HİKÂYE (ÖYKÜ) Tarihçe ve İlkler Dede Korkut (Korkut Ata) Kimdir? Dede Korkut Hikâyeleri ve Eğitim Araştırma Sonuçları Yararlanılan Kaynaklar
Hikâye/ Öykü Nedir? Hikâye ya da öykü, gerçek ya da gerçeğe yakın bir olayı aktaran kısa, düzyazı şeklindeki anlatıdır. Kısa oluşu, yalın bir olay örgüsüne sahip olması, genellikle önemli bir olay ya da sahne aracılığıyla tek ve yoğun bir etki uyandırması ve az sayıda karaktere yer vermesiyle roman ve diğer anlatı türlerinden ayrılır.
Türk Edebiyatında Öykü Yazarları Türk edebiyatında Batılı anlamdaki ilk öyküler Tanzimat döneminde yazıldı. İlk öykü yazarları; Ahmed Midhat, Emin Nihat, Samipaşazade Sezai ve Nabizade Nazım dı. Türk öykücülüğünü yetkinliğe kavuşturan yazar ise Halit Ziya Uşaklıgil oldu.
Türk ve Dünya Edebiyatında İlkler *İlk Hikâye Örneği: Letaif-i Rivayat /Ahmet Mithat Efendi *Batılı Anlamda İlk Hikâye Denemesi: Küçük Şeyler / Sami Paşazade Sezai *Hikâyeye edebi kimlik kazandıran İtalyan yazar Boccacio dur. XVI. Yüzyılda yazdığı Decameron adlı eseriyle ilk öykü örneğini vermiştir.
Dede Korkut Kimdir? Dede Korkut Kitabı na göre destanın anlatıcısı ozan, Oğuzların Bayat boyundan olup Oğuz beylerinin ve halkın töresini, geçmişini bilen, halkın her müşkülünü halleden geleneksel bir eğitici, yol gösterici ve akıl hocasıdır. Halk anlatılarında Korkut Ata eşsiz bir halk şairi, kopuz ve dombranın mucidi olarak tanıtılmıştır.
Dede Korkut Kimdir? Tüm hayvanların ve özellikle de kuşların dilini bildiği anlatılır. Ayrıca kendisinin Tuman adını verdiği bir yiğit de tüm kuşların dilini bilir. Azerbaycan Türkleri arasındaki yaygın bir inanışa göre, dünyadaki her şeyin adını Korkut Ata koymuştur. Yiğitlere de ad vermiştir.
Dede Korkut Hikâyeleri nin Çocuk Eğitimi Açısından Öne Sürdüğü Değerler Ve Ortaya Çıkarmak İstediği Tip Üzerine Çıkarımlar *Çocuk, toplum içerisinde kabul görmek ve bir değer olmak istiyorsa, muhakkak, toplum töresindeki unsurları benimsemeli ve bir toplum normu olan, büyüklere karşı saygıyı ve itaati elden bırakmamalıdır. *Aile ve toplum, kendi değerlerine duyarlı bireyler yetiştirmek istiyorsa, öncelikle bünyesinde barındırdıkları çocuğa, belli bir yaştan sonra bir yetişkin gibi davranmalıdır. Çocuğu bir yetişkin gibi görmek, onu, düzenli bir ergenlik ve benlik kazanma devresine itecektir.
Dede Korkut Hikâyeleri nin Çocuk Eğitimi Açısından Öne Sürdüğü Değerler Ve Ortaya Çıkarmak İstediği Tip Üzerine Çıkarımlar *Aile ve toplum, kendi iç dinamiği olan çocuklara, hiçbir zaman kendi normlarını kabul ettirmek için şiddet uygulamamalıdır. *Çocuğun yetişmesinde, aile yaşantısı çok önemlidir. Bu yüzden, çocuğun karşısında bir model olan aile, tüm yaşantısıyla bir rehberlik servisi gibi olmalıdır.
Dede Korkut Hikâyeleri nin Çocuk Eğitimi Açısından Öne Sürdüğü Değerler Ve Ortaya Çıkarmak İstediği Tip Üzerine Çıkarımlar *Çocuğun gelişimi açısından, ailenin ve toplumun, çocuğu sahiplenmesi yeterli değildir. Bu desteğin yanında çocuğa yapmış olduğu iyi işlerden dolayı pekiştireç de verilmelidir. *Çocuğa, aile ve toplum, yersiz müdahalelerde bulunmamalıdır. Çünkü, çocuk, belli bir zamandan sonra hareketlerinin sınırlandırılmasından hoşlanmaz. *Aile ve toplum, yetiştireceği bireye, güven aşılamak zorundadır. Çünkü, atlı- göçebe bir toplumda yetiştirilmek istenen çocuk, aktif bir yapıya sahip olmalıdır.
Dede Korkut Hikâyeleri nin Çocuk Eğitimi Açısından Öne Sürdüğü Değerler Ve Ortaya Çıkarmak İstediği Tip Üzerine Çıkarımlar *Türk toplumu, atlı-göçebe yapısı itibariyle hareketli ve aktif bir toplumdur. Bütün bireyler yaşamın içerisinde, yaşama aktif olarak katılmalıdırlar. Bu yüzden, toplumdaki diğer bireylere nazaran çocuk, daha da dinamik ve enerjik bir yapıya sahiptir. *Türk toplumunda, çocuk da, öğrenmesi gereken bütün olayların içinde olmalıdır. Çünkü, sözle ve nasihatle tam öğrenme sağlanamaz. Çocuğa, birebir yaşamış olduğu çevredeki materyalleri kullanması ve yaşayarak öğrenmesi öğretilmelidir.
YARARLANILAN KAYNAKLAR *Yalçın, S. ve Şengül, M. (2004). Dede Korkut Hikâyeleri nin Çocuk Eğitimi Açısından Öne Sürdüğü Değerler Ve Ortaya Çıkarmak İstediği Tip Üzerine Bir Değerlendirme, Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, Cilt: 14, Sayı: 2, Sayfa: 209-223 *Çapar, Y. (2014). Öykü Perileri. XIII. Ulusal Sınıf Öğretmenliği Eğitimi Sempozyumu/KÜTAHYA *Ertem, İ. (2016). Dijital Hikâye Metinlerinin İlkokul Öğrencilerinin Okumaya Yönelik Motivasyonları Üzerine Etkileri. XV.Uluslararası Sınıf Öğretmenliği Eğitimi Sempozyumu/Bodrum-MUĞLA
Teşekkürler Ali DEMİRCİOĞLU