TÜRKİYE Turİzm Pİyasalari Araştirma Raporlari MUĞLA 10
MUĞLA TURİZM PİYASASI ARAŞTIRMASI, 2010 Muğla Araştırma Bölgesi Amaç Hazırlanan çalışmanın amacı Türkiye nin Turizm odak noktalarından biri olan Muğla daki konaklama tesislerinin dağılımının, kişibaşı gecelik konaklama fiyatlarının (kapı fiyatı) ve bu fiyatların otellerin hangi özelliklerine bağlı olarak değiştiğinin incelenmesi ve turizm potansiyeli yüksek olan ilçelerindeki 3, 4 ve 5 yıldızlı otellerin odabaşı satış değerinin araştırılmasıdır. Kapsam Bu çalışma, Muğla nın Bodrum, Marmaris, Fethiye, Ortaca, Dalaman, Datça, Milas, Köyceğiz, Ula ve Muğla Merkez deki konaklama tesislerinin dağılımını ve en fazla turist çeken ilçeleri olan Bodrum ve Marmaris teki 3, 4 ve 5 yıldızlı otellerin odabaşı satış değerleri ile bu otellerdeki kişibaşı geceleme fiyatlarının (kapı fiyatı) yıllık ortalamasının ve otellerin değerini etkileyen genel özelliklerinin neler olduğunun araştırmasını kapsamaktadır. Türkiye Turizm Piyasaları Araştırması - Muğla Genel Ekonomik Görünüm Yöntem Bu araştırma raporu hazırlanırken odabaşı otel satış değerleri için bu bölgelerdeki satılık otel ilanlarına ulaşılmış, ilan sahipleriyle telefon görüşmesi yapılarak otellerin konaklama fiyatları ve diğer genel özellikleriyle ilgili anket çalışması yapılmış ve otellerin konaklama fiyatları için acentelerin backofislerinden otellerin acente (kâr dahil) fiyatları araştırılmıştır. Bir ülkenin ekonomik açıdan temel göstergeleri o ülkedeki diğer sektörlerle de bağlantılıdır. İstanbul Gayimenkul Değerleme olarak aşağıda verdiğimiz Türkiye ekonomisine ait temel veriler, ülkedeki turizm potansiyeli ve otellerin arz-talep dengesiyle direkt olarak ilgilidir. Tablo 1 bu verilerin özetini içermektedir. Gayrisafi Yurtiçi Hasıla ve Turizm Gelirleri Tablo 2 de Türkiye nin GSYH nın 2006 ve 2009 yılları arasındaki değişimi görülmektedir. IMF verilerine göre 2008 yılında Türkiye 740 Milyar $ GSYH sı ile dünya sıralamasında 15. büyük ekonomi haline gelmiştir. 2009 yılına ait GSYH ise 617 Milyar $ dır. Tablo 3 te Türkiye nin 2006 ve 2009 yılları arasındaki turizm gelirleri verilmiştir. 2008 yılında Türkiye ye giriş yapan turist sayısı 26 milyon kişinin üzerinde hesaplanmış olup, turizm geliri önceki yıla oranla %18 lik bir artış göstererek, GSYH içinde %3 lük payı ile yaklaşık 22 milyar $ olarak hesaplanmıştır. 2009 yılında ise gelen turist sayısı 27 milyonu geçerek, turizm gelirlerinin GSYH içindeki payı %3,5 a yükselmiş, 21,5 milyar $ lık turizm geliri elde edilmiştir. Tablo 1 Türkiye Temel Ekonomik Göstergeler 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 Reel GSYH Büyümesi 6,2 5,3 9,4 8,4 6,9 4,7 0,8-6,5 Tüketici Fiyatları Enflasyonu (ort. %) 45,1 25,3 8,6 8,2 9,6 8,8 10,4 6,2 Bütçe Dengesi (GSYH nın (%)si) -11,5-8,8-5,2-1,1-0,6-1,6-1,8-5,5 Cari İşlemler Dengesi (GSYH nın (%)si) -0,3-2,5-3,7-4,6-6 -5,8-5,7-1,9 Kısa Vadeli Faiz Oranı (ort. %) 72 48 21,5 23 27 25 25 15 TL/$ Ortalama Döviz Kuru 1,506 1,493 1,422 1,341 1,431 1,302 1,293 1,547 $/ Ortalama Döviz Kuru 1,06 0,89 0,80 0,80 0,80 0,73 0,68 0,72 Kaynak: IMF, 2010 Tablo 2 Gayrisafi Yurtiçi Hasıla Kaynak: TÜİK, 2010 Tablo 3 Turizm Gelirleri Kaynak: TYD, 2010 /1
Türkiye Turizm Piyasaları Araştırması - Muğla Türkiye de ve Dünya da Turizm 2009 yılında gelen yabancı turist sayısında Türkiye 7. sıraya yükselerek Almanya ve Meksika yı geride bırakmıştır. Gelirlerde ise geçen seneye göre bir sıra yükselerek 9. sıraya oturmuştur. Türkiye nin 2009 yılı turizm geliri 21,3 milyar dolar olarak kaydedilmiştir. Türkiye nin 2009 yılı gelen yabancı turist sayısı ise 25,5 milyon kişidir. Tablo 4 Dünya da Turizm Gelirleri 2009 (İlk 10 Ülke) Ülke Milyar $ Tablo 5 Gelen Yabancı Turist Sayısı 2009 (İlk 10 Ülke) Ülke Milyon kişi 1 A.B.D. 94,2 2 İspanya 53,2 3 Fransa 48,7 4 İtalya 40,2 5 Çin 39,7 6 Almanya 34,7 7 İngiltere 30,1 8 Avustralya 25,6 9 Türkiye 21,3 10 Avusturya N/A 1 Fransa 74,2 2 A.B.D. 54,9 3 İspanya 52,2 4 Çin 50,9 5 İtalya 43,2 6 İngiltere 28,0 7 Türkiye 25,5 8 Almanya 24,2 9 Malezya 23,6 10 Meksika 21,5 Kaynak: WTO, 2010 Muğla Ege Bölgesi nin güneybatısında yer alan ve 13.338 km² lik yüzölçüme sahip olan Muğla nın, kuzeyinde Aydın, doğusunda Denizli ve Burdur, güneydoğusunda Antalya yer almaktadır. İlin komşu illere olan uzaklıkları ise Balıkesir e 398 km, Aydın a 100 km, Denizli ye 153 km, Burdur a 321 km ve Antalya ya 336 km dir. Muğla, Türkiye nin güney batısında % 65 i ormanlarla kaplı, Akdeniz e 1.124 km kıyısı olan, deniz, güneş ve tarihi özellikleri ile çok popüler bir ildir. Muğla da 4 körfez, 97 koy, 2 milli park, 1 tabiat parkı, 6 kanyon, 4 tabii göl, 3 mağara, 3 termal kaynak, 5 müze, 222 anıtsal yapıt, 3 kilise, 3 kış turizm alanı ve 1 yamaç paraşütü alanı vardır. Sosyo-Ekonomik Yapı Devlet Planlama Teşkilatı tarafından 2003 yılında hazırlanan gelişmişlik sıralamasına göre Muğla sosyo-ekonomik gelişmişlik sıralamasında 81 il içinde 13. sırada yer almaktadır. Muğla ili merkez ilçe ile beraber 11 ilçe, 65 belediye ve 395 köyden oluşmaktadır. Muğla kent merkezine 18 km ile en yakın mesafede olan ilçe Urla dır. Fethiye 124 km ile merkez ilçeye en uzak mesafede bulunan ilçedir. TÜİK ten alınan son verilere göre, Muğla nın 2009 yılına ait yerleşik nüfus 802.341 kişi olup bu nüfus yaz aylarında 8 Milyon kişiye kadar yükselebilmektedir. En kalabalık ilçesi 183.000 kişilik nüfusuyla Fethiye dir. 2003 yılında Devlet Planlama Teşkilatı tarafından hazırlanan Muğla nın gelişmişlik performansı Tablo 6 da özetlenmiştir. /2
Tablo 6 Muğla İli Gelişmişlik Performansı DEMOGRAFİK GÖSTERGELER Yıl Muğla Ege Bölgesi Türkiye Sıralama Toplam Nüfus 2000 715.328 8.398.781 67.803.927 30 Şehirleşme Oranı (%) 2000 37,51 61,48 64,9 77 Yıllık Ortalama Nüfus Artışı %o 1990-2000 23,97 16,29 18,28 13 Nüfus Yoğunluğu (kişi/km²) 2000 55,66 100 88 47 Doğurganlık Hızı 2000 1,94 2,17 2,53 69 Ortalama Hanehalkı Büyüklüğü 2000 3,47 0,81 4,5 80 İSTİHDAM GÖSTERGELERİ Tarım işkolunda çalışanların toplam istihdama oranı (%) 2000 55,02 50,48 48,38 58 Sanayi işkolunda çalışanların toplam istihdama oranı (%) 2000 5,95 13,84 13,35 46 Ticaret işkolunda çalışanların toplam istihdama oranı (%) 2000 13,73 10,1 9,67 5 Türkiye Turizm Piyasaları Araştırması - Muğla SANAYİ GÖSTERGELERİ Organize Sanayi Bölgesi Parsel Sayısı 2000 59 3.439 28.726 58 Fert Başına İmalat Sanayi Katma Değeri (milyon TL) 2000 16 449 350 68 MALİ GÖSTERGELER GSYH İçindeki Payı (%) 2000 1,53 15,28 100 11 Fert Başına GSYH (milyon TL) 2000 2.659 2.130 1.837 7 Kaynak: DPT Ekonomik Yapı Bir ülkenin ya da bir ilin kişibaşına düşen GSYH sı, orada yaşayanların gelir ve dolayısıyla ekonomik refah seviyesinin temel göstergelerinden biridir. Kişi başına GSYH de 81 il arasında 7. sırada yer alan Muğla, genel performans değerlendirmesinde 13. sırada yer almaktadır. Muğla nın ilçelerine göre 2004 yılı itibariyle istihdamın sektörel dağılımı Tablo 8 de verilmiştir. İl Tablo 7 Kişi Başına Düşen GSYİH ($) genelinde oransal olarak Tarım sektörü %56,7 lik bir orana sahipken, 2025 yılı için bu oran %38 olarak öngörülmüştür. Turizm alt sektörünün yer aldığı hizmetler sektörü için 2004 yılındaki oran il geneli için %36 dır. 2025 yılı için bu oran %51 olarak öngörülmüştür. Buna bağlı olarak, tüm ilçelerdeki hizmetler sektörünün ağırlığında bir artış meydana geleceği ve Bodrum un 2004 yılındaki hizmetler sektöründeki lider konumunu 2025 yılında da koruyacağı öngörülmektedir. Kaynak: TUİK, 2010 Tablo 8 İstihdamın Sektörel Dağılımı (2004) İLÇE TARIM (%) SANAYİ (%) HİZMETLER (%) Tablo 9 İstihdamın Sektörel Dağılım Pr.(2025) İLÇE TARIM (%) SANAYİ (%) HİZMETLER (%) Merkez 51,24 6,98 41,78 Bodrum 39,91 5,68 54,41 Dalaman 51,76 9,22 39,03 Datça 54,6 4,37 41,03 Fethiye 67,39 3,22 29,38 Kavaklıdere 66,24 13,96 19,8 Köyceğiz 71,8 3,16 25,04 Marmaris 27,48 3,38 69,14 Milas 64,35 8,53 27,11 Ortaca 54,21 5,04 40,75 Ula 65,87 4,47 29,66 Yatağan 66,46 11,87 21,68 İL GENELİ 56,7 6,7 36,6 Kaynak: DPT, Çevre ve Orman Bakanlığı Aydın-Muğla-Denizli Çevre Düzeni Plan Raporu, 2009 Merkez 29,6 12,6 57,8 Bodrum 33,1 7,3 59,6 Dalaman 34,6 13,2 52,2 Datça 36,8 9,1 54,1 Fethiye 42,3 8,1 49,6 Kavaklıdere 43,9 23,3 32,8 Köyceğiz 51,6 7,2 41,2 Marmaris 23,5 6,2 70,3 Milas 44,3 10,4 45,3 Ortaca 47,7 9,9 42,4 Ula 53,3 9,3 37,4 Yatağan 41,4 18,8 39,8 İL GENELİ 38,4 9,9 51,7 /3
Türkiye Turizm Piyasaları Araştırması - Muğla Turizm 2009 verilerine göre Muğla ya gelen yabancı turist sayısı yaklaşık 2.800.000 kişi olarak hesaplanmıştır. 2009 yılında ülkemize gelen yabancı ziyaretçilerin en çok giriş yaptıkları sınır kapılarının bağlı olduğu iller sıralamasında Muğla %10 luk payı ile ilk dört il (Antalya, İstanbul, Edirne) arasında üçüncü sırada yer almaktadır. Turizm Türleri Tablo 10 Gelen Yabancı Turist Sayısı Yat Turizmi Tablo 11 Sınır İstatistikleri-2009 Kaynak: Kültür ve Turizm Bakanlığı, 2010 Üç tarafı denizlerle çevrili olan Türkiye de yat turizmi önemli bir yer tutmaktadır. Türkiye'nin en donanımlı marinaları Güney Ege ve Akdeniz kıyılarında yoğunlaşmakta olup ilk 10 marinanın 8 i Muğla sınırları içinde yer almaktadır. Bu tam donanımlı limanlarda, yatçılar gereksinim duydukları tüm hizmet ve malzemeleri bulabilmektedirler. Türkiye genelindeki toplam 13 adet Mavi Bayraklı Marina nın 7 tanesi Muğla dadır. Ayrıca Kuşadası ndan Bodrum a, Bodrum dan Marmaris e, Marmaris ten Fethiye ye ve Fethiye den Kaş a turistik yat gezileri düzenlenmektedir. Muğla İl Kültür ve Turizm Müdürlüğü nden alınan bilgiye göre, 2009 yılında Muğla ya gelen 2.892.358 adet yabancı turistin, %45 i (1.318.289 kişi) Marmaris, Bodrum, Fethiye, Datça, Güllük, Turgut Reis ve Yalıkavak Limanlarından giriş yapmışlardır. Spor Turizmi Trekking: Kendine özgü bitki türleri ve doğası bakımından Muğla, en çok tercih edilen trekking rotalarından biridir. Bu rotalardan en önemlisi olan dünyaca ünlü Eski Likya Yolu, 500 km uzunluğunda olup Fethiye de başlayarak Antalya da sona ermektedir. Yol boyunca karşılaşılan doğal güzellikler, manzaralar ve tarihi şehir kalıntıları bu trekking rotasına olan talebi arttırmaktadır. Yol günübirlik trekking e açık olduğu gibi tek seferde yolun tamamının yüründüğü 1 aylık programlara da turistler tarafından talep fazladır. Dalış: Marmaris te toplam 52 adet dalış noktası yer almaktadır. Birçok tarihi batık şehrin su altındaki kalıntılarını barındıran Marmaris kıyıları, dalış turizmi açısından en çok tercih edilen noktalardan biridir. Günübirlik pek çok dalış turu, lisanslı dalgıçlar tarafından hizmet vermektedir. Bodrum da dünyanın sayılı denizaltı müzelerinden biri bulunmaktadır. En çok tercih edilen Küçük ve Büyük Resif noktaları başta olmak üzere toplam 9 adet ana dalış noktası bulunmaktadır. Datça nın irili ufaklı adacıkları etrafından pek çok dalış noktası bulunmaktadır; fakat bu noktaların çoğu yasak bölgeye girmektedir. Datça Yat Limanı na sonradan bağlanmış olan küçük bir adacık olan Esen Ada, Datça daki en uygun dalış noktalarına sahiptir. Rafting: Dirmil yakınlarındaki Kocaş Dağı ndan doğan toplam uzunluğu 229 km olan Dalaman Çayı, Marmaris ve Fethiye arasında yer almakta ve Mayıs-Kasım aylarında Marmaris, Fethiye ve Dalyan dan rafting turları düzenlenmektedir. Antalya Akdağlar ın kuzeyinde, Kızılcadağ dan doğan Eşen Çayı, kollarıyla ile Saklıkent Kanyonu ile Eşen deltasını oluşturarak Akdeniz e dökülmektedir. 125 kilometre uzunluğundaki çayın 80 kilometresi Muğla sınırları içinde yer almaktadır. Eşen Çayı, yaz aylarında özellikle kano turuna katılmak isteyenlerin akınına uğramaktadır. Kanyoning: Fethiye ye 50 km mesafede bulunan Saklıkent Kanyonu, 18 kilometre uzunluğunda ve 300 metre derinliğindedir. Türkiye nin en çok turist çeken kanyonları arasında yer almaktadır. Kanyonu, her yıl ortalama 200-250 bin kişi ziyaret etmektedir. Yamaç Paraşütü: Muğla da yer alan, Ölüdeniz, Babadağ uluslararası üne sahip bir yamaç paraşütü noktasıdır. Türkiye de yamaç paraşütünün ilk yapıldığı yer olan Ölüdeniz dünyaca ün yapmıştır. Eşsiz doğası, güneşi ve denizi her sene binlerce yerli ve yabancı turisti büyüleyen bölge her çeşit outdoor aktivitesine uygun yapıdadır. Gelişmiş bir turistik merkez olan bölgede ulaşım, konaklama, yeme içme sorunu yaşanmamaktadır. Çevrede tekne turları ayrıca ilgi çekmektedir. Babadağ yaz kış trekking ve kampçılık alanı olarak tercih edilmektedir. Golf Turizmi: Ülkemizde Turizm Bakanlığı ndan onaylı 6 adet golf tesisi bulunmaktadır. Bunlardan 18 delikli golf sahasıyla Dalaman daki Hilton Dalaman Golf Resort & SPA 5 yıldızlı olup, 410 oda 828 yatak kapasiteyle hizmet vermektedir. /4
Termal Turizmi Türkiye jeotermal kaynak zenginliği ve potansiyeli açısından Dünya da ilk yedi ülke arasında yer almakta olup, Avrupa da birinci sıradadır. Termal turizmi, 12 ay turizm yapma imkanı, tesislerde yüksek doluluk oranına ulaşılması, yüksek istihdam oluşturulması ve diğer alternatif turizm türleri ile kolay entegrasyon oluşturarak dengeli bölgesel turizm gelişmesinin sağlanması açısından fırsatlar sunmaktadır. Muğla da Dalaman Kaplıcası, Girmeler Kaplıcası, Sultaniye Kaplıcası olmak üzere üç tane kaplıca bulunmaktadır. Dalaman Kaplıcası: Dalaman da yer almaktadır. Termal kaynaktan yararlanan 1 adet tesis bulunmaktadır. Göl ve dağ manzaralı olan bu tesis 80 oda ve 200 yatak kapasitesine sahiptir. Girmeler Kaplıcası: Fethiye de yer almaktadır. 1 adet 25 oda, 50 yatak kapasitesine sahip tesis bulunmaktadır. Yaz aylarında günübirlik gelen ve konaklayan kişi sayısı 2000 civarındadır. Sultaniye Kaplıcası: Köyceğiz de yer almaktadır. Sırasıyla 82 ve 32 yatak kapasitesine sahip iki adet tesis bulunmaktadır. Turistler tarafından günübirlik kullanımı yaygın olan kaplıcaya, karadan ve Köyceğiz Gölü nden teknelerle çok sayıda turist gelmektedir. Kongre Turizmi Türkiye nin, Avrupa ve Asya nın birleştiği yerde konumlanması, toplantı ve kongrelere çok uygun bir mekan yapmaktadır. Türkiye, birinci sınıf otel konaklama ve konferans tesisi zenginliği, dünyanın belli başlı şehirlerine kolayca ulaşım, güzel dekorlar ve eşsiz manzara cazibesi sunmaktadır. Bütün bunlara, mükemmel bir iklim ve alternatif destinasyonlara göre çok daha düşük maliyet avantajı eklenmektedir. Sonuç itibariyle Türkiye nin kongre turizmi için cazibesi çerçevesinde, yurt genelinde bu yönde gelişimi destekleyici çalışmalar ve yatırımlar vardır ve devam etmektedir. Muğla da kongre turizmi hizmeti veren 23 adet otel bulunmaktadır. Toplamda 50 adet konferans salonuyla hizmet veren bu otellerin tamamına yakın bir kısmı Bodrum ve Marmaris te konumlanmıştır. Türkiye Turizm Piyasaları Araştırması - Muğla Gençlik Turizmi Gençlerin seyahat etmeleri, kişiliklerini geliştirmelerinde, yeni yerleri ve yaşamları öğrenmelerinde ve sosyal ilişkilerini arttırmada en etkin yollardan biridir. Turizm ise seyahat etmeyi ve seyahat ederken öğrenmeyi sağlayan etkinliktir. Ülkemiz içinde herhangi bir nedenle seyahat eden gençlerimiz ile yabancı ülkelerden gelen gençler için indirim imkanı ve kolaylıklar sağlayan tesisler mevcuttur. Muğla sınırları içerisinde Gençlik Turizmi başlığı altında Turizm Bakanlığı ile ortaklaşa çalışarak konaklama imkanı sağlayan 17 adet tesis yer almaktadır. Bu tesislerin 5 tanesi Bodrum da 4 tanesi Dalyan da, 2 şer adet Fethiye, Datça ve Dalaman da, 1 er adet de Akyaka ve Ortaca dadır. Devam Eden Turizm Projeleri Uyku Vadisi Temalı Park Projesi: Milas İlçesi, Gökçeler Köyü, Değirmendere Vadisi (Uyku Vadisi) nde İncirli Mağarası nın da içinde bulunduğu bir alanda, Muğla Valiliği tarafından kültür kampı, Karia Açıkhava Sergisi, yörede üretilen el sanatları ve tarımsal ürünlerin satışa sunulduğu Anadolu El Sanatları Köyü, seyir terası, gölet, mağara yönetim birimi, dinlenme noktaları, kafeterya, satış büfesi ve yürüyüş alanlarından oluşan Temalı Park Projesi geliştirilmiştir. Projeye yönelik çalışmalar devam etmektedir. Uyku Vadisi ve Gökçeler Mağarası, Bodrum ve Milas çıkışlı günübirlik tur düzenleyen acentelerin önemli bir parkuru sayılmaktadır. Vadi ve mağara doğal SİT alanı ilan edilmiş durumdadır. Fethiye-Seki Eren Dağı Kayak Merkezi Projesi: Kış turizminin geliştirilmesi amacıyla Fethiye ilçesine 85 km uzaklıkta bulunan ve 2.670 metre yükseklikteki Seki Beldesi sınırlarındaki Eren Dağı nda uluslararası nitelikte kayak merkezi oluşturma çalışmaları 1996 yılında başlamış olup 2010 Ocak ayı itibariyle sona ermiş ve tesis hizmete açılmıştır. Köyceğiz-Sandras Dağı Kayak ve Dağcılık Eğitim Merkezi Projesi: Sandras Dağı nda Muğla ve çevresindeki illerde öğrenim yapan gençlerin kayak ve dağcılık eğitimi almaları ve kış sporları için kayak okulu oluşturulması yönünde çalışmalar yürütülmektedir. Yerküpe Mağarası nın Turizme Kazandırılma Projesi: Kavaklıdere İlçesi, Menteşe Beldesi sınırlarındaki Yerküpe Mağarası nın aydınlatması ve çevre düzenlemesi, Milas Gökçeler Köyü İncirli Mağarası nın ise aydınlatılması yapılarak turizme kazandırılmış durumdadır. Kanyon Turizminin Geliştirilmesi: Ula Kanyonu ve Arıcılar-Karabörtlen köyleri arasında bulunan Geyik Kanyonu nun çeşitli trekking faaliyetleri ile turizme kazandırılması yönünde çalışmalar yürütülmektedir. Yel Değirmenlerinin Restorasyon Projesi: Bodrum ve Datça ilçelerinde bulunan, her yıl binlerce turistin ziyaret ettiği toplam 41 yel değirmeninden Datça Kızlan Köyü nde bulunan değirmen, restorasyonu yapılarak turizmin hizmetine sunulmuş durumdadır. Diğer değirmenler de, BOTAV ın çalışmalarıyla önümüzdeki yıllarda restore edilerek turizmin hizmetine sunulacaktır. /5
Türkiye Turizm Piyasaları Araştırması - Muğla Diğer Projeler Etkinlikler ve Festivaller Fuar Merkezi: Muğla Merkez e bağlı, Akçaova Köyü nde 82 dönümlük arazi üzerine yapılması planlanan 15.000 m² kapalı olan fuar alanında, 2 adet sergi holü ile daimi etnografya sergisi; 80 odalı otel/restoran/kafe, 5 adet toplantı salonu; 3 tenis kortu, yüzme havuzu, 3 bin 500 kişilik açık hava tiyatrosu ve 82 bin 155 m² doğal yeşil alan yer alacağı planlanmaktadır. Marmaris Denizcilik ve Bahar Festivali: Marmaris Belediyesi tarafından düzenlenen festival Mayıs ayında yapılmakta olup 19 Mayıs Gençlik ve Spor Bayramı nın devamı niteliğimdedir. Uluslararası Bodrum Regatası (Yelkenli Ahsap Tekne Yarışı): 1989 yılından bu yana, Ekim ayının üçüncü haftası düzenlenen yarışa ERA Bodrum Yelken Kulübü ev sahipliği yapmaktadır. Bu yarış aynı zamanda her yıl gezi sezonunun bitişinin kutlamasıdır. Avrupa Açık Deniz Yüzme Şampiyonası (LEN CUP): Her yıl Eylül ayında yapılan şampiyonanın, 10 km lik 2. Etabı Marmaris te gerçekleşmektedir. İncilerin Dansı Uluslararası Çocuk Festivali: 2004 yılında ilk kez Moskova da gerçekleştirilen festival, 2008 yılında beri Marmaris te düzenlenmektedir. Festival 2009 yılında UNESCO nun festivaller listesine alınmıştır. Bodrum Uluslararası Bale Festivali: Kültür ve Turizm Bakanlığı Devlet Opera ve Balesi tarafından düzenlenen festivalin, bu yıl Ağustos ayında 8. si düzenlenmiştir. Ölüdeniz Kültür ve Sanat Festivali: Ölüdeniz Belediyesi tarafından bu yıl 7.si düzenlenen festival, her yıl Temmuz ayının ilk haftası Ölüdeniz de gerçekleşmektedir. Uluslararası Ölüdeniz Hava Oyunları Festivali: Geçtiğimiz yıl Ekim ayında 10. su düzenlenen festival, yamaç paraşütüyle de adını dünyaya duyuran Ölüdeniz de Belcekız plajında yapılmaktadır. Dünyanın 40 a yakın ülkesinden festivale katılım gerçekleşmektedir. Uluslararası Dalyan Caretta Caretta Çevre Kültür ve Turizm Festivali: İztuzu daki caretta caretta kaplumbağaları sayesinde dünyaca ünlenen plajın bağlı olduğu belediye olan Ortaca Belediyesi tarafından her yıl düzenlenen festival, uluslararası kimliğe sahiptir. Tablo 12 Muğla ya Gelen Yabancı Turistlerin Milliyet Dağılımı 2009 Kaynak: Kültür ve Turizm Bakanlığı, 2010 Tablo 13 Yabancı Turistlerin Türkiye de Tercih Ettiği İlk 5 Bölge - 2008 Muğla ya Gelen Yabancı Turist Profili Muğla, yurtiçi turizmi için önemli merkezlerden biri olduğu gibi, yurtdışı ziyaretçilerinin Türkiye de tercih ettiği başlıca tatil bölgelerinden biridir. Tablo 12 de Muğla ya gelen yabancı turistlerin milliyet dağılımına baktığımızda, İngiltere den gelen yabancı turistlerin %51 gibi büyük bir ağırlığa sahip olduğu görülmektedir. Almanya ve Hollanda ikinci sırayı paylaşırken, Rusya Federasyonu üçüncü sırada yer almaktadır. Tatilde deniz kıyısında dinlenmeyi, golf, yat ve dalış gibi etkinlikleri seven, sağlık turizmini tercih eden İngilizleri, Muğla, sıcak iklimi, kültür, tarih ve doğal güzellikleri ve uygun fiyatlarıyla da etkilemektedir. Bu tatil türleri, aynı zamanda İngilizler in Türkiye yi tatil için tercih etmelerindeki başlıca nedenlerdendir. Temmuz-Eylül arası, Noel tatili ve Paskalya da tatile çıkan İngilizler in % 50 den fazlası Muğla da, yüzde 15 i İstanbul da, yüzde 12 si de Antalya da tatil yapmayı tercih etmektedir. Tablo 13 te Türkiye ye gelen yabancı ziyaretçilerin tercih ettikleri ilk 5 bölge verilmiştir. Bu bölgeler arasında, Antalya ilçeleri ilk sıralarda yer alırken, Muğla nın turistik olarak en çok tercih edilen ilçelerinden biri olan Bodrum %13 lük payı ile 4. sıradadır. İSTANBUL MUĞLA ÇEŞME KUŞADASI BODRUM /6 Kaynak: Kültür ve Turizm Bakanlığı, 2010
Havalimanları Muğla ya hizmet eden havalimanları Milas ve Dalaman olmak üzere iki tanedir. 1981 yılında açılan ve 2004 yılında yeniden yapılan 10 Milyon yolcu kapasiteli Dış Hatlar terminaliyle hizmet veren Dalaman Havalimanı ndan en başta İngiltere, Almanya, Hollanda ve Rusya ya olmak üzere 22 ülkeye direkt uçuş bulunmaktadır. 1997 yılında açılan Milas Havalimanı, 2012 yapımının tamamlanması hedeflenen yeni terminal binasıyla yolcu kapasitesini 5 milyon kişiye çıkartmayı planlamaktadır. Milas Havalimanı ndan başta yine Almanya, İngiltere ve Rusya olmak üzere, 21 ülkeye direkt uçuş bulunmaktadır. Bu havalimanlarının Bodrum, Fethiye ve Marmaris e olan uzaklıkları Tablo 14 te verilmiştir. Tablo 14 Milas ve Dalaman Havalimanlarının Bazı İlçelere Olan Uzaklığı Milas Havalimanı Dalaman Havalimanı Bodrum 30 km Bodrum 220 km Marmaris 90 km Marmaris 100 km Fethiye 200 km Fethiye 50 km Türkiye Turizm Piyasaları Araştırması - Muğla Tablo 15 Muğla Havalimanları Yolcu Hareketleri Yıllar Toplam İç Hatlar Dış Hatlar % % % İç Hatlar % Dış Hatlar % Değişim Değişim Değişim Payı Payı Gelen-Giden Gelen-Giden Gelen-Giden 2001 2.112.618-59.798-2.052.820-2,8 97,2 2002 3.410.974 61,5 68.524 14,6 3.342.450 62,8 2,0 98,0 2003 3.366.725-1,3 67.202-1,9 3.299.523-1,3 2,0 98,0 2004 4.221.573 25,4 85.023 26,5 4.136.550 25,4 2,0 98,0 2005 4.840.933 14,7 135.953 59,9 4.704.980 13,7 2,8 97,2 2006 4.057.401-16,2 126.130-7,2 3.931.271-16,4 3,1 96,9 2007 4.480.720 10,4 128.084 1,5 4.352.636 10,7 2,9 97,1 2008 4.898.752 9,3 130.658 2,0 4.768.094 9,5 2,7 97,3 2001-2008 %131 %118 %132 Tablo 16 Türkiye ve Muğla Havalimanlarına Gelen Yolcu Sayısının Yıllara Göre Dağılımı Kaynak: Kültür ve Turizm Bakanlığı, 2010 Türkiye % Değişim Muğla % Değişim Muğla'nın Payı 2001 11.420.643-1.070.859-9 2002 13.059.316 14,3 1.725.012 61,1 13 2003 13.444.090 2,9 1.686.747-2,2 13 2004 16.394.773 21,9 2.125.102 26,0 13 2005 19.680.061 20 2.422.813 14,0 12 2006 19.683.478 0,02 2.025.505-16,4 10 2007 22.967.702 16,7 2.238.631 10,5 10 2008 25.368.296 10,5 2.452.509 9,6 10 2001-2008 %122 %129 Kaynak: Kültür ve Turizm Bakanlığı, 2010 Tablo 16 da 2001 ve 2008 yılları arasındaki, Muğla ve Türkiye havalimanlarına gelen yolcu sayıları verilmiştir. Bu tabloya göre Türkiye ye havayolu ile gelen yolcu sayısında 2001-2008 yılları arasında %122 lik bir büyüme, Muğla Havalimanları na gelen yolcu sayılarında % 129 ve oranında büyüme gözlenmiştir. Tablo 17 Türkiye ve Muğla Havalimanlarına İniş Yapan Yolcu Sayısı - 2008 Tablo 17 de 2008 yılında Türkiye havalimanlarına ve Muğla sınırları içindeki iki havalimanına (Milas ve Dalaman) gelen toplam yolcu sayıları verilmiştir. Gelen yolcu sayısının maksimuma ulaştığı aylar her iki veri için de Temmuz ve Ağustos aylarıdır. Yolcu hareketlerinin Mayıs ve Ekim ayları arasında yoğunlaştığı gözlenmektedir. Buna göre, Muğla için 6 aylık aktif bir sezonun olduğu söylenebilir. Kaynak: Kültür ve Turizm Bakanlığı, 2010 /7
Türkiye Turizm Piyasaları Araştırması - Muğla Tesisler Tablo 18 de gösterilen Turizm Bakanlığı onaylı, turistik tesislerin Türkiye genelindeki yüzde dağılımı incelendiğinde Muğla %15 lik pay ile Antalya dan sonra ikinci sırada yer almaktadır. Tablo 19 da Muğla ya gelen yabancı turistlerin konaklama tesis türü tercihleri verilmiştir. Muğla Üniversitesi tarafından yapılan araştırmaya göre turistler %29 oranında 3 yıldızlı Oda+Kahvaltı hizmeti veren otellerde konaklamayı tercih etmektedirler. İkinci sırada 4 yıldızlı otellerde konaklama tercihi yer alırken tatil köylerini tercih eden turistlerin oranı %20 dir. Tablo 18 Turistik Tesislerin Dağılımı Türkiye İlk Üç İl - 2008 Kaynak: Kültür ve Turizm Bakanlığı, 2010 Tablo 19 Yabancı Turistlerin Konaklama Türü Tercihi - 2009 Kaynak: Muğla Üniversitesi, 2009 Tablo 20 Turizm Bakanlığı Onaylı Turistik Tesislerin Muğla nın İlçelerine Dağılımı Kaynak: Muğla İl Kültür ve Turizm Müdürlüğü, 2010 Turizm Bakanlığı Onaylı Tesisler Muğla İl Kültür ve Turizm Müdürlüğü nden alınan 2009 verilerine göre Turizm Bakanlığı onaylı konaklama tesisi sayısı Muğla geneli için 386 olup, bu tesislere ait toplam yatak sayısı 40.649 dur. Tablo 20, Turizm Bakanlığı onaylı turistik tesislerin Muğla nın ilçelerine dağılımını göstermektedir. Tesislerin yoğunlaştığı ilk üç ilçe sırasıyla Bodrum, Marmaris ve Fethiye dir. Bu üç ilçe, Muğla genelindeki tüm tesislerin toplam sayısının %89 unu barındırmaktadır. Tablo 21 Turizm Bakanlığı On. Tur. Tes. Oda ve Yatak Sayılarındaki Değişimler 2000-2008 Tesis Sayısı % Değişim Yatak Sayısı 2000 633 110.280 % Değişim 2001 640 %1,1 113.520 %2,9 2002 649 %1,4 117.957 %3,9 2003 682 %5,1 125.216 %6,2 2004 695 %1,9 130.874 %4,5 2005 626 %-9,9 129.390 %-1,1 2006 569 %-9,1 136.056 %5,2 2007 508 %-10,7 130.967 %-3,7 2008 513 %1,0 134.341 %2,6 Yatak Sayısı Değişim Oranı 2000-2008 %21 Tablo 21 de verilen Turizm Bakanlığı onaylı konaklama tesislerinin ve yatak sayılarının yıllara göre dağılımına baktığımızda, 2000-2008 yılları arasındaki yatak sayılarındaki artış oranı %21 olarak hesaplanmıştır. Mahalli İdarelerce Belgelendirilen Tesisler Tablo 22, Mahalli İdarelerce Belgelendirilen tesislerin Muğla nın ilçelerine dağılımını göstermektedir. Muğla da mahalli idarelerce belgelendirilen toplam tesis sayısı 553 olup, bu tesislere ait toplam yatak sayısı 57.040 tır. Marmaris, hem tesis sayısı yönünden hem de yatak kapasitesi bakımından lider konumdadır. Turizm Bakanlığı onaylı tesis istatistiklerinde olduğu gibi burada da liderlik Bodrum, Marmaris ve Fethiye dedir. /8 Tablo 22 Turizm Bakanlığı On. Tur. Tes. Oda ve Yatak Sayılarındaki Değişimler 2000-2008 Kaynak: Muğla İl Kültür ve Turizm Müdürlüğü, 2010
3, 4 ve 5 Yıldızlı Otellerin Dağılımı Tablo 23 ve Tablo 24 te görüldüğü gibi Muğla daki 3, 4, 5 yıldızlı otellerin yoğunlaştığı ilk üç ilçe Bodrum, Marmaris, Fethiye dir. Turizm Bakanlığı onaylı 3 yıldızlı otel türünde tesis sayısı olarak Bodrum liderken, yatak kapasitesi açısından Marmaris ilk sıradadır. 4 ve 5 yıldızlı otel kategorisinde hem tesis sayısı hem de yatak kapasitesi açısından liderlik yine Bodrum dadır. Tablo 23 3, 4 ve 5 Yıldızlı Otellerin Dağılımı Muğla (İlk 3 İlçe) - 2008 Tablo 24 3, 4 ve 5 Yıldızlı Otellerin Yatak Sayılarının Dağılımı Muğla - 2008 Türkiye Turizm Piyasaları Araştırması - Muğla Kaynak: Muğla İl Kültür ve Turizm Müdürlüğü, 2010 Kaynak: Muğla İl Kültür ve Turizm Müdürlüğü, 2010 Kişibaşı Ortalama Gecelik Konaklama Fiyatı Bu bölümde Muğla daki turizm sektöründe önde gelen 3 ilçesindeki Turizm Bakanlığı onaylı 3, 4 ve 5 yıldızlı otellerdeki kişibaşı gecelik konaklama fiyatları (kapı fiyatı) incelenecektir. Tablo 25 3 Yıldızlı Otellerde Kişibaşı Ort. Gecelik Konaklama Fiyatı - 2010 3 Yıldızlı Oteller Tablo 25 Kişibaşı ortalama gecelik konaklama fiyatlarında Bodrum ve Marmaris 85 iken Fethiye de bu fiyat 35 dur. 4 Yıldızlı Oteller 4 yıldızlı otellerdeki kişibaşı ortalama gecelik konaklama fiyatlarında Bodrum ve Marmaris 136 ile liderken Fethiye de bu fiyat 52 dur. Tablo 26 4 Yıldızlı Otellerde Kişibaşı Ort. Gecelik Konaklama Fiyatı - 2010 5 Yıldızlı Oteller 5 yıldızlı otellerdeki kişibaşı ortalama konaklama fiyatlarında Bodrum 230 lider konumdayken Marmaris 180 ile ikinci, Fethiye 110 ile üçüncü sıradadır. 3, 4 ve 5 Yıldızlı Oteller Kişibaşı ortalama gecelik konaklama fiyatlarındaki (kapı fiyatı) en yüksek değer tüm otel türleri için Bodrum dadır. Marmaris 2. sırada yer alırken, üç ilçe içinden en düşük fiyat ortalaması Fethiye dedir. Tablo 27 5 Yıldızlı Otellerde Kişibaşı Ort. Gecelik Konaklama Fiyatı - 2010 Tablo 28 3,4 ve 5 Yıldızlı Otellerde Kişibaşı Ort. Gecelik Konaklama Fiyatı - 2010 Kaynak: IGD, 2010 Kaynak: IGD, 2010 /9
Türkiye Turizm Piyasaları Araştırması - Muğla Odabaşı Ortalama Satış Değeri Otel piyasasında bir diğeriyle tam anlamıyla örtüşen gayrimenkuller bulmak mümkün değildir. 3, 4 ve 5 yıldızlı oteller için en uygun satış karşılaştırmaları oda sayısı temel alınarak yapılmaktadır. Satılmış veya satışta olan oteller için gerçekleşen veya talep edilen fiyatlar oda sayısına bölünerek odabaşı değere ulaşılmaktadır. Bu bölümde Muğla daki turizm sektöründe önde gelen 2 ilçesi olan Bodrum ve Marmaris teki Turizm Bakanlığı onaylı 3, 4 ve 5 yıldızlı otellerin odabaşı ortalama satış değerleri incelenecektir. Turizm Sektörü nün Muğla daki 3. önemli ilçesi olan Fethiye, yetersiz satış ilanı dolayısıyla araştırmaya katılmamıştır. 3 Yıldızlı Oteller Tablo 29 da da görüldüğü gibi, Bodrum, Marmaris teki 3 yıldızlı otellerin odabaşı ortalama satış değerleri karşılaştırdığımızda liderlik 50.000 ile Bodrum dadır. 35.000 ile Marmaris ikinci sırada yer almaktadır.* Tablo 29 3 Yıldızlı Otellerin Odabaşı Ort. Satış Değeri - 2010 *Fethiye için yeterli veri olmadığı için ortalama odabaşı satış değeri hesaplanamamıştır. 4 Yıldızlı Oteller Tablo 30, 4 yıldızlı otellerin odabaşı ortalama satış değerleri karşılaştırılmaktadır. 4 yıldızlı otellerin odabaşı ortalama satış değerinde liderlik yine 70.000 ile Bodrum dayken, Marmaris 55.000 ile ikinci sırada yer almaktadır. Tablo 30 4 Yıldızlı Otellerin Odabaşı Ort. Satış Değeri - 2010 5 Yıldızlı Oteller Tablo 31 de gösterilen Muğla daki 5 yıldızlı otellerin odabaşı ortalama satış değerlerine baktığımızda, lider konumdaki ilçe 115.000 ile Marmaris tir. Bodrum 85.000 ile ikinci sıradadır. Tablo 31 5 Yıldızlı Otellerin Odabaşı Ort. Satış Değeri - 2010 Kaynak: IGD, 2010 3, 4 ve 5 Yıldızlı Oteller Tablo 32 3,4 ve 5 Yıldızlı Otellerin Odabaşı Ort. Satış Değeri - 2010 Kaynak: IGD, 2010 / 10 İncelenen 3, 4 ve 5 yıldızlı oteller için kişibaşı ortalama gecelik konaklama fiyatlarındaki (kapı fiyatı) en yüksek değer tüm otel türleri için Bodrum dadır. Marmaris 2. sırada yer alırken, üç ilçe içinden en düşük fiyat ortalaması Fethiye dedir.
www.igd.com.tr Telif Hakları Tamamıyla İGD nin mülkiyetinde olan bu rapordaki bilgiler, referans verilmek kaydı ve izin alınmak sureti ve değişiklik yapılmaması kaydı ile kullanılabilir. İzin ve özel izin ile kullanılan metinler üzerinde kullanıcıların mülkiyet hakkı bulunmamaktadır. Makale veya araştırma kullanımı için lütfen info@igd.com.tr a e-posta gönderiniz ya da 0212.273.15.16 no lu telefon ile irtibata geçiniz. ÖNEMLİ İGD, herhangi bir kişi ya da kurumun bu rapora istinat etmesi sonucu kaynaklanabilecek kayıp, zarar ve hasarlardan sorumlu tutulamaz. İletişim Ahmet BÜYÜKDUMAN Kurucu Ortak Gayrimenkul Değerleme Uzmanı SPK Lisans: 400311 Tel: 0212.232.93.13 ahmet.buyukduman@igd.com.tr Celal ERDOĞDU Kurucu Ortak Gayrimenkul Değerleme Uzmanı SPK Lisans: 400722 Tel: 0212.232.93.13 celal.erdogdu@igd.com.tr Dilek DİLAVER Y. Şehir Plancısı Tel: 0212.232.93.13 dilek.dilaver@igd.com.tr Istanbul Gayrimenkul IGDDegerleme
İstanbul Gayrimenkul Değerleme ve Danışmanlık A.Ş. Cumhuriyet Cad. Pak Apt. No:30/1 Elmadağ - Taksim / İstanbul Tel: 0212.232.93.13 www.igd.com.tr IGD Istanbul Gayrimenkul Degerleme