MART 2013 Aralık 201 Emtia fiyatları genel endeksi Kasım da aylık bazda %,3, yıllık bazda %34,3 düştü. Enerji fiyatları, gelişmekte olan ülkelerdeki ivme kaybının yanı sıra ABD de açıklanan verilerin Fed in faiz artırımına gideceği yönündeki beklentileri desteklemesi ile ABD dolarının değer kazanmasına bağlı olarak Kasım ayında bir önceki aya göre %7,6 geriledi. Enerji dışı emtiada ise, tarım ürünleri fiyatlarının %1,2 oranında azaldığı, metal fiyatlarının da %7 gerilediği izlendi. Tarımsal emtia fiyatlarındaki düşüşte, zayıflayan küresel talep ve stokların yüksek seviyesi etkili oldu. Global üreticilerin arz fazlasının yanı sıra Çin den gelen talebin ivme kaybetmesinin etkisi ile Kasım ayında metal fiyatlarının hızla gerilediği görüldü. Kasım ayında ABD dolarının değer kazanması sonucunda değerli metallerin fiyatlarında da düşüş görüldü. Altın fiyatları, son yılın en düşük seviyesine yaklaştı. EMTİA FİYAT ENDEKSLERİ (2010=) Emtia Fiyatları Genel Endeksi Enerji ve Enerji Dışı 1 1 1 1 Enerji Enerji Dışı Tarım * Metal * 1 1 1 1 Metal Değerli Metal * Enerji dışı endeksin alt endeksleri arasında yer almaktadır. Aralık 201 1
Oca.13 Mar.13 May.13 Eyl.13 Kas.13 Oca.14 Mar.14 May.14 Tem.14 Kas.14 Oca.1 Mar.1 May.1 Tem.1 Eyl.1 Oca.13 Mar.13 May.13 Eyl.13 Kas.13 Oca.14 Mar.14 May.14 Tem.14 Kas.14 Oca.1 Mar.1 May.1 Tem.1 Eyl.1 EMTİA PİYASALARINDA SON GELİŞMELER Ham petrol fiyatları, Eylül ve Ekim aylarındaki yükselme trendinin aksine Kasım da aylık bazda %8,2 gerileyerek ortalama 43,1 USD/varil düzeyinde gerçekleşti. Ay sonunda Rusya ve Türkiye arasındaki gerginliğin etkisi ile bir miktar artış kaydeden ham petrol fiyatları küresel ekonomideki yavaşlama, Fed in faiz artırımı beklentisi ve Çin deki büyüme endişelerine bağlı olarak Kasım ayı genelinde düşüş eğilimini sürdürdü. Doğalgaz fiyatları zayıf taleple birlikte stokların 4 trilyon m 3 ile tarihi yüksek seviyeye ulaşmasının etkisi ile geriledi. Kömür fiyatları 3 aylık düşüşün ardından enerji ve çelik üretiminde kullanılmak üzere Japonya ve Güney Kore den gelen talebin artması ile %0,7 yükseldi. Demir cevheri Kasım ayında %11,3 lük düşüşle fiyatı en fazla gerileyen metal oldu. Böylece demir cevheri fiyatları Temmuz ayından sonraki en düşük seviyesine geriledi. Dünyanın en büyük tüketicisi Çin de iktisadi faaliyet ve çelik üretimi yavaşlarken, Brezilya ve Avustralya daki global üreticilerin maliyetleri karşılamak ve pazar paylarını korumak için üretimlerini artırması bu gelişmede etkili oldu. Mevcut konjonktürde demir cevheri fiyatlarının düşük seviyesi büyük madencilik şirketleri için tehdit oluşturmaya devam etti. Ham Petrol* ve Doğalgaz Fiyatları 14 190 Demir Cevheri Fiyatları ve Çin İmalat PMI 2 110 13 90 12 11 1 0 10 48 70 0 Ham Petrol* (USD/varil) Doğalgaz (USD/milyon btu, sağ eksen) 9 8 7 6 90 Demir Cevheri (USD/kuru ton) Çin Resmi İmalat PMI (Sağ Eksen) 46 44 Nikel fiyatları geçen ayki yükselişin aksine Kasım da %10,4 geriledi ve son 12 yılın en düşük seviyesine geriledi. Çin deki zayıf talep ve Endonezya daki ihracat kısıtlaması nedeni ile azalan nikel arzının Malezya tarafından karşılanması bu düşüşte etkili oldu. Kasım ayında alüminyum fiyatları Çinli global üreticilerin üretimlerini yüksek seviyelerde tutması nedeni ile bir önceki aya göre %3,2 oranında geriledi. Çinko, dünyanın en büyük üreticisi Glencore un üretimde kesintiye gitmesine rağmen artan stoklar nedeni ile Kasım ayında %8,2 lik sert bir düşüş kaydetti. Kurşun ve kalay fiyatları da bu dönemde %6 civarında geriledi. Kaynak: Dünya Bankası, Reuters * Brent, WTI ve Dubai petrolleri spot fiyatları ortalamasıdır. Aralık 201 2
Oca.13 Mar.13 May.13 Eyl.13 Kas.13 Oca.14 Mar.14 May.14 Tem.14 Kas.14 Oca.1 Mar.1 May.1 Tem.1 Eyl.1 Oca.13 Mar.13 May.13 Eyl.13 Kas.13 Oca.14 Mar.14 May.14 Tem.14 Kas.14 Oca.1 Mar.1 May.1 Tem.1 Eyl.1 EMTİA PİYASALARINDA SON GELİŞMELER Kasım da gıda fiyatlarında aylık bazda en hızlı düşüş %10,8 ile zeytinyağında, en hızlı artış ise %,1 ile kakao fiyatlarında görüldü. Şeker fiyatları ise bir önceki aya göre %4,6 artış gösterdi. El Nino endişesi ile rekoltede düşüş beklentisi, şeker fiyatlarının artış eğilimini Kasım ayına taşımasına uygun bir zemin hazırladı. Kahve fiyatlarında Brezilya daki olumlu hava koşullarının etkisi ile Kasım ayında %3,4 gerileme görüldü. Bitkisel yağ fiyatları, genel olarak düşük enerji fiyatları ve ABD deki soya üretim artış beklentisine bağlı olarak geriledi. Ayçiçek yağı ve soya yağı fiyatları Kasım ayında sırası ile %1,3 ve %0, oranında düştü. 1,0 Şeker ve Kahve Fiyatları (USD/kg) 6,0 1.0 Ayçiçek Yağı ve Zeytinyağı Fiyatları (USD/ton) 6.000 0,8 0,6 0,4 0,2 0,0 Şeker Kahve (sağ eksen),0 4,0 3,0 1,0 0,0 1.0 1.0 0 Ayçiçek Yağı Zeytinyağı (sağ eksen) 4.000 3.000 2.000 Mısır fiyatları dünyanın en büyük mısır üreticisi ve ihracatçısı olan ABD de rekolteye ilişkin oluşan olumlu beklentiler nedeniyle %3 lük bir düşüş gösterdi. Asya daki istikrarlı talebe ve aşağı yönlü rekolte beklentisine rağmen pirinçte fiyatlar durağan bir görünüm sergiledi. ABD de olumsuz hava koşullarının pamuk üretimine yönelik endişeleri beraberinde getirmesi ve piyasalarda üretim açığının süreceği yönündeki haberlerin gündeme gelmesi pamuk fiyatlarının Kasım da yukarı yönlü bir seyir izlemesinde etkili oldu. Küresel piyasalarda kırmızı et fiyatları arz fazlası nedeni ile aylık bazda %4,8 oranında düştü. Kaynak: Dünya Bankası Aralık 201 3
EMTİA PİYASALARINDA BEKLENTİLER Fed in Aralık ayındaki toplantısında faiz artırım sürecini başlatması, küresel talepteki canlanmanın sağlanamaması ve dünyanın en büyük emtia tüketicisi olan Çin de ekonomik aktivitedeki zayıf seyrin süreceği beklentisi emtia fiyatlarındaki aşağı yönlü baskının devam etmesine neden oluyor. Aralık ayı başında 36,8 USD/varil e kadar düşen Brent tipi ham petrol fiyatlarında OPEC in üretimde kısıntıya gitmeme kararı alması, ABD nin yıldır devam eden ham petrol ihracat yasağını kaldıracağını belirtmesi ve Fed in faiz artırımlarına başlaması nedeniyle aşağı yönlü eğilimin devam etmesi bekleniyor. EMTİA FİYATLARI: Gerçekleşme ve Tahminler Gerçekleşme Tahmin 2000 2012 2013 2014 201 2016 2017 2020 Enerji Ham Petrol* USD/varil 28,2 10,0 104,1 96,2 2, 1,4 4,6 6,3 Kömür USD/ton 26,3 96,4 84,6 70,1 8,0 0,0 1,9 8,1 Doğalgaz (Avrupa) USD/milyon btu 3,9 11, 11,8 10,1 7,4 7, 7,7 8,2 Tarım Kakao USD/kg 0,9 2,4 2,4 3,1 3,1 3,0 3,0 2,7 Kahve USD/kg 1,9 4,1 3,1 4,4 3, 3, 3, 3, Çay USD/kg 1,9 2,9 2,9 2,7 2,7 2,7 2,8 2,9 Soya Yağı USD/ton 338 1.226 1.07 909 7 777 799 869 Mısır USD/ton 89 298 29 193 170 174 179 193 Pirinç USD/ton 202 63 06 423 38 387 390 397 Buğday USD/ton 114 313 312 28 20 211 217 23 Kırmızı Et USD/kg 1,9 4,1 4,1,0 4,6 4, 4, 4,4 Beyaz Et USD/kg 1,3 2,1 2,3 2,4 2, 2, 2,4 2,4 Şeker USD/kg 0,2 0, 0,4 0,4 0,3 0,3 0,3 0,3 Tomruk USD/metre küp 27 41 464 46 390 0 410 442 Pamuk USD/kg 1,3 1,8 1,6 1,6 1,7 1,9 Kauçuk USD/kg 0,7 3,4 2,8 1,6 1,7 1,8 Tütün USD/ton 2.976 4.302 4.89 4.991 4.948 4.896 4.743 Metal Aluminyum USD/ton 1.49 2.023 1.847 1.867 1.700 1.60 1.704 1.87 Bakır USD/ton 1.813 7.962 7.332 6.863.62.749.876 6.27 Demir Cevheri USD/kuru ton 28,8 128, 13,0 97,0 8,0,0 61,0 66,0 Kurşun USD/ton 44 2.06 2.1 2.09 1.0 1.836 1.874 1.990 Nikel USD/ton 8.638 17.48 1.032 16.893 12.200 12.818 13.468 1.620 Kalay USD/ton.436 21.126 22.283 21.899 16. 16.68 17.290 19.243 Çinko USD/ton 1.128 1.90 1.910 2.161 1.9 2. 2.131 2.228 Altın USD/troy ons 279 1.670 1.411 1.266 1.17 1.16 1.138 1.084 Gümüş USD/troy ons,0 31,1 23,8 19,1 16,0 16,1 16,2 16, Platin USD/troy ons 4 1.1 1.487,0 1.384 1.0 1.116 1.13 1.273 Kaynak: Dünya Bankası, IMF * Brent, WTI ve Dubai petrolleri spot fiyatları ortalamasıdır. Aralık 201 4
Emtia Fiyatlarında Değişim Oranları (Kasım 201) Kakao Şeker Pamuk Buğday Kömür Tütün Kağıt Hamuru Soya Yağı Beyaz Et Çay Ayçiçek Yağı Pirinç Doğalgaz Mısır Aluminyum Kahve Tomruk Kırmızı Et Kurşun Altın Kauçuk Kalay Bakır Çinko Ham Petrol* Gümüş Platin Nikel Zeytinyağı Demir Cevheri -0 - -30-20 -10 0 10 20 Yıllık % Değişim Aylık % Değişim * Brent, WTI ve Dubai petrolleri spot fiyatları ortalamasıdır. Aralık 201
EMTİA FİYATLARI - I Altın (USD/troy ons) Aluminyum (USD/ton) Ayçiçek Yağı (USD/ton) 1.0 2.0 1.0 1.0 2.0 2.0 1.0 1.0 2.200 1.0 2.000 1.0 1.0 0 1.0 0 0 0 Bakır (USD/ton) Beyaz Et (USD/kg) Buğday (USD/ton) 10.000 2,6 0 9.000 8.000 7.000 2,4 2,2 30 300 6.000 20 4.000 3.000 1,8 200 10 2.000 1,6 3,4 Çay (USD/kg) 3000 Çinko (USD/ton) Demir Cevheri (USD/ kuru ton %63, demir) 3,2 200 3,0 200 1 2,8 2,6 2000 1 1 2,4 2,2 100 0 1,8 1,6 00 Doğalgaz (USD/milyon btu) Gümüş (USD/troy ons) Ham Petrol* (USD/varil) 17 4 1 1 13 3 30 11 2 9 7 20 1 10 20 Kağıt Hamuru (USD/ton) Kahve (USD/kg) Kakao (USD/kg) 7 3,6 3,4 900 6 3,2 3,0 0 2,8 2,6 700 4 2,4 2,2 0 3 1,8 00 2 1,6 * Brent, WTI ve Dubai petrolleri spot fiyatları ortalamasıdır. Aralık 201 6
EMTİA FİYATLARI - II Kalay (USD/ton) Kauçuk (USD/kg) Kırmızı Et (USD/kg) 3 6 6,0 30.000 2 20.000 1 4 3 2 1,0 4,0 3,0 10.000 0 Kömür (USD/ton) Kurşun (USD/ton) Mısır (USD/ton) 1 130 110 90 70 0 00 300 3000 200 2000 100 0 00 30 300 20 200 10 Nikel (USD/ton) Pamuk (USD/kg) Pirinç (USD/ton) 30.000 2 20.000 1 10.000 6 4 3 2 1 0 60 0 0 00 40 0 30 300 Platin (USD/troy ons) Soya Yağı (USD/ton) Şeker (USD/kg) 2200 2000 10 10 10 0 0 0 0 1.00 1.0 1.300 1. 900 0 700 0 00 0,7 0,6 0, 0,4 0,3 0,2 0,1 Tomruk (USD/metre küp) Tütün (USD/ton) Zeytinyağı (USD/ton) 0 30 10 490 470 40 430 410 390 370 30.00 4.00 4.000 3.00 3.000 6.000.00 4.00 4.000 3.00 3.000 2.00 Rapordaki tablo ve grafiklerde IMF ve Dünya Bankası nın verileri kullanılmıştır. Aralık 201 7
Türkiye İş Bankası A.Ş - İktisadi Araştırmalar Bölümü İzlem Erdem - Bölüm Müdürü izlem.erdem@isbank.com.tr Alper Gürler - Birim Müdürü alper.gurler@isbank.com.tr Aslı Şat Sezgin - Uzman asli.sat@isbank.com.tr Bora Çevik - Uzman bora.cevik@isbank.com.tr H. Erhan Gül - Müdür Yrd. Ahmet Aşarkaya - Uzman Yrd. erhan.gul@isbank.com.tr ahmet.asarkaya@isbank.com.tr Dilek Sarsın Kaya - Uzman dilek.kaya@isbank.com.tr Ayşe Betül Öztürk - Uzman Yrd. betul.ozturk@isbank.com.tr Bütün yayınlarımıza http://ekonomi.isbank.com.tr adresinden erişebilirsiniz. Bu rapor Bankamız uzmanları tarafından güvenilir olduğuna inanılan kamuya açık kaynaklardan elde edilen bilgiler kullanılmak suretiyle, sadece bilgilendirme amacıyla hazırlanmıştır ve hiçbir şekilde finansal enstrümanların alım veya satımı konusunda tavsiye veya finansal danışmanlık hizmeti sağlanması olarak yorumlanmamalıdır. Bu raporda yer verilen görüş ve değerlendirmeler, hiçbir şekilde Türkiye İş Bankası A.Ş. nin kurumsal yaklaşımını yansıtmamakta olup, raporu kaleme alan uzmanların kişisel görüş ve değerlendirmeleridir. Türkiye İş Bankası A.Ş. bu raporda yer alan bilgi, görüş ve değerlendirmelerin doğru, değişmez ve eksiksiz olması konusunda herhangi bir şekilde garanti vermemektedir. Türkiye İş Bankası A.Ş. bu raporda yer alan bilgilerde herhangi bir bildirimde bulunmaksızın değişiklik yapma hakkına sahiptir. Bu rapor ve içindeki bilgilerin kullanılması nedeniyle doğrudan veya dolaylı olarak oluşacak zararlardan Türkiye İş Bankası A.Ş. hiçbir şekilde sorumluluk kabul etmemektedir. İşbu rapor üzerinde Bankamızın telif hakkı olup, Bankamızın yazılı izni alınmaksızın herhangi bir kişi tarafından, herhangi bir amaçla, kısmen veya tamamen çoğaltılamaz, dağıtılamaz veya yayımlanamaz. Tüm haklarımız saklıdır. Aralık 201 8