DENGELEME PİYASASI
DENGELEME PİYASASI AMAÇLAR : Gerçek zamanlı sistem dengelemesi Tıkanıklık Yönetimi ZORUNLU İŞTİRAK YÖNETİCİ Sistem ve İletim Operatörü İŞTİRAKÇİLER sevk ünitelerini işleten lisanslı üreticiler yan hizmet temini için ehliyet verilen üreticiler sevk yüklerini işleten lisanslı tüketiciler
Ana Özellikler Dengeleme Piyasası İşletim Transelectrica dahilinde BMO tarafından gerçekleştirilir - Dengeleme Piyasası Operatörü (BMO) şunlardan sorumludur: İştirakçilerin BM için kaydı, Tekliflerin toplanması ve onaylanması, BM mutabakatı için gerekli miktar hesabının yapılması. - TSO, bu piyasadaki bütün işlemlerle ilgili olarak BM deki her bir İştirakçi için sözleşme tarafıdır Sevk Edilebilir Ünite ve Tüketim teklifleri Zorunlu piyasa bütün kapasiteler teklif edilmelidir
Amaç ve araçlar Hedefler: Dengeleme Piyasası Elektrik tüketimi ve üretimi arasındaki ticari denge temelleri üzerine gerçek zamanlı yapılandırma Şebeke tıkanıklıklarının Ticari Yönetimi Dengeleme Piyasasında, aşağıdakilere yönelik işlemler mevcuttur: İkincil düzenleme Hızlı üçüncül düzenleme Yavaş üçüncül düzenleme
BM merkezi ve zorunludur Dengeleme Piyasası BM de, TSO aktif elektrik enerjisini almakta ve/veya satmaktadır sevk edilebilir ünitelere/tüketime sahip iştirakçilerden BM ye/bm den iştirakçilere, planlanan elektrik enerjisi üretimi ve tüketiminden sapmaların telafi edilmesi amacıyla Üreticiler bu piyasada şunlara yönelik teklif yapmakla yükümlüdür: Yukarı yönde düzenleme, mevcut elektriğin bütün miktarı, Bildirilen miktara takviye olarak Aşağı yönde düzenleme, Bildirilen miktarın tamamı Dengeleme Piyasasında Teklifler ve İşlemler her bir sevk edilebilir ünite/tüketim için gerçekleştirilir
seçilen teklifler teklif fiyatı veya marjinal fiyattan ödenir. Dengeleme Piyasası merkezi, zorunlu resmi, 2005 Temmuz unun 1. gününden beri işletimde; teslim gününden önceki gün ve fiziksel bildirinin TSO tarafından kabul edilmesinin ardından başlar; teslim günü sırasında işlemler gerçek zamanlıdır; sevk edilebilir ünite düzeyinde çalışır (ETSO kodu); basit saatlik teklifler (fiyat-miktar çiftleri); yukarı yönde ve aşağı yönde düzenleme teklifleri; benzersiz teklif tipe göre ayrı tekliflere ihtiyaç yok; düzenleme tipine göre kapasite tekliflerinin tahsisi, BM bilişim sistemi tarafından otomatik olarak gerçekleştirilir;
Dengeleme Piyasası Fiyat İkincil Teklif eğrisi Hızlı üçüncül Yavaş üçüncül - q + q Üretim Qmin Qprogram Qmaks Azaltma yönünde düzenleme Artırma yönünde düzenleme
DENGELEME PİYASASI İşlem Günü Teslim Günü BRP fiziksel bildirileri iletir OPCOM DAM den fiziksel bildiriyi iletir TSO birleşik üretim programını, tahmini talebi, ithalat ve ihracatları yayımlar BM kapanış saati TSO fiziksel bildirileri teyit eder TSO günlük teklifleri onaylar Yavaş üçüncül -01.00 düzenlemenin -00.15 seçilmesi hızlı üçüncül düzenlemenin seçilmesi 15.00 16.30 17.00 19.00 Gerçek zamanlı çalışma Üreticiler BM de tekliflerde bulunur Fiziksel bildiriler kontrol edilir ve BM deki teklifler kontrol edilir ve onaylanır DENGELEME PİYASASI
Dengeleme Piyasası Dengeleme piyasası fiyatları Hızlı ve yavaş üçüncül düzenleme: Teklif edilen fiyat bazında ödeme ( teklife göre ödeme ) İkincil düzenleme: Marjinal arz maliyeti bazında ödeme İşlem: sadece teslim edilen gerçek dengeleme enerjisi için ödeme yapılır Teslimat yapılmaması dengesizlik meydana getirir ve bu nedenle cezalandırılır
OPCOM UN DENGELEME PİYASASINDAKİ ROLÜ 1.Dengeleme Piyasasında yapılan işlemlerin mutabakatı
Fiyat Dengeleme Piyasası - İştirakçi mutabakatı - İkincil Hızlı Üçüncül Yavaş Üçüncül Teklif eğrisi Üretim Qmin Qplanlı Qmaks - q + q Aşağı Yönde Düzenleme VZ q p Yukarı Yönde Düzenleme İştirakçi q x fiyatı öder İştirakçi q x fiyatı alır İkincil Düzenleme PM İkincil Düzenleme PM Hızlı Üçüncül Düzenleme Yavaş Üçüncül Düzenleme Teklif Fiyatı Hızlı Üçüncül Düzenleme Yavaş Üçüncül Düzenleme Başlangıç Teklif Fiyatı
Fazlalık ve açık fiyatları Fazlalık fiyatı Açık fiyatı Gerçekleşen tüketim C 1 Tahmin Edilen Tüketim P Gerçekleşen tüketim C 2 Fazlalık fiyatı Güç Güç azaltmalarının değeri (P - C 1 ) Açık = fiyatı = azaltmalarının miktarları (P - C 1 ) Güç artırma değeri (C 2 P) Güç artırma miktarları (C 2 P)
100 Euro/MWh Fazlalık ve açık ortalama fiyatları Surplus and deficit average prices july 2005 - december 2010 Temmuz 2005 Aralık 2010 90 80 70 60 50 40 30 20 10 0 Jul Au g Se pt No v De c Jan Fe br Ma r Apr Ma Au Jun Jul y g Se pt No v De Fe Jan c br Ma r Apr Ma Au Jun Jul y g Se pt No v De c Jan Fe br Ma r Apr Ma Au Jun Jul y g Se pt No v De Fe Jan c br Ma r Apr Ma Au Jun Jul y g Se pt No v De c Jan Fe br Ma r Apr Ma Au Jun Jul y g Surplus 8 8 7 11 11 10 13 14 16 17 12 12 9 13 22 14 12 26 22 16 22 21 21 15 21 26 23 14 9 15 10 15 19 18 23 22 22 19 14 18 16 17 17 16 20 22 10 23 23 20 22 9 8 11 8 8 13 8 13 11 7 8 10 9 9 8 Deficit 70 59 50 45 50 59 52 71 69 71 71 63 63 66 60 70 77 87 59 61 60 56 61 62 91 64 57 72 63 59 72 77 61 62 68 70 66 65 87 82 79 63 54 55 53 55 62 57 55 55 58 62 56 57 55 56 59 58 56 60 45 43 42 62 64 60 Se pt No De v c
550 500 450 400 350 300 250 200 150 100 50 0-50 -100-150 -200-250 BM de işlem gören miktarlar Traded quantities in BM jan 2006 - december 2010 Ocak 2006 Aralık 2010 GWh Energy BM de yukarı for upward yönde regulation düzenleme on için BMenerji Energy BM de aşağı for downward yönde düzenleme regulation için on enerji BM
Dengeleme sorumluluğu ve BRP
Dengeleme sorumluluğu ve BRP Dengelemeyle ilgili yükümlülükler Dengeleme sorumluluğu, aşağıdakiler için Lisanslı İştirakçileri temel alır: Aşağıdakiler arasındaki fiziksel dengenin temini : Ölçülen üretim, programlı alımlar ve elektrik ithalatları Ölçülen tüketim, programlı satışlar ve elektrik ihracatları Kaydedilen bütün fiziksel dengesizlikler için, TSO da Finansal sorumluluğun üstlenilmesi
PROGRAMLAMA Dengelemeden sorumlu farklı taraflar arasında enerji blok değiş-tokuşlarının bildirimi Uluslararası enerji ticareti bildirimi Birleşik üretim / tüketim bildirimi Her bir sevk edilebilir ünite / sevk edilebilir tüketim için üretim bildirimi Ön koşullar: İki Taraflı Değiş-Tokuşlara sadece, TSO ya kayıtlı BRP ler arasında izin verilir. DAM deki bütün iştirakçiler bir BRP nin parçası olmalıdır. Bütün üretici ve tedarikçiler (tüketiciler) bir BRP nin parçası olmalıdır.
DENGELEME PİYASASI AYARLAMALARI Gerçek zamanlı işletim Fiziksel bildiri Dengeleme Piyasasında Ayarlama 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24
OPCOM UN DENGELEME PİYASASINDAKİ ROLÜ 2. BRP Dengesizliklerinin Halli
BRP Dengesizliği - Halli - NCP = Satışlar Alımlar + İhracat İthalat + DAM satış - DAM alış +/- E dengeleme NMP = Üretim - Tüketim Dengesizlik = NMP - NCP Negatif Dengesizlik (Miktar x Açık fiyatı) Pozitif Dengesizlik (Miktar x Fazlalık fiyatı) BRP öder BRP alır
Sistemin Dengelenmesinden Elde Edilen Gelirler / Maliyetlerin tekrar dağıtımı Hesap Bakiyesi - Sistemin Dengelenmesinden gelen TSO Gelirleri / Maliyetleri Hesap Bakiyesi BRP Dengesizliklerinden gelen TSO Gelirleri / Maliyetleri TEKRAR DAĞITIM BRP Bildiriden kaynaklanan Dengesizliklerden gelen TSO Gelirleri Mutabakat Operatörü
Jul Aug Sept Nov Dec Jan Febr Mar Apr May Jun Jul Aug Sept Nov Dec Jan Febr Mar Apr May Jun Jul Aug Sept Nov Dec Jan Febr Mar Apr May Jun Jul Aug Sept Nov Dec Jan Febr Mar Apr May Jun Jul Aug Sept Nov Dec Jan Febr Mar Apr May Jun Jul Aug Sept Nov 60 mil. 40 Balancing Market Dengeleme Piyasası BRP BRP Imbalances Dengesizlikleri Settlement Kalan maliyetlerin of residual halli costs Congestions Tıkanıklık Management Yönetimi 20 0 2005 2006 2007 2008 2009 2010-20 -40-60
İlginiz için çok teşekkürler!