Enine Boyuna Microsoft Office Excel 2003 Programlama

Enine Boyuna Microsoft Office Excel 2003 Programlama Curtis Frye Ödüllü kitap ve çevrimiçi kurs yazarý Çevirmenler Serkan Artun, Burcu Duman, Murat Selçuk, Ümit Türkoðullarý, Neslihan Varol Wayne Freeze Bilgisayar danýþmaný, yazarý ve programcýsý Felicia Buckingham FKB Consulting in genel müdürü ve Office VBA uzmaný

arkadaþ YAYINEVÝ Mithatpaþa Cad. 28/C Ankara Tel: +90-312 434 46 24 (4 hat) Faks: +90-312 435 60 57 E-posta: info@arkadas.com.tr www.arkadas.com.tr Orijinal Ýngilizce Baský: Microsoft Office Excel 2003 Programming / Curtis Frye, Wayne S. Freeze, Felicia K. Buckingham Copyright 2004, Microsoft Corporation ORÝJÝNAL YAYINCI Microsoft Press A Division of Microsoft Corporation One Microsoft Way Redmond, Washington 98052-6399 ile yapýlan anlaþma sonucu tüm haklarýyla yayýmlanmýþtýr. Türkçe yayým haklarý arkadaþ yayýnevinindir. Yayýncýnýn yazýlý izni olmadan, hiçbir biçimde ve hiçbir yolla, bu kitabýn içeriðinin bir kýsmý ya da tümü yeniden üretilemez ve daðýtýlamaz. ISBN 978-975-509-412-0 Çevirmen : Serkan Artun, Burcu Duman, Murat Selçuk, Ümit Türkoðullarý, Neslihan Varol Editör : M. Selim Tosun, Ýlker Durubal Sayfa Düzeni : Özlem Çiçek Öksüz Baský : Özkan Matbaacýlýk ve Gazetecilik Ltd. Þti. ActiveX, BizTalk, DirectX, FrontPage, Hotmail, IntelliSense, MapPoint, Microsoft, Microsoft Press, MSDN, MSN, Outlook, PivotChart, PivotTable, PowerPoint, SharePoint, Tahoma, Visio, Visual Basic, Visual C++, Visual C#, Visual Studio, Windows, Windows Logosu, Windows NT ve Windows Server, Amerika Birleþik Devletleri ve diðer ülkelerde Microsoft Corporation ýn kayýtlý ticari markalarýdýr. Kitapta geçen diðer ürün ve þirket adlarý sahiplerinin ticari markalarý olabilir. Kitapta geçen örnek þirketler, kuruluþlar, ürünler, etki alaný adlarý, e-posta adresleri, logolar, kiþiler, yerler ve olaylar tümüyle gerçekdýþýdýr. Herhangi bir gerçek þirket, kuruluþ, ürün, etki alaný adý, e- posta adresi, logo, kiþi, yer ve olayla bir iliþki kurulmamýþtýr ve bu biçimde anlaþýlmamalýdýr.

Bir Bakýþta Ýçindekiler Bir Bakýþta Ýçindekiler Kýsým 1 Hazýrlýk 1 Bölüm 1 Excel 2003 teki Yenilikler... 3 Bölüm 2 Excel i Tanýmak... 13 Kýsým 2 Visual Basic for Applications 23 Bölüm 3 Visual Basic for Applications ý Tanýmak25 Bölüm 4 VBA Programlama Baþlangýç Kiti... 41 Bölüm 5 Sub ve Function Yordamlarý Oluþturmak... 85 Kýsým 3 Excel Nesne Modeli 105 Bölüm 6 Application Nesnesi... 107 Bölüm 7 Çalýþma Kitaplarý ve Çalýþma Sayfalarý129 Bölüm 8 Aralýklar ve Hücreler... 161 Kýsým 4 Geliþmiþ VBA 191 Bölüm 9193 VBA ile Verileri Düzenlemek... 193 Bölüm 10 Excel Nesnelerini Biçimlendirmek... 219 Bölüm 11 Eklentiler ve COM Eklentileri Yaratmak... 239 Bölüm 12 Olaylarý Anlamak ve Kullanmak... 265 Bölüm 13 Dosyalarý Deðiþtirmek... 281 Bölüm 14 Sýnýf Modülleri Geliþtirmek... 299 Kýsým 5 Excel Nesnelerini Yönetmek 319 Bölüm 15 Grafikler... 321 Bölüm 16 Özet Tablo ve Özet Grafikler... 341 Bölüm 17 Komut Çubuklarý... 365 Bölüm 18 Ýletiþim Kutularýný Özelleþtirmek... 383 iii

Bir Bakýþta Ýçindekiler Bölüm 19 Kullanýcý Formlarý Yaratmak... 395 Bölüm 20 Geliþmiþ Kullanýcý Formlarý Yaratmak 419 Kýsým 6 Excel ve Dýþarýdaki Dünya: Ýþbirliði Her Þeyi Kolaylaþtýrýr 443 Bölüm 23 ADO yu Tanýmak... 481 Bölüm 24 Excel Query Programý... 497 Bölüm 25 Excel ve Web... 519 Bölüm 26 Excel ve Geniþletilebilir Ýþaretleme Dili (XML)... 539 Bölüm 21 Excel ve Diðer Office Uygulamalarý... 445 Bölüm 22 Excel ve Yapýlandýrýlmýþ Sorgu Dili... 467 iv

Ýçindekiler Ýçindekiler Kýsým 1 Hazýrlýk Yazarlarýn Teþekkürleri......................................xix Sizden Haber Almak Ýsteriz!..................................xxi CD Hakkýnda............................................. xxiii CD de Neler Var?........................................ xxiii CD yi Kullanmak......................................... xxiii Sistem Gereksinimleri..................................... xxiv Destek Bilgileri.......................................... xxiv Bu Kitapta Kullanýlan Standartlar ve Özellikler.................. xxv Metin Standartlarý........................................ xxv Tasarým Standartlarý....................................... xxv Bölüm 1 Excel 2003 teki Yenilikler 3 Geliþmiþ Ýstatistiksel Ýþlevleri Kullanmak............................. 3 Akýllý Belgeler Oluþturmak........................................ 6 Belge Çalýþma Alanlarý Yaratmak................................... 6 Bilgi Haklarý Yönetimini Uygulamak................................. 7 Çalýþma Kitaplarýný Karþýlaþtýrmak................................... 7 Araþtýr Görev Bölmesi Ýle Bilgi Edinmek............................. 8 Geniþletilmiþ XML Yeteneklerini Kullanmak.......................... 8 Excel Listeleri Oluþturmak........................................ 9 Excel Verilerini XML Þemalarýna Eþlemek....................... 10 Web Bileþenleri Ýçeren Elektronik Tablolarý Yayýmlamak........... 11 Bölüm 2 Excel i Tanýmak 13 Çalýþma Kitaplarý............................................... 13 Çalýþma Sayfalarý............................................... 14 Hücreler ve Aralýklar............................................ 15 Excel Arabirimi................................................ 18 Formüller.................................................... 21 v

Ýçindekiler Kýsým 2 Visual Basic for Application Bölüm 3 Visual Basic for Applications ý Tanýmak 25 Nesne Yönelimli Programlamaya Genel Bakýþ........................ 25 Özellikler................................................ 26 Yöntemler............................................... 27 Olaylar.................................................. 27 Koleksiyonlar............................................. 28 Makrolarla Çalýþmak............................................ 29 Makrolarý Kaydetmek ve Görüntülemek........................ 29 Bir Makroyu Çalýþtýrmak.................................... 31 Bir Makroda Hata Ayýklama................................. 34 Makro Güvenliði ve Sayýsal Ýmzalar Uygulamak.................. 36 Bölüm 4 VBA Programlama Baþlangýç Kiti 41 Visual Basic Düzenleyici ye Giriþ.................................. 41 Visual Basic Düzenleyici yi Açmak............................ 41 Visual Basic Düzenleyicisi nin Kýsýmlarýný Tanýmak................ 41 Visual Basic Düzenleyicisi ni Özelleþtirmek..................... 49 Kod Pencerelerini Yönetmek..................................... 53 Pencereleri Ýþlemek........................................ 53 Kod Eklemek............................................. 53 Programlama Stili ve Kod Okunabilirliði Hakkýnda Notlar.......... 54 Proje Gezgini ile Projeler Geliþtirmek.............................. 55 VBA Modülleri Yaratmak.................................... 55 VBA Modüllerini Silmek.................................... 56 Projeler Arasýnda Modülleri Kopyalamak....................... 57 Deðiþkenler, Sabitler ve Veri Türlerini Bildirmek...................... 57 Deðiþkenleri Bildirmek..................................... 58 Veri Türleri Tanýmlamak.................................... 58 Sabitler Tanýmlamak........................................ 59 Dizeler Kullanmak......................................... 59 Tarihler ve Saatleri Ýþlemek.................................. 60 Deðiþkenler ve Veri Türü Dönüþümlerini Ýþlemek................ 61 Deðiþken Kapsamý ve Ömrünü Anlamak....................... 62 Deðiþkenlere Deðerler Atamak................................... 64 Dizilerle Çalýþmak.............................................. 64 Bir Dizi Oluþturmak........................................ 65 Çok Boyutlu Diziler Oluþturmak.............................. 65 Dinamik Diziler Oluþturmak...................................... 66 vi

Ýçindekiler Ekrana Yazmak ve Giriþleri Kabul Etmek............................ 67 Bir Ýleti Kutusu Oluþturmak................................. 67 Bir Giriþ Kutusu Yaratmak................................... 71 Nesne Deðiþkenleri Tanýmlamak.................................. 72 Özel Veri Türleri Yaratmak....................................... 72 With...End With Komutu................................... 73 Program Akýþýný Denetlemek..................................... 73 Seçim Deyimleri.......................................... 74 Döngüler................................................ 77 GoTo Deyimi............................................. 82 Hata Ýþleme.................................................. 82 Bölüm 5 Sub ve Function Yordamlarý Oluþturmak 85 Kýsým 3 Excel Nesne Modeli Sub Yordamlarý Tanýmlamak...................................... 85 Bir Sub Yordamýnýn Kapsamýný Tanýmlamak...................... 90 Baþka Bir Yordamýn Ýçinden Sub Yordamýný Çalýþtýrmak............ 93 Yordam Çaðrýlarý Arasýnda Deðerleri Sürdürmek................. 98 Function Yordamlarý Tanýmlamak.................................. 98 Bir Function Yordamý Oluþturmak............................ 100 Function Yordamlarýný Çalýþtýrmak............................ 101 Baðýmsýz Deðiþkenleri Yordamlara Aktarmak................... 101 Adlandýrýlmýþ Baðýmsýz Deðiþkenleri Aktarmak................. 103 Baþarý Ýçin Düzenleme......................................... 104 Bölüm 6 Application Nesnesi 107 Application Nesnesine Giriþ..................................... 108 Özellikler............................................... 108 Yöntemler.............................................. 119 Bölüm 7 Çalýþma Kitaplarý ve Çalýþma Sayfalarý 129 Workbooks Koleksiyonu........................................ 129 Yeni Çalýþma Kitaplarý Oluþturmak........................... 129 Çalýþma Kitaplarýný Açmak................................. 130 Çalýþma Kitabý Özellikleri.................................. 138 Çalýþma Kitabý Yöntemleri................................. 145 Çalýþma Kitaplarýný Yazdýrmak ve Önizleme Yapmak............. 147 vii

Ýçindekiler Kýsým 4 Geliþmiþ VBA Sheets ve Worksheets Koleksiyonlarý.............................. 149 Özellikler............................................... 149 Yöntemler.............................................. 150 Çalýþma Sayfasý Yöntemleri................................. 156 Bölüm 8 Aralýklar ve Hücreler 161 Temel Aralýk Ýþlemleri.......................................... 161 Etkin Aralýðý Bulmak...................................... 161 Bir Aralýðý Seçmek........................................ 162 Aralýklara Baþvurmak........................................... 166 Etkin Çalýþma Sayfasýndaki Aralýklara Baþvurmak................ 166 Etkin Olmayan Çalýþma Sayfasýndaki Aralýklara Baþvurmak......... 167 Bir Aralýktaki Hücrelere Baþvurmak........................... 167 Offset Özelliðini Kullanarak Hücrelere Baþvurmak.............. 167 Cells Özelliðini Kullanarak Bir Aralýk Tanýmlama................ 172 Sütunlara ve Satýrlara Baþvurmak............................. 172 Bitiþik Olmayan Hücre Gruplarýna Baþvurmak................... 172 Hücre Gruplarýný Düzenlemek................................... 172 Hücreleri Programsal Olarak Yeniden Boyutlandýrmak............ 172 Ýki Aralýðý Birleþtirmek..................................... 173 Boþ Hücreleri Belirlemek................................... 176 Adlandýrýlmýþ Aralýklar Kullanmak................................ 177 Adlandýrýlmýþ Bir Aralýk Tanýmlamak.......................... 177 Gösterim Stillerini Deðiþtirmek.............................. 179 Ayrýlmýþ Aralýk Adlarý...................................... 182 Aralýklar ve Diziler Arasýnda Veri Kopyalamak.................. 185 Ýlk Veri Giriþini Doðru Yapmak................................... 187 Bölüm 9 VBA ile Verileri Düzenlemek 193 Metni Düzenlemek........................................... 193 Bir Hücre Deðerinin Metin Olup Olmadýðýný Belirlemek.......... 193 Dize Verilerini Ýþleme Hazýrlamak........................... 195 Bir Dizedeki Karakter Sayýsýný Belirlemek...................... 197 Birden Çok Hücre ya da Deðiþkenden Metin Birleþtirmek......... 198 Bir Dizenin Baþtan ve Sondan Birkaç Karakterini Döndürmek...... 200 Bir Dizedeki Rasgele Konumlardan Karakterler Döndürmek....... 202 Bir Dize Ýçinde Baþka Bir Dizeyi Bulmak....................... 202 Sayýlarý Düzenlemek........................................... 206 Özet Hesaplamalar Yapmak................................ 206 Finansal Hesaplamalar Yapmak.............................. 208 viii

Ýçindekiler Tarihleri ve Saatleri Düzenlemek................................. 213 Tarih ve Saat Seri Numaralarý................................ 213 Tarih ve Saat Ýþlevleri...................................... 213 Bölüm 10 Excel Nesnelerini Biçimlendirmek 219 Excel Renk Sabitlerini ve Renk Paletini Kullanmak................... 219 Geçerli Excel Renk Paletini Düzenlemek...................... 223 Excel Renk Paletini Web de Kullanmak....................... 226 Çalýþma Sayfasý Öðelerini Biçimlendirmek......................... 230 Yazý Tiplerini Biçimlendirmek.................................... 231 Hücreleri Biçimlendirmek....................................... 233 Kenarlýklarý Biçimlendirmek..................................... 236 Bölüm 11 Eklentiler ve COM Eklentileri Yaratmak 239 Eklentilere Giriþ.............................................. 239 Eklentiler Ýletiþim Kutusunu Kullanmak............................ 240 Bir Eklenti Yüklemek...................................... 241 Yüklü Bir Eklentiyi Kaldýrmak............................... 241 Excel Eklentileri Oluþturmak..................................... 241 Bir Eklenti Oluþturmak..................................... 241 Eklentiyi Kaydetmek...................................... 242 Eklentiyi Yüklemek....................................... 243 Addlns Koleksiyonunu Kullanmak................................ 244 Addlns Koleksiyonu....................................... 244 Addln Nesnesi........................................... 245 Otomasyon ve COM Eklentileri Yaratmak.......................... 247 IDTExtensibility2 Arabirimini Kullanmak....................... 248 Kayýt Defteri Anahtarlarý................................... 250 Visual Basic 6 ile Bir Otomasyon Eklentisi Oluþturmak................ 250 Eklentiyi Tasarlamak....................................... 250 Kayýt Defteri Girdileri..................................... 256 Visual Basic.NET ile bir COM eklentisi oluþturmak.................. 256 Shared Add-In Sihirbazý ný Çalýþtýrmak........................ 257 Þablonu Düzenlemek..................................... 259 Eklentiyi Yüklemek....................................... 261 Bölüm 12 Olaylarý Anlamak ve Kullanmak 265 Olaylarý Etkinleþtirmek ve Devre Dýþý Býrakmak...................... 266 Workbook Olaylarý............................................ 267 Open Olayý............................................. 269 Activate Olayý........................................... 270 SheetActivate Olayý...................................... 270 ix

Ýçindekiler NewSheet Olayý......................................... 270 BeforeSave Olayý......................................... 271 Deactivate Olayý......................................... 271 BeforePrint Olayý......................................... 271 BeforeClose Olayý........................................ 272 Worksheet Olaylarý............................................ 273 Change Olayý........................................... 275 SelectionChange Olayý.................................... 276 BeforeRightClick Olayý.................................... 276 Application Olaylarý........................................... 276 Application Olay Ýzlemeyi Açmak........................... 278 Bir Çalýþma Kitabýnýn Açýldýðýný Belirlemek..................... 279 Bolum 13 Dosyalarý Deðiþtirmek 281 Dýþ Dosyalarý Konumlandýrmak................................... 281 Tüm Dosyalarý Döndürmek................................. 282 Dosya Aramayý Sýnýrlandýrmak............................... 285 FileDialog Ýletiþim Kutusu ile Dosyalarý Bulmak................. 291 Bir Dýþ Dosyaya Yazmak........................................ 295 Bir Dýþ Dosyadan Okumak...................................... 296 Bir Deðeri Bir Dosyada Aramak.................................. 298 Bolum 14 Sýnýf Modülleri Geliþtirmek 299 Bir Nesne Nedir?......................................... 299 Bir Sýnýf Nedir?.......................................... 299 Özellikler Nelerdir?....................................... 299 Yöntemler Nelerdir?...................................... 300 Olaylar Nelerdir?......................................... 300 Sýnýf Modüllerine Giriþ......................................... 300 Nesnelere Eriþmek....................................... 301 Nesneleri Bildirmek....................................... 302 Nesneler ve Nothing...................................... 302 Çok Nesne Deðiþkenli Nesneler............................. 303 Özellikler, Yöntemler ve Olaylar................................. 303 Public ve Private Özellikleri, Yöntemleri ve Olaylarý............. 303 Özellikler............................................... 304 Yöntemler.............................................. 304 Olaylar................................................. 304 Bir Sýnýf Oluþturmak........................................... 305 Bir Sýnýf Modülü Oluþturmak............................... 305 Basit Özellikleri Tanýmlamak................................ 305 Özellik Yordamý Tanýmlamak................................ 306 Yöntemler Tanýmlamak.................................... 309 x

Ýçindekiler Olaylar Tanýmlamak....................................... 310 Özel Deðiþkenler, Alt Yordamlar ve Ýþlevler Tanýmlamak.......... 310 Sýnýflar Ýçin Özel Olaylar................................... 311 Baþvurularý Çözmek....................................... 311 Pratik Sýnýf Tasarýmý............................................ 312 Basit Bir Sýnýf............................................ 312 Basit Bir Sýnýfý Geniþletmek................................. 313 Collection Sýnýfý.......................................... 313 Ýþ Kurallarý Olan Bir Sýnýf................................... 317 Kýsým 5 Excel Nesnelerini Yönetmek Bölüm 15 Grafikler 321 Grafiklere Giriþ............................................... 321 Katýþtýrýlmýþ Grafik ve Grafik Sayfalarý Oluþturmak............... 322 Chart Object Model ý Tanýmlamak........................... 326 Grafikleri Yönetmek........................................... 327 Bir Grafiði Etkinleþtirmek................................... 327 Bir Grafiði Etkin Durumdan Çýkarmak......................... 330 Bir Grafiðin Veri Dizisini Deðiþtirmek......................... 331 Dizilerden Veri Kullanmak Ýçin Bir Grafiði Deðiþtirmek........... 333 Grafik Etiketlerini Tanýmlamak............................... 335 Bir Grafik Biçimlendirmek.................................. 336 Bir Çalýþma Kitabýndaki Tüm Grafikleri Deðiþtirmek.............. 338 Grafikleri Yazdýrmak...................................... 339 Grafikleri Programlama Üzerine Son Sözler......................... 339 Bölüm 16 Özet Tablo ve Özet Grafikler 341 Özet Tablo ve Özet Grafikler.................................... 341 Özet Tablolara Giriþ....................................... 341 Özet Tablo Sihirbazý yla Özet Tablo Oluþturmak................ 343 Özet Grafiklerle Giriþ..................................... 346 Özet Tablo Sihirbazýyla Özet Grafik Oluþturmak................ 346 Online Analytical Processing (OLAP) Konularý................. 347 Özet Tablo Nesneleri.......................................... 348 PivotTables Koleksiyonu................................... 349 PivotTable Nesnesi....................................... 349 PivotCaches Koleksiyonu.................................. 351 PivotCache Nesnesi...................................... 352 PivotField Nesneleri...................................... 353 PivotItem Nesnesi........................................ 356 xi

Ýçindekiler Özet Tablolarý Programlamak.................................... 356 Bir Özet Tablo Oluþturmak................................. 357 Bir Özet Grafik Oluþturmak................................ 358 Özet Tablolarý Program Yoluyla Yönetmek......................... 359 Bir Özet Tabloyu Program Yoluyla Oluþturmak................. 359 Bir Özet Tablo yu Özgün Konumuna Sýfýrlamak................. 361 Ýsteðe Baðlý Özet Tablo Konumlarýný Kaydetmek ve Depolamak... 361 Bölüm 17 Komut Çubuklarý 365 Menü Sisteminin Bölümlerini Tanýmlamak.......................... 365 CommandBars Koleksiyonu................................ 366 CommandBar Nesneleri................................... 367 CommandBar Nesnelerini Listelemek........................ 369 Kayan Bir Komut Çubuðu Eklemek........................... 370 Komut Çubuðunu Silmek.................................. 371 Komut Çubuðu Denetimleri.................................... 371 CommandBarControls Koleksiyonu.......................... 371 CommandBarControl Nesnesi.............................. 373 Düðme Denetimleri...................................... 375 Araç Çubuklarý Oluþturmak................................ 377 Açýlan Kutu Denetimleri................................... 378 Açýlan Kutu Kullanmak.................................... 379 Açýlýr Denetimler......................................... 380 Bir Açýlýr Menü Görüntülemek.............................. 380 Var Olan Bir Menüye Öðeler Eklemek........................ 382 Bölüm 18 Ýletiþim Kutularýný Özelleþtirmek 383 Var Olan Ýletiþim Kutularýný Görüntülemek......................... 384 Var Olan Ýletiþim Kutularýný Deðiþtirmek........................... 388 Dialogs Koleksiyonunu Keþfetmek........................... 389 Var Olan Ýletiþim Kutularýna Baðýmsýz Deðiþkenleri Geçirmek..... 393 Ýletiþim Kutularýyla Planlý Çalýþmak............................... 394 Bölüm 19 Kullanýcý Formlarý Yaratmak 395 UserForm Oluþturmak......................................... 395 Bir UserForm Eklemek..................................... 395 UserForm Tasarlamak...................................... 396 UserForm u Deðiþtirmek................................... 397 UserForm un Özellikleri................................... 398 UserForm u Görüntülemek................................. 399 xii

Ýçindekiler UserForm Denetimleri......................................... 401 Denetimleri Programlamak................................. 401 Ortak Özellikler, Yöntemler ve Olaylar....................... 402 Label Denetimi.......................................... 404 CommandButton Denetimi................................. 404 TextBox Denetimi........................................ 405 CheckBox Denetimi...................................... 406 ToggleButton Denetimi.................................... 407 SpinButton Denetimi...................................... 407 Frame Denetimi......................................... 408 OptionButton Denetimi................................... 409 Image Denetimi......................................... 410 ScrollBar Denetimi........................................ 411 ListBox Denetimi......................................... 412 ComboBox Denetimi..................................... 414 RefEdit Denetimi......................................... 415 TabStrip Denetimi........................................ 415 MultiPage Denetimi...................................... 417 Bölüm 20 Geliþmiþ Kullanýcý Formlarý Yaratmak 419 Bilgi Yakalamak............................................... 419 Form Uygulamasýna Bakýþ.................................. 419 Form Tasarlamak......................................... 420 Veriyi Görüntülemek...................................... 422 Çalýþma Sayfasýnda Gezinmek.............................. 425 Veri Düzenlemek........................................ 427 Veri Eklemek............................................ 428 Veriyi Doðrulamak........................................ 429 Kullanýcý Formunu Görüntülemek............................ 430 Çok Adýmlý Sihirbaz Oluþturmak................................. 431 Sihirbaz Uygulamasýna Bakýþ................................ 431 Menüleri Anlamak....................................... 433 UserForm Oluþturmak..................................... 434 Sayfalarda Gezinmek...................................... 435 Sihirbaz Seçeneklerini Toplamak............................. 438 Seçenekleri Özetlemek.................................... 440 Sihirbazý Çalýþtýrmak...................................... 441 xiii

Ýçindekiler Kýsým 6 Excel ve Dýþarýdaki Dünya: Ýþbirliði Her Þeyi Kolaylaþtýrýr Bölüm 21 Excel ve Diðer Office Uygulamalarý 445 Baþka Bir Uygulama Baþlatmak................................... 445 Baþka Bir Uygulamayý Etkinleþtirmek.............................. 449 Baðlama.................................................... 449 Geç Baðlama............................................ 450 Erken Baðlama........................................... 452 Diðer Office Uygulamalarýyla Etkileþimde Bulunmak................. 455 Bir Word Belgesi Açmak................................... 457 Etkin Word Belgesine Eriþmek.............................. 460 Yeni Bir Word Belgesi Oluþturmak........................... 461 Excel i Diðer Office Uygulamalarýndan Denetlemek............. 462 Ýþi Gerçekleþtirmek Ýçin Çok Sayýda Uygulamayla Çalýþmak............ 465 Bölüm 22 Excel ve Yapýlandýrýlmýþ Sorgu Dili 467 Elektronik Tablolarý ve Veritabanlarýný Karþýlaþtýrmak.................. 467 Temel Veritabaný Kavramlarý................................ 467 Veritabaný Anahtarlarý..................................... 469 Excel den Veritabanlarýna Eriþmek........................... 470 SQL ile Veritabanlarýný Denetlemek.............................. 471 Select Deyimi................................................ 471 Basit Select Deyimleri..................................... 472 Satýrlar Almak........................................... 473 Satýrlarý Sýralamak......................................... 475 Çok Sayýda Tablo Kullanmak................................ 476 Ýþlevleri Kullanmak....................................... 477 Insert Deyimi................................................ 478 Insert Deyimini Kullanmak................................. 478 Update Deyimi............................................... 479 Delete Deyimi............................................... 479 Bölüm 23 ADO yu Tanýmak 481 ADO Nesne Modeli........................................... 481 ADO Nesne Modelini Kullanmak............................ 483 Connection Nesnesi........................................... 483 Connection Nesnesinin Önemli Özellikleri ve Yöntemleri........ 484 Farklý Veritabaný Yönetim Sistemlerine Baðlanmak.............. 485 Errors Koleksiyonunu Kullanmak............................. 486 Error Nesnesini Kullanmak................................. 487 xiv

Ýçindekiler Command Nesnesi............................................ 487 Command Nesnesinin Önemli Özellikleri ve Yöntemleri......... 488 Parameters Koleksiyonunu Kullanmak........................ 489 Parameter Nesnesini Kullanmak............................. 490 Recordset Nesnesi............................................ 491 Recordset Nesnesinin Önemli Özellikleri ve Yöntemleri......... 491 Fields Koleksiyonunu Kullanmak............................. 494 Field Nesnesini Kullanmak................................. 494 Bölom 24 Excel Query Programý 497 Excel Query Programýna Genel Bakýþ......................... 497 Projeyi Ayarlamak........................................ 498 Programý Baþlatmak....................................... 499 Programý Sonlandýrmak.................................... 500 Veritabanýna Baðlanmak........................................ 501 DBInfo UserForm Baþlatmak................................ 502 Veritabaný Saðlayýcýlarýný Deðiþtirmek......................... 503 Windows Kimlik Doðrulamasýný Seçmek...................... 504 Veritabaný Bilgisini Kaydetmek.............................. 504 Bir Sorguyu Düzenlemek....................................... 505 Veritabaný Sorgusunu Baþlatmak.................................. 508 Sorguyu Baþlatmak Ýçin Bilgi Edinmek........................ 508 Baðlantý Dizesi Oluþturmak................................. 509 Sorgu Edinmek.......................................... 512 Sorgu Çalýþtýrmak........................................ 512 Satýrlarý Kopyalamak...................................... 514 Excel Query Programýný Kullanmak............................... 515 Baðlantý Bilgilerini Yapýlandýrmak............................ 516 Sorgu Girmek........................................... 516 Sorguyu Çalýþtýrmak....................................... 517 Bölüm 25 Excel ve Web 519 HTML...................................................... 520 Bir Çalýþma Sayfasýný Web Sayfasý Olarak Kaydetmek............ 520 Çalýþma Sayfanýzý Web de Yayýmlamak....................... 523 Web Tabanlý Çalýþma Sayfalarýný Etkileþimli Yapmak.............. 525 Veri Kaynaðý Olarak Internet i Kullanmak.......................... 527 Web Sayfalarýný Çalýþma Kitaplarý Olarak Açmak................ 528 Web Sorgularýný Kullanmak................................. 529 Web Sayfalarýný Belirli Bir Bilgi Ýçin Çözümlemek............... 532 Sonuçlarý Yayýmlamak Ýçin Internet i Kullanmak..................... 533 Bir Web Sunucu Kurmak................................... 533 Çalýþma Sayfalarýný Web Sayfasý Olarak Kaydetmek.............. 534 xv

Ýçindekiler Web Bileþenlerine Etkileþim Eklemek......................... 534 Web Sunucu Ýle Ýletiþim Kurmak............................ 536 Excel ile Internet Çözümlerini Kullanmak.......................... 537 Bölüm 26 Excel ve Geniþletilebilir Ýþaretleme Dili (XML) 539 Veri Listelerini Tanýmak........................................ 539 Program Yoluyla Veri Listeleri Oluþturmak..................... 541 XML Þemalarý Oluþturmak...................................... 546 XML Veri Dosyalarý Oluþturmak.................................. 549 Çalýþma Kitabýna Elle XML Eklemek.............................. 550 XML Verilerini Elle Almak.................................. 552 Çalýþma Sayfasýna Program Yoluyla XML Eklemek.................... 553 Çalýþma Sayfasýyla Bir Þemayý Program Yoluyla Eþlemek.......... 553 XPath Kullanarak Þema Öðeleriyle Hücreleri Eþlemek............ 557 Dizin 563 xvi

Yazarlarýn Teþekkürleri Curtis Frye ýn: Öncelikle, karmaþýk konularý böylesine etkili biçimde sunmadaki bilgi ve becerilerinden dolayý birlikte çalýþtýðým yazarlar Wayne Freeze ve Felicia Buckingham a teþekkür etmek istiyorum. Westley Annis e, birçok bölümdeki katkýsýndan dolayý minnettarým. Birçok nedenden dolayý Microsoft Press teki çalýþanlarla, bu yoðun çalýþma ortamýndaki herkesle olan iliþkilerim benim için çok deðerli. Bu proje süresince yaþamýmýzdaki pek çok deðiþikliliðe karþýn iliþkilerimizin deðiþikliðe uðramadan sürdüðünü söylemekten mutluyum. Juliana Aldous Atkinson, bir program sunmamý istedi ve gözden geçirme süreci boyunca bu sunuma önderlik yaptý. Sandra Haynes, ilk proje editörüydü ve Sandra ya Press içinde farklý görevler verildiðinde, Dick Brown bu görevi üstlendi. Dick bir haftalýðýna tatile çýktýðýnda, Wendy Zucker yardým etti. Takým çalýþmasý deyimi, saðladýklarý destek türünü açýklamaya yetmez. Ayrýca, Enine Boyuna Microsoft Office Excel 2003 (Arkadaþ Yayýnevi, 2004) kitabýnýn diðer yazarý olan Mark Dodge, teknik editörüm olduðu için çok þanslýyým. Diziler ve Excel le ilgili bilgisi, bana birçok muhteþem öneri yapmasýný saðladý. Jaime Odell ýn yardýmlarýyla Lisa Pawlewicz, basýma hazýrlanan kopyalar masasýnda kaldýðý sürece en iyi redaksiyonu gerçekleþtirdi. Sayfa düzenlemeleri Microsoft tan Sandi Resnick ile birlikte Joe Armstrong, Steve Boudreault, Catherine Cooker, Beth Lew, Katie O Connell, Dan Shaw, Asa Tomash ve Melissa von Tschudi-Sutton dan oluþan nsight ekibi tarafýndan ele alýndý. Barbara Levy ve Carl Diltz, Word dosyalarýmý gördüðünüz bu güzel sayfalara dönüþtürdü. William Teel, grafikleri basýma hazýrladý, Joel Panchot, özgün resimleri yaptý ve Richard Shrout eksiksiz bir dizin oluþturdu. Tess McMillan, Kýlavuz CD yi oluþturan ekibin baþýydý. Son olarak, Aralýk 2000 de beni Microsoft un mutfaðýyla tanýþtýran temsilcim, StudioB den Neil Salkind e teþekkür etmek istiyorum. Böylesine önemli bir yayýncýya, diðerlerine göre yeni olan bir yazarý önerme konusunda endiþeleri vardý ancak, söylemeliyim ki her þey yolunda gitti. Wayne Freeze in: Curt: bu kitabý yazarken bana katlanmayý kabul ettiðin için teþekkürler. Özellikle, planlanan çalýþma takviminin gerisinde kaldýðýmda gösterdiðin sabýr benim için çok deðerli. Laura: StudioB deki ilk yýlýmý çok deðerli bir deneyime dönüþtürdüðün için teþekkürler. Steve: bu yýl karþýma çýkardýðýn fýrsatlar ve zorluklar için teþekkürler, gelecek yýl için daha çok beklentilerim var. Christopher ve Samantha: diðer projelerimin yaný sýra, bu kitapta çalýþýrken geçirdiðim uzun saatlere hoþgörü gösterdiðiniz için teþekkürler. Jill: sen olduðun için teþekkürler Seni seviyorum. Felicia Buckingham ýn: Projedeki çalýþmalarý için Microsoft Press teki herkese teþekkürler ve ilk kitabýmda birlikte çalýþma fýrsatý saðlayan Curt e teþekkürler. xvii

Sizden Haber Almak Ýsteriz! Microsoft Press in amacý, yazýlýmýnýzdan en çok yaralanabilmeniz için gereken bilgileri bulmanýza yardýmcý olan kitaplar yaratmaktýr. Inside Out (Enine Boyuna) dizisini, sizin için yarattýk. Öðrenim gereksinimlerinizi karþýlayan kitaplar yapma çabamýzda bize yardým etmesi için düþüncelerinizi duymak istiyoruz. Kitabýn beðendiðiniz yönleri ve bunu daha iyiye götürmek için neler yapabileceðimizi bize bildirin. Adýnýz ve iletiþim bilgilerinizin yaný sýra, bu kitabýn ve yazarýn adýný da e-posta iletinize ekleyin. Görüþlerinizi dört gözle bekliyoruz! Bize Ulaþmak Ýçin E-Posta: info@arkadas.com.tr Posta: Arkadaþ Yayýnevi Enine Boyuna Dizisi Editörü Mithatpaþa Cad. No: 28/C ANKARA Not: Ne yazýk ki, karþýlaþabileceðiniz herhangi bir yazýlým sorunuyla ilgili destek saðlayamýyoruz. Yazýlým sorunlarýyla ilgili yardým için, lütfen http://support.microsoft.com adresini ziyaret edin. xix

CD Hakkýnda Bu kitapla birlikte verilen kýlavuz CD, Enine Boyuna kitabýnýzdan en iyi biçimde yararlanmanýzý saðlayan araç ve kaynaklarý içerir. CD de Neler Var? Enine Boyuna CD niz þunlarý içerir: Özgün ekitap. Bu kýsýmda, özgün Microsoft Office Excel 2003 Programming Inside Out kitabýnýn elektronik sürümünü bulacaksýnýz. ekitap, PDF biçimindedir. Computer Dictionary, Fifty Edition ekitap. Microsoft Computer Dictionary, Fifth Edition ýn tam elektronik sürümünü bulacaksýnýz. Ev ve iþyeri için uygun olan sözlük 10.000 den fazla girdi içerir. Insider Extras. Bu kýsým, kitapta kullanýlan örnek dosyalarý içerir. Microsoft Resources. Bu kýsýmda, Microsoft Office Excel 2003 ve diðer ticari Microsoft yazýlýmlarýndan alabildiðince yararlanmanýza yardým eden ek Microsoft kaynaklarýyla ilgili bilgileri bulacaksýnýz Excel i Geniþletmek. Bu kýsýmda, Microsoft Office Excel 2003 deneyiminizi zenginleþtirmek için kullanýlan üçüncü parti özellikler ve araçlarla ilgili bilgiler bulacaksýnýz. Kýlavuz CD. Ayný zamanda içindeki dosyalarla ilgili ayrýntýlý bilgiler sunar ve Internet üzerindeki Microsoft ve üçüncü parti sitelere baðlantýlar saðlar. CD deki tüm dosyalar, Microsoft Internet Explorer (sürüm 5.01 ya da üzeri) ile eriþmek üzere tasarlanmýþtýr. Not Üçüncü parti sitelere olan baðlantýlar, Microsoft Corporation ýn denetimi altýnda deðildir ve bu nedenle Microsoft içeriklerden sorumlu deðildir ve bu CD de bulunmalarý, o ürünlerin ya da sitelerin onaylanmasý olarak yorumlanmamalýdýr. CD de sunulan yazýlým, yalnýzca Ýngilizce dilindedir ve Ýngilizce olmayan iþletim sistemleriyle ve yazýlýmlarla uyumlu olmayabilir. CD yi Kullanmak Bu Kýlavuz CD yi kullanmak için CD-ROM sürücünüze yerleþtirin. AutoRun bilgisayarýnýzda etkinleþtirilmemiþse, CD nin kökündeki Start CD. exe dosyasýný çalýþtýrýn. xxi

Sistem Gereksinimleri CD yi çalýþtýrmak için gerekli en düþük sistem gereksinimleri þunlardýr: Microsoft Windows XP veya üzeri ya da Service Pack 3 lü Windows 2000 Professional veya üzeri. 266 MHz ya da daha hýzlý Pentium uyumlu CPU 64 megabayt (MB) RAM 8X ya da daha hýzlý CD-ROM sürücüsü Microsoft Windows uyumlu ses kartý ve hoparlör Microsoft Internet Explorer 5.01 ya da üzeri Microsoft Mouse ya da uyumlu bir iþaretleme aygýtý Not CD deki baðlantýlar yoluyla kullanýlan eklentiler için sistem gereksinimleri daha yüksek olabilir. Her bir eklentinin sistem gereksinimi listelenen sitelerde belirtilmektedir. Köprülerin bazýlarýna eriþmek için bir Internet baðlantýsý gerekir. Baðlanma süresi kadar ücret ödenmesi gerekebilir. Destek Bilgileri Kitabýn ve beraberindeki kýlavuz CD nin içeriðinin doðruluðu için her türlü çaba gösterilmiþtir. Kitap içeriði ya da bu Kýlavuz CD yle ilgili önerileriniz için Sizden Haber Almak Ýsteriz baþlýklý konuda geçen adresleri kullanarak lütfen bize ulaþýn. Microsoft Press in kitaplarýna yaptýðý düzeltmeleri, World Wide Web yoluyla http:// www.microsoft.com/learning/support/ adresinde bulabilirsiniz. Microsoft Press Knowledge Base e doðrudan baðlanmak ve bir soru ya da sorunla ilgili bir sorgu girmek için, http:// www.microsoft.com/learning/support/search.asp adresine gidin. Excel 2003 le ilgili destek bilgisi için Web üzerinde http://support.microsoft.com/ adresinden Ücretsiz Destek baðlantýsýný týklayabilirsiniz. xxii

Bu Kitapta Kullanýlan Standartlar ve Özellikler Bu Kitapta Kullanýlan Standartlar ve Özellikler Bu kitap, gerek duyduðunuz bilgiyi kolaylýkla bulabilmeniz için özel metin ve tasarým standartlarýný kullanýr. Metin Standartlarý Standart Kýsaltýlmýþ menü komutlarý Kalýn yazý tipi Büyük baþharfler Ýtalik yazý tipi Metindeki artý iþareti (+) Anlamý Rahatýnýz için, bu kitap kýsaltýlmýþ menü komutlarýný kullanýr. Örneðin, Araçlar, Deðiþiklikleri Ýzle, Deðiþiklikleri Vurgula yý týklayýn cümlesi, Araçlar menüsünü týklamanýz, Deðiþiklikleri Ýzle yi iþaret etmeniz ve Deðiþiklikleri Vurgula komutunu seçmeniz anlamýna gelir. Kalýn yazý tipi, sizin gireceðiniz ya da yazacaðýnýz metni belirtmek için kullanýlýr. Menü, iletiþim kutusu, iletiþim kutusu öðesi ve komut adlarýnýn ilk harfleri büyük yazýlýr. Örnek: Farklý Kaydet iletiþim kutusu. Ýtalik yazý tipi, yeni terimleri belirtmek için kullanýlýr. Klavye kýsayollarý, iki tuþ adýný ayýran bir artý iþaretiyle (+) gösterilir. Örneðin, Ctrl+Alt+Delete yazýyorsa, Ctrl, Alt ve Delete tuþlarýna ayný anda basmanýz gerektiði anlamýna gelir. Tasarým Standartlarý Bu simge, yazýlýmýn bu sürümünde yeni ya da belirgin olarak güncelleþtirilmiþ bir özelliði tanýmlar. Enine Boyuna Bu ifade, bir Enine Boyuna sorun örneðini gösterir. Bunlar kitabýn önemli ipuçlarýdýr. Bu ipuçlarýnda, yazýlýmla ve programdaki bir özelliðin çalýþmasýyla ilgili bilgilere doðrudan ulaþacaksýnýz. Yazýlým sorunlarýný gidermek için kullanýþlý çözümler de bulacaksýnýz. xxiii

Bu Kitapta Kullanýlan Standartlar ve Özellikler Ýpucu Ýpuçlarý anlatýlan görevle ilgili yararlý bilgiler ve zaman kazandýran adýmlar ya da deðiþik yöntemler saðlar. Sorun Giderme Bu ifade, bir Sorun Giderme problem ifadesine örnek oluþturur. Karþýlaþabileceðiniz genel sorunlara çözüm bulmak için bu açýklama kutularýna bakýn. Sorun Giderme açýklama kutularý bölümlerde ilgili bilgilerin hemen yanýndadýr. Çapraz baþvurular, kitapta anlatýlan konuyla ilgili bilgileri veren diðer yerleri gösterir. Bu simge, Kýlavuz CD de bulunan bilgi ya da metni belirtir. Dikkat Dikkatler, bir görevi tamamlarken bakmanýz ya da bir görevi tamamlamadan önce baþvurmanýz gereken olasý sorunlarý tanýmlar. Not Notlar, anlatýlan görevle ilgili ek bilgiler saðlar. Açýklama Kutularý Bölümler boyunca serpiþtirilen açýklama kutularý anlatýlan konuyla ilgili yardýmcý bilgiler saðlar. Teknolojiyle ya da bir özellikle ilgili daha çok bilgi edinmek için açýklama kutularýna. xxiv

Kýsým 1 Hazýrlýk 1 Excel 2003 teki Yenilikler 3 2 Excel i Tanýmak 13 1

Kýsým 1: Hazýrlýk Bölüm 1 Excel 2003 teki Yenilikler Geliþmiþ Ýstatistiksel Ýþlevleri Kullanmak... 3 Akýllý Belgeler Oluþturmak... 6 Belge Çalýþma Alanlarý Oluþturmak... 6 Bilgi Haklarý Yönetimini Uygulamak... 7 Çalýþma Kitaplarýný Karþýlaþtýrmak... 7 Araþtýr Görev Bölmesi Ýle Bilgi Edinmek... 8 Geniþletilmiþ XML Yeteneklerini Kullanmak... 8 Microsoft Excel 1985 yýlýndan beri kullanýlmaktadýr ve bugüne kadar programýn temel elektronik tablo öðeleri neredeyse hiç deðiþmemiþtir. Microsoft Office Excel 2003, veri toplama, iþbirliði ve veri aktarýmýný önceki sürümlere göre çok daha etkin yapan bir takým yeni özelliklere sahiptir. Excel 2003 teki geliþmeler, bir elektronik tablonun içeriðini tanýmlayabilmenizi ve bu verinin, elle deðil de otomatik olarak iþlenebilmesini saðlayan ve verilerin kopyalanmasý ya da yeniden yazýlmasý sýrasýnda oluþabilecek hata olasýlýklarýný azaltarak zaman kazandýran esnek, metin tabanlý bir iþaretleme sistemi olan Geniþletilebilir Ýþaretleme Dili ya da XML kullanýmý üzerine kurulmuþtur. Excel 2003 ayný zamanda, programýn önceki sürümlerindeki iþlevlere göre çok daha kesin olan geliþmiþ bir takým istatistiksel iþlevler bulundurmaktadýr. Geliþmiþ Ýstatistiksel Ýþlevleri Kullanmak Excel kullanýcýlarýnýn bir çoðu, ticari ya da mali verileri izlemek için kullanýlan basit formüller ve biçimlendirme görevlerinin dýþýndaki özellikleri kullanmaz. Ancak, Excel de bulunan geliþmiþ istatistiksel iþlevlerden faydalanan ticari ya da akademik çevrelerdeki ileri düzey bilimsel kullanýcýlarýn bu iþlevleri büyük ölçüde kullanmalarý gerekir. Excel programlama ekibi, bazý istatistiksel iþlevlerin doðruluðunu geliþtirerek ve bunlarý ileri düzey kullanýcýlar için çok daha kullanýþlý hale getirerek, programýn söz konusu iþlevlerin sonuçlarýný hesaplama yöntemini deðiþtirmiþtir. Tablo 1-1, iþlevleri ve her birinin açýklamalarýný listelemektedir 3

Kýsým 1: Hazýrlýk Enine Boyuna Microsoft Office Excel 2003 Programlama Tablo 1-1. Geliþmiþ Ýstatistiksel Ýþlevler Bölüm 1 4 BINOMDAÐ BÜYÜME DOT FTEST GAMATERS GÜVENÝRLÝK HÝPERGEOMDAÐ KESMENOKTASI KÝKARETEST KRÝTÝKBÝNOM LOGNORMDAÐ LOGTERS LOT NEGBÝNOMDAÐ TAHMÝN VSEÇSTDSAPMA Her denemenin mutlaka ya doðru ya da yanlýþ sonuç verdiði, önceden belirlenmiþ ve belirlenen sayýda baþarýlý deneme ile sonuçlanma, verdiði, önceden belirlenmiþ olasýlýðýný belirler (örneðin, 10 yazý-tura atýþýndan tam beþ tanesinin yazý ile sonuçlanmasý). Bir veri serisinin üstel büyümesini tahmin eder. Bir çizgiyi tanýmlayan iki boyutlu bir deðerler dizisi üreterek, bir veri kümesine en iyi uyan çizgiyi oluþturur. Bir F testinden (iki veri kümesi arasýndaki bir deðiþkenlik testi) elde edilen hedef sonucu oluþturan deðeri verir. Gama daðýlýmlý (yani, çarpýk) bir veri kümesinden, verilen bir sonucu oluþturacak olan deðeri verir. Bir popülasyonun ortalamasý için bir güvenirlik aralýðý oluþturmak üzere kullanabileceðiniz bir deðer verir. Karma bir nesneler kümesinden tek bir öðe türünün sayýsýný tam olarak seçme olasýlýðýný verir. Örneðin, bir kavanozda 6 tanesi kýrmýzý olan toplam 20 bilye bulunmaktadýr. Üç bilye seçerseniz, bunlardan tam olarak yalnýca bir tanesinin kýrmýzý olma olasýlýðý nedir? Bir çizginin y eksenini kestiði noktayý hesaplar. Bir ki-kare daðýlýmýnda sonuca en iyi uyan deðeri bulur. Doðru/yanlýþ denemelerden oluþan bir dizideki baþarýsýzlýk sayýsýnýn bir ölçütü ne zaman aþacaðýný belirler (örneðin, bir üretimdeki ampullerin % 5 inden fazlasýnýn yanmamasý gibi). Bir deðerin, logaritmik normal bir daðýlýmdaki ortalamadan uzak olan standart sapmalarýnýn sayýsýný verir. Bir daðýlýmdaki deðerin ters logaritmasýný verir. Bir eðriyi tanýmlayan iki boyutlu bir deðerler dizisi üreterek, bir veri kümesine en iyi uyan eðriyi oluþturur. Bir binom açýlýmýnda, verilen sayýda baþarýdan önce, verilen sayýda baþarýsýzlýk olmasý olasýlýðýný verir. Deðerlerin var olan zaman dizisine dayanarak, gelecek deðerlerini hesaplar. Bir sütunda, yalnýzca bir ölçüte uygun olan deðerleri ele alarak standart sapmayý hesaplar. VSEÇSTDSAPMAS Bir sütundaki deðerlerin standart sapmasýný, sütun içindeki bütün deðerlere baðlý olarak hesaplar. VSEÇVAR Bir sütun veya listede bulunan deðerlerin varyansýný, yalnýzca bir ölçüte uyan deðerleri ele alarak hesaplar.

Kýsým 1: Hazýrlýk Microsoft Office Excel 2003 teki Yenilikler Tablo 1-1. Geliþmiþ Ýstatistiksel Ýþlevler (devamý) VSEÇVARS NORMDAÐ NORMTERS Bir sütundaki veya listedeki deðerlerin varyansýný, sütun içindeki bütün deðerlere baðlý olarak hesaplar. Bir deðerin, normal bir daðýlýmdaki ortalamadan uzak olan standart sapmalarýnýn sayýsýný verir. Bir daðýlýmdan seçilen rasgele bir deðerin, daðýlým içinde kendi üzerinde bir deðer olma olasýlýðýný yansýtan bir deðer verir. Bölüm 1 NORMSDAÐ NORMSTERS PEARSON POISSON S_SAYI_ÜRET RKARE EÐÝM STDSAPMASA STDSAPMAA STDSAPMAS STHYX TTERS EÐÝLÝM VAR VARA VARS VARSA ZTEST Ortalamasý 0 ve standart sapmasý 1 olan standart normal bir daðýlýmý verir. Bir standart daðýlýmdan seçilen rasgele bir deðerin, daðýlým içinde kendi üzerinde bir deðer olma olasýlýðýný yansýtan bir deðer verir. Ýki veri kümesi arasýndaki doðrusal iliþkinin gücünü yansýtan bir deðer verir. Olaylara ait Poisson daðýlýmýný kullanarak bir takým olaylarýn olma olasýlýðýný verir. Rasgele bir deðer üretir. Ýki deðerler dizisine ait Pearson katsayýsýnýn karesini döndürür. Bir çizginin eðimini verir. Sayýsal bir veri kümesinin standart sapmasýný, örnek bir veriye dayanarak hesaplar. Bir veri kümesinin (metin ve doðru/yanlýþ deðerleri içerebilir) standart sapmasýný, örnek bir veriye dayanarak hesaplar. Sayýsal bir veri kümesinin standart sapmasýný hesaplar. Bir baðlaným içindeki her x deðerinin y deðeri için öngörülen standart hatasýný verir. Belirlenmiþ bir olasýlýða ve serbestlik derecelerine baðlý olarak, bir t deðeri verir. Bir eðim çizgisi boyunca deðerler verir. Bir veri örneðinin varyansýný hesaplar. Bir veri kümesinin (metin ve doðru/yanlýþ deðerleri içerebilir) varyansýný, örnek bir veriye dayanarak hesaplar. Bir veri varyansýný hesaplar. Metin ve doðru/yanlýþ deðerleri içeren bir veri varyansýný hesaplar. Bir veri örneðinin ortalamasýnýn, kümedeki gözlenen veri ortalamasýndan daha büyük olma olasýlýðýný verir. 5

Kýsým 1: Hazýrlýk Enine Boyuna Microsoft Office Excel 2003 Programlama Bölüm 1 Akýllý Belgeler Oluþturmak Excel çalýþma kitaplarý her zaman diðer Office belgeleri ile etkileþimde bulunabilmiþtir. Ancak bu etkileþimler kýsmen sýnýrlý olmuþtur. Web üzerindeki, bir veritabanýndaki veya baþka bir Office belgesindeki verilere baðlantýlar yaratmak güçlü yeteneklerdir, ancak çalýþma kitabý basitçe baðýmsýz bir bitler topluluðuydu. Office 2003 te, akýllý belgeler, meta veriler (yani belgenin kendisiyle ilgili bilgiler içeren veriler) içeren Office belgeleri olup, belgelerin bu içeriðe dayanan programlý eylemlere izin veren bir iþ sürecine nasýl uyarlanacaðý ile ilgili bilgileri kapsar. Örneðin, çeþitli projeler üzerinde geçirdiðiniz süreyi izleyen Excel tabanlý bir þablon kullanan bir teknik servis firmasýnda çalýþýryorsanýz, büyük olasýlýkla her hafta baþýnda bir çalýþma sayfasý içeren yeni bir çalýþma kitabý yaratýr, kendi tanýmlayýcý bilgilerinizle kaydeder ve her gün sonunda kendi sürelerinizi doldurursunuz. Ardýndan, haftanýn sonunda, ya çalýþma kitabýný bir að klasörüne kaydeder, ya da çalýþma kitabýný yöneticinize e-posta ile gönderirsiniz. Buna karþýlýk, akýllý belgeler, zaman çizelgenizin iþ sürecine nasýl uyduðu hakkýndaki ayrýntýlarý dolduran programlamalar içerir. Yeni bir zaman çizelgesi çalýþma kitabý oluþturduðunuz zaman, Excel sizi tanýr ve kiþisel verilerinizi (ad, personel numarasý, projeler vb.) doldurur. Daha sonra, hafta sona erdiðinde, akýllý belge çalýþma kitabýný süreç içindeki bir sonraki aþamaya gönderen bir düðme görüntüler. Aslýnda sizin için, verinin göndeminde hangi yöntemin kullanýldýðý önemli deðildir; bir veritabanýna yazýlabilir, að üzerinde baþka bir konumda bulunan bir çalýþma kitabýna bir çalýþma sayfasý olarak kaydedilebilir, bir BizTalk sunucu izleme iþ akýþý konularýndaki verilerle birleþtirilebilir veya bir Microsoft Outlook e-posta yazýlýmýna iliþtirilerek yöneticinize gönderilebilir. Belge Çalýþma Alanlarý Yaratmak Birden çok kiþinin giriþ yapmasý gereken belgelerin sayýsý gittikçe artmaktadýr. Büyük bir projenin maliyetini hesaplarken, örneðin, hangi ürün ve bileþenlerin ele alýnarak, mutlaka kullanýlmasý gerektiðini belirlemek ve projeyi dahili olarak desteklemek ve ne kadar iþçi ve iþletime giderinin gerektiðini bulmak için muhtemelen ekibin her bir üyesinden ayrý girdilere gerek duyarsýnýz. Çalýþma kitaplarýný paylaþmak ve birleþtirmek, bu bilgiye ulaþma yollarýndan biridir, ancak proje gizli tehlikelerle doludur. Örneðin, çalýþma arkadaþlarýnýzdan biri kendine ait çalýþma kitabý kopyasýnýn þifresini deðiþtirirse, birleþtirme iþlemine ona ait deðiþiklikleri ekleyemezsiniz. Ancak, Excel 2003 ü Microsoft Windows SharePoint Services ile birlikte kullandýðýnýz zaman, bir belge çalýþma alaný yaratarak iþbirliði, düzenleme ve inceleme sürecini düzene koyabilirsiniz. Belge çalýþma alaný, bir SharePoint sitesinde kurulan sanal bir çalýþma alaný olup, bireylerin SharePoint sunucu üzerindeki kopyaya eriþebilmelerine ve düzenleyebilmelerine veya belge çalýþma alanýndaki ana kopyada yapýlan deðiþiklikleri ekleyerek güncelleyebildikleri bir yerel kopya ile çalýþmalarýna olanak tanýr. Bir belge çalýþma alanýný kurduktan ve ekip üyelerinizin her birine sitenin bu kýsmý için eriþim verdikten sonra, çalýþma arkadaþlarýnýz, ayný çalýþma kitabý kopyasý üzerinde çalýþabileceklerdir. Belgenin bir kopyasýnda kaydedilen herhangi bir deðiþiklik, ekibin bütün üyeleri tarafýndan kullanýlabilir; deðiþiklikler çakýþýrsa, sistem yöneticisi olarak hangi deðiþikliklerin benimseneceðini seçebilirsiniz. Ayný zamanda, bir belge 6

Kýsým 1: Hazýrlýk Microsoft Office Excel 2003 teki Yenilikler çalýþma alaný yaratmak yönetmek için Paylaþýlan Çalýþma Alaný görev bölmesindeki denetimleri de kullanabilirsiniz. Not Belge çalýþma alanlarý Microsoft Office Word 2003, Excel 2003, PowerPoint 2003 ve Visio 2003 uygulamalarýnda bulunmaktadýr. Bölüm 1 Bilgi Haklarý Yönetimini Uygulamak Sayýsal etki alanýndaki çözülmesi en zor sorunlardan biri, bilgiye eriþimi sýnýrlandýrmaktýr. Bir bilgisayarda ya da aðda bulunan dosyalarý kimin görebileceðini sýnýrlandýrmak için parolalar, hesaplar ve diðer eriþim sýnýrlamalarý kullanabilirsiniz. Ancak, korunmasýz bir dosya bir kez açýldýðýnda, kolaylýkla kopyalanabilir ve daðýtýlabilir. Office 2003 teki yeni Bilgi Haklarý Yönetimi (Information Rights Management IRM) yetenekleri, dosyalarýnýzý kimin görebileceðini ve düzenleyebileceðini sýnýrlandýrarak, bilgilerinizin gizliliðini ve bütünlüðünü korur. Özellikle, að yöneticileri, kullanýcý düzeyinde izinler ayarlayarak, bilgiye eriþimi sýnýrlamanýza olanak tanýr. Bir yolunu bulup da dosyalarýn yetkisiz kopyalarýna eriþen kullanýcýlar, gelecek yýl için firmanýzýn bütçesine gizlice bakamazlar. Dosyanýn yetkili alýcýlarý olan kullanýcýlar Office 2003 ya da sonraki sürümlerine sahip deðilse, dosya görüntüleyicilerini kullanarak dosyalarý inceleyebilirler ancak bunlarý düzenleyemezler. Not Bilgi Haklarý Yönetimi yalnýzca Microsoft Office Professional Edition 2003, Word 2003, Excel 2003 ve PowerPoint 2003 uygulamalarýnda bulunmaktadýr. Çalýþma Kitaplarýný Karþýlaþtýrmak Excel 2003 deki faydalý yeni yeteneklerden biri de, iki pencereyi ayný anda kaydýrarak içeriklerini karþýlaþtýrabilmektir. Hücre verileri yan yana kaydýrýlýrken desenler oluþturur ve farklarý genellikle görsel olarak seçebilirsiniz. Farklar, koþullu biçimlendirme kullandýðýnýz zaman veya hücre verilerini, verilerin ana gövdesinden farklý bir biçimde görüntülemeyi seçtiðinizde daha da belirginleþir. Eþzamanlý kaydýrmayý açmak için, karþýlaþtýrma yapmak istediðiniz iki çalýþma kitabýný açýn ve Pencere, Yan Yana Karþýlaþtýr ý seçin. Excel 2003 teki geliþmelerden biri de, birtakým kaynaklardan bilgi almak için kullanabileceðiniz ek araþtýrma araçlarýdýr. Araþtýrma görev bölmesini Görünüm menüsünden Görev Bölmesi ni seçerek ve gerekirse görev bölmesinin üstündeki Diðer Görev Bölmeleri çubuðunu týklayýp, Araþtýr ý týklayarak görüntüleyebilirsiniz. Araþtýr görev bölmesini görüntüledikten sonra, Ara kutusuna bir sözcük veya ifade yazabilir, arama yapmak istediðiniz baþvuru konularýný seçebilir ve daha fazla bilgi elde etmek için Aramayý Baþlat düðmesini (Ara kutusunun saðýndaki ok) týklayabilirsiniz. Þekil 1-1, Araþtýr görev bölmesini ve kullanabileceðiniz baþvuru öðelerinden bazýlarýný göstermektedir. 7