kazının baraj yüksekliğinin 1/3 ü kadar bölgede kazılması önerilir. 14

TOPUK PLAĞI TASARIMI Topuk plağı ilk olarak Terzaghi nin 1960 yılında, beton cut-off duvarı eleştirisi Exchequer ve Cabin Creek Barajları Topuk plağı uzunluğu o Sağlam, enjeksiyona elverişli ve erozyona karşı dayanıklı kaya 3 10 m o Sağlam olmayan, zayıf kayalar Daha uzun topuk plağı A B C D E F G H I Sürüklenmeyen 1/18 >70 I ile II 1 ile 2 <1 1 II Az sürüklenebilir 1/12 50-70 II ile III 2 ile 3 1 ile 2 2 III Sürüklenebilir 1/6 30-50 III ile IV 3 ile 5 2 ile 4 3 IV Çok sürüklenebilir 1/3 0-30 IV ile VI 5 ile 6 >4 4 A = Ana kayanın sınıflandırılması ( I en iyi, IV en kötü) B = Ana kayanın durumu C = Minimum Hidrolik Gradyan Oran: Topuk plağı genişliği/rezervuar su yüksekliği D = Kaya Kalitesi Sınıflandırması, RQD, (%) E = Ayrışma Derecesi : I: sağlam ve masif kaya VI: rezidüel zemin F = Süreklilik Derecesi : 1= çok sağlam kaya 6: kırılgan kaya G = Ayrışmış makro süreksizliklerin sayısı, her 10 m. de bir H = Kazı Klası: 1 = patlatma gerektiren 2 = ağır kırıcı ve bir miktar patlatma gerektiren 3 = hafif kırıcı ile kazılabilir 4 = dozer bıçağı ile kazılabilir 15

TOPUK PLAĞI TASARIMI Topuk plağı kalınlığı o T (m) = 0.3 + 0.003 H H=Su yükü (m) Tasarım kolaylığı Sabit kalınlık (0.3 m 0.4 m) Donatı oranı Tek sıra, her iki yönde, 0.3%, paspayı 100 mm İnşaat derzleri Donatı devam edecek şekilde Su tutucu İnşaat derzlerinde kullanılmaz Ankrajlar 3 sıra 26 (2 m x 2 m) 24 (1.5 m x 1.5 m) 16

TOPUK PLAĞI UYGULAMA ÖRNEKLERİ 17

TOPUK PLAĞI UYGULAMA ÖRNEKLERİ 18

İÇ TOPUK PLAĞI TASARIMI Kazıdaki Muhtemel Tasarruf Dış Topuk Plağı Ön Yüz Betonu İç Topuk Plağı Betonarme betonu (Donatı oranı %0.2, 20 cm kalınlık) Püskürtme betonu (Çelik hasır, 15 cm kalınlık) Dış topuk plağı ile bağlantı Su tutucu 19

İÇ TOPUK PLAĞI UYGULAMA ÖRNEĞİ 20

ÖN YÜZEY BETONU TASARIMI Panel genişliği: 12-18 m, genelde 15 m Panel kalınlığı: e = e o + k* H H 100 m e = 0.0050H H>100 m e sabit = 0.3~0.4 m H<60 m e 0 = 0,30m ~ 0,35m H Topuk plağı ile normal su seviyesi arası yükseklik G=(H/t) 200 G Hidrolik eğim t Hesap yapılan kottaki kalınlık H Hesap yapılan kot ile rezervuar su seviyesi arası kot farkı 21

ÖN YÜZEY BETONU TASARIMI Beton karışımı: 28 günlük hedef dayanım 20 MPa Agrega: 38 mm maksimum dane boyutu Donatı: Bir veya iki sıra Bölge Yatay Donatı Oranı Düşey Donatı Oranı Çevresel Derz Yakınında 0.40 % 0.40 % Çevresel Derz Haricinde 0.30 % 0.35 % *Topoğrafyada ani değişim gösteren bölgeler için donatı oranı artırılır. Paspayı: 100 mm ile 150 mm arasında seçilmesi önerilmektedir. 22

ÖN YÜZEY BETONU UYGULAMA ÖRNEKLERİ 23

ÖN YÜZEY BETONU UYGULAMA ÖRNEKLERİ 24

ÖN YÜZEY BETONU UYGULAMA ÖRNEKLERİ 25

DERZLERİN TASARIMI Her baraj için düşey büzülme ve genleşme derzlerinin yerleri, panel genişlikleri, ön yüzey betonu analiz sonuçlarına göre belirlenir. 26

ÇEVRESEL DERZ TASARIMI (150 m nin altındaki barajlar) 27

ÇEVRESEL DERZ TASARIMI (150 m den yüksek barajlar) 28

ÇEVRESEL DERZ UYGULAMA ÖRNEKLERİ 29

DÜŞEY GENLEŞME DERZİ 1 : Ön yüzey betonu donatısı 2 : Harç desteği 3 : Alt su tutucu 4 : Üst su bariyeri 5 : Yüksek ÖBKB ler için ezilme donatısı 30

DÜŞEY BÜZÜLME DERZİ 1 : Harç desteği 2 : Ön yüzey beton donatısı 3 : Alt su tutucu 4 : Geniş, vadi şekil faktörü yüksek vadilerde donatı devam ettirilebilir. Ahşap dolgu kullanımı irdelenmeli. 31

YATAY İNŞAAT DERZİ 1 : Ön yüzey betonu 2: Donatı üstünde devam eden inşaat derzi 3 : Derz boyunca devam eden donatı 4 : Donatı altında devam eden inşaat derzi 5 : 2B zonu 32

DÜŞEY DERZ UYGULAMA ÖRNEKLERİ 33

DOLGU ZONLARI VE ÖZELLİKLERİ 3D 1A:Kohezyonsuz silt, ince kum, uçucu kül 1B: Zaiyat dolgu 2A: Çevresel derz filtre zonu 2B: Yastık zonu 3A: Geçiş zonu 3B: Kaya dolgu zonu 3C: Kaya dolgu zonu 3D: Koruyucu dolgu 34

ÖN YÜZEY BETONU MANSAP DESTEK ZONLAR 2A VE 2B 1A ZONU: Kohezyonsuz silt, ince kum, uçucu kül Maksimum dane boyutu : 150 mm 20-30 cm lik tabakalar Düşük sıkıştırma İŞLEVİ: Ön yüzey betonunda oluşabilecek çatlakların içerisine sürüklenmek yolu ile arkadaki filtre zonlarını tıkaması 1B ZONU: Zayiat dolgu (Silt, kil, kum ve çakılın rastgele karışımı) 20 30 cm lik tabakalar İŞLEVİ: Düşük sıkıştırma 1A Zonunu korumak 35

ÖN YÜZEY BETONU MEMBA KORUYUCU ZONLAR 2A VE 2B 2A ZONU: Çevresel derz filtre zonu - kohezyonsuz İŞLEVİ: Topuk plağı arkası 1.5 m yükseklikteki bölge 20-40 cm lik tabakalar Yüksek sıkıştırma (2B ile aynı) Çevresel derzdeki su tutucularda sorun olması halinde 1A zonu malzemesine filtre teşkil etmesi, Filtre kriterlerini sağlamalı, içsel stabilitesi olmalı 2B ZONU: Yastık zonu (kum, çakıl filtre) 2 4 m kalınlıkta, 40 cm lik tabakalar Önerilen hedef permeabilite: 1 x 10-4 cm/s Yüksek sıkıştırma (Min. 10 ton titreşimli silindir ile en az 4 pas) İŞLEVİ: Ön yüzey betonu için düzgün ve az geçirimli destek 36

2A VE 2B ZONLARI TAVSİYE EDİLEN DANE BOYU DAĞILIMLARI ABD STANDART ELEKLER ELEK BOYUTU (mm) 2A BÖLGESİ İÇİN TAVSİYE EDİLEN DAĞILIM 2B BÖLGESİİÇİN TAVSİYE EDİLEN DAĞILIM 3 76.2 100 100 1 ½ 38.1 100 70-100 ¾ 19.1 85-100 55-80 No.4 4.76 50-75 35-60 No.16 1.19 25-50 18-40 No.50 0.297 10-25 6-18 No.200 0.074 0-5 0-7 (kohezyonsuz) 37

DOLGU ZONLARI 3A, 3B, 3C, vb. (Artan maksimum dane boyutuna göre) 3A ZONU: Geçiş zonu (2B ve 3B zonları arasında) Filtre kriterlerini sağlamalı Maksimum dane boyu 30 cm, en fazla 45 cm lik tabakalar Yüksek sıkıştırma (10 ton minimum 4 pas) İŞLEVİ: 2B zonu malzemesinin 3B zonuna borulanmasını önlemek Filtre kriterlerini sağlamalı, içsel stabilitesi olmalı 3B ZONU: Kaya dolgu (Ön yüzey betonu davranışında önemli) Maksimum dane boyu 60 cm, 90 cm lik tabakalar En az 300 lt/m 3 su, Yüksek sıkıştırma (15 ton, 6 pas) 3C ZONU: Kaya dolgu (Kazıdan çıkan malzeme) Maksimum dane boyu 90 cm, 120 cm lik tabakalar En az 300 lt/m 3 su, Orta sıkıştırma (10 ton, 4 pas) 3D ZONU: Mansap koruyucu dolgu (en az 1 m çapında) 38

ÖN YÜZÜ BETON KAPLI KUM ÇAKIL DOLGU BARAJ o 1 : 1A ZONU 2 : 1B ZONU 3 : 2B ZONU 4 : 2A ZONU 5 : 3A ZONU 6 : 3B ZONU Örnek: Karacasu Barajı, Aydın, 60 m 7 : 3C ZONU 8 : 3D ZONU 9 : Topuk drenajı 10 : Düşey ve yatay drenaj zonu 11 : Ön yüzey betonu 12 : Alüvyon 39

İNŞAAT ESNASINDA 2B ZONUNUN KORUNMASI Yağmur esnasında erozyondan korumak Ön yüzey betonu kalıp-donatı çalışmaları için sert yüzey Püskürtme betonu, asfalt veya şerbet uygulamaları Beton bordür yöntemi (70-75 kg/m 3 çimento) Ön Yüz Koruması Topuk Plağı Beton bordür kalıbı 2A Zonu Avantajları: Beton Mikseri Segregasyonun azalması Erozyondan korunma, Uygulama kolaylığı Temiz, pürüzsüz yüzey oluşumu 2B zonunun kolaylıkla sıkıştırılması Tedbirler: Drenaj tedbiri Ön yüzey betonu ile bağ oluşumunu önlemek için yalıtım malzemesi 40

2B ZONUNUN KORUNMASI PÜSKÜRTME BETONU UYGULAMASI 41

42

PARAPET DUVAR TASARIMI Dolgu hacminin azaltılması Parapet duvar üst kotu (baraj kret kotu) İşletme ve su tutma sırasındaki oturmalar, dinamik deformasyon dikkate alınmalıdır. Ön yüzey beton kaplaması için artan yüzey alanı sağlar. Otokorkuluk Parapet Duvar 43

PARAPET DUVAR TASARIMI 8 m 7 m C L Dam Baraj aksı EL 2995.00 rete face EL 2988.00 Post-tensioning tendons Kaplama yol Sıkıştırılmış malzeme Sıkıştırılmış dolgu Diş 3D zonu Ön yüz Mevcut dolgu Mevcut yol 44

PARAPET DUVAR YÜKSEKLİĞİNE ÖRNEKLER Baraj Yüksekliği Parapet Duvar Baraj Yüksekliği m m El Pescador 43 5 Shiroro 125 4 Golilas 125 7 Khao Laem 130 5 Mohale 145 7.5 Salvajina 148 8 Areia 160 6 Aguamilpa 185 8 Shuibuya 233 9 45

PARAPET DUVAR UYGULAMA ÖRNEKLERİ 46

ÖN YÜZÜ BETON KAPLI DOLGU BARAJLARDA MEYDANA GELEN HASARLAR Campos Novos Barajı Brezilya, 202 m, 2006 Kaya Dolgu (E=55 MPa) Vadi Şekil Faktörü (A/H 2 =2.57) Tek sıra su tutucu= Bakır ve mastik Yüksek basınç gerilmesi Ön yüzey beton kırılması Sızma miktarı= 1400 l/s 47

ÖN YÜZÜ BETON KAPLI DOLGU BARAJLARDA MEYDANA GELEN HASARLAR Campos Novos Barajı, Brezilya, 202 m 48

ÖN YÜZÜ BETON KAPLI DOLGU BARAJLARDA MEYDANA GELEN HASARLAR Barra Grande Barajı, Brezilya, 140 m, 2005 Kaya Dolgu (E=40-50 MPa) Vadi Şekil Faktörü (A/H 2 =3.15) Uygun olmayan merkezi düşey büzülme derzleri Yüksek basınç gerilmesi Ön yüzey beton kırılması Sızma >1300 l/s 49

ÖN YÜZÜ BETON KAPLI DOLGU BARAJLARDA MEYDANA GELEN HASARLAR TSQ 1 Barajı, Çin, 187 m, 1998 Kaya Dolgu (E=40 MPa) Vadi Şekil Faktörü (A/H 2 =5.68) Uygun olmayan merkezi düşey büzülme derzleri Yüksek basınç gerilmesi Ön yüzey beton kırılması Sızma= 70 l/s 50

ÖN YÜZÜ BETON KAPLI DOLGU BARAJLARDA MEYDANA GELEN HASARLAR Mohale Barajı, Lesotho, 145 m Kaya Dolgu (E=32 MPa) Vadi Şekil Faktörü (A/H 2 =3.85) Düşey büzülme derzi kırılması Krette hasar Sızma= 600 l/s 51

ÖN YÜZÜ BETON KAPLI DOLGU BARAJLARDA MEYDANA GELEN HASARLAR Mohale Barajı, Lesotho, 145 m 52

ÖN YÜZEY BETONU TAMİRİ 53

ÖN YÜZEY BETONU TAMİRİNDE GEOMEMBRAN KULLANIMI 54

ALINAN DERSLER Ön yüzey betonu tasarımının doğru şekilde yapılması o Ön yüzey betonunun davranışının numerik modeller ile doğru şekilde analiz edilmesi o Merkezdeki düşey büzülme derzlerinin ve düşey genleşme derzlerinin doğru şekilde seçilmesi o Dik yamaçlar yakınında ve vadi faktörü dikkate alınarak gerektiğinde merkezi derzlerde panel genişliğini azaltarak, derz sayısının artırılması 55

ALINAN DERSLER Merkezdeki düşey büzülme derzlerindeki gelişmeler o Merkezdeki ön yüzey betonunun daha kalınlaştırılması o Merkezdeki düşey büzülme derzinde sıkışabilir ahşap malzeme kullanımı o Ezilme donatısı kullanımı (Anti-spalling rebars) o Derz üstündeki V şeklindeki girintinin azaltılması o Harç desteğinin teorik ön yüzey betonu hattı dışında tutulması o Bakır su tutucunun merkezindeki girintinin azaltılması Beton Ezilme donatısı Üst su tutucu Sıkıştılabilir ahşap dolgu Bakır su tutucu Harç desteği Ön yüz betonunun lokal olarak kalınlaştırılması 56

ALINAN DERSLER Mansap tarafındaki 3C zonunun 3B zonundan daha düşük Elastisite Modülüne sahip olması durumunda krete yakın bölgede 3C zonunun sınırlanması H/5 H/4 3B zonu 3C Geçiş bölgesi Düşük modüllü dolgunun kret bölgesinden uzak tutulması 57

ALINAN DERSLER Özellikle vadi şekil faktörü (A/H 2 )< 4 olan barajlar için dolgu zonlarının elastisitesinin azaltılması (Yüksek Elastisite Modülü) o Katman yüksekliğinin azaltılması o Daha yüksek sıkıştırma enerjisi o Sıkıştırma sırasında daha fazla su kullanımı (memba için> 200 l/m 3, mansap için>100 l/m 3 ) o İyi derecelendirilmiş malzeme kullanımı o İnşaat esnasında dolgunun sıkışma miktarının sürekli olarak denetlenmesi Beton bordür kullanımı ve beton bordürde derz uygulanması Beton bordür ile ön yüzey betonu arasında bitümlü malzeme kullanımı ile bağ oluşumunun önlenmesi Ön yüzey betonunun t 0.6 m olduğunda veya kritik bölgelerde (topuk plağı yakınında, düzensizlik olan bölgelerde) çift sıra donatı 58

ÖN YÜZÜ BETON KAPLI BARAJLAR PERFORMANSLARI KİLİT NOKTALARI Aşırı miktarlardaki sızıntılar bile ÖBKB lerin stabilitesi ile ilgili herhangi bir risk oluşturmamıştır. Ön yüzey betonu ve merkezi büzülme derzleri hasarlı olan bütün barajlar tamir edilmiş, ikinci su tutma aşaması sonrasında veya rezervuara silt ilavesi sonrasında iyi performans sergilemiştir. Doğru tasarım yaklaşımı, baraj performansı için vazgeçilmezdir, aynı zamanda işletme ve rehabilitiasyon maliyetlerini de azaltacaktır. Gelecekteki baraj tasarımlarına ışık tutması açısından, işletmede ve inşa halinde olan ÖBKB lerde, baraj ölçüm aletleri verilerinin doğru periyodlarda okunması ve verilerin geri analiz ile yorumlanması özellikle önem taşımaktadır. Ön Yüzü Beton Kaplı Barajlar, gelişen teknolojisi ve performansları ile gelecekte de başlıca baraj tipleri arasındaki yerini koruyacaktır. 59

ÖN YÜZÜ BETON KAPLI DOLGU BARAJLAR Işın ERGENEMAN ERGES Mühendislik Müşavirlik Ltd. Şti. isin.ergeneman@erges.com.tr 60