DANIġTAY BAġKANLIĞI NA ANKARA 12.02.2016 Anayasa ya aykırılık ile Yürütmenin Durdurulması Ġstemini Ġçerir Ġptal davası Davacı Davalılar : Ankara Barosu Başkanlığı Adliye Sarayı B Blok 5. Kat 06251 Sıhhiye/ANKARA : 1- Adalet Bakanlığı ANKARA 2- Maliye Bakanlığı - ANKARA Dava Konusu : * 31.12.2015 gün ve 29579 sayılı 3. Mükerrer Resmi Gazete de yayımlanan Ceza Muhakemesi Kanunu Gereğince Görevlendirilen Müdafi ve Vekillere Yapılacak Ödemelere ĠliĢkin 2016 Yılı Tarifesi nin, * Tarifenin dayanağı Ceza Muhakemesi Kanunu Gereğince Müdafi ve Vekillerin Görevlendirilmeleri ile Yapılacak Ödemelerin Usul ve Esaslarına İlişkin Yönetmelik in 8. Maddesi, 9. Maddesi ve 10. Maddesinin 11. Fıkrası nın iptaline, 1 *İlgili düzenlemelerin yasal dayanağı 5320 sayılı Kanun un 13. Maddesi hükmünün itiraz yoluyla Anayasa Mahkemesi ne başvurularak iptaline karar verilmesi istemini içerir iptal davasıdır. Yayın Tarihi : 31.12.2015 Açıklamalar : 1. Ceza Muhakemesi Kanunu nun 150. Maddesine göre şüpheli veya sanık, soruşturmanın her hal ve derecesinde bir veya birden fazla müdafiin yardımından yararlanma hakkına sahiptir. Şüpheli veya sanığın müdafii seçebilecek durumda olmadığının beyan ya da talep etmesi halinde Baro tarafından kendisine müdafii tayin edileceği düzenlenmiştir. Madde metni; Müdafiin görevlendirilmesi Madde 150 (Değişik: 6/12/2006 5560/21 md.) (1) Şüpheli veya sanıktan kendisine bir müdafi seçmesi istenir. Şüpheli veya sanık, müdafi seçebilecek durumda olmadığını beyan ederse, istemi halinde bir müdafi görevlendirilir. (2) Müdafii bulunmayan şüpheli veya sanık; çocuk, kendisini savunamayacak derecede malul veya sağır ve dilsiz ise, istemi aranmaksızın bir müdafi görevlendirilir. (3) Alt sınırı beş yıldan fazla hapis cezasını gerektiren suçlardan dolayı yapılan soruşturma ve kovuşturmada ikinci fıkra hükmü uygulanır.
(4) Zorunlu müdafilikle ilgili diğer hususlar, Türkiye Barolar Birliğinin görüşü alınarak çıkarılacak yönetmelikle düzenlenir. Şeklindedir. 5271 sayılı Ceza Muhakemesi Kanunu nun bu maddesi, zorunlu müdafilikle ilgili diğer hususların Türkiye Barolar Birliği nin görüşü alınarak çıkarılacak yönetmelikle düzenleneceğini hükme bağlamıştır. 5271 sayılı Yasa nın 156. Maddesi ile de müdafiin, soruşturmanın veya kovuşturmanın yapıldığı yer Barosunca tayin edileceği öngörülmüştür. 5271 sayılı Kanunun 150. maddesinin 2. fıkrasında sayılan kişilere istemleri aranmaksızın müdafi görevlendirilmesi, Anayasanın 36. maddesinde düzenlenen adil yargılanma hakkının gereğidir. Müdafiin görevlendirilmesinde usul Madde 156 (1) 150 nci maddede yazılı olan hallerde, müdafi; a) Soruşturma evresinde, ifadeyi alan merciin veya sorguyu yapan hakimin istemi üzerine, b) Kovuşturma evresinde, mahkemenin istemi üzerine, Baro tarafından görevlendirilir. (2) Yukarıda belirtilen hallerde müdafi soruşturmanın veya kovuşturmanın yapıldığı yer barosunca görevlendirilir. (3) Şüpheli veya sanığın kendisinin sonradan müdafi seçmesi halinde, baro tarafından görevlendirilen avukatın görevi sona erer. 2 2. Daha sonra yürürlüğe konulan Ceza Muhakemesi Kanunu Gereğince Müdafi ve Vekillerin Görevlendirilmeleri ile Yapılacak Ödemelerin Usul ve Esaslarına İlişkin Yönetmelik (02 Mart 2007 tarih ve 26450 sayılı Resmi Gazete de yayımlanmıştır) ile CMK da yer alan müdafii ve vekil görevlendirmelerinin çalışma ve ücret ödemelerine dair kurallar getirilmiştir. Yine konu ile ilgili olarak Türkiye Barolar Birliği tarafından çıkarılan 5271 sayılı Ceza Muhakemesi Kanunu ve 5320 sayılı Ceza Muhakemesi Kanunu nun Yürürlük ve Uygulama Şekli Hakkında Kanun a ilişkin Yönetmelik ile müdafi ve vekil tayinini yapacak Baroların görevlendirmeler aşamasında belli düzenlemeler getirebileceği öngörülmüştür. 3. Adli yardım görevi yapan avukatlara, Türkiye Barolar Birliği Adli Yardım Yönetmeliği nin 7. maddesi gereğince, Avukatlık Asgari Ücret Tarifesinde gösterilen ücret ödenmekte iken, CMK görevi yapan avukatlara özel tarife gereği ücret ödenmektedir. 4. Türkiye Barolar Birliği nce her yıl hazırlanan ve Resmi Gazete de yayınlanan Avukatlık Asgari Ücret Tarifesi nin yanı sıra ve bu tarifeden ayrık olarak Türkiye Barolar Birliğinin de görüşü alınarak CMK gereğince müdafi ve vekillerin görevlendirilmeleri ile yapılacak ödemelerin usul ve esaslarına ilişkin olarak, Adalet Bakanlığı nca Ceza Muhakemesi Kanunu Gereğince Müdafi ve Vekillerin Görevlendirilmeleri ile Yapılacak Ödemelerin Usul ve Esaslarına İlişkin Yönetmelik düzenlemesi ile ikincil bir tarife belirlenmektedir.
5. 5320 sayılı Ceza Muhakemesi Kanunu nun Yürürlük ve Uygulama Şekli Hakkında Kanun un 13. maddesi ve adı geçen Yönetmelik gereği olarak her yıl CMK hizmetlerinde görev yapan avukatların alacakları ücreti düzenleyen bu tarife, Avukatlık Asgari Ücret Tarifesi nde belirlenenlerin çok altında ücret düzenlemeleri içermektedir. Bu tarife, Avukatlık Asgari Ücret Tarifesi nde belirlenen ücretin yaklaģık 1/3 ü oranındadır. 6. 1136 sayılı Avukatlık Kanunu nun 164. Maddesinde, Avukatlık Asgari Ücret Tarifesi nin altında ücret kararlaştırılamayacağı hüküm altına alınmıştır. Madde metni şöyledir: Avukatlık ücreti Madde 164 (Değişik : 2/5/2001-4667/77 md.) Avukatlık ücreti, avukatın hukukî yardımının karşılığı olan meblâğı veya değeri ifade eder. Yüzde yirmibeşi aşmamak üzere, dava veya hükmolunacak şeyin değeri yahut paranın belli bir yüzdesi avukatlık ücreti olarak kararlaştırılabilir. İkinci fıkraya göre yapılacak sözleşmeler, dava konusu para dışındaki mal ve haklardan bir kısmının aynen avukata ait olacağı hükmünü taşıyamaz. Avukatlık asgarî ücret tarifesi altında vekâlet ücreti kararlaştırılamaz. Ücretsiz dava alınması halinde, durum baro yönetim kuruluna bildirilir.(değişik üçüncü ve dördüncü cümle:13/1/2004 5043/5 md.) Avukatlık ücretinin kararlaştırılmamış olduğu veya taraflar arasında yazılı ücret sözleşmesinin bulunmadığı yahut ücret sözleşmesinin belirgin olmadığı veya tartışmalı olduğu veya ücret sözleşmesinin ücrete ilişkin hükmünün geçersiz sayıldığı hallerde; değeri para ile ölçülebilen dava ve işlerde asgari ücret tarifelerinin altında olmamak koşuluyla ücret itirazlarını incelemeye yetkili merci tarafından davanın kazanılan bölümü için avukatın emeğine göre ilâmın kesinleştiği tarihteki müddeabihin değerinin yüzde onu ile yüzde yirmisi arasındaki bir miktar avukatlık ücreti olarak belirlenir. Değeri para ile ölçülemeyen dava ve işlerde ise avukatlık asgari ücret tarifesi uygulanır. Dava sonunda, kararla tarifeye dayanılarak karşı tarafa yüklenecek vekâlet ücreti avukata aittir. Bu ücret, iş sahibinin borcu nedeniyle takas ve mahsup edilemez, haczedilemez. 3 7. 2016 yılı CMK tarifesi, dayanağını 5320 sayılı Ceza Muhakemesi Kanunu nun Yürürlük ve Uygulama Şekli Hakkında Kanun un 13. Maddesi nden ve bu maddeye göre Adalet Bakanlığı tarafından çıkarılacak Yönetmelik ten almaktadır. 8. 5320 sayılı Ceza Muhakemesi Kanunu nun Yürürlük ve Uygulama Şekli Hakkında Kanun un Müdafi ve vekil ücreti başlıklı 13. Maddesinde; CMK tarifesindeki ücretlerin nasıl belirleneceği düzenlenmiş olup, Ceza Muhakemesi Kanunu gereğince soruşturma ve kovuşturma makamlarının istemi üzerine baro tarafından görevlendirilen müdafi ve vekile, avukatlık ücret tarifesinden ayrık olarak, Türkiye Barolar Birliği nin görüşü de alınarak Adalet ve Maliye Bakanlıkları tarafından birlikte tespit edilecek ücretin, Adalet Bakanlığı bütçesinde bu amaçla yer alan ödenekten ödeneceği ve bu ücretin yargılama giderlerinden sayılacağı hüküm altına alınmıştır. Ayrıca bu madde uyarınca yapılacak ödeme ve uygulamaya ilişkin usul ve esasların, Türkiye Barolar Birliği nin de görüşü alınmak suretiyle Adalet Bakanlığı tarafından çıkarılacak Yönetmelik le belirleneceği düzenlenmiştir. 9. Bu bağlamda Adalet Bakanlığı tarafından hazırlanan Ceza Muhakemesi Kanunu Gereğince Müdafi ve Vekillerin Görevlendirilmeleri ile Yapılacak Ödemelerin Usul ve Esaslarına İlişkin Yönetmelik 02.03.2007 tarih ve 26450 sayılı Resmi Gazete de yayınlanarak yürürlüğe girmiştir. Yönetmeliğin Ücret başlıklı 8. Maddesinin birinci fıkrasında; Ceza Muhakemesi Kanunu gereğince baro tarafından görevlendirilen müdafi veya vekile Avukatlık Asgari Ücret Tarifesinden ayrık olarak hazırlanacak "Ceza Muhakemesi Kanunu Gereğince
Görevlendirilen Müdafi ve Vekillere Yapılacak Ödemelere İlişkin Tarife" gereğince ödenecek meblâğın, Adalet Bakanlığı bütçesinde bu amaçla ayrılan ödenekten karşılanacağı, Yönetmeliğin Tarife başlıklı 9. Maddesinde; Ceza Muhakemesi Kanunu gereğince baro tarafından görevlendirilen müdafi veya vekile ödenecek meblâğın, Türkiye Barolar Birliğinin görüşü de alınmak suretiyle Adalet ve Maliye Bakanlıkları tarafından her yıl Aralık ayında hazırlanan ve 1 Ocak tarihinden geçerli olmak üzere düzenlenen Tarifede gösterileceği, tarifenin ayrıca Resmî Gazete de yayımlanacağı, Yönetmeliğin, Ödemeye İlişkin Esaslar başlıklı 10. Maddesinin 11. Fıkrasında; Müdafi veya vekillik ücretinin belirlenmesinde ücrete hak kazanılan hukukî yardımın yapıldığı tarihte yürürlükte bulunan Tarife nin esas alınacağı düzenlenmiştir. Dava konusu Ceza Muhakemesi Kanunu Gereğince Görevlendirilen Müdafi ve Vekillere Yapılacak Ödemelere İlişkin 2016 Yılı Tarifesi,yukarıda belirtildiği üzere; 31.12.2014 gün ve 29579 sayılı 3. Mükerrer Resmi Gazete de yayımlanarak, yürürlüğe girmiştir ve Avukatlık Kanunu nun 164. Madde hükmüne aykırıdır, iptali gerekir. ANAYASA YA AYKIRILIK ĠTĠRAZI 10. Savunma hakkı, Türkiye nin taraf olduğu Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi nin 6. maddesinde yer alan Adil Yargılanma Hakkı nın ve Anayasa nın 36. Maddesinde yer alan hak arama hürriyeti nin bir gereğidir. 11. Avukatlık Kanunu nun 176. maddesi gereğince Barolar bünyesinde kurulmuş olan Adli Yardım Merkezleri, CMK nın 149 ve devamı maddelerinde savunma başlığı altında yer alan düzenlemeler çerçevesinde Barolarda kurulan CMK merkezleri ile kolluk birimleri, Savcılık ve Mahkemelerden gelen taleplere yanıt verilerek ihtiyacı olanlara en kısa sürede müdafiilik hizmeti sağlamaktadır. 4 12. Avukatlarca sunulan hukuki yardımının karşılığı olan avukatlık ücretinin esasen taraflar arasında serbestçe belirleneceği Avukatlık Kanunu nun 163. maddesinde belirtilmiştir. Avukatlık Kanunu nun 164. Maddesinin 4. Fıkrasında ise Avukatlık Asgari Ücret Tarifesi nin altında vekalet ücreti kararlaştırılamayacağı düzenlenmiştir. Doktrin, avukatlık asgari ücret tarifesinin altında vekalet ücreti kararlaştırılamayacağı hususunda bu kuralın vazgeçilmez Anayasal haklardan olan savunma hakkının yerine getirilmesinde üstlenilen kamusal nitelikli görevin onursal boyutunun yanı sıra mesleğin serbest meslek olarak yapılmasının günün ekonomik koşullarına uyarlanmasının bir sonucu olduğunu kabul etmektedir. 13. Anayasa nın 10. Maddesinde ise Kanun önünde eşitlik ilkesi düzenlenmiştir. Buna göre; Herkes, dil, ırk, renk, cinsiyet, siyasi düşünce, felsefi inanç, din, mezhep ve benzeri sebeplerle ayırım gözetilmeksizin kanun önünde eşittir. Kadınlar ve erkekler eşit haklara sahiptir. Devlet, bu eşitliğin yaşama geçmesini sağlamakla yükümlüdür.
Hiçbir kişiye, aileye, zümreye veya sınıfa imtiyaz tanınamaz. Devlet organları ve idare makamları bütün işlemlerinde kanun önünde eşitlik ilkesine uygun olarak hareket etmek zorundadırlar. DAVA KONUSU TARĠFE, ANAYASAL EġĠTLĠK ĠLKESĠNE VE AVUKATLIK KANUNU HÜKÜMLERĠNE AÇIKÇA AYKIRIDIR. Bilindiği üzere bir hukuk devletinin olmazsa olmazı adil yargılanma, savunma hakkı ve silahların eşitliği ilkesi gereği hukuk ve ceza davalarında, maddi olanakları sınırlı kişilere gerekli olan hukuki yardım, Adli Yardım ve CMK kurumları aracılığıyla sağlanmaktadır. Ceza yargılaması, bir ülkede egemen olan yönetim şeklinden en çok etkilenen hukuk dalıdır. Savunma hakkı ve silahların eşitliği ilkesi ile en yakın ilişki içerisinde olan müdafii yardımından yararlanma hakkı, adil yargılamanın bir unsurudur. Kutsal ve vazgeçilmez bir hak olan savunma, Devletin koruması altındadır. Anayasa Mahkemesi 11.03.2003 gün, 2002/55 E. 2003/8 K. sayılı kararında, hukuk devleti insan haklarının gerçekleştirilmesi, adaletin sağlanması ve güvenliğin temin edilmesi olarak üç temel unsur üzerine odaklanır. Müdafii, soruşturma evresinde şüpheli hakkında kamu davası açılmasını gerektirecek yeterli şüphenin bulunmadığı, kovuşturma evresinde ise sanığın atılı suç nedeniyle mahkûm edilmemesi ya da daha az cezaya mahkûm edilmesi konusunda savunma faaliyetini gösterir. Aynı zamanda, muhakemenin yasalara ve hukukun genel ilkelerine uygun olarak yapılması için elinden gelen çabayı göstermek konusunda yetkili ve görevlidir. Dolayısıyla, müdafilik kurumunun hem şüpheli veya sanığın çıkarlarının hem de suçun suçluluğun aydınlatılması sürecinde kamu çıkarının korunmasında önemli bir fonksiyon üstlendiği açıkça ortadadır. Zira ceza muhakemesinde maddi gerçeğin ortaya çıkarılmasında birey kadar devletin de menfaati vardır. Savunma, gerçeğin ortaya çıkarılmasına hizmet ederek, adaletin sağlanmasına, dolayısıyla da devletin temelinin korunmasına hizmet etmektedir. 5 Ceza muhakemesinde kamu çıkarlarının korunması amaçlandığından, şüpheli/sanık ile müdafisi arasında özel hukuk anlamında bir temsil ilişkisi yoktur. Dolayısıyla özel hukuk davalarından farklı olarak müdafii, kamusal bir görev gördüğü ve maddi gerçeğin ortaya çıkarılmasına yardımcı olduğu için, müdafi adına yapılacak ücretlendirmenin hakkaniyet gözetilerek tayin edilmesi esas olmalıdır. Zira devlet tarafından atanan müdafiin sanık/şüpheli arasında özel bir ücret sözleşmesi bulunamamakta, bu anlamda büyük özveri ve çaba ile kamu adına hizmet vermektedir; bu hizmetin karşılığı yapılan ödemenin de adil olması gerekir. Müdafi yardımından yararlanma hakkı AİHS 6/3 maddesi ve AİHM kararlarında da açıkça hüküm altına alınmıştır. Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi nin hukuk devletine yakışır, adil bir yargılamayı amaç edinen 6/3-c maddesi, müdafii yardımından yararlanma hakkının temelini oluşturmaktadır. AİHS 6/3-c maddesi, Her sanığın en azından, kendi kendini savunmak veya kendi seçeceği bir savunmacının yardımından yararlanmak ve eğer savunmacı tutmak için mali olanaklardan
yoksun bulunuyor ve adaletin selameti gerektiriyorsa, mahkemece görevlendirilecek bir avukatın para ödemeksizin yardımından yararlanabilmek hakkına sahip olduğunu açıkça belirtmiştir. Söz konusu düzenleme bir kimsenin ister bireysel olarak ister müdafii yardımı almak suretiyle savunma hakkını kullanabileceğini hüküm altına almaktadır. Anayasa'mızın 36. Maddesinde de adil yargılanma hakkı güvence altına alınmıştır. Bu ilkenin alt açılımlarından olan silahların eşitliği ilkesi, çocukların, kendini savunamayacak derecede malul veya sağır ve dilsiz olan kişilerin haklarındaki ithamlara karşı, kendilerini bizzat savunabilecek kişilere oranla dezavantajlı durumda kalmamalarını gerektirir. Normal bir kimseye göre kendini savunması daha güç hatta olanaksız olan kişilere, bu dengesizliği gidermek için müdafi tayin edilmesi gerekir. Yasa koyucunun, silahların eşitliği ilkesinin gözetilmesini sağlamak amacıyla, bir müdafiin yardımını zorunlu tuttuğu anlaşılmaktadır. 14. Adli Yardım hizmetleri kapsamında, hukuk davaları için adli yardımda görevlendirilen gönüllü avukatlara, görevlendirmeye konu iş için asgari ücret tarifesinde belirtilen maktu ücretin belli bir katına kadar ücret ödenmektedir. CMK kapsamında görevlendirilen avukatlara, asgari ücret tarifesinin çok altında ücret ödenmesi Anayasa nın 10. Maddesinde belirtilen eşitlik ilkesine olduğu kadar, hukuka ve hakkaniyete de aykırıdır. Müdafii seçme hakkında kısıtlamaya gitmeksizin, bazı durumlarda müdafii yardımından yararlanmanın zorunlu hale getirilmesi, adil yargılamanın tesisine yönelik bir güvencedir. 6 Müdafii yardımından yararlanma hakkının adil yargılamanın tesisindeki önemi, bazı durumlarda bu haktan sanığın yararlandırılması yönünde devlete ait bir yükümlülüğün kabulünü zorunlu kılmaktadır. Bu çerçevede sözleģmenin AĠHS SözleĢmesi nin 6/3 maddesinin (c) bendiyle taraf devletler, yeterli maddi imkâna sahip olmayan kimselerin adaletin selametinin gerektirdiği durumlarda müdafii yardımından yararlandırılması konusunda yükümlendirilmiģtir. Birleşik Devletler Yüksek Mahkemesi bir kararında, adil yargılamanın temini için müdafi yardımının gerekliliğini ve müdafi yardımına neden ihtiyaç duyulduğunu net bir şekilde ortaya koymuştur. Kararda, müdafisi olmayan, suç isnadı altındaki kimselerin kendisini güvende hissedemeyeceği, ispata ilişkin kurallara yabancı olabileceği, eksik ya da alakasız delillere dayanan mesnetsiz bir suçlamadan yargılanabileceği, bilgi ve beceri eksikliğinin savunmanın hazırlanmasını güçleştireceği vurgulanarak, müdafii yardımının önemi çok açık vurgulanmıştır. 15. Ceza hukuku kapsamındaki yasal düzenlemeler, bireylerin hak ve özgürlüklerine çok etkili biçimde müdahale eden yaptırımları içerir. Ceza hukuku mevzuatı, insan, birey ve yurttaş olarak herkes için yaşamsal değerde ve önemdedir. Ceza hukuku mevzuatının hak arayan, haksızlığa uğrayan, o nedenle adalet talep eden insanlara hizmet veren avukatlık mesleğinin sahipleri olan avukatlara, mesleğin hakkını verebilmeleri yönünden özel bir önem ve değer ifade ettiği açıktır. Hukuki bilgi ve cesarete sahip müdafilere her zaman ihtiyaç duyulmaktadır. Birleşmiş Milletler tarafından 07.09.1990 günü Havana da kabul edilen Avukatların Rolüne Dair Temel Prensipler ile; bütün insanların sahip olduğu ekonomik, sosyal ve kültürel veya kişisel ve siyasal nitelikteki insan hakları ve temel özgürlüklerin yeterli bir biçimde korunması,
herkesin bağımsız hukukçuların sağladığı adli hizmetlere etkili bir biçimde ulaşma hakkına sahip olması gerektirdiği kabul edilmektedir. Buna bağlı olarak, yoksullara ve gerektiği takdirde mahrumiyet içinde bulunan diğer kimselere adli hizmet verilmesi için yeterli mali olanakların ve başka kaynakların sağlanması ödevi hükümetlere yüklenmiştir. Bireylerin avukata ve adli hizmetlere ulaşmasına ilişkin olarak Baroların da sorumluluk sahibi olduğu belirtilmiştir. Özellikle ceza adalet sistemi içinde özgürlüğünden yoksun bırakılanlar başta olmak üzere suçlanan tüm bireylerin kendi seçtikleri bir avukatın yardımından yararlanma hakkı güvence altına alınmıştır. DAVA KONUSU TARĠFE ĠLE BELĠRLENEN ÜCRETLER DÜġÜK VE YETERSĠZDĠR, AVUKATLIK ASGARĠ ÜCRET TARĠFESĠ NDE BELĠRLENEN ÜCRETLERĠN ALTINDA KALMAKTADIR. 16. Bir avukat, CMK müdafiliği hizmetleri kapsamında yaptığı bir görevde gerçekte alması gereken en az ücretin yaklaşık 1/3 ünü almaktadır. Örneğin, Avukatlık Asgari Ücret Tarifesi nde 3.000,00-TL olarak belirlenen ücret, ağır ceza mahkemelerinde takip edilen davalar için CMK ücret tarifesinde 613,00- TL olarak belirlenmiştir. Bu rakam, AAÜT de belirlenen rakamın yaklaşık 1/5 ine isabet etmektedir. Aynı şekilde Asliye Ceza Mahkemesi nde takip edilen bir dava için Avukatlık Asgari Ücret Tarifesi nde 1.500,00- TL olan ücret, CMK ücret tarifesinde 340,00-TL dir. Aynı iş için belirlenen tarifeler arasında açık bir nispetsizlik bulunmakta, ceza hukukunda müdafilik görevini üstlenen avukatlar açık farkla çok daha az bir ücretle çalışmaya razı olmaktadır. TBB Adli Yardım Yönetmeliği nin 7. Maddesi gereği adli yardı kapsamında görevlendirilen avukata asgari ücret tarifesindeki ücretler ödenmekte iken, yine adli yardım kapsamında verilen bir hizmet olan CMK kapsamında verilen hizmetler için ayrışık olarak düşük ücret belirlenmesi, eşitlik ilkesine aykırıdır. 7 17. Anayasa nın 2. maddesinde belirtilen hukuk devleti, insan haklarına dayanan, bu hak ve özgürlükleri koruyup güçlendiren, eylem ve işlemleri hukuka uygun olan, her alanda adaletli bir hukuk düzeni kurup bunu geliştirerek sürdüren, Anayasa ya aykırı durum ve tutumlardan kaçınan, hukuku tüm devlet organlarına egemen kılan, Anayasa ve kanunlarla kendini bağlı sayan, yargı denetimine açık olan devlettir. Hukuk devletinde kanun koyucu, Anayasa kurallarına bağlı olmak koşuluyla ihtiyaç duyduğu düzenlemeyi yapma yetkisine sahiptir. Ceza hukukunun, toplumun kültür ve uygarlık düzeyi, sosyal ve ekonomik yaşantısıyla ilgili bulunması nedeniyle suç ve suçlulukla mücadele amacıyla ceza ve ceza muhakemesi alanında sistem tercihinde bulunulması Devletin ceza siyaseti ile ilgilidir. Bu bağlamda ceza hukukuna ilişkin düzenlemeler bakımından kanun koyucu Anayasa nın temel ilkelerine ve ceza hukukunun ana kurallarına bağlı kalmak koşuluyla, soruşturma ve yargılamaya ilişkin olarak hangi yöntemlerin uygulanacağı, toplumda belli eylemlerin suç sayılıp sayılmaması, suç sayıldıkları takdirde hangi çeşit ve ölçülerdeki ceza yaptırımlarıyla karşılanmaları gerektiği, hangi hal ve hareketlerin ağırlaştırıcı ya da hafifletici öğe olarak kabul edileceği gibi konularda takdir yetkisine sahiptir. 18. Anayasanın 36. maddesinde, herkesin, meşru vasıta ve yollardan faydalanmak suretiyle yargı mercileri önünde davacı veya davalı olarak iddia ve savunma ile adil yargılanma hakkına sahip bulunduğu belirtilmiştir.
Öte yandan, Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesinin 6. maddesinin üçüncü fıkrasının (c) bendinde de, her sanığın kendini savunmak veya kendi seçeceği bir savunmacının yardımından yararlanmak ve eğer savunmacı tutmak için mali olanaklardan yoksun bulunuyor ve adaletin selameti gerektiriyorsa, mahkemece görevlendirilecek bir avukatın para ödemeksizin yardımından yararlanabilmek hakkına sahip bulunduğu açıkça belirtilmiştir. BM Kişisel ve Siyasal Haklar Sözleşmesi nin 14. Maddesinin 3. Fıkrasının (d) bendi şöyledir: Hakkında bir suç isnadı bulunan bir kimsenin bu isnadın karara bağlanmasında, tam bir eşitlik içinde asgari şu haklara sahiptir: Duruşmalarda hazır bulundurulma ve kendisini bizzat veya kendi seçeceği bir avukat aracılığıyla savunma; eğer avukatı bulunmuyorsa sahip olduğu haklar konusunda bilgilendirilme; adaletin yararı gerektirdiği her durumda kendisine bir avukat tayin edilme ve eğer avukata ödeme yapabilecek yeterli imkanı yoksa ücretsiz olarak avukat tayin edilme Görüldüğü üzere uluslar arası sözleşmeler uyarınca bir suçla itham edilen herkes, parasal olanağı uygun değilse ücretsiz olarak müdafii edinme hakkına sahiptir. Bu hak, adil yargılanma kapsamındadır. 19. Diğer yandan, belirtilen CMK tarifesindeki ücretlerden kamu otoritesince defterdarlıklara ek olarak %18 KDV ile %20 oranında gelir vergisi stopajı kesilmektedir. Kamu adına müdafilik hizmetinden yararlananların savunma hakkını temin için görev yapan avukatlardan, vermiş oldukları kamusal hizmetin karşılığı olarak ciddi vergi kesintileri yapılmaktadır. 8 Hükmün kesinleşmesine kadar minimum üç sene süren bir Ağır Ceza Mahkemesi dosyasında avukatın almış olduğu ücret yıllık 218,00-TL ye, aylık ise 18,00-TL ye karşılık gelmektedir. Bu durum, avukatlık hizmetinin niteliğini etkilediği gibi, yargılanan sanıkların hukukunu da etkilemektedir. CMK görevi sonucunda verilecek ücretin serbestçe belirlenmesi mümkün olmamakla beraber, bu ücretin avukatları onure edecek bir niteliği olduğu ve bu ücretin de avukatlık Asgari Ücret Tarifesi nin altına inemeyeceği kuşkusuzdur. Bu bağlamda AAÜT ile CMK tarifesi arasında büyük farklılıklar olması, aynı tür hizmet için farklı tarifeler uygulanmasına yol açmakta ve Anayasa nın 10. Maddesinde yer alan eģitlik ilkesine aykırılık oluģturmaktadır. Aşağıda 2013, 2014, 2015 ve 2016 yıllarında uygulanan CMK tarifeleri ile AAÜT tarifelerindeki farklar açıkça görülmektedir. Soruşturma evresinde takip edilen işler için Sulh Ceza Mahkemelerinde takip edilen daval için Ceza Muhakemes Kanunu Avukatlık Asgari Ücret Tarifesi 2013 2014 2015 2016 2013 2014 2015 2016 182,00 T 188,00 TL 200,00 TL 214,00 T 400,00 TL 450,00 TL 450,00 TL 600,00 TL 282,00 T 291,00 TL 309,00 TL 331,00 T 660,00 TL 750,00 TL 450,00 TL 900,00 TL
Asliye Ceza 310,00 T 320,00 TL 340,00 TL 364,00 T 1.320,00 TL 1.500,00 T 1.500,00 TL 1.800,00 T Mahkemelerinde takip edilen daval için Ağır Ceza 561,00 T 578,00 TL 613,00 TL 656,00 T 2.640,00 TL 3.000,00 T 3.000,00 TL 3.600,00 T Mahkemelerinde takip edilen daval için Çocuk 310,00 T 320,00 TL 340,00 TL 364,00 T 990,00 TL 1.100,00 T 1.100,00 TL 1.800,00 T Mahkemelerinde takip edilen daval için Çocuk Ağır Cez 561,00 T 578,00 TL 613,00 TL 656,00 T 2.640,00 TL 3.000,00 T 3.000,00 TL 3.600,00 TL Mahkemelerinde takip edilen daval için Askeri Mahkemelerde takip edilen daval için 310,00 T 320,00 TL 340,00 TL 364,00 T 990,00 TL 1.100,00 T 1.100,00 TL 1.800,00 T 20. Ceza Muhakemesi Kanunu nun 150. Maddesine göre şüpheli veya sanık, soruşturmanın her aşamasında bir veya birden fazla müdafiin yardımından yararlanma hakkına sahiptir. Ayrıca yasal temsilcisi varsa o da şüpheli veya sanığa müdafii seçme olanağına sahiptir. Şüpheli veya sanık, müdafi seçebilecek durumda olmadığını beyan ederse, talep etmesi halinde Baro tarafından kendisine müdafii tayin edilmektedir. CMK nın 150. Maddesi, zorunlu müdafilikle ilgili diğer hususların TBB nin görüşü alınarak çıkarılacak Yönetmelikle düzenleneceğini hükme bağlamıştır. 9 Bu maddeler, AİHS in 6. maddesinde belirtilen adil yargılanma ve savunma hakkı anlayışından geri adım olarak niteleneceği gibi AB Komisyonunun bütün istişari raporlarında da yer verilen Barolar ve TBB üzerindeki Adalet Bakanlığı vesayeti eleştirisini gündeme getirir. Avukat Baro tarafından atanmakta, görevlendirilmekte, ancak ücreti soruşturma ve kovuşturma organlarına ödenmektedir. Kanun ve yönetsel düzenlemelere göre, görevlendirilen müdafii işi sonuna kadar takip etmekle görevlidir. Bir avukatın müdafi olarak gösterilmesi, bu emeği karşılığında Ceza Muhakemesi Kanunu Gereğince Müdafi ve Vekillerin Görevlendirilmeleri ile Yapılacak Ödemelerin Usul ve Esaslarına İlişkin Yönetmelik te belirtilen esaslar dahilinde ve CMK Gereğince Görevlendirilen Müdafi ve Vekillere Yapılacak Ödemelere İlişkin Tarife de öngörülen miktarlarda ücret talebinde bulunmaları avukatlık hakkıdır. Barolar tarafından yapılan bu görevlendirme avukatlar açısından bir hak olduğu kadar, aynı zamanda bir yükümlülüktür. Stopaj ve KDV kesintilerinden sonra ellerine geçen çok az bir miktar için avukatlar, müdafilik görevi süresince saatlerce karakollarda ve savcılıklarda ifade almada hazır bulunmakta, nöbetçi mahkemede duruşmaya katılmakta, yapılan zorunlu giderler için yapılan kesintilere katlanmak zorunda kalmaktadırlar.
Ücretlerin düşüklüğü, makbuzlandırılmasına rağmen geç ödenmesi, makbuz tarihi ile ödeme tarihi arasında vergilendirilmesi ve vergilerin ödeme gününden önce talep edilmesi, KDV ve stopaj oranlarının yüksekliği ve tarife gereği çok düşük ücretler karşılığı çalışılması, zorunlu müdafiilik hizmetinin avukatlar için bir angaryaya dönüşmesi anlamına gelmektedir. CMK Yürürlük Yasası nın 13. Maddesinde yapılan değişiklikler ile, *Görevlendirilen müdafii ve vekile ödenecek ücret tarifesini hazırlama yetkisini TBB den alınarak Adalet ve Maliye Bakanlığı na verilmiş, bu ücret yargılama giderlerinden sayılmıştır. *Ücretlerin doğrudan Adalet Bakanlığı tarafından avukatlara ödenerek TBB devreden çıkarılmış, yapılacak ödeme ve uygulamaya ilişkin esasları belirlemek üzere yönetmelik hazırlama görev ve yetkisi TBB den alınıp Adalet Bakanlığı na verilmiştir. Anayasa nın 152. ve 6216 sayılı Anayasa Mahkemesi nin KuruluĢu ve Yargılama Usulleri Hakkında Kanun un 40. maddesine göre, bir davaya bakmakta olan mahkeme, o dava sebebiyle uygulanacak bir kanun veya kanun hükmünde kararnamenin hükümlerini Anayasa ya aykırı görürse veya taraflardan birinin ileri sürdüğü aykırılık iddiasının ciddi olduğu kanısına varırlarsa o hükmün iptali için Anayasa Mahkemesine baģvurmaya yetkilidir. Uygulanmaya başlandığı 1992 yılından bu yana, 22 yıllık sürede binlerce avukat tarafından fedakarca yürütülen bu hizmetin sağlıklı bir şekilde devamı için bu oransızlığın giderilmesi zaruridir. Avukatlık hizmetinin değerinin, ekonomik kıymetini azaltan, adeta Anayasa da tarif edilen angarya ya karşılık gelebilecek bir tarife ile belirlenmesi ve aynı iş için iki farklı tarife(adli yardım-cmk) uygulaması kabul edilemez. 10 Açıklanan nedenlerle 2016 yılı CMK tarifesi, AAÜT nin anlamını ortadan kaldırmakta olduğundan, adil yargılanma hakkı ve savunma hakkını zedeleyen ve hukuka aykırı 2016 CMK tarifesi ile birlikte Tarifenin dayanağı Ceza Muhakemesi Kanunu Gereğince Müdafi ve Vekillerin Görevlendirilmeleri ile Yapılacak Ödemelerin Usul ve Esaslarına İlişkin Yönetmelik in 8. Maddesinin (1). fıkrasının, 9. Maddesinin ve 10. Maddesinin (11). fıkrasının iptaline, ilgili düzenlemelerin yasal dayanağı 5320 sayılı Kanun un 13. Maddesi hükmünün itiraz yoluyla Anayasa Mahkemesi ne baģvurularak iptaline karar verilmesini istemek zorunlu olmuştur. YÜRÜTMENĠN DURDURULMASI ĠSTEMĠ HAKKINDA: Anayasanın 125. Maddesi uyarınca idarenin her türlü eylem ve işlemlerine karşı yargı yolu açıktır ve idari işlemin uygulanması halinde telafisi güç veya imkansız zararların doğması ve idari işlemin açıkça hukuka aykırı olması şartlarının birlikte gerçekleşmesi durumunda gerekçe gösterilerek yürütmenin durdurulması kararı verilebilir 2577 Sayılı Ġdari Yargılama Usulü Kanunu nun 27. Maddesinin 2. Fıkrası; Danıştay veya idari mahkemeler, idari işlemin uygulanması halinde telafisi güç veya imkânsız zararların doğması ve idari işlemin açıkça hukuka aykırı olması şartlarının birlikte gerçekleşmesi durumunda, davalı idarenin savunması alındıktan veya savunma süresi geçtikten sonra gerekçe göstererek yürütmenin durdurulmasına karar verebilirler. Uygulanmakla etkisi
tükenecek olan idari işlemlerin yürütülmesi, savunma alındıktan sonra yeniden karar verilmek üzere, idarenin savunması alınmaksızın da durdurulabilir. (Ek cümle: 21/2/2014-6526/17 md.) Ancak, kamu görevlileri hakkında tesis edilen atama, naklen atama, görev ve unvan değişikliği, geçici veya sürekli görevlendirmelere ilişkin idari işlemler, uygulanmakla etkisi tükenecek olan idari işlemlerden sayılmaz. Yürütmenin durdurulması kararlarında idari işlemin hangi gerekçelerle hukuka açıkça aykırı olduğu ve işlemin uygulanması halinde doğacak telafisi güç veya imkânsız zararların neler olduğunun belirtilmesi zorunludur. Sadece ilgili kanun hükmünün iptali istemiyle Anayasa Mahkemesine başvurulduğu gerekçesiyle yürütmenin durdurulması kararı verilemez. şeklindedir. 1136 sayılı Avukatlık Kanunu nun 76 ve 95. Maddeleri uyarınca avukatlık mesleğini geliştirmek, meslek mensuplarının birbirleri ve iş sahipleri ile olan ilişkilerinde dürüstlüğü ve güveni sağlamak; meslek düzenini, ahlâkını, saygınlığını, hukukun üstünlüğünü savunmak ve korumak, Avukatlık onurunun ve meslek düzeninin korunmasını, meslekin adalet amaçlarına uygun olarak bağlılık ve onurla yapılmasını sağlamak, mesleğe ve meslek mensuplarına yönelik hak ihlâllerine karşı avukatlık mesleğini ve meslektaşlarını savunmak, bu konularda her türlü yasal ve idarî girişimde bulunmakla görevli Ankara Barosu Başkanlığı nın, iş bu davayı açmaktaki hukuki menfaati devam etmektedir.bu nedenle; Kamu yararına aykırı dava konusu düzenlemenin uygulanması halinde avukat meslektaģlar için telafisi güç veya imkansız zararların doğacağı kesin olmakla birlikte, düzenlemenin hukuka aykırılığı Ģartı da yukarıda açıklanan nedenlerle gerçekleģtiğinden, davalı idarelerin savunmaları alınmaksızın ivedilikle yürütmenin durdurulmasına karar verilmesi gerekmektedir. Sonuç ve Ġstem : Yukarıda arz edilen ve re sen dikkate alınacak nedenlerle; - 31.12.2015 gün ve 29579 sayılı 3. Mükerrer Resmi Gazete de yayımlanan Ceza Muhakemesi Kanunu Gereğince Görevlendirilen Müdafi ve Vekillere Yapılacak Ödemelere ĠliĢkin 2016 Yılı Tarifesi nin, 11 - Tarifenin dayanağı Ceza Muhakemesi Kanunu Gereğince Müdafi ve Vekillerin Görevlendirilmeleri ile Yapılacak Ödemelerin Usul ve Esaslarına İlişkin Yönetmelik in 8. Maddesinin (1). fıkrasının, 9. Maddesinin ve 10. Maddesinin (11). Fıkralarının iptaline, - İlgili düzenlemelerin yasal dayanağı 5320 sayılı Kanun un 13. Maddesi hükmünün itiraz yoluyla iptali için Anayasa Mahkemesine başvurulmasına, - Hukuk Devleti, demokratik toplum düzeni, temel hak ve özgürlükler dikkate alınarak, söz konusu uygulama ile telafisi güç veya imkânsız zararların doğabileceği gözetilerek dava sonuna kadar yürütmenin durdurulmasına, - Yargılama giderleri ile vekalet ücretinin davalılar üzerinde bırakılmasına karar verilmesini Saygılarımla vekaleten arz ve talep ederim. Davacı Ankara Barosu BaĢkanlığı
Eki: - Vekaletname sureti - 2013, 2014 ve 2015 yılları CMK tarifeleri 12