ÖRNEK TAHKİM MADDESİ Sözleşmenin geçerliliği, hükümsüzlüğü, ihlali veya sözleşmenin feshi halleri de dahil olmak üzere işbu sözleşmeden kaynaklanan veya sözleşme hakkında çıkan her türlü uyuşmazlık, ihtilaf veya talep, Tahkim Bildiriminin bu kurallar uyarınca sunulduğu tarihte yürürlükte olan İsviçre Ticaret Odaları tarafından hazırlanmış İsviçre Uluslararası Tahkim Kurallarına uygun olarak çözülecektir. Hakemlerin sayısı... (bir veya üç) olacaktır; Tahkim yeri... olacaktır. (Taraflar yurt dışında bir şehir üzerinde anlaşmış olmadıkları sürece İsviçre de bir şehrin ismi); Tahkim yargılamasının yapılacağı dil... olacaktır. (tercih edilen dili yazınız). GİRİŞ (a) Geçmişte, İsviçre deki altı Sanayi ve Ticaret Odası nın her birinin uluslararası ticari uyuşmazlıklar için kendi tahkim kuralları bulunmaktaydı. (b)isviçre de kurumsal tahkimi teşvik etmek ve mevcut tahkim kurallarını birbiriyle uyumlu hale getirmek için Basel, Bern, Cenevre, Ticino, Vaud ve Zürih Sanayi ve Ticaret Odaları (bundan sonra topluca Odalar olarak anılacaktır) Odalar ın şimdiye dek kullandıkları uluslararası tahkim kurallarının yerine geçmek üzere işbu yeknesak kuralları -İsviçre Uluslararası Tahkim Kuralları nı (bundan sonra Kurallar olarak anılacaktır)- kabul etmişlerdir. Bu Kurallar, UNCITRAL Tahkim Kuralları na dayanmaktadır ve esas itibariyle iki hususta değişiklik ve eklemeler yapılmıştır: i. UNCITRAL Tahkim Kuralları nı kurumsal tahkime uyarlayabilmek için gerekli olan değişiklik ve eklemeler; ii. Modern uygulamayı ve uluslararası tahkim alanında geçerli olan karşılaştırmalı hukuk anlayışını yansıtan değişiklik ve eklemeler. İşbu değişiklik ve eklemeler bilinçli olarak asgari seviyede tutulmuştur. Kurallar ın, UNCITRAL Tahkim Kuralları üzerinde yapılan değişikliklerin italik olarak gösterildiği karşılaştırmalı bir versiyonu Odalar ın http://www.swissarbitration.ch/ adresindeki web sitesinde bulunabilir. 1
(c) Ek-A daki listede yer alan Odalardan birine Tahkim Bildirimi nin sunulması halinde işbu Kurallar a uygun olarak bir hakem heyeti oluşturulması gerekmektedir. (d) Odalar tahkimin işbu Kurallar uyarınca idaresini temin için bir Tahkim Komitesi (bundan sonra Tahkim Komitesi olarak anılacaktır) atamışlardır. Tahkim Komitesi nin, bu Kurallar uyarınca Odalar tarafından yetkilendirilmiş olması itibariyle, bundan sonra bu Kurallar dahilinde Odalara yapılan atıflar Tahkim Komitesi ni de kapsayacak şekilde yorumlanmalıdır. (e) Tahkim Komitesi uluslararası tahkimde deneyim sahibi uygulayıcılardan oluşmaktadır. Tahkim Komitesi, üyeleri arasından, tahkime ilişkin yargılama usulünün idaresi ve denetlenmesi konularında Odalar a yardımcı olacak kişi veya kişileri belirler. Ayrıca, Tahkim Komitesi, üyeleri arasından, 11. ve 12. maddeler uyarınca hakemlerin reddi ve görevden alınması ve 16. madde uyarınca tahkim yeri konularında karar vermek ve Odalara işbu Kurallar ın uygulanması ile ilgili olarak ortaya çıkacak diğer yargılamaya ilişkin konularda tavsiye vermek üzere bir Özel Komite seçer (bundan sonra Özel Komite olarak anılacaktır). Bölüm I. Başlangıç Hükümleri UYGULAMANIN KAPSAMI 1. Madde 1. Bu Kurallar uluslararası tahkime, bir tahkim anlaşmasının işbu Kurallar a, veya Basel, Bern, Cenevre, Ticino, Vaud, Zürih Sanayi ve Ticaret Odaları nın tahkim kurallarına veya bu Kurallar ı benimsemiş olan diğer bir Sanayi ve Ticaret Odası nın tahkim kurallarına atıfta bulunması halinde uygulanır. 2. Taraflar, tahkim yerini İsviçre veya herhangi başka bir yer olarak tayin etmekte serbesttirler. 3. İşbu Kurallar 1 Ocak 2004 tarihinde yürürlüğe girecek ve taraflar aksini kararlaştırmış olmadıkça yürürlüğe girdiği tarihte veya sonraki tarihlerde sunulan Tahkim Bildirimi ni takiben yapılacak tüm tahkim yargılamalarına uygulanacaktır TEBLİGAT YAPILMASI, SÜRELERİN HESAPLANMASI 2. Madde 1. İşbu Kurallar uyarınca ilan, haberleşme ve teklifler de dahil olmak üzere-yapılan her türlü tebligat fiilen muhataba teslim edilmiş ise, veya gönderilenin mutat meskeni, iş yeri veya posta adresine teslim edilmiş ise, veya bu adreslerden hiç biri 2
makul bir araştırma neticesinde bulunamamışsa, bilinen son mesken veya işyeri adresine teslim ile usulünce tebliğ edilmiş sayılır. Tebligat, öngörülen usule uygun şekilde teslim edildiği tarihte tebellüğ edilmiş sayılacaktır. 2. İşbu Kurallar uyarınca bir sürenin hesaplanmasında; süre, tebliğin, ilanın, haberin veya teklifin alındığı günün ertesi günü başlayacak şekilde hesaplanır. Böyle bir sürenin son günü, alıcının mutat meskeni veya iş yerinin olduğu yerde resmi tatile veya iş günleri dışında kalan bir güne denk gelmiş ise, söz konusu süre, takip eden ilk iş gününe kadar uzatılır. Sürenin işlemesine rastlayan resmi tatil günleri veya iş günleri dışında kalan günler sürenin hesabına dahil edilir. 3. Şartlar haklı gösterdiği taktirde; Odalar, Bölüm I (Başlangıç Hükümleri) ve Bölüm II de (Hakem Heyetinin Teşekkülü) belirtilen süreleri ve kendi koydukları diğer süreleri uzatabilirler. TAHKİM BİLDİRİMİ VE TAHKİM BİLDİRİMİNE CEVAP LAYİHASI 3. Madde 1. Tahkime başvuran taraf (bundan sonra Davacı veya Davacılar olarak anılacaktır) Ek- A da listelenen adreslerden birindeki Odalar a, Tahkim Bildirimi ni sunacaktır. 2. Tahkim yargılaması, Tahkim Bildirimi nin Odalar tarafından tebellüğ edildiği tarihte başlamış sayılacaktır. 3. Tahkim Bildirimi, karşı taraf adedince (bundan sonra Davalı veya Davalılar olarak anılacaktır), ve ek olarak her bir hakem için birer nüsha ve Odalar için de bir nüsha olacak sayıda Odalar a sunulmalıdır. Tahkim Bildirimi aşağıdaki hususları içermelidir: (a) Uyuşmazlığın tahkime havale edilmesi için talep; (b) Tarafların ve vekillerinin isimleri, adresleri, telefon ve faks numaraları ile (varsa) elektronik posta adresleri; (c) Dayanılan tahkim maddesinin veya müstakil tahkim sözleşmesinin bir nüshası; (d) Uyuşmazlığın ortaya çıktığı veya uyuşmazlıkla ilgili sözleşme veya diğer hukuki belgelere yapılacak atıf; (e) İddianın genel mahiyeti ve varsa, talep edilen miktarın belirtilmesi; (f) İstem sonucu; 3
(g) Tarafların önceden kararlaştırmadıkları hallerde, hakem sayısına (bir veya üç) ilişkin teklif; (h) Ek-A da yer alan Odalar listesinden Tahkim Bildirimi nin sunulduğu Oda nın hesabına çek veya havale yoluyla yapılacak, ve Ek-B uyarınca (Tahkim Masrafları Çizelgesi) ödenecek ve Tahkim Bildirimi nin sunulduğu gün yürürlükte olan Kayıt Harcının ödenmesi. 4. Tahkim Bildirimi aşağıdaki hususları da içerebilir: (a) Davacının, 7. madde uyarınca tek bir hakem atanmasına ilişkin teklifleri; (b) Davacının, 8. madde uyarınca üç üyeli bir Hakem Heyeti oluşturulması amacıyla bir hakem belirlemesi; (c) 18. maddede açıklanan İddia Dilekçesi. 5. Tahkim Bildirimi nin eksik veya nüshalarının veya eklerinin gereken sayıda sunulmamış olması, veya Kayıt Harcının ödenmemiş olması halinde, Odalar, Davacı dan makul bir süre içerisinde eksikliğin giderilmesini talep edebilir. Tahkim Bildirimi İngilizce, Almanca, Fransızca veya İtalyanca dillerinden herhangi birinde sunulmamış ise Odalar, yine makul süre içinde, dilekçenin söz konusu dillerden birine tercümesini isteyebilir. Davacı nın eksikleri makul süre içinde gidermesi halinde, Tahkim Bildirimi, ilk halinin Odalar tarafından alındığı tarihte geçerli şekilde sunulmuş kabul edilir. 6. Odalar, aldığı Tahkim Bildirimi ni ve varsa dilekçenin eklerinin birer nüshasını gecikmeksizin Davalı ya iletecektir, meğer ki Odalar, Özel Komite ile müzakere ettikten sonra işbu Kurallar çerçevesinde tahkim yapılmasına yönelik açık bir anlaşmanın bulunmadığına karar versin. 7. Tahkim Bildirimi nin alınmasından itibaren otuz gün içerisinde, Davalı Tahkim Bildirimi ne Cevap Layihası nı Odalar a sunacaktır. Bu Tahkim Bildirimi ne Cevap Layihası, karşı taraf adedince ve ayrıca Oda ve her bir hakem için ilave birer nüsha olacak sayıda Oda ya sunulmalıdır ve mümkün olduğunca aşağıdaki hususları içermelidir: (a) Davalı nın ve (Tahkim Bildirimi nde yazandan farklı olması halinde) vekilinin isimleri, adresleri, telefon ve faks numaraları ile (varsa) elektronik posta adresleri; (b) İşbu Kurallar uyarınca oluşturulmuş olan bir Hakem Heyeti nin yetkisizliğine ilişkin her türlü itiraz; (c) Davalı nın, 3. maddenin 3. fıkrasının (e) bendi uyarınca Tahkim Bildirimi nde belirtilen vakıalara vereceği cevaplar; 4
(d) Davalı nın, 3. maddenin 3. fıkrasının (f) bendi uyarınca Tahkim Bildirimi nde belirtilen istem sonuçlarına vereceği cevap; (e) Davalı nın, 3. maddenin 3. fıkrasının (g) bendi uyarınca tarafların önceden kararlaştırmış olmadıkları hallerde hakem sayısına (bir veya üç) ilişkin olarak yapacağı teklif. 8. Tahkim Bildirimi ne Cevap Layihası aşağıdaki hususları da içerebilir: (a) Davalı nın, 7. madde uyarınca tek hakem atanmasına ilişkin teklifi; (b) Davalı nın, 8. madde uyarınca üç üyeli bir hakem heyeti oluşturulması amacıyla kendi hakemini tayini; (c) 19. maddede bahsedilen Cevap Dilekçesi. 9. Herhangi bir karşı dava talebi veya def i, kural olarak, Davalı nın Tahkim Bildirimi ne Cevap Layihasında ileri sürülmelidir. 3. maddenin 3. fıkrası hükümleri, karşı dava taleplerine veya def ilere de uygulanır. 10. Tahkim Bildirimi ne Cevap Layihası nda herhangi bir karşı dava talebi veya def i ileri sürülmemiş olması, veya karşı dava talebi veya def inin meblağı konusunda hiçbir bilgi verilmemiş olması halinde, Odalar, 42. maddenin 2. fıkrasının (Seri Tahkim Usulü) uygulama alanı bulup bulamayacağının tayininde münhasıran 3. maddenin 3. fıkrası (e) bendi hükmüne dayanabilir. 11. Odalar, Tahkim Bildirimi ne Cevap Layihası nın ve bu layihaya eklenmiş olan eklerin birer nüshasını gecikmeksizin Davacı ya gönderecektir. 12. Kayıt Harcı nın ödenmesini ve tüm hakemlerin onanmasını müteakiben Odalar gecikmeksizin dosyayı tek hakeme veya hakem heyetine tevdi edecektir. 13. Tarafların, kendi seçtikleri şahıslarca temsil edilmesi veya bu şahıslardan yardım almaları mümkündür. Söz konusu şahısların isim ve adresleri karşı tarafa ve Odalar a yazılı olarak bildirilmeli ve bu bildirim, atamanın temsil veya yardım amaçlarından hangisine yönelik olduğunu açıklamalıdır. TAHKİM DAVALARININ BİRLEŞTİRİLMESİ (BİRLEŞTİRME), ÜÇÜNCÜ TARAFLARIN KATILIMI 4. Madde 5
1. Sunulan Tahkim Bildirimi nin tarafları arasında işbu Kurallar uyarınca derdest bir tahkim yargılaması var ise, Odalar, tarafların ve Özel Komite nin de görüşünü aldıktan sonra, yeni tahkimin de derdest tahkimin Hakem Heyetince görülmesine karar verebilir. Odalar, aynı şekilde derdest tahkimin tarafları ile bire bir aynı taraflar arasında olmasa dahi yeni bir Tahkim Bildirimi sunulduğunda da birleştirmeye gidebilir. Odalar birleştirme kararını verirken, iki dava arasındaki bağlantılar ve derdest tahkimde kaydedilen ilerlemeler de dahil olmak üzere tüm hususları dikkate almalıdır. Odalar, yeni tahkimi derdest tahkimin Hakem Heyeti ne tevdi etmeye karar verdiği takdirde, yeni tahkimin tarafları hakem tayin etme konusundaki tüm haklarından feragat etmiş kabul edilirler. 2. Üçüncü bir taraf işbu Kurallar uyarınca derdest bir tahkim yargılamasına dahil olmayı talep ettiği veya derdest tahkimin taraflarından birinin, üçüncü bir kişiyi derdest tahkime dahil etmeyi istediği takdirde, Hakem Heyeti, tüm tarafların görüşünü aldıktan ve konuyla ilgili ve uygulanabilir bütün şartları da göz önüne alarak taleple ilgili bir karar verecektir. II. Bölüm. Hakem Heyeti nin Teşekkülü HAKEMLERİN ONANMASI 5. Madde 1. Tarafların yahut hakemlerin yaptığı tüm tek hakem veya üç hakemden oluşan Hakem Heyeti tayinleri, Odalar ın onayına tabidir ve onay üzerine yürürlüğe girer. Bir hakemin onanmaması halinde Odalar ın gerekçe gösterme yükümlülüğü yoktur. 2. Yapılan atama onanmadığı takdirde, Odalar: (a) duruma göre ya ilgili tarafı veya tarafları, veya hakemleri, makul bir süre içinde yeni bir atama yapmaya davet eder; veya (b) kendisi, doğrudan atama yapmak suretiyle devam edebilir. HAKEMLERİN SAYISI 6. Madde 1. Taraflar hakem sayısı üzerinde anlaşmamışlarsa, Odalar ilgili tüm hal ve şartları dikkate alarak dosyaya tek hakem tarafından mı yoksa üç üyeli bir Hakem Heyeti tarafından mı bakılacağına karar verir. 6
2. Kural olarak, Odalar dosyayı tek bir hakeme gönderir; meğer ki uyuşmazlığın esasının karmaşıklığı ve/veya uyuşmazlık konusu meblağ dosyanın üç üyeli bir Hakem Heyeti nce görülmesini gerektirsin. 3. Tahkim sözleşmesi üç üyeli bir Hakem Heyeti ni öngörmüş olup da uyuşmazlığın esasının karmaşıklığı ve/veya uyuşmazlık konusu meblağın üç üyeli bir hakem heyetince görülmesi uygunsuz olacaksa, Odalar, taraflara uyuşmazlığın tek bir hakeme gönderilmesi için anlaşabilecekleri önerisinde bulunur. 4. Uyuşmazlık konusu meblağ 1.000.000 İsviçre Frankı nı (bir milyon İsviçre Frankı) aşmıyor ise 42. maddenin 2. fıkrası hükümleri (Seri Tahkim Usulü) uygulanacaktır. TEK HAKEMİN ATANMASI 7. Madde 1. İki veya daha çok taraf, uyuşmazlığın tek bir hakem tarafından görülmesini kararlaştırmış ise, taraflar aralarındaki sözleşmede farklı bir düzenleme olmadığı sürece Tahkim Bildirimi nin Davalı(lar) tarafından tebellüğünden itibaren otuz gün içinde tek hakemi müştereken tayin ederler. 2. Taraflar hakem sayısı konusunda bir anlaşmaya varmamışlar ise, Odalar ın uyuşmazlığa tek hakemin bakmasına dair kararının kendilerince tebellüğü tarihinden itibaren otuz gün içinde tek hakemi müştereken tayin ederler. 3. Taraflar ilgili süre içerisinde tek hakemi tayin edemezler ise, hakem seçimini Odalar yapar. İKİ TARAFLI VEYA ÇOK TARAFLI YARGILAMALARDA HAKEMLERİN TAYİNİ 8. Madde 1. Karşıt iki taraf arasındaki uyuşmazlığa üç üyeli bir Hakem Heyeti nin bakması öngörülmüş ise, taraflar aksini kararlaştırmadıkça, her taraf bir hakem seçer. 2. Taraflardan biri Odalar tarafından belirlenen veya tahkim sözleşmesinde öngörülen süre içerisinde hakemini tayin edemezse, hakemi Odalar atar. Tarafların anlaşmaları aksi bir düzenleme öngörmedikçe, bu şekilde atanan iki hakem, ikinci hakemin onanması tarihinden itibaren otuz gün içerisinde, Hakem Heyeti nin başhakemi olacak üçüncü hakemi tayin eder. Bu şekilde bir tayinin yapılamaması 7
halinde, başhakemi Odalar seçer. 3. Çok taraflı uyuşmazlıklarda Hakem Heyeti, tarafların anlaşmasına uygun olarak oluşturulacaktır. 4. Çok taraflı bir uyuşmazlıkta taraflar, Hakem Heyeti nin kuruluş şeklini önceden belirlemedilerse, Odalar, ilk olarak Davacı tarafa veya Davacılar grubuna hakem tayini için otuz günlük süre tanır; ardından da Davalı tarafa veya Davalılar grubuna bir hakem tayini için otuz günlük müteakip süre tanır. Taraf veya taraf grupları kendi hakemlerini tayin etmişler ise, başhakemin tayininde 8. maddenin 2. fıkrası kıyasen uygulanır. 5. Çok taraflı uyuşmazlıklarda taraflardan veya taraf gruplarından birinin hakemini tayin edememesi halinde, Odalar, her üç hakemi de atayabilir ve başhakemi belirler. HAKEMLERİN BAĞIMSIZLIĞI VE REDDİ (Madde 9-12) 9. Madde 1. İşbu Kurallar uyarınca tahkimi yürüten hakemler uyuşmazlığın taraflarından daima bağımsız ve tarafsız olacak ve bu durumlarını sürdüreceklerdir. 2. Seçilmesi muhtemel hakem, kendisine hakemlik önerenlere tarafsızlığından ve bağımsızlığından şüphe edilmesini haklı gösterebilecek her türlü hal ve şartı açıklayacaktır. Bir hakem, seçildikten veya atandıktan sonra taraflara -bu hususta halihazırda bilgilendirilmiş olmadıkça- bu tür durumları gecikmeksizin bildirir. 10. Madde 1. Bir hakemin bağımsızlığından veya tarafsızlığından şüphe etmeyi haklı gösteren hal ve şartlar olduğu takdirde, hakem reddedilebilir. 2. Bir taraf, kendi tayin ettiği hakemi, ancak tayininden sonra öğrendiği sebepler uyarınca reddedebilir. 11. Madde 1. Reddi talep edilen hakemin çekilmemesi halinde, Özel Komite red talebi hakkında karar verecektir. 2. Özel Komite nin vereceği karar kesindir. Özel Komite nin gerekçe gösterme yükümlülüğü yoktur. 8
12. Madde 1. Odalar dan veya diğer hakemlerden gelecek yazılı uyarıya rağmen, hakemlerden biri görevlerini ifa etmezse, Özel Komite bu hakemin tayinini iptal edebilir. 2. Görevden alınacak hakeme Özel Komite ye durumunu açıklama olanağı verilir. Özel Komite nin bu konuda vereceği karar kesindir. Özel Komite nin gerekçe gösterme yükümlülüğü yoktur. HAKEMLERDEN BİRİNİN DEĞİŞTİRİLMESİ 13. Madde 1. Taraflardan birinin tayin ettiği hakemin vefat etmesi veya kendi kontrolü dışında gelişen nedenlerle hakemlik görevini ifa edemeyecek hale gelmesi halinde, Odalar, bu hakemi tayin eden tarafa bu hakem yerine yeni bir hakem seçmesi için belirli bir süre tanır. İşbu kural, hakemlerden birinin usulüne uygun şekilde reddedilmiş, veya başka surette görevinden alınmış veya istifa etmiş olduğu hallerde de uygulanır. 2. İlgili taraf tanınan süre içerisinde yeni hakem seçmemişse, Odalar, yeni bir hakem atar. HAKEMİN DEĞİŞTİRİLMESİNİN SONUÇLARI 14. Madde Hakemlerden biri değiştirildiği takdirde, Hakem Heyeti aksini kararlaştırmadıkça, tahkim yargılaması ayrılan hakem görevini bıraktığı anda kalınan aşamadan devam eder. Bölüm III. Tahkim Yargılaması GENEL HÜKÜMLER 15. Madde 1. Hakem Heyeti, işbu Kurallar çerçevesinde taraflara eşit muamele edildiğini ve tarafların dinlenme hakkına riayet edilmesini temin ettiği sürece, tahkim yargılamasını uygun gördüğü şekilde yürütebilir. 9
2. Hakem Heyeti, tahkimin herhangi bir aşamasında, bilirkişi dahil olmak üzere tanıklar tarafından delillerin ibrazı veya sözlü beyanlar için duruşma yapabilir. Tarafların da görüşünü aldıktan sonra Hakem Heyeti, işlemleri dosya (belgeler ve diğer materyaller) üzerinden yürütmeye de karar verebilir. 3. Hakem Heyeti, tahkimin erken bir aşamasında ve tarafların görüşünü alarak taraflara ve bilgilendirme amacıyla Odalara verilecek geçici bir zaman çizelgesi hazırlar. 4. Taraflardan birince, Hakem Heyeti ne sunulan tüm belge ve bilgiler aynı zamanda bu tarafça diğer tarafa da ulaştırılmalıdır. 5. Hakem Heyeti, tarafların da görüşünü almak suretiyle, bir sekreter atayabilir. İşbu Kurallar ın 9. maddesi sekreter seçimine de kıyasen uygulanacaktır. 6. Tahkimin tüm tarafları iyi niyetin gereklerine uygun hareket edeceklerdir. TAHKİM YERİ 16. Madde 1. Taraflar daha önceden tahkim yerini belirlememişlerse, veya belirleme muğlak veya yetersiz ise, Özel Komite konuyla ilgili tüm hal ve şartları dikkate alarak tahkim yerini belirler veya bu belirlemeyi Hakem Heyeti nin yapmasını talep eder. 2. Tahkim yerinin tesbiti saklı kalmak koşuluyla Hakem Heyeti yargılamanın yürütüleceği yere ayrıca karar verebilir. Özellikle, Hakem Heyeti, tahkimin hal ve şartlarını da göz önünde tutmak suretiyle uygun gördüğü yerlerde tanık dinleyebilir, hakemler arasında istişare oturumları düzenleyebilir. 3. Hakem Heyeti, malların, diğer mülklerin ve belgelerin incelemesi amacıyla uygun gördüğü yerde toplanabilir. Taraflara böyle bir incelemede hazır bulunmalarını sağlayacak yeterli süre tanınır. 4. Hüküm, tahkim yerinde verilmiş kabul edilir. TAHKİMİN YAPILACAĞI DİL 17. Madde 1. Tarafların anlaşmasına tabi olmak üzere, Hakem Heyeti, atanmasını takiben derhal, tahkimin yapılacağı dil veya dilleri belirleyecektir. Bu belirleme İddia Dilekçesi ile Savunma Dilekçesi ve diğer (yazılı) beyannameler ve yapılırsa sözlü 10
duruşmalar/duruşmalarda kullanılacak dile veya dillere uygulanacaktır. 2. Hakem Heyeti, İddia Dilekçesi veya Savunma Dilekçesi ne eklenmiş belgelerin veya tahkim yargılaması süresince sunulan delillerin veya ek belgelerin orijinal dillerinde sunulmuş olması halinde tarafların üzerinde anlaştıkları veya Hakem Heyeti tarafından belirlenmiş dil veya dillerdeki tercümesiyle beraber sunulmasını emredebilir. İDDİA DİLEKÇESİ 18. Madde 1. Tahkim Bildirimi ne eklenmiş olmadıkça Davacı, İddia Dilekçesi ni Hakem Heyeti nce belirlenen süre içerisinde yazılı olarak Davalı ve hakemlerden her birine iletecektir. Sözleşmenin ve sözleşmeye dahil olmaması halinde tahkim sözleşmesinin bir nüshası da İddia Dilekçesi ne eklenecektir. 2. İddia Dilekçesi aşağıda belirtilen unsurları içerir: (a) Tarafların isim ve adresleri; (b) İddiayı destekleyen vakıaların gösterilmesi; (c) Uyuşmazlık konusu hususlar; (d) İstem sonucu. 3. Davacı, kural olarak, ilgili gördüğü tüm belgeleri İddia Dilekçesi ne ekleyecektir. SAVUNMA DİLEKÇESİ 19. Madde 1. Tahkim Bildirimi ne Cevap Layihası na eklenmiş olmadıkça, Davalı, Cevap Dilekçesi ni Hakem Heyeti tarafından belirlenecek süre içerisinde ve yazılı olarak Davacı ve hakemlerden her birine iletecektir. 2. Cevap Dilekçesi, İddia Dilekçesi nin (b), (c), (d) bentlerine (18. madde, 2. fıkra) cevap verecek şekilde hazırlanacaktır. Davalı nın Hakem Heyeti nin yargı yetkisi veya usulüne uygun olarak kurulmuş olmamasıyla ilgili bir itirazda bulunmuş olması halinde, Cevap Dilekçesi bu itirazın maddi ve hukuki temellerini de içerecektir. Davalı, kural olarak, savunması için dayandığı tüm belgeleri Cevap Dilekçesi ne ekleyecektir. 11
3. 18. maddenin, 2. fıkrasının (b) - (d) bentlerindeki hükümler, karşı dava talebi ve def i savunmasının öne sürülmesi hallerinde de uygulanır. İDDİA veya SAVUNMANIN TADİLİ 20. Madde 1. Tahkim yargılaması süreci içerisinde, taraflardan her biri iddiasını veya savunmasını değiştirebilir veya genişletebilir, meğer ki Hakem Heyeti, gecikme yaratması veya karşı taraf haklarını haleldar etmesi, veya diğer koşullar sebebiyle değiştirme veya genişletmeyi uygun bulmasın. Ancak, iddianın tahkim şartının veya ayrı tahkim sözleşmesinin kapsamı dışında kalacak şekilde değiştirilmesi mümkün değildir. 2. Taraflardan birinin iddia, karşı dava talebi veya savunmalarını değiştirmesi veya genişletmesi halinde Hakem Heyeti, tahkim masraflarını değişen koşullara uyarlayabilir. HAKEM HEYETİNİN YETKİSİNE İLİŞKİN İTİRAZLAR 21. Madde 1. Hakem Heyeti, tahkim şartının veya tahkim sözleşmesinin varlığı veya geçerliliği ile ilgili itirazlar da dahil olmak üzere, yetkisinin bulunmadığına dair itirazları karara bağlamak yetkisine sahiptir. 2. Hakem Heyeti tahkim şartının yer aldığı sözleşmenin varlığı veya geçerliliği konusunda hüküm verme yetkisine sahiptir. 21. madde uyarınca, sözleşmenin bir parçası olan ve tahkim yoluna gidilmesine imkan sağlayan tahkim şartı, sözleşmenin diğer maddelerinden bağımsız münhasır bir sözleşme olarak değerlendirilecektir. Hakem Heyeti nin sözleşmenin yokluğuna veya geçersizliğine hükmetmesi kendiliğinden (ipso iure) tahkim şartının geçersizliğine yol açmaz. 3. Kural olarak, Hakem Heyeti nin yargı yetkisinin olmadığına dair itirazlar Tahkim Bildirimi ne Cevap Layihası nda ve her halükarda 19. maddede belirtilen Savunma Dilekçesi nde, veya bir karşı dava talebinin öne sürülmesi halinde karşı dava talebine cevap layihasında, öne sürülmelidir. 4. Hakem Heyeti, kural olarak, yargı yetkisine ilişkin itirazları ön mesele olarak karara bağlayacaktır. Ancak, Hakem Heyeti, tahkime devam ederek bu itirazı nihai hükümde karara bağlayabilir. 5. Def i savunmasının kaynağı olan ilişkinin tahkim şartının kapsamı dışında kaldığı, veya başka bir tahkim sözleşmesinin veya yetkili merci tayini maddesinin 12
konusunu oluşturduğu durumlarda dahi, Hakem Heyeti söz konusu savunmayı dinleme yetkisine sahiptir. İLAVE YAZILI BEYANLAR 22. Madde Hakem Heyeti, İddia Dilekçesi ve Savunma Dilekçesi dışında kalan ilave beyanlardan hangilerinin taraflardan talep edilebileceği veya sunulabileceği, ve bu beyanların sunulmasına ilişkin süreler konusunda karar verme yetkisine sahiptir. SÜRELER 23. Madde İddia Dilekçesi ve Savunma Dilekçesini de kapsar şekilde yazılı beyanların sunulmasına ilişkin olarak Hakem Heyeti nce belirlenen süreler kırk beş günü geçmeyecektir. Ancak, Hakem Heyeti uzatmanın haklı sebebe dayandığına karar verirse sürenin uzatılmasına karar verebilir. DELİLLER VE DURUŞMALAR (Madde 24 ve 25) 24. Madde 1. Tarafların her biri, iddiasının veya savunmasının dayanağı olan vakıaları ispatlamakla mükelleftir. 2. Hakem Heyeti, uygun gördüğü takdirde, taraflardan birinden, Hakem Heyeti nin belirleyeceği süre içerisinde, belgelerin ve İddia Dilekçesi ndeki veya Savunma Dilekçesi ndeki vakıaları destekleyen diğer delillerin bir özetinin Hakem Heyeti ne ve karşı tarafa tebliğ edilmesini talep edebilir. 3. Tahkimin herhangi bir safhasında, Hakem Heyeti, taraflardan belge, maddi delil veya diğer delilleri Heyet in belirlediği süre içerisinde sunmalarını talep edebilir. 25. Madde 1. Sözlü duruşma yapılması halinde, Hakem Heyeti, duruşmanın yapılacağı tarihi, zamanı ve yeri taraflara uygun bir süre öncesinden tebliğ eder. 2. Her şahıs tanık veya bilirkişi olabilir. Tanık veya bilirkişi dinlenecekse, duruşmadan en az onbeş gün önce her bir taraf karşı tarafa ve Hakem Heyeti ne 13
sunmak istediği tanıkların veya bilirkişilerin adını ve adresini, ve hangi konuda ve hangi dilde ifade vereceklerini bildirir. 3. Hakem Heyeti, uyuşmazlığın özellikleri uyarınca gerekli görmesi veya tarafların anlaşmaları ve bu anlaşmayı duruşmadan en az on beş gün önce Hakem Heyeti ne iletmeleri halinde duruşmanın kaydedilmesi ve duruşma esnasında bulunulan sözlü beyanların tercüme edilmesine ilişkin ayarlamaları yapacaktır. 4. Taraflar aksini kararlaştırmadıkça, duruşmalar kapalı yapılacaktır. Hakem Heyeti, bir tanığın veya bilirkişinin ifadesi esnasında herhangi bir diğer tanık veya bilirkişinin duruşmadan ayrılmasına karar verebilir. Hakem Heyeti, tanık veya bilirkişilerin ne şekilde sorgulanacağına karar vermede serbesttir. 5. Tanıkların veya bilirkişilerin verecekleri ifadeler, kendilerince imzalanmış yazılı beyan veya rapor şeklinde de sunulabilir. 6. Taraflardan birinin, yöneticilerinin, çalışanlarının, hukuki danışmanlarının veya vekilinin tanıklar, potansiyel tanıklar veya bilirkişiler ile mülakat yapması caizdir. 7. Hakem Heyeti, sunulan delilin kabul edilebilirliğine, esasla ilgisine, önem derecesine ve etkisine karar verir. GEÇİCİ KORUMA TEDBİRLERİ 26. Madde 1. Taraflardan birinin talebi üzerine, Hakem Heyeti uygun veya gerekli gördüğü geçici tedbirler alabilir. 2. Böyle bir geçici tedbir, kısmi karar şeklinde alınabilir. Hakem Heyeti, uygun güvenliğin sağlanmasını emretmeye yetkilidir. 3. Taraflardan birinin, herhangi bir yargı organından talep ettiği ihtiyati tedbirler tahkim sözleşmesine aykırı kabul edilmeyecek ve tahkimden feragat olarak kabul edilmeyecektir. 4. İhtiyati tedbirlere ilişkin masrafların taraflar arasında nasıl paylaştırılacağına ilişkin hükme kısmi karar ya da nihai karardan hanigisinde yer verileceğinin takdiri Hakem Heyeti ne aittir. HAKEM HEYETİ NİN ATADIĞI BİLİRKİŞİLER 27. Madde 14
1. Hakem Heyeti, tarafların da görüşünü almak suretiyle, Heyet in belirlediği konularda yazılı olarak rapor vermek üzere bir veya birden fazla bilirkişi atayabilir. Bilirkişinin görev ve yetkilerinin kapsamını gösteren Hakem Heyeti nin hazırladığı belgenin bir nüshası taraflara iletilecektir. 2. Taraflar, bilirkişinin inceleme kapsamında kendilerinden talep ettiği konuyla ilgili tüm bilgileri veya inceleyebilmesi için ilgili tüm belge veya emtianın temin edilmesini ve hazır bulundurulmasını sağlar. Taraflardan biri ile bilirkişi arasında talep edilen bilginin veya belge veya emtia ibrazının gerekliliği konusunda çıkacak ihtilaflar hükme bağlanmak üzere Hakem Heyeti ne havale edilecektir. 3. Hakem Heyeti, bilirkişi raporunu aldıktan sonra, raporla ilgili görüşlerini yazılı olarak belirtebilmeleri için bir nüshasını taraflara iletecektir. Taraflar, bilirkişinin raporunda dayandığı herhangi bir belgeyi inceleme hakkına sahiptir. 4. Raporunu sunan bilirkişi, taraflardan birinin talebi üzerine, tarafların hazır bulunacağı ve bilirkişiyi sorgulayabileceği bir duruşmada dinlenilebilir. Böyle bir duruşmada, her iki taraf da uyuşmazlık konularında tanıklık yapmak üzere bilirkişi getirebilirler. Bu işlemlere 25. madde hükümleri uygulanacaktır. 5. Hakem Heyeti nin atadığı tüm bilirkişiler hakkında 9. madde hükümleri kıyasen uygulanacaktır. TEMERRÜT 28. Madde 1. Davacı nın, Hakem Heyeti nin belirlediği süre içerisinde iddiasını yeterli gerekçe göstermeden Hakem Heyeti ne sunmaması halinde, Hakem Heyeti tahkimin sonlandırılmasına karar verir. Davalı nın, Hakem Heyeti nin belirlediği süre içerisinde Cevap Dilekçesi ni yeterli gerekçe göstermeden Hakem Heyeti ne sunmaması halinde, Hakem Heyeti tahkimin devamına karar verir. 2. Taraflardan birinin, işbu Kurallar uyarınca gerekli tebliğ yapılmasına rağmen, yeterli gerekçe göstermeksizin duruşmada hazır bulunmaması halinde, Hakem Heyeti tahkime devam edebilir. 3. Taraflardan birinin, işbu Kurallar uyarınca yapılan tebliğe rağmen, geçerli bir sebep göstermeden Hakem Heyeti nin belirlediği sürede yazılı delil sunmaması halinde, Hakem Heyeti mevcut deliller üzerinden hüküm verebilir. YARGILAMANIN KAPANIŞI 15
29. Madde 1. Hakem Heyeti, taraflardan (varsa) Hakem Heyeti ne sunacakları ek delilleri sunmalarını veya tanıkları davet etmelerini veya diğer evrakın sunulmasını ister, ve bunların yokluğu halinde, tahkimin sona ereceğini bildirebilir. 2. Hakem Heyeti, karar kesinleşene dek, yalnızca istisnai hallere mahsus olarak, re sen veya taraflardan birinin talebi üzerine, tahkim dosyasının yeniden açılmasına karar verebilir. KURALLARDAN FERAGAT 30. Madde Taraflardan birinin işbu Kurallar ın herhangi bir hükmünün veya getirdiği yükümlülüklerin yerine getirilmediğini bilmesine rağmen bu riayetsizlik aleyhine derhal itiraz etmeksizin tahkim işlemlerine devam etmesi halinde, itiraz hakkından feragat etmiş kabul edilir. IV. Bölüm. Hüküm KARARLAR 31. Madde 1. Üç hakemden oluşan Hakem Heyeti nin herhangi bir hüküm veya sair kararlar çoğunluk kararı ile verilecektir. Çoğunluğun sağlanamaması halinde, hüküm başhakem tarafından tek başına verilecektir. 2. Usule dair uyuşmazlıkların bulunması halinde, Hakem Heyeti nin yetkilendirmesi üzerine ve varsa Hakem Heyeti nin incelemesine tabi olmak şartıyla, başhakem usule dair uyuşmazlıklar hakkında tek başına karar verebilir. NİHAİ HÜKMÜN ŞEKLİ VE ETKİSİ 32. Madde 1. Nihai hükmün verilmesine ek olarak, Hakem Heyeti, ara yan veya kısmi hüküm tesisine yetkilidir. Uygun olduğu taktirde Hakem Heyeti, masraflar hakkında da nihai olmayan hükümler verebilir. 2. Hüküm yazılı olarak verilir, nihaidir ve tarafları bağlar. Taraflar hükmü 16
gecikmeksizin uygulamayı taahhüt ederler. 3. Taraflar hükmün gerekçelerinin belirtilmemesi hususunda anlaşmadıkça Hakem Heyeti, hükmün dayandığı gerekçeleri belirtecektir. 4. Hüküm, hakemlerce imzalanır ve hükmün verildiği tarih ile yeri içerir. Üç hakemden oluşan heyetin verdiği hükmü hakemlerden birinin veya ikisinin imzalamaması halinde, hüküm bu imzaların yokluğunun sebebini de içerecektir. 5. Hükmün ilanı 43. maddede belirtilen şartlar uyarınca gerçekleşecektir. 6. Hükmün hakemler tarafından imzalanmış orijinal nüshaları Hakem Heyeti nce taraflara ve Odalar a iletilecektir. Odalar, hükmün bir nüshasını saklar. UYGULANACAK HUKUK, ARABULUCULUK (amiable compositeur) 33. Madde 1. Hakem Heyeti, uyuşmazlığa tarafların seçtiği hukuku, veya hukuk seçiminin yapılmadığı hallerde, uyuşmazlığın en yakın irtibatlı olduğu hukuku uygulayacaktır. 2. Hakem Heyeti, ancak tarafların bu hususta açıkça yetkilendirdiği hallerde arabulucu sıfatıyla veya hakkaniyete göre karar verecektir. 3. Her halükarda, Hakem Heyeti, sözleşme hükümleri uyarınca karara varacaktır, ve kararı verirken işleme uygulanacak ticari teamülleri de dikkate alacaktır. SULH VE DİĞER SONA ERME SEBEPLERİ 34. Madde 1. Hükmün verilmesinden önce, taraflar uyuşmazlığı sulh yoluyla çözümler ise, Hakem Heyeti, ya tahkimin sona erdiğini belirten bir karar verecek; ya da, iki tarafın da talep etmesi ve Heyet in kabulü üzerine tarafların uzlaştıkları hususları hüküm olarak kaydedecektir. Hakem Heyeti, böyle bir karar için gerekçe göstermek mecburiyetinde değildir. 2. Hükmün verilmesinden önce tahkime devam edilmesi 1. fıkrada belirtilen nedenler dışında bir nedenden dolayı gereksiz veya imkansız hale gelirse, Hakem Heyeti, tahkimi sona erdiren bir karar çıkartma niyetini taraflara bildirecektir. Taraflardan birinin haklı nedenlerle itiraz ileri sürmesi hali saklı kalmak üzere, Hakem Heyeti nin böyle bir karar çıkarma yetkisi vardır. 3. Hakem Heyeti, tahkimin sona erdirilmesine ilişkin kararın veya sulhen anlaşılan 17
hükümlere ilişkin hükmün hakemlerce imzalanmış nüshalarını taraflara ve Odalar a iletecektir. Uzlaşılan hususlarda hüküm verilmesi halinde 32. maddenin 2., 4., ve 6. fıkraları uygulanacaktır. KESİN HÜKMÜN YORUMLANMASI 35. Madde 1. Hükmün tebellüğünden itibaren otuz gün içerisinde, taraflardan her biri, karşı tarafa da tebliğ ettirmek suretiyle, Hakem Heyeti nden hükmü yorumlamasını talep edebilir. Hakem Heyeti, diğer tarafın bu talebe vereceği cevabı almak üzere -normal hallerde otuz günü geçmeyecek- bir süre belirleyebilir. 2. Hükmün yorumu, talebin tebliğinden itibaren kırk beş gün içerisinde yazılı olarak verilecektir. Yorum, hükmün bir parçasını teşkil edecektir; ve 32. maddenin 2 ila 6. fıkraları hükümleri uygulanacaktır. HÜKMÜN DÜZELTİLMESİ 36. Madde 1. Hükmün tebellüğünden itibaren otuz gün içerisinde, taraflardan her biri, karşı tarafa da tebliğ ettirmek suretiyle, Hakem Heyeti nden hükümdeki hesap hatalarının, yazım hatalarının, veya benzer nitelikteki diğer hataların düzeltilmesini talep edebilir. Hakem Heyeti, diğer tarafın talebe vereceği cevabı almak üzere -normal hallerde otuz günü geçmeyecek şekilde- bir süre belirleyebilir. 2. Hakem Heyeti, hükmün iletildiği tarihten itibaren otuz gün içerisinde kendi inisiyatifiyle bu nevi düzeltmeleri yapabilir. 3. Bu düzeltmeler, yazılı olarak ve 32. maddenin 2 ila 6. fıkraları uyarınca yapılacaktır. EK HÜKÜM 37. Madde 1. Hükmün tebellüğünden itibaren otuz gün içerisinde, taraflardan her biri, karşı tarafa da tebliğ ettirmek suretiyle, Hakem Heyeti nden, tahkim yargılaması esnasında sunulan fakat hükümde ihmal edilen talepler hakkında ek bir hüküm vermesini isteyebilir. Hakem Heyeti, diğer tarafın bu talebe vereceği cevabı almak 18
üzere -normal hallerde otuz günü geçmeyecek- bir süre belirleyebilir. 2. Hakem Heyeti ek hüküm verilmesine ilişkin talepleri yerinde bulur ve böyle ihmallerin ek delil ikame edilmeksizin veya ek duruşma yapılmaksızın düzeltilebileceğine kanaat ederse, talebin kendisine varmasından itibaren altmış gün içerisinde ek hüküm verebilir. 3. Ek hüküm verilmesinde 32. maddenin 2 ila 6. fıkraları hükümleri uygulanır. MASRAFLAR (Madde 38 ila 40) 38. Madde Hakem Heyeti, tahkime ilişkin masrafları hükmünde belirleyecektir. Masraflar terimi sadece: (a) Hakem Heyeti ne her bir hakem için tek tek ve 39. madde uyarınca Heyet tarafından bizzat belirlenecek olan ücretleri; (b) Hakemlerin seyahat masrafları ve yaptıkları diğer masrafları; (c) Bilirkişi mütalaası masrafları ve Hakem Heyeti nin ihtiyaç duyduğu sair yardımlara dair masrafları; (d) Hakem Heyeti nin uygun gördüğü miktarla sınırlı olmak kaydıyla, tanıkların seyahat masrafları ve yaptıkları diğer masrafları; (e) Tahkim esnasında talep etmiş olmak ve Hakem Heyeti nin bu masrafların meblağını makul gördüğü ölçüde olmak kaydıyla, hüküm lehine olan tarafın yaptığı hukuki temsil ve yardım masrafları; (f) Tahkimin idaresi için yapılan ve Ek B (Tahkim Masrafları Çizelgesi) uyarınca Odalar a ödenecek masrafları; kapsar. 39. Madde 1. Hakem Heyeti ne ödenecek ücret, miktar açısından makul olacak ve hesaplanmasında uyuşmazlık konusu meblağ, esasın karmaşıklığı, hakemlerce harcanan zaman, ve -sulh veya diğer sebepler dolayısıyla tahkimin sona ermesi de dahil olarak ve bu sayılanlarla sınırlı kalmamak kaydıyla- uyuşmazlığın diğer 19
boyutları da dikkate alınacaktır. Tahkimin bu şekilde sona ermesi halinde, Hakem Heyeti ne ödenecek olan ücret Ek B de (Tahkim Masrafları Çizelgesi) gösterilen asgari meblağdan daha düşük olabilir. 2. Hakem Heyeti ne ödenecek olan ücret Ek B (Tahkim Masrafları Çizelgesi) uyarınca hesaplanacaktır. 3. Hakem Heyeti, ücretin üyeleri arasında nasıl paylaştırılacağına karar verecektir. Kural olarak her bir hakemin harcamış olduğu emek ve zaman dikkate alınarak, Başhakem toplam ücretin %40 ila %50 sini ve diğer hakemlerin her biri toplam ücretin %25 ila %30 u arasında alacak şekilde paylaştırılacaktır. 40. Madde 1. 2. fıkra hükmü saklı kalmak kaydıyla, tahkim masrafları kural olarak kaybeden tarafa yüklenir. Ancak, Hakem Heyeti, somut olayın şartlarına göre masrafları paylaştırmanın makul olduğuna karar verirse taraflar arasında paylaştırabilir. 2. Hakem Heyeti 38. maddenin (e) bendinde sözü geçen hukuki temsil ve yardım masraflarının, somut olayın şartları ışığında hangi tarafın yükleneceğine veya masrafları bölüştürmenin makul olduğunu tespit ederse taraflar arasında paylaştırmasına karar vermekte serbesttir. 3. Hakem Heyeti, tahkim yargılamasını sona erdiren bir karar çıkarttığında veya üzerinde sulhen anlaşılan hükümler çerçevesinde karar verdiğinde, 38. maddede ve 39. maddenin 1. fıkrasında belirtilen tahkim masraflarını sona erdirme kararı veya hüküm içerisinde belirleyecektir. 4. Hakem Heyeti, hükmü vermeden önce, masrafların takdiri ve paylaştırılması konusundaki görüşlerini almak üzere hüküm taslağını Odalar a sunacaktır. 5. Hakem Heyeti, verdiği hükmün 35 ila 37. maddeler uyarınca yorumlanması veya düzeltilmesi veya tamamlanması için ek ücret isteyemez. MASRAFLARIN YATIRILMASI 41. Madde 1. Hakem Heyeti, kuruluşunda, 38. maddenin (a), (b), (c) ve (f) fıkralarında belirtilen masrafların avansı olarak tarafların her birinden eşit bir meblağı yatırmasını talep eder. Tahkim Komitesi, avans talebinin bir nüshasını bilgilendirme amacıyla Odalar a gönderir. 2. Davalılardan birinin karşı dava talebinde bulunması, veya şartların makul kılması 20