EKONOMİK GÖRÜNÜM RAPORU

EKONOMİK GÖRÜNÜM RAPORU Hazırlayan: Erhan DEMİRCAN Uzman

Bu Rapor Karacadağ Kalkınma Ajansı tarafından, Türkiye ve TRC2 (Diyarbakır, Şanlıurfa) Bölgesi güncel ekonomik gelişmelerinin bölge aktörlerince takip edilebilmesi amacıyla hazırlanmıştır. Her hakkı saklıdır. KARACADAĞ KALKINMA AJANSI

TÜRKİYE DEKİ EKONOMİK GELİŞMELER

TÜKETİCİ FİYATLARI ENDEKSİ AĞUSTOS, 2013 Tüketici Fiyatları Endeksi (TÜFE) aylık %0,10 düştü. 2013 yılı Ağustos ayında bir önceki aya göre %0,10 düşüş, bir önceki yılın Aralık ayına göre %4,21, bir önceki yılın aynı ayına göre %8,17 ve on iki aylık ortalamalara göre %7,42 artış gerçekleşti. Aylık en yüksek artış %1,24 ile çeşitli mal ve hizmetler grubunda gerçekleşti. Ana harcama grupları itibariyle 2013 yılı Ağustos ayında endekste yer alan gruplardan eğitimde %1,19, lokanta ve otellerde %0,76, ulaştırmada %0,70, eğlence ve kültürde %0,44 artış gerçekleşti. Aylık en fazla düşüş gösteren grup %3,62 ile giyim ve ayakkabı oldu. Ana harcama grupları itibariyle 2013 yılı Ağustos ayında endekste yer alan gruplardan gıda ve alkolsüz içeceklerde %0,77, haberleşmede %0,07, ev eşyasında %0,01 düşüş gerçekleşti. Yıllık en yüksek artış %16,01 ile alkollü içecekler ve tütün grubunda gerçekleşti. TÜFE de, bir önceki yılın aynı ayına göre gıda ve alkolsüz içecekler (%10,25), lokanta ve oteller (%9,13), ulaştırma (%8,80), konut (%7,50) artışın yüksek olduğu diğer ana harcama gruplarıdır. Kaynak: TÜİK, 2013a.

% TÜKETİCİ FİYATLARI ENDEKSİ AĞUSTOS, 2013 12,00 TÜKETİCİ FİYATLARI ENDEKSİ 10,00 8,00 6,00 7,61 7,03 7,29 6,13 6,51 8,30 8,88 8,17 2010 2011 2012 2013 4,00 2,00 0,00 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 Kaynak: TÜİK, 2013a.

ÜRETİCİ FİYATLARI ENDEKSİ AĞUSTOS, 2013 Üretici Fiyatları Endeksi aylık %0,04 arttı. 2013 yılı Ağustos ayında bir önceki aya göre %0,04, bir önceki yılın Aralık ayına göre %3,52, bir önceki yılın aynı ayına göre %6,38 ve on iki aylık ortalamalara göre %3,39 artış gösterdi. Aylık değişim; tarımda %-4,35, sanayide %0,94 olarak gerçekleşti. Tarım sektörü endeksinde, bir önceki yılın Aralık ayına göre %2,49, bir önceki yılın aynı ayına göre %0,48 artış ve on iki aylık ortalamalara göre %0,98 düşüş gerçekleşti. Sanayi sektörü endeksinde ise bir önceki yılın Aralık ayına göre %3,72, bir önceki yılın aynı ayına göre %7,59 ve on iki aylık ortalamalara göre %4,29 artış gerçekleşti. Sanayide en yüksek aylık artış ham petrol ve doğalgaz çıkarımı sektöründedir Sanayinin üç sektörünün bir önceki aya göre değişimleri; madencilik ve taşocakçılığı sektöründe %2,03 artış, imalat sanayi sektöründe %1,27 artış, elektrik, gaz ve su sektöründe %2,82 düşüş olarak gerçekleşti. Kaynak: TÜİK, 2013b.

ÜRETİCİ FİYATLARI ENDEKSİ AĞUSTOS, 2013 Bir önceki aya göre endekslerin en fazla artış gösterdiği alt sektörler; ham petrol ve doğalgaz çıkarımı (%6,15), taşocakçılığı ve diğer madencilik ürünleri (%3,52), giyim eşyası imalatı (%2,93) alt sektörleridir. Buna karşılık; kağıt ve kağıt ürünleri imalatı (%-4,60), deri ürünleri imalatı (%-0,26), diğer ulaşım araçlarının imalatı (%-0,08) bir ay önceye göre endekslerin en fazla gerilediği alt sektörler oldu. Kaynak: TÜİK, 2013b.

% ÜRETİCİ FİYATLARI ENDEKSİ AĞUSTOS, 2013 16,00 ÜRETİCİ FİYATLARI ENDEKSİ 14,00 12,00 10,00 2010 8,00 2011 6,00 5,23 6,61 6,38 2012 2013 4,00 2,00 1,88 1,84 2,3 1,7 2,17 0,00 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 Kaynak: TÜİK, 2013b.

SANAYİ ÜRETİM ENDEKSİ TEMMUZ, 2013 Mevsim ve takvim etkisinden arındırılmış sanayi üretimi bir önceki aya göre %0,9 arttı. 2013 yılı Temmuz ayında bir önceki aya göre madencilik ve taşocakçılığı sektörü endeksi %1,8 azaldı ve imalat sanayi sektörü endeksi %1,1 ve elektrik, gaz, buhar ve iklimlendirme üretimi ve dağıtımı sektörü endeksi ise %0,5 arttı. Takvim etkisinden arındırılmış sanayi üretimi bir önceki yılın aynı ayına göre %4,6 arttı. 2013 yılı Temmuz ayında bir önceki yılın aynı ayına göre madencilik ve taşocakçılığı sektörü endeksi %2,3 azaldı, imalat sanayi sektörü endeksi %6,2 arttı ve elektrik, gaz, buhar ve iklimlendirme üretimi ve dağıtımı sektörü endeksi ise %1,6 azaldı. Mevsim ve takvim etkisinden arındırılmış ana sanayi gruplarında en yüksek artış dayanıklı tüketim malı imalatında gerçekleşti. 2013 yılı Temmuz ayında bir önceki aya göre en yüksek artış %2,7 ile dayanıklı tüketim malı imalatında gerçekleşti. Kaynak: TÜİK, 2013c.

SANAYİ ÜRETİM ENDEKSİ TEMMUZ, 2013 Mevsim ve takvim etkisinden arındırılmış imalat sanayiinde en yüksek artış motorlu kara taşıtı, treyler (römork) ve yarı treyler (yarı römork) imalatında gerçekleşti. 2013 yılı Temmuz ayında bir önceki aya göre en yüksek artış %10,0 ile motorlu kara taşıtı, treyler (römork) ve yarı treyler (yarı römork) imalatında gerçekleşti. Bu artışı, %7,7 ile elektrikli teçhizat imalatı, %7,7 ile fabrikasyon metal ürünleri imalatı (makine ve teçhizat hariç) takip etti. Mevsim ve takvim etkisinden arındırılmış imalat sanayiinde en yüksek azalış diğer ulaşım araçları imalatında gerçekleşti 2013 yılı Temmuz ayında bir önceki aya göre en yüksek azalış %10,0 ile diğer ulaşım araçları imalatında gerçekleşti. Bu azalışı, %7,3 ile bilgisayarların, elektronik ve optik ürünlerin imalatı, %5,5 ile başka yerde sınıflandırılmamış makine ve ekipman imalatı takip etti. Kaynak: TÜİK, 2013c.

SANAYİ ÜRETİM ENDEKSİ TEMMUZ, 2013 Arındırılmamış Takvim Etkisinden Arındırılmış Mevsim ve Takvim Etkisinden Arındırılmış Takvim Etkisinden Arındırılmış Mevsim ve Takvim Etkisinden Arındırılmış SEKTÖR Endeks Endeks Endeks Yıllık Değişim (%) Aylık Değişim (%) Toplam Sanayi 122,8 120,6 117,9 4,6 0,9 Madencilik ve Taşocakçılığı 116,1 114,8 103,6-2,3-1,8 İmalat Sanayi 122,7 120,2 119,4 6,2 1,1 Elektrik, Gaz, Buhar ve İklimlendirme Ürt. ve Dağıtımı 126,8 125,8 115,4-1,6 0,5 Kaynak: TÜİK, 20123.

SANAYİ ÜRETİM ENDEKSİ TEMMUZ, 2013 Kaynak: TÜİK, 2013c.

SANAYİ CİRO ENDEKSİ - TEMMUZ, 2013 Sanayide toplam ciro %14,8 arttı. Sanayinin alt sektörleri incelendiğinde, 2013 yılı Temmuz ayında, bir önceki yılın aynı ayına göre; madencilik ve taşocakçılığı endeksi %11,7, imalat sanayi endeksi ise %15,0 arttı. Ana sanayi grupları sınıflamasına göre 2013 yılı Haziran ayında en fazla artışı sermaye malı imalatı, en fazla düşüşü ise dayanıklı tüketim malı imalatı gösterdi. En İmalat sanayi alt gruplarında en fazla artış diğer ulaşım araçları imalatında gerçekleşti. İmalat sanayi alt sektörlerinin 2013 yılı Temmuz ayında 2012 yılı aynı ayına göre yüzde değişim oranları incelendiğinde, en yüksek artış oranının %79,3 ile diğer ulaşım araçları imalatında gerçekleştiği görüldü. Bunu %37,8 ile motorlu kara taşıtı,treyler (römork) ve yarı treyler (yarı römork) imalatı takip etti. İmalat sanayi alt gruplarında en fazla düşüş diğer imalatlarda gerçekleşti. İmalat sanayi alt sektörlerinin 2013 yılı Temmuz ayında 2012 yılı aynı ayına göre yüzde değişim oranları incelendiğinde, en fazla düşüş oranının %28,2 ile diğer imalatlarda gerçekleştiği görüldü. Bunu %1,3 ile ağaç, ağaç ve mantar ürünleri (mobilya hariç) imalatı takip etti. Kaynak: TÜİK, 2013d

SANAYİ CİRO ENDEKSİ - TEMMUZ, 2013 Kaynak: TÜİK, 2013d.

Kaynak: TÜİK, 2013e. FİNANSAL YATIRIM ARAÇLARININ REEL GETİRİ ORANLARI AĞUSTOS, 2013 Aylık en yüksek reel getiri külçe altında gerçekleşti. En yüksek reel getiri, 2013 Ağustos ayında, Üretici Fiyatları Endeksi (ÜFE) ile indirgendiğinde %7,16, Tüketici Fiyatları Endeksi (TÜFE) ile indirgendiğinde ise %7,31 oranlarıyla külçe altında gerçekleşti. ÜFE ile indirgendiğinde; yatırım araçlarından Euro %3,34, Amerikan Doları %1,57 ve mevduat faizi %0,37 reel getiri sağladı. Buna karşılık, BIST 100 Endeksi %3,79 oranında yatırımcısına kaybettirdi. TÜFE ile indirgendiğinde ise Euro %3,48, Amerikan Doları %1,71 ve mevduat faizi %0,51 oranında yatırımcısına reel getiri sağlarken, BIST 100 Endeksi %3,65 oranında yatırımcısına kaybettirdi. Euro, üç aylık değerlendirmede; ÜFE ile indirgendiğinde %7,43, TÜFE ile indirgendiğinde ise %9,07 oranlarıyla yatırımcısına en yüksek reel getiri sağlayan yatırım aracı olurken, BIST 100 Endeksi ÜFE ile indirgendiğinde %22,45, TÜFE ile indirgendiğinde ise %21,26 oranında yatırımcısına en çok kaybettiren yatırım aracı oldu. Altı aylık değerlendirmeye göre Amerikan Doları; ÜFE ile indirgendiğinde %6,62, TÜFE ile indirgendiğinde ise %8,31 oranında yatırımcısına en yüksek kazancı sağladı. Aynı dönemde BIST 100 Endeksi, ÜFE ile indirgendiğinde %11,95, TÜFE ile indirgendiğinde ise %10,56 oranında yatırımcısına en çok kaybettiren yatırım aracı oldu.

FİNANSAL YATIRIM ARAÇLARININ REEL GETİRİ ORANLARI AĞUSTOS, 2013 Yıllık değerlendirmede en yüksek reel getiri Euro da gerçekleşti. Finansal yatırım araçları, yıllık olarak değerlendirildiğinde; Euro, ÜFE ile indirgendiğinde %10,81, TÜFE ile indirgendiğinde ise %8,98 oranında yatırımcısına en fazla reel getiriyi sağladı. Diğer taraftan, külçe altın ÜFE ile indirgendiğinde %14,10, TÜFE ile indirgendiğinde ise %15,52 oranında yatırımcısına en çok kaybettiren yatırım aracı oldu. Kaynak: TÜİK, 2013e.

FİNANSAL YATIRIM ARAÇLARININ REEL GETİRİ ORANLARI AĞUSTOS, 2013 Kaynak: TÜİK, 2013e.

SEKTÖREL GÜVEN ENDEKSLERİ - EYLÜL, 2013 Hizmet, perakende ticaret ve inşaat sektörlerinde güven azaldı. Bir önceki ayda; 107,2 olan hizmet sektörü güven endeksi 104 değerine; 109,5 olan perakende ticaret sektörü güven endeksi 109,4 değerine ve 83,4 olan inşaat sektörü güven endeksi 79,2 değerine düştü. 83,4 değerine düştü. Hizmet sektörü güven endeksi %3 azaldı. Hizmet sektörü güven endeksindeki azalış, son üç aylık dönemdeki iş durumu değerlendirmesindeki %0,5 lik ve gelecek üç aylık dönemde hizmetlere olan talep beklentisi değerlendirmesindeki %9,2 lik kötüleşmeden kaynaklandı. Son üç aylık dönemde hizmetlere olan talep alt endeksi ise bir önceki aya göre %2,2 oranında arttı. Perakende ticaret sektörü güven endeksi %0,1 azaldı. Perakende ticaret sektörü güven endeksindeki azalış, gelecek üç aylık dönemde iş hacmisatışlar beklentisi alt endeksindeki %13,7 lik düşüşten kaynaklandı. Son üç aylık dönemde iş hacmi-satışlar ve mevcut mal stok seviyesi alt endeksleri ise bir önceki aya göre sırası ile %8,3 ve %8,8 arttı. İnşaat sektörü güven endeksi %5,1 azaldı. İnşaat sektörü güven endeksindeki azalış, gelecek üç aylık dönemde toplam çalışan sayısı beklentisi alt endeksindeki %10,4 lük düşüşten kaynaklandı. Alınan kayıtlı siparişlerin mevcut düzeyi alt endeksi bir önceki aya göre %2,8 arttı. Kaynak: TÜİK, 2013f.

SEKTÖREL GÜVEN ENDEKSLERİ - EYLÜL, 2013 Kaynak: TÜİK, 2013f.

TÜKETİCİ GÜVEN ENDEKSİ EYLÜL, 2013 Kaynak: TÜİK, 2013g. Tüketici güven endeksi %6,6 azaldı. Tüketici Güven Endeksi 2013 Eylül ayında bir önceki aya göre %6,6 oranında azaldı; Ağustos ayında 77,2 olan endeks Eylül ayında 72,1 değerine düştü. Tasarruf etme ihtimali %21,9 azaldı. Ağustos ayında 25,8 olan endeks, Eylül ayında 20,1 değerine düştü. Bu düşüş, tüketicilerin gelecek 12 aylık dönemde tasarruf etme ihtimallerinin bir önceki aya göre azaldığını göstermektedir. Genel ekonomik durum beklentisi %7 azaldı. Ağustos ayında 103 olan genel ekonomik durum beklentisi endeksi bir önceki aya göre %7 oranında azalarak, Eylül ayında 95,8 değerine düştü. Bu azalış, gelecek 12 aylık dönemde genel ekonomik durumun daha iyi olacağı yönünde beklentisi olan tüketicilerin sayısının bir önceki aya göre azaldığını göstermektedir. İşsiz sayısı beklentisi %5,3 azaldı. Ağustos ayında 86,8 olan gelecek 12 aylık dönemde işsiz sayısı beklentisi endeksi bir önceki aya göre %5,3 oranında azalarak, Eylül ayında 82,2 değerine düştü. Bu azalma, işsiz sayısında artış bekleyenlerin oranındaki yükselişten kaynaklandı. Hanenin maddi durum beklentisi %3 azaldı. Ağustos ayında 93,1 olan endeks değeri Eylül ayında 90,3 oldu. Bu azalma, gelecek 12 aylık dönemde hanenin maddi durumunun daha iyi olacağını bekleyenlerin oranının düşmesinden kaynaklandı.

TÜKETİCİ GÜVEN ENDEKSİ EYLÜL, 2013 Kaynak: TÜİK, 2013g.

DIŞ TİCARET ENDEKSLERİ TEMMUZ, 2013 İhracat birim değer endeksi %0,7 arttı. Bir önceki yılın aynı ayına göre %0,7 artan ihracat birim değer endeksi; gıda, içecek ve tütünde %1,5, yakıtlarda %1 azalırken, ham maddelerde (yakıt hariç) %2,4, imalat (gıda, içecek, tütün hariç) sanayinde ise %2,5 arttı. İthalat birim değer endeksi %1,1 azaldı. Bir önceki yılın aynı ayına göre %1,1 azalan ithalat birim değer endeksi; gıda, içecek ve tütün ürünlerinde %5, imalat (gıda, içecek, tütün hariç) sanayinde %2,3 artarken, ham maddelerde (yakıt hariç) %7,9, yakıtlarda ise %2,2 azaldı. İhracat miktar endeksi %1,5 arttı. Bir önceki yılın aynı ayına göre %1,5 artan ihracat miktar endeksi; gıda, içecek ve tütün ürünlerinde %18,5, ham maddelerde (yakıt hariç) %22, yakıtlarda %26,3, imalat (gıda, içecek ve tütün hariç) sanayinde %14,2 artarken, SITC de başka bir yerde sınıflandırılmayan mallarda %86,3 azaldı. İthalat miktar endeksi %11,2 arttı. Bir önceki yılın aynı ayına göre %11,2 artan ithalat miktar endeksi; gıda, içecek ve tütün ürünlerinde %5 azalırken, ham maddelerde (yakıt hariç) %5,7, yakıtlarda %7,2, imalat (gıda, içecek ve tütün hariç) sanayinde ise %15,8 arttı. Kaynak: TÜİK, 2013h.

DIŞ TİCARET ENDEKSLERİ TEMMUZ, 2013 Mevsim ve takvim etkilerinden arındırılmış ihracat miktar endeksi %0,7 arttı. 2013 Haziran ayında 120,7 olan ihracat miktar endeksi %0,7 artarak, 2013 Temmuz ayında 121,5 oldu. Takvim etkilerinden arındırılmış seriye göre ise 2012 Temmuz ayında 126,9 olan endeks %2,4 azalarak, 2013 Temmuz ayında 123,9 değerine geriledi. Mevsim ve takvim etkilerinden arındırılmış ithalat miktar endeksi %3,3 arttı. 2013 Haziran ayında 124 olan ithalat miktar endeksi %3,3 artarak, 2013 Temmuz ayında 128,1 oldu. Takvim etkilerinden arındırılmış seriye göre; 2012 Temmuz ayında 123,2 olan ithalat miktar endeksi %9,1 artarak, 2013 Temmuz ayında 134,4 e ulaştı. Dış ticaret haddi 2013 yılı Temmuz ayında 100,0 olarak gerçekleşti. İhracat birim değer endeksinin ithalat birim değer endeksine bölünmesiyle hesaplanan dış ticaret hadleri, 2012 yılı Temmuz ayında 98,2 iken, 2013 yılı Temmuz ayında 100,0 a yükseldi. Kaynak: TÜİK, 2013h.

DIŞ TİCARET ENDEKSLERİ TEMMUZ, 2013 Kaynak: TÜİK, 2013h.

HANEHALKI İŞGÜCÜ İSTATİSTİKLERİ HAZİRAN, 2013 İşsizlik oranı %8,8 seviyesinde gerçekleşti. Türkiye genelinde işsiz sayısı 2013 yılı Haziran döneminde geçen yılın aynı dönemine göre 299 bin kişi artarak 2 milyon 525 bin kişiye yükseldi. İşsizlik oranı ise 0,8 puanlık artış ile %8,8 seviyesinde gerçekleşti. Tarım dışı işsizlik oranı 0,8 puanlık artış ile %11, 15-24 yaş grubunu içeren genç işsizlik oranı ise 1,4 puanlık artış ile %17,1 oldu. İstihdam edilenler 742 bin kişi arttı. İstihdam edilenlerin sayısı 2013 yılı Haziran döneminde, bir önceki yılın aynı dönemine göre 742 bin kişi artarak 26 milyon 319 bin kişiye yükseldi. Bu dönemde, tarım sektöründe çalışan sayısı 81 bin kişi azalırken, tarım dışı sektörlerde çalışan sayısı 823 bin kişi arttı. İstihdam edilenlerin %24,6 sı tarım, %19,1 i sanayi, %7,4 ü inşaat, %49'u ise hizmetler sektöründe yer aldı. Önceki yılın aynı dönemi ile karşılaştırıldığında hizmet sektörünün istihdam edilenler içindeki payı 0,8 puan, sanayi sektörünün payı 0,5 puan artarken, tarım sektörünün payı 1 puan, inşaat sektörünün payı 0,1 puan azaldı. Kaynak: TÜİK, 2013ı.

HANEHALKI İŞGÜCÜ İSTATİSTİKLERİ HAZİRAN, 2013 İstihdam oranı %47,4 olarak gerçekleşti. İstihdam edilenlerin oranı, bir önceki yılın aynı dönemine göre 0,6 puanlık artış göstererek %46,8 den %47,4 e yükseldi. İşgücüne katılma oranı %51,9 olarak gerçekleşti. Türkiye genelinde işgücüne katılma oranı, 2013 yılı Haziran döneminde bir önceki yılın aynı dönemine göre 1,1 puan artarak %51,9 oldu. Aynı dönemler için yapılan kıyaslamalara göre; erkeklerde işgücüne katılma oranı 0,8 puanlık artışla %72,5, kadınlarda ise 1,3 puanlık artışla %31,9 olarak gerçekleşti. Kayıt dışı çalışanlar 2,6 puan azaldı. Haziran 2013 döneminde herhangi bir sosyal güvenlik kuruluşuna kayıtlı olmadan çalışanların oranı, bir önceki yılın aynı dönemine göre 2,6 puan azalarak %37,8 oldu. Bu dönemde, geçen yılın aynı dönemine göre tarım sektöründe sosyal güvenlikten yoksun çalışanların oranı %84,3 den %83,5 e, tarım dışı sektörlerde ise %25,2 den %22,9 a geriledi. Sosyal güvenlik kapsamında olmayan ücretli ve yevmiyeli çalışanların oranı ise bir önceki yılın aynı dönemine göre 2,2 puan azalarak %20,9 oldu. Kaynak: TÜİK, 2013ı.

13896 21354 13982 21147 13919 19632 14913 20067 15516 20423 15588 21189 16178 21194 16023 21277 16911 22594 18724 24821 18.621 25.577 19.845 26.319 8 8,8 9,2 10,3 10,5 10,8 10,6 10,2 10,3 11 11,9 14 HANEHALKI İŞGÜCÜ İSTATİSTİKLERİ HAZİRAN, 2013 30000 İstihdam ve İşsizlik Oranı % 16 25000 14 12 20000 10 15000 8 10000 6 4 5000 2 0 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 Haziran 2013 Haziran 0 Tarım Dışı İstihdam Toplam İstihdam İşsizlik Oranı Kaynak: TÜİK, 2013ı.

GAYRİ SAFİ YURTİÇİ HASILA, II. ÇEYREK 2013 Gayri Safi Yurtiçi Hasıla (GSYH) değeri sabit fiyatlarla %4,4 arttı. Üretim yöntemiyle gayri safi yurtiçi hasıla tahmininde, 2013 yılı ikinci üç aylık çeyreği bir önceki yılın aynı çeyreğine göre sabit fiyatlarla %4,4 lük artışla 30 145 Milyon TL oldu. Gayri Safi Yurtiçi Hasıla (GSYH) değeri cari fiyatlarla %10,2 arttı. Üretim yöntemiyle gayri safi yurtiçi hasıla tahmininde, 2013 yılı ikinci üç aylık çeyreği bir önceki yılın aynı çeyreğine göre cari fiyatlarla %10,2 lik artışla 385 113 Milyon TL oldu. İmalat sanayi, 2013 yılı ikinci üç aylık çeyreğinde cari fiyatlarla %5,7 lik artışla 61 414 Milyon TL, sabit fiyatlarla %3,4 lük artışla 7 733 Milyon TL oldu. Mali aracı kuruluşlar, 2013 yılı ikinci üç aylık çeyreğinde cari fiyatlarla %24,7 lik artışla 13 657 Milyon TL, sabit fiyatlarla %8,5 lik artışla 3 463 Milyon TL oldu. Kaynak: TÜİK, 2013i.

GAYRİ SAFİ YURTİÇİ HASILA, II. ÇEYREK 2013 GSYH 2012 yılında cari fiyatlarla 1 415 786 Milyon TL oldu. GSYH değeri 2012 yılında cari fiyatlarla %9,1 lik artışla 1 415 786 Milyon TL, sabit fiyatlarla %2,2 lik artışla 117 675 Milyon TL oldu. Kişi başına gayri safi yurtiçi hasıla değeri 2012 yılında cari fiyatlarla 18 914 TL, ABD doları cinsinden 10 497 Dolar olarak hesaplandı. Takvim etkisinden arındırılmış sabit fiyatlarla GSYH 2013 yılı ikinci üç aylık çeyreği bir önceki yılın aynı çeyreğine göre %4,1 lik artış gösterirken, mevsim ve takvim etkilerinden arındırılmış GSYH değeri bir önceki çeyreğe göre %2,1 oldu. Hanehalklarının nihai tüketim harcamaları sabit fiyatlarla % 5,3 lük artışla 19 769 Milyon TL oldu Hanehalklarının nihai tüketim harcamalarının değeri 2013 yılı ikinci üç aylık çeyreğinde cari fiyatlarla %12,0 lık artışla 275 347 Milyon TL, sabit fiyatlarla %5,3 lük artışla 19 769 Milyon TL oldu. Devletin nihai tüketim harcaması sabit fiyatlarla %7,4 artışla 3 183 Milyon TL oldu Devletin nihai tüketim harcaması değeri 2013 yılı ikinci üç aylık çeyreğinde cari fiyatlarla %11,8 lik artışla 56 720 Milyon TL, sabit fiyatlarla %7,4 artışla 3 183 Milyon TL oldu. Kaynak: TÜİK, 2013i.

GAYRİ SAFİ YURTİÇİ HASILA, II. ÇEYREK 2013 Gayri safi sabit sermaye oluşumu sabit fiyatlarla %3,7 artışla 7 831 Milyon TL oldu. Gayri safi sabit sermaye oluşumu değeri 2013 yılı ikinci üç aylık çeyreğinde cari fiyatlarla %8,8 lik artışla 81 972 Milyon TL, sabit fiyatlarla %3,7 artışla 7 831 Milyon TL oldu. Mal ve hizmet ihracatı sabit fiyatlarla %1,2 artışla 8 240 Milyon TL oldu. Mal ve hizmet ihracatı değeri 2013 yılı ikinci üç aylık çeyreğinde cari fiyatlarla %5,3 lük artışla 99 670 Milyon TL, sabit fiyatlarla %1,2 artışla 8 240 Milyon TL oldu. Mal ve hizmet ithalatı sabit fiyatlarla %11,7 artışla 9 317 Milyon TL oldu. Mal ve hizmet ithalat değeri 2013 yılı ikinci üç aylık çeyreğinde cari fiyatlarla %11,2 lik artışla 128 843 Milyon TL, sabit fiyatlarla %11,7 artışla 9 317 Milyon TL oldu. Kaynak: TÜİK, 2013i.

İHRACAT AĞUSTOS, 2013 AYLAR BAZINDA TOPLAM İHRACAT, 2011-2012-2013, Bin $ 14.000.000 12.000.000 10.000.000 8.000.000 6.000.000 4.000.000 2011 2012 2013 2.000.000 0 Kaynak: TİM,2013a.

İHRACAT AĞUSTOS,2013 Kaynak: TİM,2013a. İHRACATIMIZDA İLK 20 ÜLKE, (Bin $) ÜLKE İHRACAT PAY, % 1 ALMANYA 992.642 9,4 2 IRAK 866.122 8,2 3 BİRLEŞİK KRALLIK 618.924 5,8 4 RUSYA FEDERASYONU 582.284 5,5 5 İTALYA 374.245 3,5 6 FRANSA 409.204 3,9 7 BİRLEŞİK DEVLETLER 393.812 3,7 8 İSPANYA 313.985 3,0 9 ÇİN HALK CUMHURİYETİ 278.130 2,6 10 HOLLANDA 281.875 2,7 11 MISIR 344.261 3,2 12 SUUDİ ARABİSTAN 178.521 1,7 13 AZERBAYCAN-NAHÇİVAN 250.391 2,4 14 LİBYA 148.303 1,4 15 BİRLEŞİK ARAP EMİRLİKLERİ 228.896 2,2 16 İSRAİL 204.835 1,9 17 ROMANYA 195.101 1,8 18 BELÇİKA 151.586 1,4 19 İRAN (İSLAM CUM.) 194.953 1,8 20 CEZAYİR 131.344 1,2 İlk 20 Toplam 7.139.417 67,4 Genel Toplam 10.594.536 100,0

SEKTÖREL İHRACAT AĞUSTOS, 2013 (Bin $) SEKTÖRLER 2012 2013 I. TARIM 1.344.227 1.414.702 A. BİTKİSEL ÜRÜNLER 900.496 924.221 Hububat, Bakliyat, Yağlı Tohumlar ve Mam. 436.282 453.094 Yaş Meyve ve Sebze 83.569 95.976 Meyve Sebze Mamulleri 119.572 109.820 Kuru Meyve ve Mamulleri 85.954 95.134 Fındık ve Mamulleri 108.455 87.328 Zeytin ve Zeytinyağı 11.471 28.137 Tütün ve Mamulleri 50.652 49.560 Süs Bitkileri 4.541 5.173 B. HAYVANSAL ÜRÜNLER 130.036 158.852 C. AĞAÇ VE ORMAN ÜRÜNLERİ 313.695 331.628 Kaynak: TİM,2013a.

SEKTÖREL İHRACAT AĞUSTOS, 2013 (Bin $) SEKTÖRLER 2012 2013 II. SANAYİ 8.760.416 8.778.582 A. TARIMA DAYALI İŞLENMİŞ ÜRÜNLER 911.322 941.140 Tekstil ve Hammaddeleri 612.906 617.720 Deri ve Deri Mamulleri 136.989 178.533 Halı 161.427 144.886 B. KİMYEVİ MADDELER VE MAM. 1.457.889 1.447.762 C. SANAYİ MAMULLERİ 6.391.205 6.389.679 Hazırgiyim ve Konfeksiyon 1.293.531 1.401.805 Otomotiv Endüstrisi 1.068.304 1.266.796 Gemi ve Yat 63.442 139.246 Elektrik - Elektronik Mak. Bilişim 952.507 887.638 Makine ve Aksamları 408.020 390.215 Demir ve Demir Dışı Metaller 491.374 501.863 Çelik 1.276.830 952.932 Çimento Cam Seramik ve Toprak 254.993 251.705 Mücevher 157.074 187.487 Savunma Sanayii 114.213 91.461 İklimlendirme Sanayii 304.797 312.133 Diğer Sanayi Ürünleri 6.118 6.397 III. MADENCİLİK 342.966 401.253 Kaynak: TİM,2013a. Toplam 10.447.609 10.594.536

TRC2 BÖLGESİ`NDE (DİYARBAKIR-ŞANLIURFA) EKONOMİK GÖRÜNÜM

TÜKETİCİ FİYATLARI ENDEKSİ AĞUSTOS, 2013 Aylık en yüksek artış %0,26 ile TR81 (Zonguldak, Karabük, Bartın) de oldu. İstatistiki Bölge Birim Sınıflaması (İBBS) Düzey 2 de bulunan 26 bölge içinde, bir önceki yılın Aralık ayına göre en yüksek artış TR71 (Kırıkkale, Aksaray, Niğde, Nevşehir, Kırşehir) (%5,34) bölgesinde, bir önceki yılın aynı ayına göre en yüksek artış TRC1 (Gaziantep, Adıyaman, Kilis) (%10,13) bölgesinde on iki aylık ortalamalara göre en yüksek artış TR21 (Tekirdağ, Edirne, Kırklareli) (%8,23) bölgesinde gerçekleşti. Kaynak: TÜİK, 2013a.

TÜKETİCİ FİYATLARI ENDEKSİ AĞUSTOS, 2013 İstatistiki Bölgelere Göre Tüketici Fiyatları Endeksi ve Değişim Oranı (%) (2003=100) İstatistiki bölge Bir önceki aya göre değişim oranı Bir önceki yılın Aralık ayına göre değişim oranı Bir önceki yılın aynı ayına göre değişim oranı On iki aylık ortalamalara göre değişim oranı TÜRKİYE -0,10 4,21 8,17 7,42 TRC2 Bölgesi -0,43 4,19 8,81 7,94 Kaynak: TÜİK, 2013a.

BÖLGESEL GAYRİSAFİ KATMA DEĞER, 2009-2010 Gayri safi katma değerden en yüksek payı %26,9 ile TR10 Bölgesi (İstanbul) aldı. İstatistiki Bölge Birimleri Sınıflaması Düzey 2 de (26 Bölge) yapılan hesaplamalara göre; 2010 yılı için TR10 Bölgesi (İstanbul) 263 658 Milyon TL ile en yüksek gayri safi katma değere ulaştı ve toplam gayri safi katma değerden %26,9 pay aldı. İstanbul u, 84 839 Milyon TL ve %8,7 pay ile TR51 Bölgesi (Ankara) ve 63 297 Milyon TL ve %6,5 pay ile TR31 Bölgesi (İzmir) izledi. Bölgesel gayri safi katma değer hesaplarında en düşük payı %0,7 ile TRA2 (Ağrı, Kars, Iğdır, Ardahan) Bölgesi aldı. Kişi başı en yüksek bölgesel gayri safi katma değer 2010 yılında 20 149 TL ile TR10 Bölgesi (İstanbul) için hesaplandı. Bu 2010 yılında en yüksek kişi başı gayri safi katma değer 20 149 TL ile TR10 Bölgesi (İstanbul), en düşük bölgesel gayri safi katma değer ise 5 575 TL ile TRB2 Bölgesi (Van, Muş, Bitlis ve Hakkari) için hesaplandı. 2010 yılında kişi başı gayri safi katma değeri Türkiye ortalamasının üzerinde olan bölgeler, büyüklük sırasına göre; TR10 (İstanbul), TR42 (Kocaeli, Sakarya, Düzce, Bolu, Yalova), TR51 (Ankara), TR41 (Bursa, Eskişehir, Bilecik), TR21 (Tekirdağ, Edirne, Kırklareli), TR31 (İzmir) ve TR61 (Antalya, Isparta, Burdur) Bölgeleridir Kaynak: TÜİK, 2013j..

KİŞİ BAŞI BÖLGESEL GAYRİSAFİ KATMA DEĞER,2009 14.000 12.000. 10.000 8.000 7.769 6.000 4.000 3.380 2.000 - Kişi Başı GSKD Türkiye Kaynak: TÜİK, 2013j.

KİŞİ BAŞI BÖLGESEL GAYRİSAFİ KATMA DEĞER,2010 16.000 14.000. 12.000 10.000 8.000 6.000 4.000 2.000-8.926 4.165 Kişi Başı GSKD Türkiye Kaynak: TÜİK, 2013j.

DİYARBAKIR SEKTÖREL İHRACAT AĞUSTOS, 2013 (Bin $) Sektörler 2012 2013 Ağaç Mamülleri ve Orman Ürünleri 193 309 ÇELİK 125 822 ÇİMENTO CAM SERAMİK VE TOPRAK ÜRÜNLERİ 134 332 Demir ve Demir Dışı Metaller 69 101 Deri ve Deri Mamulleri 0 24 Diğer Sanayi Ürünleri 0 0 Elektrik - Elektronik 727 1.177 Fındık ve Mamulleri 0 21 Halı 90 0 Hazırgiyim ve Konfeksiyon 4 31 Hububat, Bakliyat, Yağlı Tohumlar ve Mamulleri 4.448 3.916 İKLİMLENDİRME SANAYİİ 77 66 Kimyevi Maddeler ve Mamulleri 1.004 831 Kuru Meyve ve Mamulleri 6 0 Maden ve Metaller 6.472 7.714 Makine ve Aksamları 320 80 Meyve Sebze Mamulleri 0 7 SAVUNMA VE HAVACILIK SANAYİİ 0 0 SU ÜRÜNLERİ VE HAYVANCILIK MAMULLERİ 302 165 Süs Bitkileri ve Mamulleri 28 0 Taşıt Araçları ve Yan Sanayi 128 2 Tekstil ve Hammaddeleri 0 59 Yaş Meyve ve Sebze 0 0 Zeytin ve Zeytinyağı 0 34 Toplam 14.127 15.692 Kaynak: TİM,2013b.

ŞANLIURFA SEKTÖREL İHRACAT AĞUSTOS, 2013 (Bin $) Sektörler 2012 2013 Ağaç Mamülleri ve Orman Ürünleri 1.859 3.763 ÇELİK 2.456 950 ÇİMENTO CAM SERAMİK VE TOPRAK ÜRÜNLERİ 311 1.979 Değerli Maden ve Mücevherat 0 0 Demir ve Demir Dışı Metaller 97 53 Deri ve Deri Mamulleri 0 0 Diğer Sanayi Ürünleri 27 0 Elektrik - Elektronik 1.803 2.365 GEMİ VE YAT 0 0 Halı 0 0 Hazırgiyim ve Konfeksiyon 70 570 Hububat, Bakliyat, Yağlı Tohumlar ve Mamulleri 25 15 İKLİMLENDİRME SANAYİİ 469 1.165 Kimyevi Maddeler ve Mamulleri 532 684 Kuru Meyve ve Mamulleri 0 0 Maden ve Metaller 87 59 Makine ve Aksamları 145 429 Meyve Sebze Mamulleri 259 39 SAVUNMA VE HAVACILIK SANAYİİ 0 22 Süs Bitkileri ve Mamulleri 0 8 Taşıt Araçları ve Yan Sanayi 170 681 Tekstil ve Hammaddeleri 118 597 Yaş Meyve ve Sebze 75 232 Toplam 8.502 13.612 Kaynak: TİM,2013b.

2013 AĞUSTOS AYINA AİT KURULAN ve KAPANAN ŞİRKET İSTATİSTİKLERİ ŞİRKET KOOP. GER. KİŞİ TİC. İŞL. ŞİRKET KOOP. ŞİRKET KOOP. GER. KİŞİ TİC. İŞL. ŞİRKET KOOP. GER. KİŞİ TİC. İŞL. ŞİRKET KOOP. ŞİRKET KOOP. GER. KİŞİ TİC. İŞL. Bölge İllerine Göre Dağılım 2013 AĞUSTOS (BİR AYLIK) 2012 AĞUSTOS (BİR AYLIK) İL KURULAN TASFİYE KAPANAN KURULAN TASFİYE KAPANAN DİYARBAKIR 36 1 17 1 0 0 0 0 28 0 22 8 1 3 1 6 ŞANLIURFA 48 1 27 1 0 2 1 2 29 1 19 3 0 3 0 3 TÜRKİYE 3.010 72 2.883 476 89 858 180 1.218 2.339 54 4.753 1.113 171 905 129 1.678 Kaynak: TOBB,2013.

KAYNAKÇA TÜİK (2013a). Tüketici Fiyatları Endeksi Ağustos/2013, TÜİK Haber Bülteni,Sayı:13577, 03.09.2013 TÜİK (2013b). Üretici Fiyatları Endeksi Ağustos/2013, TÜİK Haber Bülteni,Sayı:13578, 03.09.2013 TÜİK (2013c). Sanayi Üretim Endeksi Temmuz/2013, TÜİK Haber Bülteni,Sayı:13582, 09.09.2013 TÜİK (2013d). Sanayi Ciro Endeksi Temmuz/2013, TÜİK Haber Bülteni,Sayı:13589, 13.09.2013 TÜİK (2013e). Finansal Yatırım Araçlarının Reel Getiri Oranları Ağustos/2013, TÜİK Haber Bülteni,Sayı:13586, 11.09.2013 TÜİK (2013f). Sektörel Güven Endeksleri Eylül/2013, TÜİK Haber Bülteni,Sayı:13595, 24.09.2013 TÜİK (2013g). Tüketici Güven Endeksi Eylül/2013, TÜİK Haber Bülteni,Sayı:13597, 27.09.2013 TÜİK (2013h). Dış Ticaret Endeksleri Temmuz/2013, TÜİK Haber Bülteni,Sayı:13585, 11.09.2013 TÜİK (2013ı). Hane Halkı İşgücü İstatistikleri Haziran /2013, TÜİK Haber Bülteni,Sayı:13590, 16.09.2013 TÜİK (2013i). Gayri Safi Yurtiçi Hasıla, II. Çeyrek 2013, TÜİK Haber Bülteni,Sayı:13584, 10.09.2013 TÜİK (2013j). Bölgesel Gayrisafi Katma Değer, 2009-2010, TÜİK Haber Bülteni,Sayı:13596, 25.09.2013 TİM (2013a). Yıllık İhracat Rakamları, http://www.tim.org.tr/index.php?option=com_content&view=article&id=625&itemid=135, 07.10.2013 TİM (2013b). İller Bazında Rakamlar, http://www.tim.org.tr/index.php?option=com_content&view=article&id=625&itemid=135, 07.10.2013 TOBB (2013). Kurulan Kapanan Şirket İstatistikleri, http://www.tobb.org.tr/ist/, 07.10.2013

Yerel Kalkınmanın Zirvesi KARACADAĞ KALKINMA AJANSI