NİKSAR BİRİKİMİNİ GELECEĞE TAŞIYAN MÜZE TARİHİ KENTLER BİRLİĞİ SAMSUN KARADENİZ BÖLGE TOPLANTISI 2016
BAŞLARKEN Niksar, Canik dağlarının güney eteklerinde Kelkit çayının drene ettiği Niksar ovasının kuzeyinde kurulmuştur. Burası aynı zamanda İç Anadolu dan Sivas-Tokat hattında kuzeye uzanan yolun, Doğu Anadolu dan batıya Kelkit vadisi boyunca batıya uzanan yolla kesişme noktasındadır. Kesişme noktasından sonra kuzeye uzanan yol Ünye de Karadeniz e ulaşmaktadır. Tarihi devirlerde savunma fonksiyonunun öne çıktığı bir kale kent niteliğindeki şehir, yönetim, tarım, ulaşım ve buna bağlı ticaret fonksiyonları ile önemli bir merkez olmuştur. Zamanla savunma fonksiyonu önemini kaybetmiş olsa bile Niksar orta büyüklükte bir şehir olarak önemini devam ettirmektedir. Verimli bir ovanın ortaya çıkardığı tarımsal zenginlik, bozulmamış doğal alanlar, zengin kültürel yapısı, çok sayıda tarihi eseri ve şehirli gelenekleriyle yaşamaya devam eden şehir, Tarihi Kentler Birliği üyesidir. Dünya Kaleli Kentler Birliği Üyesidir.
Amasyalı Strabon (M.Ö. 65-M.S. 23) Geographika (Coğrafya) adlı eserinde, Anadolu tarihinde bilinen ilk su değirmenlerinin Tokat- Niksar yakınlarındaki Kabeiria da Lykos (Kelkit) ırmağı üzerinde Mithridates Krallığı döneminde (yaklaşık olarak M.Ö. 1. yy da) inşa edildiğini yazmaktadır.
Niksar da Şehir Kimliği ve Korumanın Gelişimi 2002 Tarihi Kentler Birliğine Üyelik 2003 Havza Birliklerinin Anası, İlk bölgesel Kalkınma Modeli Kelkit Havzası Kalkınma Birliğinin Kurulması 2003-2014 ÇEKÜL VAKFI ve TKB ile birlikte Şehir kimliği, şehrin kültürel, tarihi sosyal ve ekonomik gelişimi,sorunları ve çözümleri üzerine çalışmalar. Üst Planlamalar Kendi projesini yapan ve kendi kaynaklarını oluşturan kimliğini geleceğe taşıma iradesi göstermiş, Kurumlar arası işbirliğine açık, Doğru ağlar kurmuş, Ortaçağın Aydınlık Yüzü Üreten Başkent Niksar.
ÖĞRENDİKLERİMİZ PLANLAMA Öncelikle planlamanın ilk aşaması SWOT (Güçlü ve zayıf yönler, Fırsatlar ve tehtidler) analizlerini yaptık. Tarihi şehrimizin, öncelikli hangi kategoride yer aldığını belirledik Şehrin sosyal işlevlerini yerine getirirken, gelişimini desteklemek için bir çok proje hayata geçirildi. Öncelikle kentin gelişiminde verilecek kararları doğrudan etkileyecek ve önceliği şehir dokusunun korunması olacak bir sistem ve anlayışın geliştirilmesi ÇEKÜL ve TKB Toplantılarıyla geliştirildi. Bu süreç koruma politikasının belirlenmesini sağladı.
YOL HARİTAMIZ ANALİZ PLANLAMA UYGULAMA BELGELEME ARŞİVLEME ve MUHAFAZA KAYNAK Sosyo- Ekonomik Faaliyetler PROJE
ANKET ÇALIŞMALARI Bölge insanı ile yapılan 2 anket çalışması ve çıkarsamaları değerlendirilerek İletişim Stratejisi belirlendi Kentlinin Tarihi Kültürel mirasa bakış açısı spesifik olarak ölçüldü. Hedef bölgedeki sosyo - kültürel yapı incelendi. Hedef Bölge Aile profili incelendi. Kentlinin tarihsel bilinci ölçümlendi Tarihi ve Kültürel Miras Önceliklendirmesi yapıldı. Swot Analizi Yapıldı Projelerin Önceliklendirmesi yapıldı. Ulusal Ağlar kuruldu. Tanıtım Stratejisi oluşturuldu. Uluslar arası uzmanların katılımlarıyla çalıştaylar ve seminerler düzenlendi Alan Yönetim Sınırları Belirlendi Alan Yönetim Sınırları içerisinde geliştirilecek projeler programlandı. Yapılan tüm çalışmalar ÇEKÜL VAKFI ile ortaklaşa yürütülen KÜLTÜR ELÇİLERİ aracılığı ile gerçekleştirildi. Şehrin sahipleri olan çocuklar sürecin her aşamasına dahil edildi
KALE AYAĞA KALKARSA ŞEHİR AYAĞA KALKAR PROF. DR. METİN SÖZEN
NİKSAR KALESİ RESTORASYONU
KALE /MAHALLE/ÇARŞI BÜTÜNÜNÜNDE ÇALIŞMALAR Niksar Türk Şehir yapısı Kale mahalle ve çarşı bütünde gelişmektedir. Bu karakteristik özelliği taşıyan ve Türk şehir kimliğinin bütünü göreceğimiz nadir şehirlerden biridir Sosyal Fonksiyonlar Bütünün korunması yanında özellikle müze oluşumlarıyla tarihi kent merkezinde akıl noktaları oluşturularak sosyal fonsiyonları yükledik. Yağıbasan Medresesi Panaromik müze ve Kent Müzesi Sosyal ve fiziksel - Bu mekanların restorasyonu ile şehir kimliğinin algılanmasını ve korumacılığın halk arasında yayılmasını sağladık. Ekonomik - Sokak Atölyeleri projesiyle mahalle ve sokaklarda ev tipi imalathaneler kurarak bu alanların ekonomik fonsiyonlarını güçlendirdik. Kadınları yerel kalkınmanı dinamiğine dönüştürdük
KALE/SOKAK/ ÇARŞI ) Çarşılar kentlerin ekonomik sosyal ve kültürel hayat damarlarıdır. Kent yaşamın en hızlı attığı en canlı mekânlar olma özelliği taşırlar. Kent kimliğinin diğer bir adıdır çarşılar. Çınaraltı sohbetlerinin, kent sorunlarının konuşulduğu, siyasetin kalbinin attığı yerdir.. Kale,sokak, mahalle ve çarşı döngüsünün vazgeçilmez parçasıdır çarşı. Bu nedenle Kale Sokak ve Çarşı bağlantılarının Müzeye olan entegrasyonu sağlanmıştır ve bağlantı yolları güçlendirilmiştir. Müzeye bağlantılı olan 3 sokak projelendirilmiş 2 sokak uygulaması tamamlanmıştır.
KENTİN AKIL MERKEZİ - TAŞBİNA Siz baksanız bir şey göremezsiniz, Benim yurdumdur orası Ardıçlar, gürgenler, tozlu yollar. Tokat la Niksar arası. Cahit KÜLEBİ Niksar ı en güzel anlatanlardan birisi olan Şair Cahit Külebi Niksar da görev yapmış. Kent özlemini şiirleriyle gidermeye çalışmıştır. Şair Niksar da bir serçe kadar hür olduğu evini unutamamıştır. Cahit KÜLEBİ gibi Türk Edebiyatının yetiştiği eşsiz bir insanı, Yine onun dostlarına, vasiyetinden yola çıkarak Mezarını Ünlü Halk Şairi Erzurumlu Şair Emrah Anıt Mezarı yanına nakli sağlanmıştır. Kent Müzesi alanında ailesinin destekleriyle önemli bir bölüm yaratılmış, Kent Müzesinin önemli bir parçası haline getirilmiştir.
KAZI ÇALIŞMALARI Koruma Projeleri hayata geçirilirken paralelinde kazı çalışmaları devam etti ve yıllık kazılarla Türk bilimsel tarihine ve şehir kimliğine katkı sağlamaya devam ediyor.
MELİKGAZİ HAZİRESİ (Mezar Taşlarından Çıkan Tarih) 1. Niksar Melikgazi Haziresinde bulunan 900 mezar taşı temizlendi ölçümlendi, çizimleri yapıldı ve okuma işlemleri tamamlandı. 2. Yayına hazır hale getirilerek Türk kültür tarihinin hizmetine sunulacak.
ARŞİV ÇALIŞMALARI 1 Elektronik Belge Arşivi 2 Envanter 2000 Adet Osmanlı Arşivlerinden Kent ile ilgili belge taraması ve temini Vakıflar Genel Müdürlüğü arşivlerinden 1000 adet dijital belge temini sağlanarak kent arşivine eklendi. Çalışmalar güncellenerek devam etmektedir. Niksar Eski Resimler Kent Arşivi oluşturuldu.
KELKİT HAVZASI KÜLTÜR ROTALARI SİSTEMİ ROTA
ÇÖZÜM sahip olduğumuz şeyin farkına varmak ve farkındalık yaratmaktır. Serüvenimiz Hükümet Konağının Niksar Belediyesine Kültür Bakanlığından, Çekülün destekleriyle devri ile başladı.
İlçe Halk Kütüphanesi olarak kullanılan görkemli yapı, ÇEKÜL Vakfının gayretleri ile kente kazandırıldı. Restorasyonu titizlikle tamamlanan Hükümet Konağı İlçe Halk Kütüphanesi ve Belediye Hizmet binası olarak işlevlendirildi.
Kentin en önemli mekanı olacak yeni müze, farkındalık yaratmak için Belediye Hizmet Binasının görünen noktalarına küçük kodlamalarla kentin kimliksel değerlerini yansıtacak materyaller yerleştirildi. Eski Hükümet Konağı, Yeni Belediye Hizmet Binası Halk Kütüphanesi ile birlikte yoğun bir ziyaretçisi olan kentin simgesel değerlerinin görülebildiği, hissedilebildiği önemli kent merkezlerinden biri haline dönüştürüldü.
Sonuç Olarak UYGULAMA PROJELERİ A. 10 yakın personelin Çekül Akademi Tarafından farklı konularda eğitimi B. 1 alanda eğitim C. 75 adet anıtsal yapının restorasyonu D. 3 Adet Müze Oluşumu E. 5 Adet Tarihi Köprünün Restorasyonu F. 20 adet Tescilli Sivil Mimari Yapının Restorasyonu G. 3 Adet Sokak Sağlıklaştırma Projesinin Uygulaması H. 2 Adet Çarşı Restorasyonu I. 900 adet mezar taşı Belgeleme yayına hazır hale getirme J. 3 Adet kültürel yayın K. 10 nun üzerinde sosyal ve kültürel proje geliştirilerek kent kimliğine katkı sağlandı
Koruma ve Restorasyon Projeleri devam ederken sosyo - ekonomik yapının iyileştirilmesi ile ilgi projelerde paralel olarak yürütülerek iyi uygulama örnekleri ortaya konmuştur. 1.Akif İşgücü Eğitim Kurs Programları 2. Teknoloji Destekli Eğitim Kurs Programları 3. Zihinsel Çocukların Sosyal Entegrasyonuna Yönelik Eğitim ve Rehabilitasyon Projesi 4.Niksar Yönetim Planı Projesi 5.Kadın İstihdamının Desteklenmesi Projesi 6.Evde Yaşlı Bakımı Elamanı Yetiştirme Projesi 7.Kelkit Kültürü E-Bilgi Projesi 8.Arasta Çarşısı Restorasyon Projesi 9. Kent Meydanı Kimliklendirme Projesi 10.Ürten Ahşap Eller Projesi 11.Entegre Su Projesi 12.Akil Muhtar Erdem Sokak Sağlıklaştırma Projesi 13.
SONUÇ OLARAK Sonuç olarak; Canik Dağlarının güney eteklerinde kurulu Niksar şehri, Kelkit Çayı nın suladığı verimli bir ovaya sahiptir. Bu tarımsal zenginliğin yanı sıra doğu-batı ve kuzey-güney yönlü yoların kavşağında yer alır. Bu konum Niksar ı tarih boyunca önemli kılmış, O nu bir kale kentine de dönüştürmüştür. Günümüzün Niksar ı bir yandan değişik kültür katmanlarının kalıntılarını içinde saklarken, diğer yandan modern bir kente dönüşme çabasını sürdürmektedir. Niksar, geniş bir bölgeye sunduğu yönetim, ticaret ve sanayi hizmetleriyle gelişmekte olan, ancak doğa ve kültürüyle barışık bir şehirdir. Ancak, birçok sorunu da bulunmaktadır. Bu sorunların çözülmesiyle daha yaşanabilir, daha modern, fakat doğal, tarihi ve kültürel değerlerini koruyan bir kente dönüşecektir.
TEŞEKKÜRLER