Proje Koordinatörleri Özge Özden ve Hasan Sarpten

KARPAZ YARIMADASINDAKİ HABİTATLARIN NATURA 2000 AĞINA GÖRE SINIFLANDIRILMASI Altın Kumsal, Karpaz PROJE RAPORU ARALIK 2007

Bu çalışma; Karpaz bölgesindeki Milli Parkın içerisinde bulunan doğal yaşam alanlarının sınıflandırılarak haritalandırılması, Milli Park Çalışma Veri Tabanı oluşturulması, sürdürülebilir kalkınma anlayışı içerisinde bölgenin çevre planının geliştirilmesi, koruma-kullanma detaylarının net olarak ortaya çıkarılabilmesi için gerekli altyapının oluşturulması çalışmalarını içeren önergeye (1659/2007) ekli sunulan Karpaz Yarımadasındaki Habitatların Natura 2000 Ağına Göre Sınıflandırılması projesinin yürütülmesi için ihale Tüzüğünün 3(2) maddesi uyarınca Biyologlar Derneği nden hizmet alımı yapılmasına yönelik olarak KKTC Bakanlar Kurulu nun 29.08.07 tarihinde almış olduğu 1624-2007 numaralı kararı doğrultusunda gerçekleştirilmiştir. Biyologlar Derneği 1

KARPAZ YARIMADASINDAKİ HABİTATLARIN NATURA 2000 AĞINA GÖRE SINIFLANDIRILMASI Proje Başlığı: Projeyi öneren kuruluş: Proje Koordinatörleri: Proje süresi: Karpaz Yarımadasındaki Habitatların natura 2000 ağına göre Sınıflandırılması (Habitat Classification of Karpaz Peninsula according to natura 2000 network) Biyologlar Derneği Hüseyin İrfan Sokak, Yaman Dükkanları No:2 Yenişehir, Lefkoşa Tel Fax: 0392 22 82 186 GSM: 0533 861 36 50 e - mail: info@biyologlardernegi.com Özge Özden ve Hasan Sarpten 12 hafta Proje başlangıç tarihi: 30 Ağustos 2007 Proje Bitiş Tarihi: 30 Kasım 2007 Bütçe: 18,080 YTL Uzmanlar ve araştırıcılar: İsim Kurum Projedeki Görevi Doç. Dr. Bayram Ege Üniversitesi Fauna Göçmen Dr. Salih Gücel Yakın Doğu Üniversitesi Flora, haritalama Dr. Burak Ali Çiçek Doğu Akdeniz Üniversitesi Proje önerisinin hazırlanması, fauna ve haritalama Hasan Sarpten Biyologlar Derneği Raporlama Wayne Fuller Lefke Avrupa Fauna, haritalama Üniversitesi Özge Özden Lefke Avrupa Fauna, raporlama Üniversitesi Martin Marancos ODTÜ, Kalkanlı Fauna 2 Biyolog Biyologlar derneği Haritalama ve raporlama Doğa koruma uzmanı Çevre Koruma Dairesi Natura 2000 e göre uygunluk çalışmları Doğa koruma uzmanı Çevre ve Doğal Kaynaklar Bakanlığı Natura 2000 e göre alan çalışmaları ve kontrol Biyologlar Derneği 2

ÖNSÖZ Kıbrıs yaklaşık iki milyon yıl önce adalar zincirinden oluşmakta idi. Beşparmak dağları Trodos dağlarından sığ bir deniz ile ayrılmakta idi. Zaman içerisinde arazilerin yükselmesi sonucu Kıbrıs şimdiki halini aldı. Karpaz yarımadası ise, birbirinden ilginç doğal yapısıyla karşımıza çıkan Kuzey Kıbrıs ın omurgası niteliğindeki Beşparmak Dağları nın eşsiz güzelliğiyle herkesi büyüleyen kuzey-doğu uzantısıdır. Bu bölge kumullar, tepeler, vadiler ve diğer doğal güzellikleri yanında, zengin biyolojik çeşitliliği açısından da Kıbrıs ın başka hiçbir bölgesiyle kıyas kaldıramayacağı gibi, dünyanın pek çok doğal mirasıyla da boy ölçüşebilecek niteliktedir. Bunların yanında, Karpaz Milli Parkının korunarak geliştirilmesi, bölge ve ülke insanına ekonomik, sosyal, kültürel, doğal v.b konularda katkı koyabilmesi için yürünmesi gereken çok yol, atılması gereken çok adım, yapılması gereken çok iş vardır. İşte bu noktadan hareketle yapılan bu çalışmanın, tüm bunlara gerek ülke çapında, gerekse uluslararası düzeyde önemli bir temel oluşturmasını temenni etmekteyiz. Proje Koordinatörleri Özge Özden ve Hasan Sarpten Biyologlar Derneği 3

İÇİNDEKİLER BÖLÜM-I: KARPAZ YARIMADASI NIN AB HABİTAT DİREKTİFİ (92/43/EEC) NE GÖRE SINIFLANDIRILMASI.. 5 1. GİRİŞ... 6 1.1. AB Habitat Direktifi hakkında kısa bilgi.. 6 1.2. Karpaz Yarımadası nın biyolojik çeşitlilik açısından önemi... 6 2. MATERYAL VE METOD.. 8 3. SONUÇ 8 3.1. Karpaz Yarımadası nda bulunan önemli habitatlar. 8 3.2. Önemli kumul alanları.... 12 3.3. Önemli Posodonia alanları... 14 3.4. Akdeniz Foku nun Karpaz Yarımadası ndaki yaşam alanları......... 15 3.5. Deniz kaplumbağalarının kullandıkları önemli yumurtalama alanları... 16 4. ÖNERİLER........ 18 5. REFERANSLAR... 20 BÖLÜM-II: AB YABANİ KUŞLAR DİREKTİFİ NİN (79/409/EEC) KARPAZ YARIMADASI NA ADAPTASYONU... 22 1. GİRİŞ. 23 1.1. AB Yabani Kuşlar Direktifi hakkında kısa bilgi 23 1.2. Önemli kuş alanlarının AB kriterlerine göre belirlenmesi. 23 1.3. Karpaz Yarımadası nın ornitolojik önemi. 24 2. MATERYAL VE METOD 25 3. SONUÇ.. 25 4. ÖNERİLER 34 5. REFERANSLAR... 36 Biyologlar Derneği 4

BÖLÜM-I KARPAZ YARIMADASI NIN AB HABİTAT DİREKTİFİ (92/43/EEC) NE GÖRE SINIFLANDIRILMASI Biyologlar Derneği 5

1. GİRİŞ 1.1. AB Habitat Direktifi hakkında kısa bilgi: Avrupa Birliği Üye Devletleri 1992 yılında, doğal hayvan ve bitki yaşam ortamlarının korunabilmesi için yabani fauna ve flora habitatlarının korunmasına ilişkin bir direktif hazırlamışlardır. Söz konusu direktif Habitatlar Direktifi (Habitats Directive 92/43/EEC) olarak bilinmektedir. Habitat Direktifi nde, topluluğun ortak ilgi alanı olan doğal habitatların ve türlerin elverişli bir koruma statüsünde, iyileştirilmesini veya muhafazasını güvence altına almak için, belirli bir zaman çizelgesine uygun olarak tutarlı bir Avrupa ekolojik ağının yaratılması amacıyla özel koruma alanlarının belirlenmesi gerektiği belirtilmiştir. Habitat Direktifi kapsamında, AB Üye Devletlerinin yasal çerçevede dikkate alınması ve uyması gereken hususlar aşağıdaki başlıklar altında özetlenebilir: 1. AB ne üye ülke topraklarında hayvan ve bitki doğal yaşam ortamlarının, ve yabani fauna ile floranın korunması yoluyla biyolojik çeşitliliğin sağlanmasına katkıda bulunmak 2. Doğal yaşam alanlarının ve yabani fauna ve flora türlerinin elverişli koruma statüsünde muhafazası ve iyileştirilmesi yönünde yükümlülüklerini yerine getirmek 3. Natura 2000 başlığı altında özel koruma bölgelerinden oluşan uygun bir Avrupa ekolojik ağının kurulması 4. Ek I de belirtilen habitat tiplerini ve Ek II de belirtilen canlı türlerinin yaşam alanlarını barındıran alanlar Natura 2000 alanı olarak bildirilmesi ve bu alanların korunmasının sağlanması AB Habitat Direktifi nde beliritlen Doğal Habitat kavramı, bütünüyle doğal veya yarı doğal olan coğrafi, abiyotik ve biyotik özellikleri ile ayırt edilen kara veya su alanları anlamına gelmektedir. Bu çerçevede doğal yayılma alanlarında yok olma tehlikesine maruz kalan türler, küçük bir doğal yayılma alanı olan türler ve parantezde belirtilen beş biyolojik coğrafi bölgenin tipik özelliklerinin çarpıcı örneklerini gösterenler (Alpin, Atlantik, Kıtasal, Makaronesyan ve Akdeniz). 1.2. Karpaz Yarımadası nın biyolojik çeşitlilik açısından önemi: Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti nde doğal yapısı bozulmamış olan ender bölgelerden biri olan Karpaz Yarımadası büyüleyici kumsallarıyla birçok Avrupa ülkesinin dikkatini çekmektedir. Her yıl pek çok turist bölgeye ziyarette bulunarak bu eşsiz manzaraların tadına doyamamaktadır. Milli Biyologlar Derneği 6

servetimiz olan Karpaz Yarımadası bünyesinde pek çok farklı kuş, sürüngen, memeli, böcek, deniz canlısı ve bitki türünü barındırmaktadır. Karpaz Yarımadası nda bulunan en çok dikkat çeken ve biyolojik çeşitlilik açısından önemli olan bitki türleri şunlardır: Pancratium maritimum (Kum Zambağı), Orchis punctulata (Benli Orkis), Bosea cypria (Kıbrıs Boseası), Astragalus cyprius (Kıbrıs Geveni), Cyclamen persicum (Acem Siklameni), Scutellaria sibthorpii (Kıbrıs Kaside Otu), Juniperus phoenicea (Finike Ardıcı), Sarcopoterium spinosum ( Mazı) and Thymus capitatus (Tülümbe). Ayrıca Mentha aquatica (Su Nanesi) isimli bitkinin Kuzey Kıbrıs ta yalnızca Ronnas dere yatağında yaşayabildiği VINEY (1994) tarafından belirtilmiştir. Ayni şekilde ender rastlanılan diğer bir bitki türü olan Nigella ciliaris de Ronnas dere yatağında bulunmaktadır. Ronnas sahilinde yaşama alanı bulan diğer bir bitki türü ise Rosmarinus officinalis (Lazmarin) dir.ayios Philon kumsalının bulunduğu bölgede ise Hypecoum procumbens (Budala Çiçeği), Anchusa humulis (Sığırdili) ve Maresia nana isimli bitkiler bulunmaktadır (GÜNDÜZ, 2001). Karpaz Yarımadası nda bulunan en çok dikkat çeken ve biyolojik çeşitlilik açısından önemli olan kelebek türleri şunlardır: Karpaz Yarımadası nda tespit edilmiş olan 19 farklı kelebek türü vardır. Tespit edilen kelebek türlerinden ikisi Kıbrıs endemiğidirler (Maniola cypricola ve Glaucopsyche paphos). Ayrıca Kıbrıs adasında ender rastlanılan Charaxes jasius, Gegenes pumulio ve Leptotes pirithous isimli kelebek türlerinin de Karpaz Yarımadası nda bulunduğu belirtilmiştir (ÖZDEN, 2006). Karpaz Yarımadası nda bulunan en önemli sürüngenler şunlardır: Ege Üniversitesi Biyoloji Bölümü Öğretim üyesi Doç. Dr. Bayram Göçmen, Karpaz Bölgesi nde yaşam alanı bulan birçok sürüngen türü olduğunu belirterek, en önemlilerini şöyle sıralamıştır: Eumeces schneideri schneideri, Acanthodactylus schreiberi schreiberi, Dolichophis jugularis cypriacus, Telescopus fallax cyprianus, Macrovipera lebetina lebetina, Laudakia stellio cypriaca, Ophisops elegans schlueteri. Ayrıca Karpaz Yarımadası eşsiz güzellikteki kumsallarıyla dünyada nesli tükenmekte olan diğer sürüngenlerden deniz kaplumbağalarının da yumurtlamak için tercih ettikleri bir bölgedir. FULLER et al. (2002 2006) Karpaz Bölgesi nde son beş yılın ortalama Chelonia mydas yuva sayısını 173 ve Caretta caretta yuva sayısı 35 olarak bildirmişlerdir. Biyologlar Derneği 7

Karpaz Yarımadası nı çevreleyen deniz sularında yaşayan en önemli deniz memelisi: Monachus monachus (Akdeniz Foku) tur. IUCN tarafından dünyada nesli tehlike altında olan deniz memelisi olarak ilan edilmiş olan Akdeniz Foku nun Karpaz Yarımadası etrafında tespit edildiği GÜCÜ et al. (2007) tarafından belirtilmiştir. Ayrıca Glamorgan Üniversitesi (Galler) den gelen bir grup araştırmacı tarafından Akdeniz Foku na yaşam ortamı olabilecek kıyısal mağara araştırma projesi gerçekleştirilmiş ve bölgede bazı mağaralar tespit edilmiştir (HAIGH, 2004). 2. MATERYAL VE METOD Bu çalışma kapsamında, öncelikle projede çalışan araştırmacıların daha önce bireysel olarak kendilerinin Karpaz Yarımadası nda yapmış oldukları araştırma sonuçları ve yayınlarına bakılarak Karpaz Bölgesi nin önemli fauna ve flora listesi oluşturuldu. Söz konusu listede yer alan ve aynı zamanda AB Habitat Direktifi nde adı geçen bitki ve hayvan türleri belirlendi. AB Habitat Direktifi açısından önem arz eden bitki ve hayvan türlerinin bulunduğu habitatlara (yaşam alanlarına) Ekim-Kasım aylarında arazi çıkışları yapılarak bu habitatların GPS koordinatları alındı. Sörveyler sırasında elde edilen kesinleştirilmiş GPS koordinatları harita üzerine kayıt edildi. Literatür taramaları ve arazi çalışmaları boyunca tespit edilen önemli habitat alanları 92/43/EEC Habitat Direktifi EK I e göre karşılaştırılarak Natura 2000 alanı ilan edilebilecek bölgeler belirlendi. 3. SONUÇ 3.1. Karpaz Yarımadası nda bulunan önemli habitatlar: Proje kapsamında yapılan literatür ve arazi çalışmaları sonucunda, AB Habitat Direktifi (92/43/EEC) EK I e göre bölgede tespit edilen önemli habitatlar belirlenmiş olup, Tablo 1 de belirtilmiştir. Biyologlar Derneği 8

Tablo 1. AB Habitat Direktifi EK I e göre Karpaz Yarımadası nda bulunan önemli habitatlar ve bunların AB Direktifi ndeki habitat numaraları Habitat Numarası Habitat Adı İngilizce Habitat Adı 1120 * Posidonia yatakları * Posidonia beds 1240 Akdeniz kıyı alanında endemik Limonium türlerinden oluşan Vegetated sea cliffs of Mediterranean coasts with endemic Limonium spp. kayalık alanı 1420 Akdeniz ve termo-atlantik tuzcul çalıkları Mediterranean and thermo-atlantic halophilous scrubs 1430 Tuzcul azotcul çalılıklar Halo-nitrophilous scrubs 1510 * Akdeniz tuz stepleri *Mediterranean salt steppes 2120 Kıyı boyunca Ammophila arenaria bulunan, değişen kumul Shifting dunes along the shoreline with Ammophila arenaria alanları 2220 Euphorbia terracina lı kıyı Dunes with Euphorbia terracina kumulları 2250 * Juniperus spp. kıyı kumulları * Coastal dunes with Juniperus spp. 2260 Cisto Lavenduletalia kurakcıl çalılıkları olan kumullar Cisto Lavenduletalia dune sclerophyllous scrubs 2310 Calluna ve Genista lı kuru kumlu fundalıklar Dry sand heaths with Calluna and Genista 5210 Juniperus spp lu odunsu matorallar Aroborescent mattoral with Juniperus spp. 5220 * Zyziphus lu odunsu matorallar * Arborescent mattoral with Zyziphus 5320 Kayalıklara yakın Euophorbia alçak formasyonları Low formations of Euphorbia close to cliffs 5410 Batı Akdeniz de kayalık alanlar üzerindeki pirganalar West Mediterranean clifftop phryganas (Astrogalo Plantaginetum subulatae) 5420 Sarcopoterium spinosum Sarcopoterium spinosum phryganas pirganaları 9320 Olea ve Cerotonia ormanlıkları Olea and Ceratonia forests (*) işareti, öncelikli bitki ve hayvan yaşam alanlarını göstermektedir. Biyologlar Derneği 9

Tablo 1 de belirtilmiş olan AB Habitat Direktifi kapsamında koruma altına alınması gereken, projede önerilen Natura 2000 bölgeleri GPS koordinatlarına göre haritalandırılmıştır. Harita 1 de belirtilen bölgelerin tamamı Natura 2000 bölgesi olarak tanımlanması gerekmektedir. Harita 1. Karpaz Yarımadası nda bulunan AB Habitat Direktifi EK I e göre önemli habitatlar Biyologlar Derneği 10

1: Arboroscent mattoral with Juniperus (5210), Sarcopoterium spinosum phryganas (5420), Dry sand heaths with Calluna and Genista (2310). 2: Arboroscent mattoral with Juniperus (5210), Sarcopoterium spinosum phryganas (5420). 3: Arboroscent mattoral with Juniperus (5210), Sarcopoterium spinosum phryganas (5420), Dry sand heaths with Calluna and Genista (2310), Cisto-Lavenduletalia dune sclerophyllous scrubs (2260), Coastal dunes with Juniperus spp. (2250). 4: Arboroscent mattoral with Juniperus (5210), Sarcopoterium spinosum phryganas (5420). 5: Sarcopoterium spinosum phryganas (5420), Dry sand heaths with Calluna and Genista (2310). 6: Arboroscent mattoral with Juniperus (5210), Sarcopoterium spinosum phryganas (5420). 7: Arboroscent mattoral with Juniperus (5210), Sarcopoterium spinosum phryganas (5420). 8: Arboroscent mattoral with Juniperus (5210). 9: Arboroscent mattoral with Juniperus (5210), Sarcopoterium spinosum phryganas (5420), Dry sand heaths with Calluna and Genista (2310), Coastal dunes with Juniperus spp. (2250), Shifting dunes along the shoreline with Ammophila arenaria (2120), Low formations of Euphorbia close to cliffs (5320), Vegetated sea cliffs of Mediterranean coasts with endemic Limonium spp. (1240), Halonitrophilous scrubs (1430). 10: Arboroscent mattoral with Juniperus (5210), Vegetated sea cliffs of Mediterranean coasts with endemic Limonium spp. (1240). 11: Coastal dunes with Juniperus spp. (2250), Shifting dunes along the shoreline with Ammophila arenaria (2120), Low formations of Euphorbia close to cliffs (5320), Halo-nitrophilous scrubs (1430). 12: Arboroscent mattoral with Juniperus (5210). 13: Sarcopoterium spinosum phryganas (5420). 14: Olea and Ceratonia forests (9320). 15: Dunes with Euphorbia terracina (2220). 16: Olea and Ceratonia forests (9320). 17: Arboroscent mattoral with Juniperus (5210), Sarcopoterium spinosum phryganas (5420), Dry sand heaths with Calluna and Genista (2310). Mavi çizgi: Mavi çizginin kuzeye bakan iç kasmının tamamı Natura 2000 alanıdır. Yeşil Çizgi: Yeşil çizgilerin denize bakan iç kısımları kıyı alanları ve kumul alanlarıdır, tamamı Natura 2000 alanıdır. Biyologlar Derneği 11

3.2. Önemli kumul alanları: Karpaz Yarımadası nda bulunup ve ayni zamanda AB Habitat Direktifi EK I de belirtilmiş olan 2120, 2220, 2250, 2260, 2310 habitat no lu alanları içermekte olan en önemli kumul alanları Harita 2 ve Harita 3 te gösterilmiştir. Kumul alanlarının belirlenmesinde ÇİÇEK (2006) dan da yararlanılmıştır. Harita 2. AB Habitat Direktifi ne göre koruma altına alınması gereken Golden Beach kumulu Kırmızı Çizgi: Kırmızı çizginin denize bakan kısmı kaplumbağaların yuva yaptıkları plajdır. Yeşil Çizgi: Kumul alanlarıdır. Mavi Çizgi: Yapılaşmaya açık olmayan (kapalı) kıyı bölgesidir. Biyologlar Derneği 12

Harita 3. AB Habitat Direktifi ne göre koruma altına alınması gereken Ronnas ve Ayios Philon kumulu Kırmızı Çizgi: Kırmızı çizginin denize bakan kısmı kaplumbağaların yuva yaptıkları plajdır. Yeşil Çizgi: Kumul alanlarıdır. Mavi Çizgi: Yapılaşmaya açık olmayan (kapalı) kıyı bölgesidir. Biyologlar Derneği 13

3.3. Önemli Posodonia alanları: Karpaz Yarımadası nda bulunan önemli Posidonia alanları Harita 4 te belirtilmiştir. Önemli Posidonia alanları ÇİÇEK (2006) ya göre belirlenmiştir. Harita 4. AB Habitat Direktifi ne göre Dipkarpaz Yarımadası nda koruma altına alınması gereken önemli Posidonia alanları : Posidonia olan alanları göstermektedir. Ancak işeretlenmemiş diğer kıyı alanlarında da Posidonia olabilir. Bu konudaki araştırmalar halen devem etmektedir. Biyologlar Derneği 14

3.4. Akdeniz Foku nun Karpaz Yarımadası ndaki yaşam alanları: IUCN tarafından nesli tükenmekte olan deniz memelisi olarak ilan edilen Monachus monachus un, Karpaz Bölgesi kıyılarında, ODTÜ öğretim üyesi Doç. Dr. Ali Gücü ve araştırma ekibi tarafından tespit edilen, yaşama ve/veya ziyaret alanları Harita 5 te belirtilmiştir. Harita üzerinde belirtilen bu söz konusu kıyı alanlarının bir an önce yasa çerçevesinde korunmaya alınması gerekmektedir. Harita 5. Akdeniz Foku yaşam alanları haritası : Akdeniz fokunun kullanabileceği deniz kıyısındaki uygun mağara alanları *: Akdeniz fokunun kullandığı (kesinleşen) deniz kıyısındaki mağara alanları Biyologlar Derneği 15

3.5. Deniz kaplumbağalarının kullandıkları önemli yumurtalama alanları: Karpaz Bölgesi nde her yıl gelen Caretta caretta ve Chelonia mydas deniz kaplumbağalarının, bölgede yumurtlamak için kullandıkları en önemli kumsallar Harita 6 ve Harita 7 de beliritilmiştir. Ronnas ve Ayios Philon kumsallarının, tüm Akdeniz bölgesinde yeşil kaplumbağaları için en önemli 3. yumurtlama alanı oldukları bilinmektedir (KASPAREK et al., 2001). Harita 6. Karpaz Yarımadası ndaki deniz kaplumbağalarının önemli yumurtlama alanları Biyologlar Derneği 16

Harita 7. K9, K10 ve K11 kumsallarını gösteren detay haritası Biyologlar Derneği 17

4. ÖNERİLER 1. Avrupa Birliği Habitat Direktifi normlarına uygun olarak hazırlamış olduğumuz bu rapor ve içerisindeki haritalar dikkate alınarak, söz konusu raporda yer alan, Harita 1, 2, 3, 4, 5, 6 ve 7 de belirtilen önemli habitat alanlarının tümü, yeni çıkarılacak olan Karpaz Milli Parkı Yasası çerçevesinde mutlak koruma alanı olarak bir an önce koruma altına alınmalıdır. 2. Harita 1 de belirtilen mavi çizginin kuzey üst kısmını kapsayan tüm bölge, yeni yapılaşmaya kapalı alan olmalıdır. Bu bölge içerisinde sadece mevcut eski binaların restorasyonuna izin verilebilir. 3. Harita 1 de beliritlen mavi çizginin kuzey üst kısmını kapsayan tarım alanları, olduğu şekilde korunmalıdır. Söz konusu tarım alanlarının genişletilmesine izin verilmemelidir. 4. Harita 1 de belirtilen mavi çizginin kuzey üst kısmını kapsayan tüm bölgede avlanma yasaklanmalıdır. 5. Harita 2 de beliritlen Golden Beach, Harita 3 te belirtilen Ronnas ve Ayios Philon kumulu, Harita 7 de belirtilen kumularda, yeşil çizgi ile deniz arasındaki bölgede geceleyin piknik yapmak ve plaja giriş yasaklanlanmalıdır. Ayrıca bu alanlara gece veya gündüz, tüm motorlu araçların girmesi de yasaklanmalıdır. 6. Golden Beach, Ayios Philon ve Ronnas kumul alanlarında, insanların kolaylıkla yürüyebilmesi için yürüme yolları (patikalar) yapılacaksa, ip ve ahşap materyaller kullanılmalıdır. Patikaların genişliği 60 cm den fazla olmamalıdır. Böylece kumul alanlarının ve oradaki bitkilerin korunması sağlanacaktır. 7. Her ne kadar Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti devleti AB yasaları uygulama anlamında AB ye tam üye durumunda olmasa da, devletimizin AB normlarına uygun olarak çevre koruma yasalarını geliştirmekte olduğu ve Karpaz Yarımadası nın Natura 2000 alanı kapsamında değerlendirilmesi gerektiği Avrupa Birliği komisyonuna bildirilmeli ve mutlak koruma prensipleri doğrultusunda korunması için gerekli tedbirlerin alınacağı taahüt edilmelidir. Biyologlar Derneği 18

8. Karpaz Yarımadası ndaki önemli habitat alanlarının iyi bir şekilde yönetiminin ve korunmasının sağlanması için Çevre ve Doğal Kaynaklar Bakanlığı nın yıllık bütçesinde bölgeye ayrı bir fon ayrılmalıdır. Sağlanacak olan fon kapsamında daha detaylı bir proje çalışmasına yer verilmelidir. 9. Yeni nesillere ve bölge halkına doğa koruma sevgisini ve biyoçeşitliliğin önemini aşılayabilmek amacıyla, Karpaz Bölgesi ndeki doğal güzellikleri tanıtıcı bir merkez kurulmalıdır. Merkez kurulurken, bina yapımında kullanılacak malzemelerin doğal (geriye dönüşümlü) olmasına dikkat edilmelidir. Mümkünse eski bir yapı restore edilerek, merkez amaçlı kullanılmalıdır. 10. Önemli habitat alanları dışında kalan küçük bölgelerde, yalnızca küçük ölçekli turistik yatırım önerilmektedir. Yapılacak olan küçük turistik köy evi şeklindeki tesisler max 25 yatak kapasitesi olarak planlanmalı, Arch House örneğindeki gibi bölgenin doğal dokusuna uygun olmalıdır. 11. Kuzey Kıbrıs ta uluslararası anlamda öneme sahip Karpaz Yarımadası nın, bu çalışma sonuçlarının da ortaya koyduğu gerçekler ışığında tanıtılması sağlanarak Uluslararası Karpaz Milli Parkı yaratılmalıdır. Biyologlar Derneği 19

5. REFERANSLAR Council Directive, 2004. Consolidated Text, Produced by the Consleg System of the office for Official Publications of the European Communities, Council of Directive, 92/43/EEC, on the conservation of natural habitats and of wild fauna and flora, 57 pp. Çiçek, B.A., 2006. KKTC Kıyısal Alanı Biyolojik Çeşitliliği nin Araştırılması, Hacettepe Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Doktora Tezi, Ankara, 353 s. Fuller, W.J., Broderick, A.C., Glen F., Godley, B.J. (2002) Marine Turtle Conservation Project Northern Cyprus 2002- Annual Report. 15 pp. Fuller, W.J., Broderick, A.C., Godley, B.J. (2003) Marine Turtle Conservation Project Northern Cyprus 2003- Annual Report. 15 pp. Fuller, W.J., Broderick, A.C., Godley, B.J. (2004) Marine Turtle Conservation Project Northern Cyprus 2004- Annual Report. 15 pp. Fuller, W.J., Broderick, A.C., Godley, B.J., Walker J. (2005) Marine Turtle Conservation Project Northern Cyprus 2005- Annual Report. 15 pp. Fuller, W.J., Bicknell A., Broderick, A.C., Godley, B.J. (2006) Marine Turtle Conservation Project Northern Cyprus 2006- Annual Report. 15 pp. Gücel, S. et al., 2008. Halophytic and Psammophytic Plant Diversity of North Cyprus, submitted to the Pakistan Journal of Botany. Gücü, A. C., et al., 2007. Investigaitons on Monk Seal Colony in Turkish Republic of Northern Cyprus and their relationship with Anatolian Colony, Final Report submitted to the Scientific and Technological Research Council of Turkey (TUBİTAK), Ankara, Project no: TBAG- 106T166, 51 pp. Gündüz, Ş., 2001. Ecologically Important Areas. UNDP Project Report, 180 pp. Biyologlar Derneği 20

Haigh, M. A., 2004. TRNC Mediterranean Monk Seal Project viability phase, Coastal Habitat Survey of the Karpaz October 22nd to 25th, In Association with the Sea Turtle Conservation Project, 14 pp. Kasparek M, Godley BJ, Broderick AC, 2001. Nesting of the Green Turtle, Chelonia mydas, in the Mediterranean: a review of status and conservation needs. Zoology in the Middle East. 24, 45-74. Özden, Ö., 2006. Butterfly Diversity of the Karpaz Peninsula, UNDP, Partnership for the Future, Baseline study on the Environmental Conditions of the Karpaz Peninsula in the northern part of Cyprus, Doğa Koruma Merkezi, Ankara, Turkey, 285 pp. Viney, D. E., 2004. An Illustrated Flora of North Cyprus. Published by Koeltz Scientific Books, Koenigstein, Germany. Biyologlar Derneği 21

BÖLÜM-I AB YABANİ KUŞLAR DİREKTİFİ NİN (79/409/EEC) KARPAZ YARIMADASI NA ADAPTASYONU Biyologlar Derneği 22

1. GİRİŞ 1.1. AB Yabani Kuşlar Direktifi hakkında kısa bilgi: Avrupa Birliği (AB) 1979 yılında Yabani Kuşlar Direktifi (79/409/EEC) ni çıkarmıştır. Söz konusu bu yasa 1979 yılında dokuz AB üyesi ülke tarafından kabul edilmiştir. Mayıs 2004 tarihinden itibaren AB Yabani Kuşlar Direktifi tüm 25 AB ülkesinde uygulamaya alınmıştır. 1 Mayıs 2004 tarihinden itibaren Kıbrıs (Güney Kıbrıs) da direktifi uygulamakla yükümlü sayılmıştır. AB Yabani Kuşlar Direktifi Madde 1 e göre (79/409/EEC Article 1) AB üyesi her ülke, kendi ülkelerinde bulunan kuş türlerini korumak, bulundukları ortamda normal yaşantılarını sürdürmelerine yardımcı olmakla yükümlüdürler. Bu kapsamda söz konusu kuş türlerinin yumurtalarını ve yaşama alanlarını da korumaları gerekmektedir. Ayrıca AB Yabani Kuşlar Direktifi Madde 3 e göre (79/409/EEC Article 3) her üye ülke, ülke sınırları içerisinde bulunan tüm kuş türlerini ve habitatlarını korumak, yönetimini sağlamak veya yeterli biyolojik çeşitliliği tekrar oluşturmak için gerekli ölçüm ve gözlemleri yapmakla yükümlüdür. Yabani Kuşlar Direktifi Madde 3 e göre kuşların yaşama alanlarının korunması ve bakımının sağlanması için aşağıda belirtilen hususlar dikkate alınmalıdır: Özel Koruma Alanlarının belirlenmesi (SPA) Özel Koruma Alanı içerisindeki ve etrafındaki kuş yaşama alanlarının (habitatların) ekolojik isteklerine göre bakımının sağlanması Daha önce zarar görmüş biyotopların (küçük yaşama alanı) tekrar oluşturulmasının sağlanması Yeni biyotopların oluşturulması AB Yabani Kuşlar Direktifi Madde 4 te belirtildiği üzere Ek 1 (79/409/EEC - Article 4 Annex 1) deki listede yer alan kuş türlerinin ve habitatların korunması gerekmektedir. 1.2. Önemli kuş alanlarının AB kriterlerine göre belirlenmesi: Önemli Kuş Alanları (ÖKA) Dünya Kuşları Koruma Örgütü (Birdlife International) nün belirlediği standart kriterlere göre tespit edilmektedir. Bu alanlar kuş türlerinin korunmasında Biyologlar Derneği 23

uluslararası öneme sahip olan bölgeleri içermektedir. Önemli Kuş Alanları aynı zamanda dünyada biyoçeşitliliğin korunmasında önem taşırlar ve çok büyük bir biyoçeşitlilik ağını oluştururlar. Önemli Kuş Alanları nın belirlenmesinde kullanılan uluslararası kriterler Avruğa Birliği Yabani Kuşlar Direktifi nde adı geçen Özel Koruma Alanları (SPAs) nın oluşturulmasında kullanılmaktadır. Bu söz konusu uluslararası kriterler C Kriter Kategorileri olarak adlandırılmaktadır. Bu bağlamda 15 AB üye ülkesinde şimdiye kadar 2264 tane Önemli Kuş Alanı belirlenmiştir. Önemli Kuş Alanları nın belirlenmesinde kullanılan kriterler ve anlamları şunlardır: C1: Species of global conservation concern Dünyada nesli tükenmekte olan ve korunması gereken türler C2: Concentrations of species threated at the EU level AB de nesli tükenmekte olan türlerin Yabani Kuşlar Direktifi Ek 1 de belirtilen kuş türlerinin sürekli olarak bulunduğu yerler C3: Migratory non-threatened species AB sınırları içerisinde nesli tehlike altında olmayan, göç eden kuşlar C4: Large congregations Büyük topluluk halinde olan kuşların bulundukları yerler C5: Large congregations bottleneck sites Darboğaz olarak isimlendirilen bölgeler, söz konusu bu bölgelerden en az 5000 leylek geçmesi veya 3000 turna geçmesi gerekmektedir. C6: Species threatened EU level AB Kuş Direktifi Ek 1 de belirtilen nesli tehlike altında olan kuş türlerinin bulunduğu tüm bölgeler C7: other ornithological criteria Daha önce Özel Koruma Alanı ilan edilmiş olan bir bölgenin, ornitolojik olarak değerlendirilmesi 1.3. Karpaz Yarımadası nın ornitolojik önemi: Karpaz Yarımadası yaklaşık olarak 9730 ha alanı kapsamaktadır. Büyük bir kısmı alçak Juniperus phoenica ormanı, maki bitki örtüsü, garig, pirgana habitatı ve bazı doğal Pinus brutia ile Biyologlar Derneği 24

kaplıdır. Pinus brutia ile kaplı olan alanlarda çalı formunda bitkiler bulunmaktadır. AB Yabani Kuşlar Direktifi Ek 1 de belirtilen kuş listesinde yer alan kuş türlerinden 71 tanesinin Karpaz Bölgesi nde tespit edildiği bilinmektedir (Iezekiel et al., 2004). AB Yabani Kuşlar Direktifi nde korunması gereken kuşlar listesinde yer alan Ada Martısı (Larus audouinii) Kıbrıs ta yalnızca Kleides adalarında yuva yapabilmektedir. Ayrıca Tepeli Karabatak (Phalacrocorax aristotelis desmarestii) için de Kleides adaları oldukça önemli bir bölgedir. Ayrıca Karpaz Yarımadası, AB Kuş Direktifi nde yer alan Kıbrıs Kuyrukkakanı (Oenanthe cypria) ve Kıbrıs Ötleğeni (Sylvia melanothorax) isimli endemik kuş türlerimiz için de çok önemli bir yaşam alanı konumundadır. Karpaz Yarımadası, AB Yabani Kuşlar Direktifi nde belirtilen Özel Koruma Alanları (SPAs) kriterleri içerisinde C5 kriterine uyan çok önemli bir kuş geçiş (göç) noktasıdır. Ayrıca Dünya Kuşları Koruma Örgütü (BirdLife International) Mart 2004 te yayınlamış olduğu raporunda Karpaz Yarımadasının uluslararası kriterlere göre Özel Koruma Alanı olması gerektiğini bildirmiştir. 2. MATERYAL VE METOD Bu çalışma kapsamında, öncelikle Karpaz Yarımadası nda daha önce gözlemlenmiş olan kuş türleriyle ilgili olarak literatür taraması yapılmış ve önemli kuş listeleri çıkarılmıştır. Bu bağlamda Council Directive 79/409/EEC (1979), KUŞKOR 1998, 1999, 2000 ve 2001 yıllık raporlarından yararlanılmıştır. Ekim 2007- Kasım 2007 ayları boyunca, bölgede toplam 4 kez arazi çıkışı gerçeklerştirilerek kuş gözlemleri ve sayımları yapılmıştır. Yapılan bu çalışmalara 2 uzman katılmıştır. Çalışmalar boyunca kuşların teşhisinde Flint and Stewart (1992) ve Mullarney, Svenson, Zetterström and Grant (1999) dan yararlanılmıştır. Kuş gözlemleri yapılırken, Karpaz Yarımadası ndaki önemli kuş habitatları belirlenmeye çalışılmıştır. Hem literatürler, hem de yapılan gözlemlere dayanarak önemli kuş alanları belirlenmiş, bu alanların GPS koordinatları alınmış ve haritaları oluşturulmuştur. 3. SONUÇ Natura 2000 projesi kapsamında Ekim Kasım 2007 de yapılan kuş gözlemleri sonucunda 18 tür saptanmıştır. Bu rakam, Kıbrıs adası için verilen 378 kuş türünün 1/21 sini kapsamaktadır. Ancak Biyologlar Derneği 25

bu çalışmanın, yalnızca 2 aylık bir süre zarfında ve 4 arazi çıkışı yapılarak gerçekleştirildiği gözden kaçırılmamalıdır. Ayrıca KUŞKOR raporlarına bakıldığı zaman, bölgede AB Kuşlar Yabani Kuşlar Direktifi' ne göre önemli olan daha pek çok kuş türü olduğu görülmektedir. Bu yıl Çevre ve Doğal Kaynaklar Bakanlığı nın finanse ettiği Natura 2000 projesi kapsamında yapılan kuş gözlemleri sonucunda AB Yabani Kuşlar Direktifi nden yararlanılarak, Karpaz Yarımadası nda korunması gereken kuş türleri listesi çıkarılmıştır (Tablo 1). Tablo 1. 2007 yılı Ekim- Kasım aylarında Karpaz Yarımadası nda proje araştırmacıları tarafından gözlemlenmiş olan, AB Yabani Kuşlar Direktifi EK I e göre yasal olarak korunması gereken kuş türleri listesi Bilimsel İsmi Türkçe İsmi İngilizce İsmi Plegadis falcinellus Çeltikçi Glossy Ibis Alcedo atthis Yalıçapkını Kingfisher Lanius minor Kara Alınlı Örümcekkuşu Lesser Grey Shrike Circus pygargus Çayır Delicesi Montagu s Harrier Falco peregrinus Gökdoğan Peregrine Falcon Lanius collurio Kızıl Sırtlı Örümcekkuşu Red-backed Shrike Coracias garrulus Gökkuzgun Roller Phalacrocorax aristotelis Tepeli Karabatak Shag desmarestii Calandrella brachydactyla Bozkır Toygarı Short-toed Lark Lanius nubicus Maskeli Örümcekkuşu Masked Shrike Larus audounii Ada Martısı Audouin s Gull Sylvia melanothorax Kıbrıs Ötleğeni Cyprus Warbler Oenanthe cypriaca Kıbrıs Kuyrukkakanı Cyprus Wheatear Circus macrourus Bozkır Delicesi Pallid Harrier Burhinus oedicnemus Kocagöz Stone Curlew Milvus migrans Kara Çaylak Black Kite Caprimulgus europaeus Çobanaldatan Night Jar Hieraaetus pennatus Küçük Kartal Booted Eagle Ayrıca bölgenin profesyonel anlamda Avrupa Birliği kriterlerine uyarak, sağlam bir altyapıya dayandırılarak korunmasının sağlanabilmesi için, daha önceki yıllarda başka uzmanlarca yapılan kuş gözlem raporlarından da faydalanılarak belirli yıllara ait önemli kuş listeleri de hazırlanmıştır (Tablo 2, 3, 4, 5). Biyologlar Derneği 26

Tablo 2. 1998 Yılında Karpaz Yarımadası nda KUŞKOR tarafından gözlemlenmiş olan ve AB Kuş Direktifi EK I e göre yasal olarak korunması gereken kuş türleri listesi Bilimsel İsmi Türkçe İsmi İngilizce İsmi Phalacrocorax aristotelis Tepeli Karabatak Shag desmarestii Ardea purpurea Erguvani Balıkçıl Purple Heron Pernis apivorus Arı Şahini Honey Buzzard Circus macrourus Bozkır Delicesi Pallid Harrier Circus pygargus Çayır Delicesi Montagu s Harrier Falco naumani Küçük Kerkenez Lesser Kestrel Falco vespertinus Aladoğan Red-footed Falcon Falco peregrinus Gökdoğan Peregrine Falcon Burhinus oedicnemus Kocagöz Stone Curlew Larus genei İnce Gagalı Martı Slender billed Gull Larus audounii Ada Martısı Audouin s Gull Sterna nilotica Gülen Sumru Gull-billed Tern Coracias garrulus Gökkuzgun Roller Calandrella brachydactyla Bozkır Toygarı Short-toed Lark Anthus campestris Kır İncirkuşu Tawny Pipit Oenanthe cypriaca Kıbrıs Kuyrukkakanı Cyprus Wheatear Sylvia melanothorax Kıbrıs Ötleğeni Cyprus Warbler Lanius collurio Kızıl Sırtlı Örümcekkuşu Red-backed Shrike Lanius minor Kara Alınlı örümcekkuşu Lesser Grey Shrike Emberiza hortulana Kiraz Kuşu Ortolan Bunting Biyologlar Derneği 27

Tablo 3. 1999 Yılında Karpaz Yarımadası nda KUŞKOR tarafından gözlemlenmiş olan ve AB Kuş Direktifi EK I e göre yasal olarak korunması gereken kuş türleri listesi Bilimsel İsmi Türkçe İsmi İngilizce İsmi Phalacrocorax aristotelis Tepeli Karabatak Shag desmarestii Ardeola ralloides Alaca Balıkçıl Squacco Heron Ardea purpurea Erguvani Balıkçıl Purple Heron Phoenicopterus ruber Flamingo Greater Flamingo Pernis apivorus Arı Şahini Honey Buzzard Circus aeruginosus Saz Delicesi Marsh Harrier Circus macrourus Bozkır Delicesi Pallid Harrier Circus pygargus Çayır Delicesi Montagu s Harrier Circus cyaneus Gökçe Delice Hen Harrier Falco naumanni Küçük Kerkenez Lesser Kestrel Falco vespertinus Aladoğan Red-footed Falcon Falco peregrinus Gökdoğan Peregrine Falcon Falco eleonorae Ada Doğanı Eleonora s Falcon Grus grus Turna Common Crane Burhinus oedicnemus Kocagöz Stone Curlew Larus audounii Ada Martısı Audouin s Gull Lullula arborea Orman Toygarı Woodlark Oenanthe cypriaca Kıbrıs Kuyrukkakanı Cyprus Wheatear Sylvia melanothorax Kıbrıs Ötleğeni Cyprus Warbler Sylvia rueppelli Kara Boğazlı Ötleğen Ruppelli s Warbler Lanius collurio Kızıl Sırtlı Örümcekkuşu Red-backed Shrike Lanius minor Kara Alınlı örümcekkuşu Lesser-grey Shrike Lanius nubicus Maskeli Örümcekkuşu Masked Shrike Emberiza caesia Kızıl Kiraz Kuşu Cretzchmar s Bunting Biyologlar Derneği 28

Tablo 4. 2000 Yılında Karpaz Yarımadası nda KUŞKOR tarafından gözlemlenmiş olan ve AB Kuş Direktifi EK I e göre yasal olarak korunması gereken kuş türleri listesi Bilimsel İsmi Türkçe İsmi İngilizce İsmi Phalacrocorax aristotelis Tepeli Karabatak Shag desmarestii Ardeola ralloides Alaca Balıkçıl Squacco Heron Egretta garzetta Küçük Ak Balıkçıl Little Egret Egretta alba Büyük Ak Balıkçıl Great White Egret Ardea purpurea Erguvani Balıkçıl Purple Heron Ciconia nigra Kara Leylek Black Stork Ciconia ciconia Leylek White Stork Plegadis falcinellus Çeltikçi Glossy Ibis Pernis apivorus Arı Şahini Honey Buzzard Milvus migrans Kara Çaylak Black Kite Circus aeruginosus Saz Delicesi Marsh Harrier Circus cyaneus Gökçe Delice Hen Harrier Circus macruorus Bozkır Delicesi Pallid Harrier Circus pygargus Çayır Delicesi Montagu s Harrier Buteo rufinus Kızıl Şahin Long-legged Buzzard Pandion haliaetus Balık Kartalı Osprey Falco naumanni Küçük Kerkenez Lesser Kestrel Falco vespertinus Aladoğan Red-Footed Falcon Falco eleonorae Ada Doğanı Eleonora s Falcon Falco cherrug Ulu Doğan Saker Falcon Grus grus Turna Common Crane Recurvirostra avosetta Kılıçgaga Avocet Burhinus oedicnemus Kocagöz Stone Curlew Charadrius morinellus Dağ Cılbıtı Dotterel Pluvialis apricaria Altın Yağmurcun Golden Plover Larus audouinii Larus audouinii Audouin s Gull Sterna nilotica Gülen Sumru Gull Billed Tern Coracias garrulus Gökkuzgun Roller Calandrella brachydactyla Bozkır Toygarı Short-Toed Lark Sylvia rueppelli Kara Boğazlı Ötleğen Ruppelli s Warbler Ficedula semitorquata Alaca Sinekkapan Semi-collared Flycatcher Ficedula albicollis Halkalı Sinekkapan Collared Flycatcher Lanius minor Kara Alınlı Örümcekuşu Lesser Grey Shrike Lanius nubicus Maskeli Örümcekkuşu Masked Shrike Bucanetes githagineus Küçük Alacemek Trumpeter Finch Emberiza hortulana Kirazkuşu Ortolan Bunting Biyologlar Derneği 29

Tablo 5. 2001 Yılında Karpaz Yarımadası nda KUŞKOR tarafından gözlemlenmiş olan ve AB Kuş Direktifi EK I e göre yasal olarak korunması gereken kuş türleri listesi Bilimsel İsmi Türkçe İsmi İngilizce İsmi Phalacrocorax aristotelis Tepeli Katabatak Shag desmarestii Pelecanus onocrotalus Ak Pelikan White Pelican Nycticorax nycticorax Gece Balıkçılı Night Heron Egretta garzetta Küçük Ak Balıkçıl Little Egret Ardea purpurea Erguvani Balıkçıl Purple Heron Ciconia ciconia Leylek White Stork Plegadis falcinellus Çeltikçi Glossy Ibis Phoenicopterus ruber Flamingo Greater Flamingo Milvus migrans Kara Çaylak Black Kite Circus aeruginosus Saz Delicesi Marsh Harrier Circus cyaneus Gökçe Delice Hen Harrier Circus pygargus Çayır Delicesi Montagu s Harrier Falco naumanni Küçük Kerkenez Lesser Kestrel Falco vespertinus Aladoğan Red-footed Falcon Burhinus oedicnemus Kocagöz Stone Curlew Charadrius morinellus Dağ Cılıbıtı Dotterel Larus audouinii Ada Martısı Audouin s Gull Alcedo atthis Yalıçapkını Kingfisher Coracias garrulus Gökkuzgun Roller Calandrella brachydactyla Bozkır Toygarı Short-toed Lark Oenanthe cypriaca Kıbrıs Kuyrukkakanı Cyprus Wheatear Sylvia melanothorax Kıbrıs Ötleğeni Cyprus Warbler Sylvia rueppelli Kara Boğazlı Ötleğen Ruppeli s Warbler Ficedulla albicollis Halkalı Sinekkapan Semi-collared Flycatcher Lanius collurio Kızıl Sırtlı Örümcekkuşu Red-backed Shrike Lanius minor Kara Alınlı Örümcekkuşu Lesser Grey Shrike Emberiza caesia Kızıl Kirazkuşu Cretzchmar s Bunting Habitatlarla ilgili çalışmalarda özellikle bu türler dikkate alınmış ve önemli habitat alanları belirlenmiştir. Bu habitat alanlarının GPS koordinatları alınarak, haritaları hazırlanmıştır (Harita 1, Harita 2, Harita 3). Biyologlar Derneği 30

Harita 1. Karpaz Yarımadası nda önemli kuş göç alanları (hem göç gözlem noktası, hem de kuşların dinlenme noktası) 1- Ayios Philon, 2- Zafer Burnu, 3- Blue Sea Hotel, 4- Golden Beach, 5- Aphendirka Kilisesi Biyologlar Derneği 31

Harita 2. Önemli kuş yaşama alanları (özellikle Kıbrıs Kuyrukkakanı ve Kıbrıs Ötleğeni nin yaşadıkları alanlar). Biyologlar Derneği 32

Harita 3. AB Kuş Direktifi nde yer alan Ada Martısı ve Tepeli Karabatak için çok önemli üreme yeri olan Klides adaları Biyologlar Derneği 33

4. ÖNERİLER 1. Ülkemizde yürülükte bulunan çevre ve doğa koruma yasaları, ne yazık ki günümüz Avrupa Birliği sürecinde ve küreselleşen dünya koşullarında yetersiz kalmaktadır. Ülkemizin çağdaş çevre ve doğa koruma yasalarına acil gereksinmesi vardır. Bu amaçla Avrupa Birliği Kuşları Koruma Direfktifi normlarına uygun olarak hazırlamış olduğumuz bu rapor dikkate alınarak, Karpaz Yarımadası Kuşlar için Özel Koruma Alanı ilan edilmelidir ve yasal çerçevede koruma altına alınarak, kuş türlerinin ve yaşam alanlarının korunması sağlanmalıdır. 2. Tablo 1, 2, 3, 4 ve 5 te belirtilen kuş türlerinin Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti sınırları içinde avlanması yasaklanmalıdır ve bu bağlamda konuyla ilgili devlet birimleri Avcılık Federasyonu ile ortak projeler geliştirerek, oluşturulacak olan yeni yasanın uygulanmasını sağlamalıdırlar. 3. Kuşlar için Özel Koruma Alanları ilan edildikten sonra iyi bir şekilde yönetilebilmesi için Özel Koruma Alanları Bütçesi çıkarılmalıdır. Bütçe kapsamında ilgili devlet kuruluşunda yerli veya yabancı en az bir ornitolog istihdam edilmelidir. Mevcut sivil toplum örgütlerinden de yardım alınarak bölgede en azından belirli dönemlerde yıllık kuş populasyon gözlemleri yapılmalıdır. 4. Yeni nesillere doğa koruma ve kuş sevgisini aşılayabilmek amacıyla Karpaz Bölgesi ne küçük de olsa, Kuzey Kıbrıs taki kuşları tanıtıcı eğitim ve bilgi merkezi kurulmalıdır. Merkez aynı zamanda ülkemize gelen yabancı turistlere de bilgi verecek konumda olmalı, o şekilde tasarlanmalıdır. 5. Karpaz Yarımadası nda Harita 1 de belirtilen önemli kuş göç alanlarının bulunduğu noktalarda kuş gözlem yerleri oluşturulmalıdır. Söz konusu gözlem yerlerinin yapımında özellikle ahşap kullanılmasına özen gösterilerek, doğal yapının bozulmaması sağlanmalıdır (Resim 1). 6. Klides adalarına kayık veya küçük tekne ile ziyaret yapacak yerli veya yabancı kişiler, adaya ziyaret etmeden önce Çevre Koruma Dairesi nden resmi izin almalıdır. 7. Harita 2 de işaretlenmiş olan kırmızı çizginin iç kısmının tamamı ava yasak bölge ilan edilmelidir. Her yıl da bu yasaya uyulmalıdır. Biyologlar Derneği 34

Resim 1. İngiltere de yerli ve yabancıların kullanmakta olduğu ahşaptan yapılmış kuş gözlem evi Biyologlar Derneği 35

5. REFERANSLAR Altan, T., Artar, M., Atik, M. And Çetinkaya, G., 2004. Çukurova Deltası Biyosfer Rezervi Yönetim Planı, Çukurova Üniversitesi Peyzaj Mimarlığı Bölümü, Adana, 372s. BirdLife Cyprus, 2006. Birds of Cyprus, Table of Monthly Sightings and Yearly Occurrences (Checklist 2000-2006), Nicosia, 16 pp. Council Directive, 1979. Consolidated Text produced by the Consleg System of the Office for Official Publications of the European Communities, Consleg: 1979L0409-01/05/2004, Council Directive of 2 April 1979 on the conservation of wild birds (79/409/EEC), Brussels, 25 pp. Flint, P., and Steward, P., 1992. The Birds of Cyprus, Checklist No. 6 (Second Edition). British Ornitologists Union, UK, 231 pp. Iezekiel, S. et al., 2004. Important Bird Areas of European Union Importance in Cyprus, Nicosia, 122 pp. Kuşkor Report, 1998. North Cyprus Bird Report, published by North Cyprus Soceity for the Protection of Birds and Nature, printed and published in North Cyprus, 55 pp. Kuşkor Report, 1999. North Cyprus Bird Report, published by North Cyprus Soceity for the Protection of Birds and Nature, printed and published in North Cyprus, 61 pp. Kuşkor Report, 2000. North Cyprus Bird Report, published by North Cyprus Soceity for the Protection of Birds and Nature, printed and published in North Cyprus, 46 pp. Kuşkor Report, 2001. North Cyprus Bird Report, published by North Cyprus Soceity for the Protection of Birds and Nature, printed and published in North Cyprus, 47 pp. Mullarney, K., Svenson, L., Zetterström, D., and Grant, P.J., 1999. Collins Bird Guide, The most complete field guide to the Birds of Britain and Europe, 392 pp. Biyologlar Derneği 36