T.C. MADRİD BÜYÜKELÇİLİĞİ TİCARET MÜŞAVİRLİĞİ İSPANYA GÜNEŞ ENERJİSİ RAPORU NİSAN 2008 1
İÇİNDEKİLER SAYFA NO I. GİRİŞ 3 II. ÜLKE EKONOMİSİNİN GENEL DEĞERLENDİRİLMESİ 4 6 1. Ekonomik Yapısı 4 6 2. Türkiye ile Ekonomik ve Ticari İlişkiler 6 III. SEKTÖRÜN YAPISI VE ÖZELLİKLERİ 7 18 1. Sektörün Tanımı 7 9 2. Sektörün Yapısı ve Özellikleri 9 10 3. Sektörde Uygulanan Politika Stratejiler 10 12 4. Üretim, İç Pazar ve Talep Dur umu 12 13 5. Önemli Fuar lar 13 14 6. Sektörün Dış Ticaret İlişkileri ve Dışa Açıklığı 14 16 7. Yabancı Ser maye 16 17 8. Tür kiye ile Ticar i İlişkiler 17 IV. SONUÇ 18 19 EKLER : 1. Potansiyel İthalatçı Listeleri 20 23 2. Tablo 11 25 3. Kaynakça ve Faydalı Bağlantılar 26 2
I.GİRİŞ Bu rapor, GSYİH bakımından 2006 yılında dünyanın en büyük 8. ekonomisi olmasının yanı sıra kişi başına düşen 24.200 Euro luk geliriyle de alım gücü yüksek, coğrafi açıdan yakın ve ülkemiz açısından önemli bir pazar olan İspanya nın ülkemiz güneş enerjisi sektöründe faaliyet gösteren ihracatçılara tanıtılması amacıyla yazılmıştır. Dünya enerji ihtiyacı, artan nüfus ve buna bağlı olarak sürekli büyüyen ekonomik gelişme nedeniyle hızla yükselmektedir. Ancak enerji ihtiyacı hızla artarken, dünyanın kullanılabilir kaynakları sürekli azalmakta ve her geçen gün fosil yakıtlardan elde edilen enerji küresel iklim değişikliklerine sebep vermektedir. İspanya, rüzgar enerjisi, güneş enerjisi ve deniz suyunu tuzdan arındırma bakımından dünya lideri olmasının yanı sıra fotovoltaik sanayi alanında da önemli bir üretici/ihracatçı ülke konumundadır. Raporda, özelikle yenilenebilir enerji alanında büyük gelecek vadeden İspanya nın güneş enerjisi sektörü tüm detaylarıyla ele alınmaktadır. İhracatımızın arttırılarak sürdürülebilmesi açısından dikkat edilecek noktalar, genel bilgiler ve ülkedeki ithalatçı ve distribütörlere ilişkin güncel bilgiler raporumuzda kullanıcıların bilgisine sunulmuştur. 3
II. ÜLKE EKONOMİSİNİN GENEL DEĞERLENDİRİLMESİ 1. Ekonomik Yapısı İspanya 1986 yılında AET ye üye olmasının ardından, Topluluktan sağlanan ekonomik yardımlar ve özellikle Topluluk kaynaklı yabancı sermayenin de etkisi ile 1990 a kadar olan dönemde önemli büyüme artışları kaydetmiş ve yıllık ortalama %5 oranında büyüyerek sanayileşmiş bir ekonomik yapıya sahip olmuştur. İspanya, 2007 yılına kadar AB fonlarının ana kullanıcılarından biri olmuştur. İspanya ya, 2000 2006 döneminde AB fonlarından aktarılan toplam miktar 106.000 milyon Euro olurken aynı dönemde İspanya nın bütçeye katkısı 61.285 milyon Euro olmuştur. 2007 2013 döneminde, İspanya nın AB ortalamasının üzerinde büyüme kaydetmiş olması ve kişi başına düşen milli gelirinin AB ortalamasını yakalamış olması dolayısıyla İspanya ya aktarılan net fonların 48.715 milyon Euro dan 16.181 milyon Euro ya düşürülmesi kararlaştırılmıştır. Bu bağlamda, İspanya ya önümüzdeki dönemde 90.446 milyon Euro fon aktarılacak ve İspanya nın AB bütçesine katkısı 74.265 milyon Euro olacaktır. İspanya ayrıca, AB ortak para birimine ilk katılan ülkeler arasında yer almayı başarmıştır. Doğrudan yabancı yatırım alanında da 2006 yılında dünyanın en çok dış yatırım alan 9. ülkesi ve en çok dış yatırım yapan 8. ülke olmuştur. İspanya nın 2007 yılının ilk 11 aylık döneminde dışarıya yapmış olduğu doğrudan yatırım miktarı bir önceki yılın aynı dönemine göre %24 oranında azalarak 38.387 milyon Euro olurken, aynı dönemde İspanya ya yapılan doğrudan dış yatırım oranı %19 oranında artmış ve 79.152,5 milyon Euro olarak gerçekleşmiştir. OECD rakamlarına göre, İspanya GSYİH bakımından 2006 yılında dünyanın en büyük 8. ekonomisi olmuş ve %3,9 oranında büyüyerek AB (%2,9) ve Euro bölgesi (%2,7) ortalamasının üstüne çıkmıştır. Büyüme hızı 2007 nin son döneminde yavaşlayarak %3,5 olmuş ancak 2007 yılının genelindeki büyüme %3,8 olarak gerçekleşmiştir. Bu büyüme oranı da 2006 yılına oranla düşüş göstermiş olsa da halen %2,6 olan AB ortalaması ve %2,3 olan Eurozone ortalamasının çok üstündedir. Yıllık enflasyon, 2006 yılında ortalama %2,5, 2007 yılında da %4,3 olarak gerçekleşmiştir. İspanya, nüfus olarak AB deki 5. büyük nüfus olurken, nüfus büyüme hızında da 2. sırada yer almaktadır. İspanyol ekonomisi gelişmiş ülkelerin genel yapısına sahip olup, hizmet sektörü GSYİH içinde ilk sırayı alırken onu sanayi üretimi izlemektedir. Bu iki sektörün GSYİH içindeki payı yaklaşık %85 dir. Ülkenin göstermiş olduğu ekonomik gelişmeyle beraber tarımın hasıladaki payı oldukça düşerken, inşaat sektörü de gelişen sektörler arasında yer almıştır. Ancak özelikle 2007 yılının son döneminde inşaat sektöründe baş gösteren durgunluk, ekonomik gelişmeyi olumsuz etkileyen etkenlerin başında gelmektedir. 4
Tablo 1.Ödemeler Dengesi (milyon Euro) (Kaynak:Banco de Espana) 2005 2006 2007 I Cari İşlemler ( )68.952 ( )84.736 ( )106.201 Ticaret Dengesi ( )69.834,4 ( )80.142 ( )88.459 Hizmetler 21.089,2 22.143 22.371 Gelirler ( )18,163,7 ( )20.983 ( )32.913 Cari Transferler ( )2.043,1 ( )5.754 ( )7.199 II. Ser maye Hesapları 8.163,3 6.174 4.812 III.Mali Hesaplar 60.640,8 81.471 101.869 Doğrudan Yatırımlar İspanya nın İspanya ya Portföy Yatırımları İspanya nın İspanya ya Diğer Yatırımlar İspanya nın İspanya ya ( )10.593,9 ( )25.723,5 15.129,7 45.596,5 ( )78.829,4 124.426 27.205,1 ( )30.103,8 57.308,9 ( )55.531 ( )71.487 15.955 198.314 5.103,5 193.210 ( )37.555 ( )70.361 32.806 ( )40.894 ( )84.243 43.349 103.094 7.507 95.587 30.271 ( )53.993 84.264 Mali Değişkenler 547,5 2.044 ( )4.923 Merkez Bankası Rezervleri 1.439,3 ( )480,4 ( )164,2 Eurosistemden Alacaklar 14.855 ( )12.327 28.329 Diğer Net Alacaklar ( )18.408 ( )12.993 ( )13.843 IV. Net Hata ve İhmaller ( )895,7 ( )2.909,4 ( )480 Dünya ticareti açısından, dünyanın en büyük 17. ihracatçısı ve 12. ithalatçısı olan İspanya nın dış ticareti içinde AB önemli bir yer tutmaktadır. 2007 yılında İspanya nın en büyük dış ticaret ortağı toplam ihracatının %70,1 i ve toplam ithalatının %59,1 i ile AB ülkeleri olmuştur. Anılan dönemde, AB ülkelerine yapılan ihracatın 2006 yılının aynı dönemine oranla %5,5 oranında artarak 127.146 milyon Euro olduğu, AB ülkelerinden yapılan ithalatın da %8,5 oranında artarak 165.730 milyon Euro olduğu görülmektedir. AB ülkeleri içinde de ihracatın %55,9 u ve ithalatın %49,3 ü Eurozone bölgesinde yer alan AB üyesi ülkelerle gerçekleşmiştir. Tablo 2. Genel Dış Ticaret Yıllar Genel İhracat (milyon Euro) Genel İthalat (milyon Euro) Dış Ticar et Hacmi (milyon Eur o) 2003 137.815 184.095 321.910 2004 146.460 207.130 353.590 2005 153.559 231.372 384.931 2006 169.772 259.483 429.255 2007 181.479 280.431 461.910 5
Tablo 3. Ülkelere göre Dış Ticaret Değerleri (2007 milyon Euro) Ülkeler İspanya nın İhracatı İspanya nın İthalatı Dış Ticar et Hacmi Fransa 33.792 34.233 68.025 Almanya 19.559 42.508 62.067 İtalya 15.837 27.306 43.143 İngiltere 13.681 13.226 26.907 Portekiz 15.661 9.070 24.731 Çin 2.066 18.649 20.715 ABD 7.569 9.927 17.496 Hollanda 5.887 10.826 16.173 Belçika 5.151 7.783 12.934 Rusya 2.086 7.893 9.979 Türkiye 2.962 4.212 7.174 2. Türkiye ile Ekonomik ve Ticari İlişkiler Türkiye ile İspanya arasındaki ticari ilişkiler, özellikle son yıllarda önemli artış kaydetmiştir. İki ülke arasındaki ticaret hacmi 2003 yılında 3,5 milyar Euro iken %102 lik bir artış kaydederek 2007 yılında 7,1 milyar Euro ya çıkmıştır. Ticaret hacmindeki artışın son yıllarda ülkemiz lehine oluştuğu görülmektedir. 2003 2007 yılları arasında, İspanya nın ülkemize olan ihracatı artarak 1,7 milyar Euro dan, 2,9 milyar Euro ya ulaşırken, aynı dönemde ülkemizin ihracatı 1,7 milyar Euro dan, 4,2 milyar Euro ya çıkmıştır. Ülkemiz 2007 yılında İspanya nın ithalatında 13., ihracatı içerisinde ise 11. sırada yer almıştır. Tablo 4. İki Ülke Arasındaki Dış Ticaret Hacmi (Genel) Yıllar Türkiye ye İhr acat (milyon Euro) Tür kiye den İthalat (milyon Euro) Dış Ticaret Hacmi (milyon Euro) 2003 1.738 1.798 3.535 2004 2.599 2.457 5.055 2005 2.691 2.884 5.575 2006 2.752 3.552 6.303 2007 2.962 4.212 7.174 6
III. SEKTÖRÜN YAPISI VE ÖZELLİKLERİ 1. Sektörün Tanımı Yenilenebilir enerji genel olarak doğanın kendi evrimi içinde, bir sonraki gün aynen mevcut olabilen enerji kaynağı olarak tanımlanmaktadır. Güneş enerjisi, güneşin çekirdeğinde devam eden füzyon ile açığa çıkan 178 trilyon kilovatlık enerjiden ileri gelmektedir. Diğer bir deyişle, dünyanın yüzeyine ulaşan güneş ışınları halihazırda harcamakta olduğumuz enerjinin 2.850 katını sağlayabilecek güce sahiptir. Yeryüzünün her metrekaresi, ortalama 1.700 kilovat/saat enerji üretecek kadar güneş ışını almaktadır. Avrupa da ortalama ışınım metrekarede 1.000 kilovat/saat iken, bu rakam Ortadoğu da 1.800 kilovat/saate kadar yükselmektedir. Dünya nın tüm yüzeyine bir yıl boyunca düşen güneş enerjisi, dünyanın bilinen kömür rezervinin 157, petrol rezervinin 516 katıdır. Güneş enerjisi doğal kullanımının yanı sıra, doğrudan kontrollü olarak da kullanılabilmektedir. Güneş enerjisinin doğrudan kontrollü kullanımının yerel çözüm olabilmesi, tükenmez ve temiz bir kaynak olmasından kaynaklanmaktadır. Güneş enerjisinin ısısal ve ışıksal nitelik taşıması, iletim ve dağıtım sorununun olmaması diğer enerji türlerine göre üstünlük sağlamaktadır. Güneş enerjisinin kontrollü kullanım amacıyla toplanmasının maliyeti de, fosil yakıtların oluşturdukları çevresel zararların maliyeti dikkate alındığında, güneş enerjisinin toplanması ve kullanılmasını daha cazip hale getirmektedir. Güneş enerjisinin kullanılabilmesi için. öncelikle toplanması gerekir. Güneş enerjisinin depolanması, bir değişim ya da çevrimle elde edilen ikincil enerjinin depolanması biçiminde gerçekleşmektedir. Depolama işlemleri ısıl, mekaniksel, kimyasal, elektriksel yöntemlerle yapılmaktadır. Basitlik ve ucuzluk gibi nedenlerle genelde ısıl toplama yöntemi tercih edilmektedir. Isıl depolamada özgül ısı kapasitesi yüksek ve kolay bulunur ucuz materyaller kullanılmaktadır. Su, yağ, çakıl taşı yatakları bu malzemeler arasındadır. Isıl depolama için gizli ısı kapasiteli, parafin gibi faz değişim materyallerinden de yararlanılmaktadır. Mekaniksel depolamada ise güneşle çalıştırılan bir pompa ya da kompresör tarafından basılan yüksek basınçlı akışkan, uygun bir ortamda toplanmaktadır. Kimyasal depolamada hidrat tuzlarından yararlanılır. Elektriksel depolama da bataryalarla yapılmaktadır. Bu amaçla kurşun asitli akümülatörler, nikel kadmiyum tipi kuru bataryalar ve sodyum sülfür bataryaları kullanılır. Güneş enerjisinin kullanıldığı alanları; kullanım suyu ısıtma, yüzme havuzu ısıtma, kaynatma ve pişirme, bitkisel ürünlerin kurutulması, su damıtılması, yapının ısıtılması, serinletilmesi (iklimlendirme), soğutma, toplam enerji sistemleri ile ısı ve elektriğin birlikte üretilmesi, sulama suyu pompajı, endüstriyel işlem ısısı üretilmesi, elektrik üretilmesi, fotokimyasal ve fotosentetik çevrimlerin gerçekleştirilmesi biçiminde sıralamak mümkün bulunmaktadır. Her uygulamanın özelliğine göre, kullanılan kolektörler değişik olmaktadır. Güneş enerjisi, fotovoltaik piller olarak da anılan güneş pilleri vasıtasıyla elektrik elde etmede de kullanılabilmektedir. Güneş pilleri fotovoltaik ilkeye bağlı olarak çalışırlar, yani üzerlerine ışık düştüğü zaman uçlarında elektrik gerilimi oluşur. Pilin verdiği elektrik enerjisinin kaynağı, yüzeyine gelen güneş enerjisidir. 7
Güneş pilleri, elektrik enerjisinin gerekli olduğu her uygulamada kullanılabilir. Bu sistemler, özellikle yerleşim yerlerinden uzak, elektrik şebekesi olmayan yörelerde, jeneratöre yakıt taşımanın zor ve pahalı olduğu durumlarda kullanılmaktadır. Güneş pilleri sistemiyle üretilen elektriğin maliyeti yüksek olduğu için Türkiye de güneş enerjisi elektrik üretiminde henüz kullanılmamaktadır. Nitekim, bu şekilde üretilen elektriğin birim maliyeti ortalama (1 kilovat/saat) 25 cent iken diğer yöntemlerle ortalama 8 cent dir. Dünyada da güneş pilleriyle üretilen elektriğin ticareti yapılmamaktadır. Ancak gelişen yeni teknolojiler ve hükümetlerin satın alma destekleri ile orta vadede önemli bir ticari değer haline gelebilecektir. Güneş enerjisinden faydalanmak amacıyla en yaygın olarak kullanılan kolektörler düz yüzeyli ısıl güneş kolektörleridir. Bunlar, doğrudan gelen güneş ışınlarının yanında, kırılma ve yansımalarla dağılmış güneş ışınlarını da değerlendirmektedirler. Bu şekilde elde edilen enerji, konutların sıcak su temini, ısıtılması ve soğutulması, sera ısıtması, tarım ürünlerinin kurutulması, yüzme havuzu ısıtması, güneş ocakları ve güneş fırınları, tuz üretimi ve güneş pompaları gibi alanlarda kullanılmaktadır. Klasik düz yüzeyli kolektörlerin çalışma sıcaklığı 100 o C nin altındadır. Güneşi izlemesi gerekmeyen, güneye yöneltilerek ve güneş ışınlarının üzerine dik çarpabileceği bir eğim verilerek yerleştirilen bu kolektörlerin, mevsimlik olarak ayarlanmaları gerekmektedir. Güneşli su ısıtıcılarda kullanılan kolektörler bu tiptir. Böyle bir kolektör soğurucu plaka, sırt ısı izolasyonu, üst saydam (cam veya plastik) örtü ve dış kasadan oluşmaktadır. Güneş ışınları soğurucu plaka tarafından tutularak su veya hava gibi bir akışkana transfer edilir. Isıtılacak akışkanın cinsine göre soğurucu plakada boru veya özel kanallar bulunur. Isıl geçirgenliği yüksek olması gereken soğurucular, plakalı ısı değiştiricileri (eşanjörler) gibidir. Soğurucunun güneş gören yüzeyinin mat siyaha boyanması ya da daha etkin işlev görebilmesi için ışın seçici bir tabaka ile kaplanması gerekir. Ön tarafında tek ya da çift saydam örtü, arka tarafında sırt ısı izolasyonu bulunur. Bu klasik yapılı düz yüzeyli kolektörlerin verimleri çalışma sıcaklık farkına bağlıdır. Modern düz yüzeyli kolektörlerde ise ısı borusu kullanılmaktadır. Isı borusu yapıldığı malzemenin ısıl geçirgenliğine ve sıcaklık farkına bağlı olmaksızın yüksek kapasiteyle ısıyı tek yönde geçiren bir elemandır. Yüksek sıcaklık uygulamalarında odaklı ve yoğunlaştırmalı güneş kolektörleri kullanılır, iç bükey aynaya benzeyen bu kolektörler değişik parabolik biçimlerde yapılır ve yalnızca doğrudan gelen güneş ışınlarını değerlendirirler. 100 200 o C sıcaklıktaki uygulamalarda, mevsimlik ayarlanma isteyen, güneşi izlemesiz, uzunlamasına silindirik odaklı kolektörler kullanılır. Bu tür kolektörlerin 200 o C yi aşan uygulamalarda kullanılanlarının, gün boyu güneşi izleyecek biçimde hareketli olmaları gerekir. Çanak tipi odaklı kolektörler ise, her sıcaklık kademesinde güneşi izlemek zorundadırlar. Çanak tipi kolektörlerle 3000 o C yi aşan sıcaklıklar elde edilmektedir. Söz konusu odaklı kolektörlerden farklı bir yapıya sahip yüksek sıcaklıklı, güneşi izlemesiz kolektörlerin bir çeşidi, vakum borulu kolektörlerdir. Geniş yüzeyli kolektörler denilen güneş havuzları, 100 o C altındaki sıcaklıklarda büyük miktarlarda ısı toplanmasında kullanılmaktadır. Bu havuzlarda birbirleri ile karışmayan üç tabaka yer alır. Havuzun tabanında çok tuzlu, orta kesiminde tuzlu ve üstünde tatlı su bulunur. Havuz tabanı ısı soğuracak yapıdadır. Bu ısı, bir ısı değiştiriciyle çekilerek kullanılır. 150 kw güçlü ve 0,74 ha alanlı böyle bir güneş havuzu, İsrail Ein Borek de termik elektrik üretimi amacıyla kullanılmaktadır. Tuz gradiyenli konvektif olmayan bu tür güneş havuzlarının dışında, bir de sığ 8
güneş havuzları vardır. Bunlar birkaç cm kalınlıkta su dolu plastik döşek olarak ve 50 200 m lik modüller biçiminde kurulmaktadırlar. 2. Sektörün Yapısı ve Özellikler i İspanya coğrafik konumu ve iklimi sayesinde, yıllık ortalama 2.500 saat güneş ışığı alarak, güneş enerjisinden Avrupa da en çok faydalanan ülkelerin başında gelmektedir. Metrekare başına düşen güneş enerjisi hesaplamasında AB ortalaması m 2 başına 1.096 kw/saat iken, İspanya da bu rakam m 2 başına 1.580 kw/saat e kadar çıkmaktadır. Ayrıca, enerji konusunda %80 oranında dışa bağımlı olan İspanya, AB de enerji alanında en çok dışa bağımlı ülkelerin başında yer almaktadır. İspanya, AB üyeleri arasında ısıl güneş enerjisini en çok kullanan 4. ülke olurken, fotovoltaik enerji alanında Avrupa nın 2. büyük, dünyanın da 4. büyük üreticisidir. 2005 yılında İspanya da ısıl güneş enerjisi alanında yapılan yatırımlar 86 milyon Euro yu aşarken, bu rakamın 2010 yılında 1.018 milyon Euro yu bulması beklenmektedir. 2006 yılında İspanya da bu alanda 175.000 m 2, 2007 yılında da 325.000 m 2 lik yeni kapasite kurulmuş ve 2007 yılı sonunda toplam kurulu kapasite 1.295.000 m 2 olmuştur. 2005 2010 yılları arasındaki dönemi kapsayan Yenilenebilir Enerji Planı na göre, 2010 yılında bu kapasitenin 4.900.000 m 2 ye ulaşması planlanmakta, dolayısıyla yıllık büyümenin ortalama %45 civarı olacağı hesaplanmaktadır. Bu amaca ulaşmak için yapılacak olan yatırımların %23 ünün Endülüs bölgesinde, %60 ının Katalunya, Kanarya adaları, Valensiya, Balear adaları, Madrid, Castilla Leon ve Castilla La Mancha bölgelerinde ve kalan %16 sının da Extremadura, Navara, Asturya, Galiçya, Bask ülkesi, Cantabria, La Rioja ve Mursia bölgelerinde olması beklenmektedir. 1987 de kurulmuş olan Yenilenebilir Enerji Üreticileri Derneği (Asociacion de Productores de Energias Renovables APPA 1 ) tüm yenilenebilir enerji alanlarının aynı platformda temsil edildiği tek Dernek olma ünvanını taşımaktadır. Derneğin 430 üyesi arasında rüzgar, fotovoltaik, bioatık, biofuel, termoelektrik, küçük rüzgar ve dalga enerjisi sektörlerinden firmalar yer almaktadır. APPA verilerine göre 2004 yılında İspanya da ısıl enerji alanında faaliyet gösteren 385 firma bulunmakta olup bunların 351 tanesi hem proje geliştirme hem de montaj alanında faaliyet göstermektedir. İspanya da ısıl güneş enerjisi alanında kurulu kapasitenin %89 u düz kolektörlerdir. Sektörde halihazırda doğrudan 2.000 kişiye istihdam sağlanırken 3.000 kişi de dolaylı olarak istihdam edilmektedir. Öte yandan, 2004 yılında kurulmuş olan ve üyeleri bu alanda İspanya pazarının %81 ini karşılayan Isıl Güneş Enerjisi Derneği nin (ASIT 2 ) verilerine göre ise 2006 yılında toplam yerleşik kapasite 979.555 m 2 olurken, 2010 yılındaki hedefe ulaşılabilmesi için 3.920.878 m 2 lik kapasite daha eklenmesi gerekmektedir. Sektördeki bir diğer Dernek de 1998 yılında kurulmuş olan, Fotovoltaik Enerji Derneği dir (ASIF 3 La Asociacion de la Industria Fotovoltaica). Derneğin temel amacı İspanya da fotovoltaik sektörünü geliştirmek, prestij kazandırmak, bu sektörde faaliyet gösteren şirketleri bir 1 www.appa.es 2 www.asit solar.com 3 www.asif.org 9
arada toplamak, bu alandaki istihdamı teşvik etmek, sektörün İspanya daki bilinilirliğini artırmak ve güneş enerjisinin elektrik üretme amacıyla kullanılması için tanıtım faaliyetlerinde bulunmaktır. Dernek bölgesel ve milli düzeyde ülkedeki üreticileri kapsamasının yanı sıra AB ve diğer ülkelerle de işbirliği halindedir. 400 den fazla üyeye sahip olan Dernek, modül ve yan parça üreticileri, uygulamacılar, dağıtıcılar, mühendisler, danışmanlar, ihracatçılar ve geliştirme merkezlerini bünyesinde toplamaktadır. İspanya da özellikle son yıllarda büyük gelişme kaydeden fotovoltaik enerji sektöründe, fotovoltaik park sahibi veya ortağı olarak 1998 yılında sadece 6 kişi kayıtlı iken bugün bu sayı 12.629 kişiye çıkmış bulunmaktadır. APPA verilerine göre 2004 yılında fotovoltaik enerji alanında faaliyet gösteren 386 firma mevcuttur. 2003 yılında 56,2 MWp değerinde güneş hücresi üretilmiş ve bunun %63 ü ISOFOTON firması tarafından, %28 i BP Solar tarafından ve %10 u da ATERSA tarafından üretilmiştir. 2006 yılında piyasaya sunulan enerji, bir önceki yıla oranla %154 oranında artarak 100 Gw/saat olmuştur. İspanya da 2006 yılı verileriyle kurulu fotovoltaik enerji kapasitesi 100 Mw iken 2007 yılında yapılan eklemelerle kapasite 856 MW a ulaşmıştır. Sektör bu haliyle, 2010 yılı için konulmuş olan 400 Mw üst limitini çoktan aşmış bulunmaktadır. 2007 yılında Lehman Brothers isimli özel bir yatırım bankası tarafından yapılan araştırmaya göre sektörün 2010 yılına kadar %59 oranında büyüyeceği ve bu büyüme oranına ulaştıktan sonra fotovoltaik enerji yöntemiyle elde edilen enerjinin doğal gaz fiyatlarıyla rekabet edebilir hale geleceği tahmin edilmektedir. 2008 yılında İspanyol üretiminin global fotovoltaik enerji pazarının %21 ini teşkil etmesi beklenmektedir. 2000 yılından bu yana fotovoltaik sistemlerin kullanımı yaygınlaşırken İspanya da hala bu alandaki yerli firmalar talebi karşılayamamaktadır. Ayrıca, amorf silikon veya film teknolojileri alanındaki teknolojiler İspanya da henüz yaygınlaşmamıştır. Öte yandan, fotovoltaik enerjinin kapasitesinin artması önündeki en önemli engellerden biri olan hammadde sıkıntısının 2009 yılında faaliyete girmesi planlanan solar silikon fabrikası ile aşılması planlanmaktadır. 3. Sektörde Uygulanan Politika ve Str atejiler İspanya, 2005 2010 yılları arasındaki dönemi kapsayan Yenilenebilir Enerji Planı ile yenilenebilir enerji kaynaklarına vermiş olduğu özel önemi bir devlet politikası olarak da ortaya koymaktadır. Bu Plan uyarınca, 2010 yılı itibariyle enerji tüketiminin %12,1 inin, elektrik üretiminin %29,4 ünün ve ulaşım ihtiyacının %5,75 inin yenilenebilir enerji kaynaklarından sağlanması öngörülmektedir. 2007 yılı itibariyle, İspanya da tüketilmekte olan enerjinin %8,2 sinin yenilenebilir kaynaklardan elde edildiği dikkate alındığında belirlenen zamandan önce hedeflenen orana ulaşılacağı anlaşılmaktadır. Halihazırda yenilenebilir enerji kaynaklarından elde edilerek tüketilen enerjinin 11 milyon Ton petrole denk geldiği ve son 10 yılda alternatif enerji kaynaklarının kullanımının 2 kat arttığı anlaşılmaktadır. Bu artışta da yenilenebilir enerji kaynakları üreticilerine verilen teşvikler büyük etken olmuştur. Ülkede güneş enerjisi kullanımı her geçen gün artış göstermektedir. 17 Mart 2006 tarih ve 314/2006 sayılı Real Decreto ile yeni yapılan ve restore edilen tüm binalara güneş panellerinin yerleştirilmesini düzenleyen Bina Teknik Kodu (Codigo Tecnico de Edificacion) uygulamaya konulmuştur. Anılan Karar, binalarda enerji kullanımının daha rasyonel hale getirilmesini, enerji 10
tüketiminin azaltılmasını ve kullanılan enerjinin yenilenebilir kaynaklardan olmasını amaçlayarak etkin enerji kriterlerini ortaya koymakta ve yeni binalarda ısıl veya fotovoltaik güneş enerjisi kullanılmasını zorunlu hale getirmektedir. Bu Karar uyarınca, 6 aylık geçiş dönemi sonrasında, yapılacak olan bütün binalara sıcak su ve havuz ısıtması için güneş enerjisi kullanımı şart koşulmuştur. Bu sayede, evlerde kullanılan sıcak su için tüketilen enerjinin %70 oranında tasarruf edilmesi amaçlanmaktadır. İspanya da yılda yaklaşık 400.000 yeni konut inşa edildiği ve 25.000 binanın da restore edildiği dikkate alındığında güneş enerjisi pazarının büyüklüğü bir kez daha ortaya çıkmaktadır. Yenilenebilir Enerji Planı uyarınca fotovoltaik pillerin geliştirilmesine ve bu şekilde elektrik üretimine de büyük önem verilmiştir. Bu plana göre, fotovoltaik pil teknolojilerinin geliştirilmesi, üretimi, ticareti ve kurulum süreçlerini geliştiren ar ge çalışmalarına destek verilmesi öngörülmüştür. İspanyol hükümeti yenilenebilir enerji kaynaklarından üretilen elektriğe satın alma garantisi vermekte ve sistem kurulumlarında finansal destek sağlamaktadır. İspanya da üretilen fotovoltaik enerjinin Megawat başına maliyeti 25 cent dir. Ayrıca, fotovoltaik sistemlerin kurulumlarında vergi avantajı sağlanması da kabul edilmiştir. Fotovoltaik pillerden elektrik üretimi İspanya da çok hızlı bir şekilde gelişmektedir. Bu hızlı gelişme, İspanya yı fotovoltaik pil kullanımında Avrupa nın lider ülkelerinden biri haline getirmiştir. İspanya, yerleşik güç kapasitesi bakımından AB de 3. olmasının yanısıra, üretim bakımından da Avrupa üretiminin %30 unu, dünya üretiminin de %8 ini karşılamaktadır. Fotovoltaik enerji alanında uygulanacak tarifeleri 25/5/2007 tarihinde kabul edilmiş olan 661/2007 sayılı Real Decreto düzenlemektedir. Bu Karar uyarınca, 100 kw dan az potansiyele sahip bir park için düzenlenmiş tarife kw başına 44 cent iken, 100 kw den büyük ancak 10 mw den küçük potansiyelli parklar için 41 cent, 10 mw dan büyük olanlar için ise 22 cent olarak düzenlenmiştir. Ancak, 2010 yılına kadar uygulamada kalmak üzere yürürlüğe konulmuş olan bu Karar, üst limit olarak tanımlanmış olan 400 MW lik potansiyel geçtiğimiz Eylül ayında aşılmış olduğundan dolayı, yürürlüğe girdikten kısa bir süre sonra geçersiz hale gelmiştir. Sektördeki belirsizliğin aşılabilmesi amacıyla Sanayi, Turizm ve Ticaret Bakanlığı yeni Kanun tasarısı üzerinde çalışmaktadır. Bu taslakta da üst limitin 1.200 MW ile sınırlandırılması beklenmektedir. Sektör derneği ASIF, uygulamanın çok yakın bir vadeyi öngörüyor olması ve bu limiti geçecek olan firmaların bankalardan finansman bulma konusunda sıkıntılar yaşayacağı gerekçesiyle bu düzenlemeye itiraz etmektedir. Öte yandan, AB nin yeni enerji stratejisine göre, tüm üye ülkelerde 2020 yılına kadar yenilebilir enerji kaynaklarından elde edilecek enerjinin toplam enerji tüketiminin %20 si olması hedeflemektedir. Bu bağlamda, AB nin yenilenebilir enerji üretimini %250 oranında arttırması gerekmektedir. İspanya, AB nin iklim değişikliği ve yenilenebilir enerjinin teşvik edilmesi hususlarında kabul etmiş olduğu önlemler paketinden memnun olduğunu açıklamıştır. Nitekim, bu paketle İspanya nın talepleri ve mevcut durumu dikkate alınmaktadır. İspanya, halihazırda yenilenebilir enerjinin %8 ini üretmektedir. Düzenlemede İspanya nın rüzgar, hidrolik veya fotovoltaik olarak üretmekte olduğu elektriği %42 ye, ısıl enerjiyi %6 ya çıkarması ve AB nin geri kalan diğer 27 üyesi gibi bitkisel kaynaklı atıkların %10 unu bioyakıt olarak kullanması öngörülmektedir. AB nin yeni planı çerçevesinde, karbon dioksidin emisyonunun %30 a kadar azaltılması planlanmaktadır. 11
İspanya da Milli Yenilenebilir Enerji Araştırma Merkezi (Centro Nacional de Energias Renovables 4 ) kanalıyla yenilenebilir enerji kaynaklarının araştırılması, geliştirilmesi ve düzenlenmesi amacıyla teknik çalışmalar yapılmaktadır. Bu Merkez temel olarak, rüzgar, güneş, bioatık, bioiklimsel mimari ve hidrolik enerji konularında çalışmalar yapmaktadır. Bu enstitünün yanı sıra, bir çok otonom bölgenin kendi araştırma merkezleri bulunmaktadır. Otonom bölgeler, merkezi otoritenin uygulamış olduğu milli bazdaki teşviklerin yanı sıra, kendi bölgelerinde yer alan firmalara yönelik farklı destek mekanizmaları da öngörmektedirler. İspanya, günümüzde, güneş enerjisi dışındaki diğer alanlarda da öncü ülkeler arasındadır. Nitekim, rüzgar enerjisinde Almanya nın ardından 13.000 MW ın üzerindeki kurulu kapasitesi ile Avrupa nın 2. büyük ülkesi konumundadır. Rüzgar Enerjisi Şirketleri Derneği (Asociacion Empresarial Eolica) verilerine göre, hava jeneratörlerinin (aerogeneradores) üretim hızı dikkate alındığında, yıllık 2.000 MW luk yeni santral kurulabileceği ve anılan Planla ortaya konulmuş olan 20.000 MW hedefine çok yaklaşıldığı görülmektedir. 4. Üretim, İç Pazar ve Talep Durumu İspanya, coğrafi konumu ve iklimi dolayısıyla Avrupa da güneşin en yoğun olduğu ülkelerden birisidir. Ayrıca, güneş bütün ülke üzerinde çok az değişen radyasyon farkıyla hemen hemen homojen dağılmaktadır. İspanya nın konumu güneş enerjisinin ısıtma amaçlı kullanımına çok elverişlidir. Fotovoltaik enerji üretiminin Mart Eylül arası dönemde ve gün ortasında yoğunlaştığı görülmektedir. İspanya da bu sektörde yapılmış olan sanayi yatırımları genelde hücre ve modül üretimine yönelmiştir. İspanya nın milli fotovoltaik sanayisi yerleştirilmiş güç kapasitesi bakımından Avrupa nın 2., dünyanın 4. büyük sanayisi olurken, İspanya, hücre üretiminde de Avrupa nın 2. dünyanın 6. büyük üreticisi konumundadır. Bu alanda, ülkedeki ana üreticiler Isofoton, Bp Solar, Atersa, Gamesa Solar, Siliken, Grupo Solar, Guascor, Solaria, Instalaciones Pevafersa, Ensol ve Vidursolar dır. Elektrik alanında da önemli üreticiler Atersa, Ingeteam ve Enertron dur. 2006 yılında önceki yıllarda yerleştirilmiş olan toplam 44 MWp lık güce kıyasla %43 oranında artış kaydedilerek 63 MWp dan daha fazla oranda bir güç yerleştirilmiş ve bu alanda yapılan yatırımlar 360 milyon Euro olmuştur. 2006 yılında İspanyol fotovoltaik ekipman üreticileri tarafından ar ge faaliyetleri için yapılan harcama 40 milyon Euro olmuştur. Bu tutar, firmaların toplam cirolarının %7 sine denk gelmektedir ki bu da, güneş enerjisi sektöründe faaliyet gösteren şirketlerin ar ge faaliyetlerine vermiş oldukları önemi gözler önüne sermektedir. Nitekim, genelde teknoloji gerektiren sektörlerde şirketlerin ar ge faaliyetlerine ayırdıkları oran cirolarının ortalama %1,85 i olmaktadır. 2006 2011 yılları arasındaki dönemde ana dağıtım şirketleri ve İspanyol Elektrik Ağı tarafından yılda 2.120 milyon Euro civarında ağ yatırımı yapılması öngörülmektedir. Fotovoltaik endüstrisinde son 5 senede yapılmakta olan yatırımlar ve çalışmalarla bağlantılı olarak istihdam da artmış ve 2001 yılında bu sektörde çalışan 600 kişi, günümüzde 6.500 kişiye çıkmıştır. İstihdamın 2020 yılı itibariyle 56.000 kişiye kadar çıkması beklenmektedir. 4 www.cener.com 12
Isıl Güneş Enerjisi Sisteminde ise sektörün en önemli firmaları arasında (yıllık 3 milyon Euro ve üstü ciro yapan firmalar) Acciona Solar, Ase Solar Energy, Chromagen, Disol, Gamesa Solar, Gas Natural, Isofoton, Saclima, Solaria ve Viessmann sayılabilir. Fersa, Solaria, Acciona, Elecnor, Gamesa, Iberdrola ve Abengoa, borsada işlem gören milli Yenilenebilir Enerji firmalarıdır. Isıl enerji kapasitesi bakımından otonom bölgelerdeki mevcut kapasiteyi ve 2010 yılına kadar erişilmesi beklenen kapasiteyi gösteren Tablo ekte yer almaktadır. (Tablo 11) Sektördeki yeni gelişmeler ve yapılan bazı yatırımlar hakkında özet bilgiler aşağıda yer almaktadır: Albiasa Solar firması, 2010 yılına kadar güneş enerjisi alanında 300 milyon Euro luk yatırım yapmayı hedeflemektedir. Yatırımın 200 milyon Euro su Caceres de 50 MW luk bir termosolar merkezinin inşası için kullanılacaktır. Firma, bunun yanı sıra, Haziran 2009 da tamamlanması planlanan ve 30 MW gücündeki fotovoltaik panel veya plakaların üretimi ve montajını gerçekleştirecek olan tesisler için de 22 milyon Euro luk bir yatırım gerçekleştirecektir. Elecnor, Extremadura bölgesinde yer alan la Magasquilla en Trujillo ve el Parque de Arroyo en San Servan şehirlerinde iki yeni fotovoltaik enerji parkı kurmaktadır. Iberdrola, Toledo da 2008 yılında faaliyete geçmesi beklenen 4 MW luk bir fotovoltaik fabrika kurmaktadır. Iberdrola Ingeniera, Caceres te 2008 yılı ortalarında faaliyet geçmesi planlanan 10 MW luk bir fotovoltaik güneş enerjisi tesisi kurmaktadır. Sener, yenilenebilir enerji konusundaki planları çerçevesinde, İspanya nın güneyinde toplamda 500 MW dan fazla güce sahip olacak ve 2.000 milyon Euro luk yatırım gerektirecek bir projede yer almayı planlamaktadır. Proje doğrultusunda 11 termosolar fabrikası yapılması hedeflenmektedir. Endesa, Cadiz de yılda 36 GWh elektrik üretecek olan İspanya nın en büyük solar tesislerini kurmaktadır. Donana 21 Vakfı, 100 kw değerinde solar fotovoltaik enerji üretecek güneş ağaçları nın yerleştirilmesi sonucu oluşacak bir Güneş Ormanı projesi oluşturmuştur. Huelva nın Matalascanas bölgesinde oluşturulması planlanan Dunar Park projesi sonucunda elde edilecek olan gelir bölgede yapılacak olan çevresel eğitim faaliyetlerinin geliştirilmesi ve Dunar Park ın bakımı için tahsis edilecektir. Aleo Solar, Barselona yakınlarında 10 MW potansiyeline sahip yeni solar modül fabrikasını kurmuştur. 5. Önemli Fuar lar Bu alanda sektördeki önemli fuarlar aşağıda yer almaktadır: GENERA, Uluslararası Enerji ve Çevre Fuarı, 26 28 Şubat 2008, Madrid Fuar İdaresi, İFEMA 5 5 www.ifema.es 13
EGETİCA, Uluslararası Enerji Yetrliliği ve Yeni Çözümler Fuarı, 11 13 Haziran 2008, Valensiya Fuar İdaresi 6 INSTALMAT, Enerji Materyalleri Fuarı, 14 17 Mayıs 2008, Barselona Fuar İdaresi, Fira Barcelona 7 ENERNOVA, Alternatif Enerji ve Çevre Fuarı, 7 9 Haziran 2007, Vigo 8 6. Sektörün Dış Ticar et İlişkiler i ve Dışa Açıklığı Termal güneş enerjisi sistemlerinde dünya ihracatı 2006 yılı verileriyle 1,3 milyar doları aşmıştır. Meksika, Almanya, Fransa ve Avusturya 100 milyon doları aşan rakamlarla bu alandaki en önemli ihracatçı ülkeler konumundadır. Termal güneş enerjisi sistemlerinin dünya ithalatında ise Almanya ve ABD 300 milyon doları aşan rakamlarla en önemli ithalatçılardandır. Fransa, Avusturya, İtalya, İspanya ve İngiltere de önemli ithalatçı ülkeler arasındadır. Fotovoltaik sistemlerde ise dünya toplam ihracatı 20 milyar dolara yaklaşmaktadır. En önemli ihracatçı ülkeler Japonya, Çin, Almanya, ABD ve Tayvan dır. Fotovoltaik sistemlerin ithalatında ise Almanya 4 milyar dolara yaklaşan ithalatıyla en önemli ithalatçı olurken, onu Çin, ABD, Hong Kong, Japonya ve İspanya 1 milyar doları aşan değerlerle izlemektedir. Termal güneş enerjisi sistemlerinde İspanya nın ihracatında Almanya birinci sırayı almış, onu Portekiz ve Fransa izlemiştir. İran, 2007 yılında İspanya nın önemli ihracat merkezlerinden biri olurken bu ülkeye 2006 yılında hiç ihracat yapılmadığı görülmektedir. İspanya nın toplam ihracatı 2006 yılında 11 milyon Euro dan 2007 yılında 13 milyon Euro ya çıkmıştır. İthalatta ise Almanya birinci sırayı alırken onu bu kez İtalya ve Çin izlemektedir. Ülkemiz de İspanya nın ithalatında önemli rol oynayarak 2007 yılında 8. sıraya yerleşmiştir. İspanya nın ithalatı 2006 yılında 30 milyon Euro iken, 2007 yılında %27 oranında artarak 38 milyon Euro olmuştur. Tablo 5. 8419.19 TERMAL SİSTEMLER İSPANYA NIN İHRACATI 2006 2007 ÜLKE MİKTAR (TON) DEĞER (Bin Euro) MİKTAR (TON) DEĞER (Bin Euro) ALMANYA 506,6 3.509,8 655,3 3.751,2 PORTEKİZ 123 866,2 399,6 2.733,2 İRAN 0,1 0,0 31,7 1.763,4 FRANSA 190,7 1.182,2 255.9 1.566,1 ŞİLİ 129,7 404,9 222,4 737,1 BELÇİKA 59,4 472 76,2 551,3 İTALYA 31,8 390 33,1 400,9 ABD 0,9 10,1 78,2 330,6 İSVİÇRE 37,4 203,1 49,2 253,4 FAS 250,2 1.444,7 46,3 250,3 6 www.feriavalencia.com 7 www.firabcn.es 8 www.ifevi.com 14
TOPLAM 1.579,5 10.960,4 1.917,4 13.086,6 15
Tablo 6. 8419.19 TERMAL SİSTEMLER İSPANYA NIN İTHALATI 2006 2007 ÜLKE MİKTAR (TON) DEĞER (Bin Euro) MİKTAR (TON) DEĞER (Bin Euro) ALMANYA 2.113 12.011 2.774,8 18.547,8 İTALYA 904,6 4.250,2 988,5 4.946,1 ÇİN 408,7 1.659,2 1.001,3 3.059,4 YUNANİSTAN 424,6 1.820,9 710 2.780,2 İSVEÇ 304,8 1.659,5 308,2 1.685,9 AVUSTURYA 309,5 1.603 248,9 1.251,9 BELÇİKA 366,4 1.449,3 295 1.224,6 TÜRKİYE 144,8 548,6 230 864,4 AVUSTRALYA 303,4 1.600,8 163,5 698,9 İSRAİL 110,7 403 152,4 564,3 TOPLAM 5.799 29.889 7.096,6 37.904,1 Fotovoltaik güneş enerjisi sistemlerinde İspanya nın ihracatında Almanya birinci sırayı almış, onu Çin ve İtalya izlemiştir. İspanya nın toplam ihracatı 2006 yılında 207 milyon Euro iken 2007 yılında %62 oranında düşmüş ve 128 milyon Euro olmuştur. İthalatta ise birinci sırayı Çin alırken onu Almanya ve Tayvan izlemektedir. İspanya nın ithalatı 2006 yılında 797 milyon Euro iken 2007 yılında %167 oranında artarak 2.130 milyon Euro ya çıkmıştır. Tablo 7. 8541.40 GÜNEŞ PİLİ SİSTEMİ İSPANYA NIN İHRACATI 2006 2007 ÜLKE MİKTAR (TON) DEĞER (Bin Euro) MİKTAR (TON) DEĞER (Bin Euro) ALMANYA 3.481 160.553,9 1.938,8 55.860,5 ÇİN 19,3 4.363 94,4 19.398,3 İTALYA 142,1 4.833,6 427,8 9.740,8 ABD 147,2 4.122 21,9 5.589,3 FRANSA 69,5 1.604,8 131,6 4.263,1 PORTEKİZ 210,6 4.538 233,2 4.256,8 HİNDİSTAN 7,1 1.810,3 30,6 3.244,6 TAYVAN 0,3 55,4 5,2 2.082,1 BELÇİKA 3,5 57,4 48,5 1.812,2 İNGİLTERE 102,6 4.321,6 772,5 1.667,1 TOPLAM 4.903,2 207.124,7 4.500,3 127.749,5 16
Tablo 8. 8541.40 GÜNEŞ PİLİ SİSTEMİ İSPANYA NIN İTHALATI 2006 2007 ÜLKE MİKTAR (TON) DEĞER (Bin Euro) MİKTAR (TON) DEĞER (Bin Euro) ÇİN 4.628,7 151.089,2 32.352,1 869.315,8 ALMANYA 6.758,2 230.796,9 13.241 563.166,9 TAYVAN 98 42.774 399,8 148.771,3 JAPONYA 2.604,8 78.985,3 4.805,2 109.868,4 ABD 820 31.835,6 3.411,1 77.019,2 İSVEÇ 699,7 23.240 1.577,4 47.720 FRANSA 671,6 40.285,7 636 40.708,1 AVUSTURYA 2.632,5 39.210,9 2.943,7 40.016,9 İNGİLTERE 1.038,8 26.661,2 1.215,6 35.134,6 HİNDİSTAN 400,1 9.912,8 1.082 31.712,4 TOPLAM 23.514,2 796.792,1 66.311,2 2.129.923,6 7. Yabancı Sermaye İspanya da yenilenebilir enerji sektörü yabancı sermaye ve yatırımcılara son derece açıktır. Nitekim İspanya Yatırım Ajansı 9 nın sayfasında da özellikle yatırım yapılması tavsiye edilen sektörler arasında yenilenebilir enerji ilk sıralarda yer almaktadır. Güneş enerjisi alanında özellikle Alman ve İsrail firmalarının İspanya da İspanyol firmalarıyla ortak yatırımlar yaptıkları, ayrıca son zamanlarda Çinli firmalarla da ortak yatırımlar gerçekleştirildiği görülmektedir. Halihazırda borsada işlem gören Yenilenebilir Enerji firmalarından First Solar, Roth&Rau AG, Solon Ag Fuer, Sunpower Corp A, Q Cells, Verenium Corp, Coenergy Ag, Aventine Renewable, Pacific Ethanol ve Verbio Ag yabancı sermayeli firmalardır. İspanya da yabancı sermaye tarafından gerçekleştirilen yatırımlardan bazıları aşağıda yer almaktadır: İsrailli termoelektrik güneş enerjisi aksesuar ve tamamlayıcıları üreticisi Solel, İspanya da güneş enerjisi aksesuarları üretimi için ilk yatırımını yapmıştır. Firma halihazırda İberdrola, Sacyr, Acciona ve ACS gibi büyük İspanyol enerji firmalarıyla çalışmaktadır. 2009 yılı başında faaliyet geçmesi beklenen fabrika ile Solel firması rakibi Alman firması Schott un önüne geçmeyi planlamaktadır. Alman Schott firması, Sevilla yakınlarında güneş enerjisi sistemleri için bir boru üretim tesisi inşa etmektedir. 2008 ilkbaharında faaliyete geçmesi beklenen fabrika için yaklaşık 27 milyon Euro luk yatırım yapılmıştır. Guascor Solar firması Alman Solon firması ile Arasur da ortak çalışmalar yapmaya başlamıştır. Cobra ve Alman Solar Millenium firmaları Granada yakınlarında 260 milyon Euro luk bir yatırımla bir termosolar fabrikası kurmaktadırlar. Avrupa nın en büyüğü ve dünyanın da 2. büyük tesisi olacak bu 3 aşamalı tesisin 2. aşamasını oluşturacak olan tesis 510.120 m 2 lik bir alanı 9 www.interes.org 17
kaplayacaktır. Tesisin Haziran 2008 sonunda faaliyet geçmesi planlanmaktadır. Proje tamamlandığında 45.000 konuta elektrik sağlaması beklenmektedir. Alman City Solar firması ikisi Albacete bölgesinde ve biri Extremadura bölgesinde olmak üzere toplam 25,75 MWp potansiyeli olan 3 tane güneş enerjisi tesisi kurmaktadır. City Solar ın daha önce Alicante de kurmuş olduğu fotovoltaik güneş parkı halen bu alanda dünyanın en büyük parkı olma özelliğini korumaktadır. Sky Solar Global firması Alman Sunline firması ile Cordoba bölgesinde 2MW luk bir yatırım yapmak üzere anlaşma imzalamıştır. 8. Tür kiye ile Ticari İlişkiler Türkiye de güneş enerjisinin en yaygın kullanımı sıcak su ısıtma sistemleridir. Halen ülkemizde kurulu olan güneş kolektörü miktarı 2005 yılı için 10 milyon m 2 civarındadır. Çoğu Akdeniz ve Ege bölgelerinde kullanılmakta olan bu sistemlerden yılda yaklaşık 290 bin TEP ısı enerjisi üretilmektedir. Sektörde 100 den fazla üretici firmanın bulunduğu ve 2.000 kişinin istihdam edildiği tahmin edilmektedir. Yıllık üretim hacmi 750 bin m 2 olup bu üretimin bir miktarı da ihraç edilmektedir. Bu haliyle ülkemiz dünyada kayda değer bir güneş kolektörü üreticisi ve kullanıcısı konumundadır. Ülkemizde fotovoltaik piller üretilmeyip sadece modüller halinde montajı yapılmaktadır. Tablo 9. İspanya nın Ülkemizden İthalatı* (Bin Euro) 2005 2006 2007 Miktar Değer Miktar Değer Miktar Değer (Ton) (Ton) (Ton) 8419.19 144,8 548,6 230 864,4 8541.40 111,4 348,3 274,4 6.777 97,7 293,6 Ülkemiz ile İspanya arasındaki ticaret incelendiğinde ülkemizin termal sistemler alanında özellikle 2006 ve 2007 yıllarında İspanya ya olan ihracatının arttığı, İspanya dan ithalatının ise yok denecek kadar az olduğu görülmektedir. Fotovoltaik sistemlerde de ülkemiz özellikle 2006 yılında İspanya ya önemli bir ihracat gerçekleştirmiş ancak 2007 yılında bu rakam gerileyerek 293 bin Euro ya düşmüştür. İspanya nın bu alanda ülkemize olan ihracatı da 2006 yılında 112 bin Euro iken 2007 yılında gerileyerek 45 bin Euro ya düşmüştür. Tablo 10. İspanya nın Ülkemize İhracatı (Bin Euro) 2005 2006 2007 Miktar Değer Miktar Değer Miktar Değer (Ton) (Ton) (Ton) 8419.19 0,0 0,0 0,1 3,8 8541.40 0,0 4,5 1,8 112,1 1,1 44,9 *Gümrük Tarife Pozisyonları: Termal Sistemler:8419.19,Güneş Pili Sistemi: 8541.40 18
IV. SONUÇ Dünyada yenilenebilir enerji kaynaklarının önem kazanması daha çok 1973 deki dünya enerji krizi sonrası olmuştur. Dünya enerji ihtiyacı artan nüfus ve ekonomik gelişme paralelinde artarken halihazırda kullanılan ana enerji kaynağı fosil yakıtlar (petrol, doğalgaz, kömür) ise gitgide azalmaktadır. Dolayısıyla, bu sınırlı kaynakları ikame edebilecek, yeni, temiz ve çevreye saygılı yenilenebilir enerji kaynaklarının önemi her geçen gün artmaktadır. Bu kaynaklar arasında başı çeken güneş enerjisinden günümüzde birçok alanda yararlanılmakta ve her geçen gün bu alanların sayısı artmaktadır. Güneş enerjisi, yeni ve yenilenebilir bir enerji kaynağı olmasının yanında, dünyanın eko sistemi için önemli bir sorun olan çevreyi kirletici atıkların bulunmayışı, yerel olarak uygulanabilmesi ve karmaşık bir teknoloji gerektirmemesi gibi üstünlükleri sebebiyle son yıllarda önem kazanmış ve günümüzde en çok yatırım yapılan alanlardan birisi haline gelmiştir. AB nin yeni enerji stratejisinde toplam enerji ihtiyacının %20 sinin yenilenebilir enerjiden elde edilmesi hedeflenmektedir. Halen, toplam üretilen enerji içerisindeki payları düşük olsa da yakın bir gelecekte, gündelik hayatımızda ihtiyaç duyulan enerjinin büyük bir kısmının bu kaynaklardan elde edilmesi planlanmaktadır. 2020 yılında dünyada üretilen elektriğin %50 sinin yenilenebilir kaynaklardan olması planlanmaktadır. 2010 yılında kullanılacak elektrik enerjisinin %10 u ise rüzgar enerjisinden sağlanması öngörülmektedir. Dolayısıyla, yenilenebilir enerji sektör olarak geleceği parlak bir sektör olmasının yanı sıra, sadece enerji üretimi ile ilgili tesis yatırımları bakımından değil, sektörün malzeme ihtiyacını karşılayacak yan sanayi için de büyük fırsatlar taşımaktadır. Yenilenebilir enerji alanında dünya liderleri arasında olan İspanya da ise özellikle güneş enerjisi alanında önemli çalışmalar yapılmaktadır. İspanya nın konumu güneş enerjisinden ısıtma amaçlı kullanıma çok elverişlidir. Güneşli günlerin uzun olduğu bu Akdeniz ülkesinde güneş enerjisi sistemlerinde 2002 yılı verileriyle 70 bin m 2 nin üzerinde güneş enerjisi sistemi kurulumu yapılmıştır. Ancak kolektör kurulumunda, 2012 hedefine ulaşabilmek için yıllık ortalama 400 bin yeni güneş kolektörünün kurulumu gerekecektir. Bu bağlamda, 2010 yılına kadar düşük enerjili güneş ısıtma panelleri montajlarının yıllık ortalama %45 oranında büyümesi beklenmektedir. Bu durum, İspanya nın ithalatında önemli bir artış olmasına sebep olacaktır. İspanya nın ihtiyaçları ve geleceğe yönelik çizmiş olduğu yenilenebilir enerji stratejisi çerçevesinde, ülkemizin İspanya nın özellikle güneş kolektörleri alanında önemli bir tedarikçisi olabileceği düşünülmektedir. Öte yandan, fotovoltaik sistemler alanında da İspanya nın bir dünya devi olduğu göz önüne alınarak, bu ülke firmalarıyla kurulacak ortaklıklar hem teknoloji transferi bakımından hem de ülkemizde bu sektörün gelişmesi bakımından büyük önem taşımaktadır. Bütün bu hususları dikkate alarak bu sektörde İspanya pazarına girmeyi arzu eden firmalarımızın İspanyollarla genel temasları açısından da aşağıdaki hususları dikkate almaları ticareti kolaylaştıracağı ve daha hızlı gelişmesine olanak sağlayacağı düşünülmektedir: İspanyollar kendileri ile yüz yüze yapılan görüşmelerden daha çok etkilenmekte ve karşı tarafa güvenleri artmaktadır. Bu nedenle iş adamlarımızın İspanyol firmalarını ziyaret etmeleri ya da fuarlarda tanışmaları iş ilişkilerinin kurulmasına yardımcı olacaktır. 19
Fuarlara katılım ve katılımda devamlılık sağlanması büyük önem taşımaktadır. Firmaların fuarlara katılımının sürekli olması güvenilirliklerini artırmaktadır. İspanyollar genellikle ikinci bir yabancı dil konuşmadıklarından İspanyollarla yapılan yazışmaların İspanyolca olmasında fayda bulunmaktadır. Firmaların e postalarla ürün bilgilerini pek çok potansiyel ithalatçıya geçmeleri yöntemi hem dil engeli hem de firmaların satıcı firmaları tanımak ve karşılıklı güveni elde etmek istemelerinden dolayı kısa zamanda istenen sonucu vermemektedir. İspanyol firması ilgili ürün için bir talepte bulunmamış ise ülkemiz firmalarına geri dönmeleri zor olacaktır. Bu nedenle öncelikle telefonla satın alma bölümlerine ulaşıp gerekli açıklamaları yapmaları daha faydalı olabilecektir Firmalarımızın ticarette en güvenilir uluslararası kabul görmüş ödeme yöntemlerini kullanmalarında fayda bulunmaktadır. Vize temininde zaman zaman güçlükler yaşanmaktadır. Firmalarımızın İspanya ziyaretleri öncesi İspanyol firmalarından davetiye temin etmeleri ve vize için erken başvurmalarında fayda bulunmaktadır. 20
EKLER : Ek 1 : Potansiyel İthalatçı/Distribütör Listeler i Absorsistem, s.l. www.absorsistem.com Pol. Ind. Santiga c/llobateres, 20 Tallers, 6 nave 4 Barberà del Vallès 08210 Barcelona (ESPAÑA) Tel. 93 719 43 04 / Fax. 93 729 95 72 / e mail: absorsistem@absorsistem.co ADES Aplicaciónes de Energía Sustitutivas, s.l. www.ades.tv Pol. Malpica Alfindén c/sabina 13 15 La Puebla de Alfindén 50171 Zaragoza (ESPAÑA) Tel. 976 57 11 93 / Fax. 876 24 60 24 / e mail: info@ades.tv Aplicaciones Solares Apolo www.apolosolar.com Paseo de la Castellana, 164 166 1º entr. Madrid 28046 (ESPAÑA) Tel. 91 788 57 67 / Fax. 91 788 57 01 / e mail: marketing@apolosolar.com AS Solar Ibér ica, s.l. www.as iberica.com Resina, 37 nave 12 Madrid 28021 (ESPAÑA) Tel. 91 726 16 00 / Fax. 91 798 85 28 / e mail: info@as iberica.com AST Alfa Solar Technology, s.l. www.astsolar.net Mestre Joan Corrales, 107 2º B Esplugues de Llobregat 08950 Barcelona (ESPAÑA) Tel. 93 480 31 95 / Fax. 93 480 31 69 / e mail: alfasolar@telefonica.net info@astsolar.net Busch Ibérica, s.a. www.buschib.es Penedés, 49 Pol. Ind. Can Casablancas Sant Quirce del Vallés 08192 Barcelona (ESPAÑA) Tel. 93 721 77 77 / Fax. 93 721 42 07 / e mail: busch@buschib.es Clamar Europe, s.a. www.clamareurope.es Paseo de la Castellana, 123 esc. dcha. 5º C Madrid 28046 (ESPAÑA) Tel. 91 417 29 15 / Fax. 91 556 03 48 / e mail: info@clamareurope.es Comercial Saclima, s.l. www.saclima.com Pol. Ind. Els Mollons c/torners, 21 Alaquas 46970 Valencia (ESPAÑA) Tel. 96 151 61 62 / Fax. 96 / e mail: info@saclima.com 21
Covimed Solar Polígono Lacy Apdo. de correos 431 Elda 03600 Alicante (ESPAÑA) Tel. 966 98 15 04 / Fax. 966 98 15 04 / e mail: covimed@covimed Eastech Solar, s.a.u. www.eastech.es Majadahonda, s/n P.I. Ventorro del Cano Alcorcón 28925 Madrid (ESPAÑA) Tel. 91 632 41 11 / Fax. 91 632 06 38 / e mail: marketing@eastech.es Elintec www.elintec.net Doctor Ramón Muncharaz, 1 3º Las Rozas 28230 Madrid (ESPAÑA) Tel. 91 640 87 19 / Fax. 91 640 87 19 / e mail: elintec@elintec.net Energías BH Solar 2006, s.l. www.bhsolar.es Paseo de la Senda, 15 bajo Vitoria 01700 Alava (ESPAÑA) Tel. 945 15 78 10 / Fax. 945 15 78 43 / e mail: karolina@bhsolar.es Ener tronic, Pr oyectos y Suministros, s.a. www.enertronic.es Dionisio Inca Yupanqui, 47 local Madrid 28043 (ESPAÑA) Tel. 91 721 85 19 / Fax. 91 721 85 20 / e mail: imaureso@enertronic.es Enervolt Solar www.enervolt.net Avda. del Progrés, 55 P.I. Els Garrofers Vilassar de Mar 08340 Barcelona (ESPAÑA) Tel. 93 754 08 08 / Fax. 93 754 08 09 / e mail: solar@enervolt.net Fotovoltaica IBC www.ibc solar.es Avda. Juan de la Cierva, 27 Paterna 46980 Valencia (ESPAÑA) Tel. 96 136 65 28 / Fax. 96 136 65 29 / e mail: info@ibc solar.es Girener XXI, s.a. www.girener.com Pol. Ind. Kareaga Sur c/kareaga, 115 Baracaldo 48903 Vizcaya (ESPAÑA) Tel. 944 03 64 77 / Fax. 944 03 64 76 / e mail: fernando.martin@girener.com Ibér ica de Automatismos, s.a. www.ibericadeautomatismos.com Uribitarte, 18 2ºA Bilbao 48001 Vizcaya (ESPAÑA) 22
Tel. 944 24 51 13 / Fax. 944 23 59 84 / e mail: iberica@ibericaautomatismos.com IMS Calefacción, s.l. www.cpcsolar.com Pol. Ind. Rio Gallego c/g, 28 1 San Mateo de Gallego 50840 Zaragoza (ESPAÑA) Tel. 976 68 41 28 / Fax. 976 69 08 37 / e mail: info@cpcsolar.com Mecapisa Energías Renovables www.mecapisa.com Parque Tecnológico de Boecillo, parcela 135 Boecillo 47151 Valladolid (ESPAÑA) Tel. 0034 983 20 22 18 / Fax. 0034 983 21 22 18 / e mail: info@mecapisa.com Merpoc Energías Solares www.merpoc.com Avda. Diagonal, 469 5º 3ª Barcelona 08036 (ESPAÑA) Tel. 93 363 21 90 / Fax. 93 363 21 91 / e mail: info@merpoc.com Pevafersa www.pevafersa.com Avda. Vicente Fernández Toro 49800 Zamora (ESPAÑA) Tel. 980 69 19 28 / Fax. 980 69 28 26 / e mail: egarcia@pevafersa.com Phoenix Solar www.phoenixsolar.es Isla Graciosa, 1 planta baja San Sebastian de los Reyes 28703 Madrid (ESPAÑA) Tel. 902 99 81 77 / Fax. 91 653 64 39 / e mail: info@phoenixsolar.es Ra Solar España, s.l. www.ra solar.com Navaleno, 34 Madrid 28033 (ESPAÑA) Tel. 91 383 58 27 / Fax. 91 383 70 89 / e mail: spain@ra solar.com Solar PST www.solarpst.com Parroquia de Rois, parc. F 1 Polg. de Bergondo 15165 A Coruña (ESPAÑA) Tel. 902 88 46 47 / Fax. 981 79 53 25 / e mail: info@solarpst.com Soleco Energía Solar Ecológica www.soleco.es Marqués de Monistrol, 19 Sant Joan Despí 08970 Barcelona (ESPAÑA) Tel. 93 477 42 35 / Fax. 93 477 42 36 / e mail: soleco@soleco.es 23
Solever División Solar Dugopa www.solever.es Alcalá, 18 5º Madrid 28014 (ESPAÑA) Tel. 91 521 08 04 / Fax. 91 532 91 47 / e mail: solever@solever.es Soliclima, Energía Solar www.soliclima.com Argenters, 10 12 nave 4 Sta. Perpetua de Mogoda 08130 Barcelona (ESPAÑA) Tel. 902 10 31 72 / Fax. 93 727 71 05 / e mail: soliclima@soliclima.com SPV Spain Photovoltaic, s.l. www.spain pv.com Cañada, 15 Paracuellos del Jarama 28860 Madrid (ESPAÑA) Tel. 91 658 42 46 / Fax. 91 658 26 56 Sumsol www.sumsol.es Paseo Imperial, 57 Madrid 28005 (ESPAÑA) Tel. 91 364 13 62 / Fax. 91 364 52 18 / e mail: info@sumsol.es SunConnex www.sunconnex.com Santa Leonor, 22 4.5 Madrid 28037 (ESPAÑA) Tel. 91 375 92 12 / Fax. 91 375 90 63 / e mail: info@sunconnex.com Vidursolar, s.l. www.vidursolar.es Gall, 46 48 Esplugues de Llobregat 08950 Barcelona (ESPAÑA) Tel. 93 371 04 50 / Fax. 93 371 74 27 / e mail: vidursolar@vidursolar.es Wagner Solar www.wagner solar.com Avda. del Petróleo, 24 26 Leganés 28918 Madrid (ESPAÑA) e mail: info e@wagner solar.com Zigor, s.a. www.zigor.com Pol. Ind. Júndiz c/ Zuazobidea, s/n Vitoria 01015 Alava (ESPAÑA) Tel. 0034 945 21 46 00 / Fax. 0034 945 22 96 00 / e mail: zigor@zigor.com 24