7. ÇEVRESEL ETKİLER 7.1. Mevcut Şartlardaki Çevrenin Özellikleri Önerilen tesisleri, Karadeniz bölgesi, Kastamonu ili sınırlarında, Kastamonu E31-a3 numaralı 1/25000 ölçekli haritada 4 634 000 4 636 000 enlemleri ve 554 000 558 000 boylamları arasındadır. Regülatör, Küre ilçesinin 5.5 km kuzeybatısında yer almaktadır. Mevcut şartlardaki çevrenin ve proje sahasının sosyal, kültürel ve ekonomik özellikleri Bölüm 2 de detaylı olarak sunulmuştur. 7.2. Projenin Çevresel Etkileri ve Alınacak Tedbirler 7.2.1. Projenin Fiziksel ve Biyolojik Çevreye Etkileri ve Alınacak Önlemler 7.2.1.1.Doğal Coğrafya ve Jeolojik Yapıya Etkileri Projenin inşaatı sırasında yapılacak olan kazı, dolgu, düzeltme, malzeme alımıboşaltımı, yol açma ve iyileştirme gibi işlemler nedeniyle mevcut arazinin topoğrafik yapısında değişiklikler olabilecektir. İlk işlem arazinin temizlenmesidir. Bu kapsamdaki en önemli iş ağaçların kesilerek yolun iş makinelerinin geçebileceği hale getirilmesidir. Kesilen ağaçlar Orman Bölge Müdürlükleri ve Orman İşletme Şeflikleri tarafından değerlendirilmelidir. Bu temizlik işleminin ardından arazideki bitkisel toprak tabakası sıyırılacaktır. Bu tabaka daha sonraki peyzaj çalışmalarında yüzey kaplaması amaçlı kullanılmak üzere uygun yerlerde depolanmalıdır. Daha sonra ise gerekli kazı ve dolgular yapılacaktır. Proje yapıları için gerekli olan beton agregası ve yol kaplaması için stabilize malzeme, proje kapsamında belirlenen malzeme alanlarından temin edilecektir. Bu malzeme ocakları için ÇED Raporu gerekip gerekmediği araştırılmalıdır. Malzeme ocaklarında yapılacak çalışmalar topoğrafyanın değişmesine sebep olabilecektir. Bu alanlarda gerekli çalışmalar yapıldıktan 7-1 AREM Elektromekanik Enerji
sonra tesviye işlemleri yapılacak ve çukurların oluşması önlenecektir. Topoğrafyaya uygun olarak nihai düzenlemeler yapılacaktır. 7.2.1.2.Mineral ve Enerji Kaynaklarına Etkiler Proje alanı ve civarında ekonomik değeri olan mineral ve enerji kaynağı bulunmamaktadır. Bu nedenle projenin, bu tür enerji kaynaklarına etkisi olması beklenmemektedir. 7.2.1.3.Kültürel Kaynaklara Etkiler ve Alınacak Önlemler Yavuz HES in yapılmasından olumsuz yönde etkilenecek tarihi ve kültürel varlık bulunmamaktadır.inşaatlar sırasında kültürel varlık tespit edildiği taktirde İl Kültür ve Turizm Müdürlüğü ne başvurularak gerekli önlemlerin alınması sağlanacaktır. 7.2.1.4.Doğal Koruma Alanlarına Etkileri ve Alınacak Önlemler Proje alanında doğal koruma alanı bulunmamaktadır. 7.2.1.5.Kara Ekosistemine Etkileri ve Alınacak Önlemler Yavuz projesi kapsamındaki faaliyetlerin gerçekleştirilmesi için ortadan kaldırılacak başlıca bitki örtüsü, santral yerindeki flora türleridir. Bu türler için, projenin Çevresel Etki Değerlendirmesi Yönetmeliği kapsamında yapılacak çalışmalar sırasında detaylı araştırma yapılacaktır. Ayrıca kesilecek ağaçlar için ilgili Orman Bölge Müdürlüğünden izin-irtifa hakkı alınacaktır. İnşaat faaliyetleri ve malzeme ocaklarındaki çalışmalar sırasında oluşacak gürültü düzeyleri nedeniyle karasal fauna elemanları alandan geçici olarak uzaklaşabilmektedir. Ancak oluşacak gürültü seviyelerinden etkilenmesi beklenen memeli ve kuş türlerinin kullanabileceği alternatif proje alanının yakın 7-2 AREM Elektromekanik Enerji
çevresinde mevcuttur. Ayrıca regülatör devreye girdikten sonra su yüzeyi alanının artması sonucu alana yeni canlı türleri gelebilecek bu da fauna için olumlu bir etki olacaktır. Göl oluşumu, birçok kuş türünün alana göç etmesine neden olacak, zengin bir fito ve zooplankton ortamı oluşacağından, kuş türlerine beslenme ortamı da sağlanacaktır. Kara ekosisteminde oluşması beklenen bu değişimler göl oluşumunun yaratacağı doğal etkileridir. Bunu önleme imkanı yoktur. Yeni bir ekosistem oluşacak ve çevrede yaşayan türler buna zamanla adapte olacaktır. 7.2.1.6.Yangın ve Diğer Ekosistem Tehditleri Proje kapsamında yangın veya ekosistem tehdidi oluşturacak bir işlem yapılmayacaktır. Tesis üniteleri işletme sistemi yönünden yangın tehdidi oluşturmayan bir sistemdir.ancak, işletme aşamasında çıkabilecek bir yangın tehlikesine karşı tesis ünitelerinde yeterli miktarda yangın söndürücü bulundurulacaktır. Proje alanında yapılacak tüm çalışmalarda 12.09.1974 tarih ve 15004 sayılı Resmi Gazete de yayınlanan Yapı İşlerinde İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Tüzüğü ndeki maddelere aynen uyulacaktır. 7.2.1.7.Toprak Kaynaklarına Etkileri Projenin toprak kaynaklarına herhangi bir etkisi olmayacaktır. 7.2.1.8.Taşkın Hidrolojisine Etkileri Projenin taşkın koruma faydası bulunmayıp taşkın hidrolojisine herhangi bir etki söz konusu değildir. 7.2.1.9.Projenin Arazi Kullanımına Etkileri ve Beklenen Trendler Projenin arazi kullanımına herhangi bir etkisi olmayacaktır. 7-3 AREM Elektromekanik Enerji
7.2.1.10.Hava Kalitesine Etkileri Projenin inşaatı ve malzeme ocaklarında yapılacak çalışmalar sırasında oluşacak toz, hava kalitesini geçici bir süre etkileyecektir. Toz oluşumunu önlemek için inşaat alanı düzenli olarak sulanacak ve açıkta depolanan malzemeler korunurken Hava Kalitesinin Korunması Yönetmeliği ndeki ilgili maddelere uyulacaktır. 7.2.1.11.Gürültü ve Vibrasyon Kaynakları Projenin inşaatı sırasında ve malzeme alanlarında yapılacak çalışmalar sırasında iş makinalarının kullanılması sonucunda geçici bir süre için gürültü oluşacaktır. İnşaat sırasında oluşacak gürültü ile ilgili hesaplamalar, gerekmesi halinde ÇED Raporu aşamasında yapılacaktır. Çıkan sonuçlar Gürültü Kontrolü Yönetmeliği ile karşılaştırılarak yorumlanacak ve Gürültü Kontrolü Yönetmeliği nde verilen sınırlara uyulacaktır. İş makinaları ve ekipmanların düzenli olarak periyodik bakımları yapılacak ve yine aynı yönetmelik gereği saat 22.00 ile 06.00 arasında çalışma yapılmayacaktır. Enerji üretimi sırasında HES binası içinde jeneratör ve türbinlerden gürültü yayılma olasılığı çok az da olsa vardır. Ancak kontrol odası ses ve vibrasyona karşı izolasyonlu olarak yapılacağı için çalışanlar gürültüden etkilenmeyecektir. Türbin ve jeneratörlerden yayılacak gürültü seviyesi 85 dba olup Gürültü Kontrol Yönetmeliği nde verilen 95 dba değerinin altındadır. 7.2.1.12.Projenin Altyapı Hizmetlerine Etkileri Projenin mevcut altyapı tesislerine herhangi bir etkisi olmayacaktır. İnşaatlar sırasında kurulacak şantiye sahasında çalışacak işçiler için gerekli altyapı hizmetleri sağlanacaktır. 7-4 AREM Elektromekanik Enerji
7.2.1.13.Proje ile Yaratılan Kirlilik Kaynakları Projenin yapılması ve malzeme ocaklarının işletilmesiyle herhangi bir kirlilik kaynağı oluşmayacaktır. Hidroelektrik santralleri çevreyi ve insanları en az etkileyen faaliyetlerden birisidir. En temiz enerji kaynağı olduklarından çevreyi kirletecek herhangi bir emisyon oluşturmamaktadır. Su kaynağının potansiyel enerjisi elektrik enerjisine çevrildikten sonra aynı akışı kirlenmeden devam etmektedir. Hidroelektrik santralinin insan hayatı açısından tehlikeli üniteleri şalt sahası, yüksek gerilim hattı ve trafolardır. Bu nedenle bu üniteler yüksek tel örgülerle koruma altına alınacak ve ikaz levhalarıyla donatılacaktır. İnşaatlar sırasında çıkan toz geçici bir süre hava kalitesini etkileyecektir. Ancak Hava Kalitesinin Korunması Yönetmeliği ndeki istenilen şartlara uyulacaktır. Bu nedenle toz oluşumunun yaratacağı olumsuz etkiler minimum düzeyde kalacaktır. Projenin inşaat ve işletme aşamalarında oluşacak katı atıklar ve atıksular, Katı Atıkların Kontrolü Yönetmeliği ve Su Kirliliği Kontrolü Yönetmeliği nde belirtilen standartlara göre toplanacak ve deşarj edilecektir. Katı atıkların ve atıksuların deşarjı için ilgili idarelerden gerekli izinler alınacaktır. İnşaatlar sırasında oluşacak gürültü geçici olup inşaatın bitmesiyle sona erecektir. İşletme aşamasında ise gürültü oluşmayacaktır. Katı atıklar ve atıksular için gereken tedbirler alınacaktır. 7.2.1.14.Projenin Fiziksel ve Biyolojik Çevreye Diğer Etkileri Projenin fiziksel ve biyolojik çevreye başka bir etkisi olmayacaktır. 7.2.2. Projenin Sosyo-Ekonomik Yapıya Etkileri 7.2.2.1.Su Hakları Proje su kullanma hakları yönünden bir problem yaratmamaktadır. 7-5 AREM Elektromekanik Enerji
7.2.2.2.Projenin Sosyal Yapıya Etkileri Projenin çok büyük arazi gerektirmemesi ve yeniden iskan olmayacağı için sosyal yapıya olumsuz yönde bir etkisi olması beklenmemektedir. 7.2.2.3.Projenin Ekonomik Yapıya Etkileri Projenin ekonomik yapıya etkisi iki türlü olacaktır. İlk etki bölgeseldir. Tesisin yapım aşamasında bölge halkına iş imkanı sağlanacaktır. Bu imkan bölge halkının gelirini arttıracak bir süreliğine de olsa göçü önleyecektir. Ekonomik yapıdaki olumlu etki dolaylı olarak sosyal hayatı da etkileyecektir. İkinci etki ise ulusaldır. Tesis enerji ihtiyacı açığının karşılanması ve üretim fazlasının ulusal sisteme bağlanması konuları ile Türkiye ekonomisi için de önemlidir. 7.3. Projenin Çevresel Etkilerinin Sınıflandırılması ve Fayda-Maliyet Analizi 7.3.1. Proje ile Yaratılan Çevresel Faydalar Hidroelektrik santraller enerji üretimi için uygulanabilecek en temiz sistemlerdir. İşletme aşamasında hava, su ve toprak kirliliği yaratacak bir emisyonu bulunmamaktadır. Sistemin işletme aşamasında çevreye zarar verebilecek bir tehdit unsuru da yoktur. Ayrıca proje ile yöre halkına dinlenme ve gezinti yeri kazandırılmış olacaktır. 7.3.2. Çevresel Koruma Tedbirleri ve Maliyetler Projenin inşaatı ve malzeme ocaklarında yapılacak çalışmalar sırasında çevre kirliliğine sebep olabilecek toz oluşumu, hafriyat fazlası malzemenin depolanması, katı atıkların ve atıksuların toplanması için gereken tedbirlerin alınması Yatırımcı Firmanın sorumluluğunda olacaktır.yatırımcı Firma çevre 7-6 AREM Elektromekanik Enerji
kirliliğini önlemek için ihtiyaç duyulan yatırımları yapacak ve Katı Atıkların Kontrolü Yönetmeliği, Hava Kalitesinin Korunması Yönetmeliği, Gürültü Kontrol Yönetmeliği ve Su Kirliliği Kontrolü Yönetmeliği nde verilen sınır değerlere ve kurallara uymakla yükümlü olacaktır. Belediyeler ve ilgili kuruluşlarla yazışmalar yaparak gereken izinleri alacaktır. 7.3.3. Ekonomik Olarak Değerlendirilemeyen Diğer Çevresel Etkiler Projenin bu aşamasında ekonomik olarak değerlendirilmeyen başka bir çevresel etki yoktur. 7.4. İzleme, Denetleme ve Değerlendirme Programı 7.4.1. İzleme Programında Ele Alınacak Çevresel Faktörler Gerek inşaat aşamasında, gerekse işletme aşamasında aşağıda belirtilen maddeler izleme programında ele alınmalıdır. - Hafriyat fazlası malzemenin depolanması ve peyzaj düzenlemesi - Şantiye sahasında oluşan atıksuyun toplanması ve deşarjı - Şantiye sahasında oluşan katı atığın toplanması ve bertarafı - Toz oluşumu - Gürültü oluşumu - Şantiye sahasında oluşan atık yağların toplanması ve bertarafı 7-7 AREM Elektromekanik Enerji
Bu maddeler için belirli periyotlarla denetlenecek bir izleme programı hazırlanmalı ve uygulanmalıdır. 7.4.2. İzleme Programı Yürütecek Kuruluşlar ve Birimleri Bu proje 4628 sayılı Elektrik Piyasası Kanunu ve bu kanuna istinaden çıkarılan Elektrik Piyasası Lisans hükümleri uyarınca Yatırımcı Firma tarafından inşa edilecek ve işletilecektir. Tüm bu aşamalar sırasında çevresel faaliyetleri yerine getirme, izleme ve raporlama sorumluluğu Yatırımcı Firmada olacaktır. Yatırımcı Firma tarafından yerine getirilen çevresel faaliyetleri denetleme sorumluluğu ise, Devlet Su İşleri Genel Müdürlüğü ya da Çevre ve Orman Bakanlığı ile bunlara bağlı bölgesel ve yerel müdürlüklerde olacaktır. 7.5. Sonuçlar Proje Türkiye nin enerji açığını karşılamak için gerçekleştirilecek olan önemli bir projedir. Bilindiği gibi hidroelektrik santraller de enerji üretimi konusunda en temiz sistemlerdir. İşletme aşamasında çevreye hiç zarar vermemektedir. İnşaat aşamasında verilen zararlar da geçici olup, gerekli önlemler alınacak, projenin tamamlanması ile de sona erecektir. Proje, yörenin ekonomik ve sosyal yapısına da canlılık getirecektir. Sonuç olarak proje faydalı bir proje olup fiziksel, biyolojik ve sosyal çevreye olumsuz yönde bir etkisi olmayacaktır. 7-8 AREM Elektromekanik Enerji
7.6. Çevresel Etki Matrisi Etkiler Yasal Standartlar Önlemler İnşaatlar sonunda depolanmak üzere hafriyat fazlası malzeme çıkacaktır. Nihai depolama Katı Atıkların Kontrolü Yönetmeliği nin 23. Maddesine göre yapılacaktır. Hafriyat fazlası malzemelerle arazi tesviyesi ve çevre düzenlemesi yapılacaktır. Özellikle sahalarda depolama yapılmayacaktır. İnşaatlar sırasında toz yayılacaktır. Hava Kalitesinin Korunması Yönetmeliğinde verilen sınır değerlere uyulacaktır. İnşaat sahası sulanacak ve açıkta depolanan malzemeler yönetmeliğe uygun olarak korunacaktır. Şantiyede evsel nitelikli atıksu oluşacaktır. Su Kirliliği Kontrolü Yönetmeliği Teknik Usuller Tebliğinin 2 no lu maddesine uyulacaktır. Sızdırmaz tipli fosseptik çukurları inşa edilecektir. İlgili belediyenin göstereceği noktalara deşarj edilecektir. Şantiye sahasında katı atık oluşacaktır. Katı Atıkların Kontrolü Yönetmeliği ndeki ilgili maddelere uyulacaktır. Bu atıklar şantiye sahasında depolanıp, ilgili belediyenin göstereceği yerlere boşaltılacaktır. İnşaatlar sırasında gürültü oluşacaktır. Gürültü Kontrolü Yönetmeliği nde verilen sınır değerlere uyulacaktır. Gürültü Kontrol Yönetmeliği uyarınca saat 22.00 ile 06.00 arasında çalışma yapılmayacaktır. Flora ve Fauna etkilenecektir. İnşaat aşamasındaki faaliyetler flora ve fauna türlerine zarar verebilecektir. Bu etki geçici olup inşaatın bitmesiyle sona erecektir. Ekonomik ve sosyal hayat etkilenecektir. Ulusal olarak enerji üretimi faydası sağlanacak ve Tesislerin yapımı yöre halkına iş imkanı yaratacaktır. Ayrıca Tesislerin oluşturacağı göl alanı yöre halkına gezme ve dinlenme yeri olarak kazandırılacaktır. Bu olay ekonomik ve sosyal açıdan olumlu bir etki yaratacaktır. 7-9 AREM Elektromekanik Enerji